Goedemorgen! Afgelopen week heb ik mijzelf twee dagen ondergedompeld in de Data Sharing Days en veel nieuwe inzichten opgedaan on de mogelijkheden van data delen tussen verschillende stakeholders. Ook veel positieve reacties gekregen op mijn analyse van het Borstlap rapport. Ik zag ook stukken voorbij komen waar meer naar de geschiedenis van ‘hoe het komt dat we staan waar we nu staan’ werd gekeken. Blijkt dat we in Nederland voorheen (een hele dikke 100 jaar geleden) massaal zelfstandig ondernemer waren en de industriële revolutie hier een eind heeft gemaakt. Het was met de fabrieken nu eenmaal efficiënter om het in een dienstverband te organiseren. Mijn gedachte is dan ook: overschatten we de toegevoegde waarde en rol van organisaties in de discussie over vast en flex. Wat food4thought 😉 Fijne week!
In 2017 publiceerde het Rathenau Instituut, een instituut dat zich al ruim 30 jaar bezighoudt met onderzoek en debat over de impact van wetenschap, innovatie en technologie op de samenleving, het rapport “Eerlijk delen – Waarborgen van publieke belangen in de deeleconomie en de kluseconomie.” Ik heb het rapport vorige week weer eens uit de kast getrokken nu ik voor het schrijven van mijn nieuwe boek ben aangekomen bij het deel ‘overheid en platformen’.
Wat mij opvalt is dat het rapport, waar ik destijds als meelezer een bijdrage aan mocht leveren, na bijna 3 jaar nog steeds erg actueel is. Dit is opmerkelijk, zeker ook omdat het rapport is gebaseerd op slechts 5 case studies.
De 20 aanbevelingen zijn te lezen vanaf pagina 99 van het rapport. Hier onder de in mijn ogen op dit moment de 12 meest relevante aanbevelingen:
Ga negatieve effecten van de deel- en kluseconomie tegen en stimuleer de positieve effecten;
Stimuleer onderzoek naar en dialoog over de effecten van deel- en kluseconomie op publieke belangen en manieren om die te waarborgen;
Verhelder de juridische status van deel- en klusplatformen;
Waarborg de betrouwbaarheid van beoordelingen op platformen;
Zorg ervoor dat gebruikers van platformen hun opgebouwde reputatiedata mee kunnen nemen naar een ander platform;
Stimuleer dat sociaal zwakkeren profiteren van de deel- en kluseconomie;
Stimuleer not-for-profit platformen en platformcoöperaties;
Grote publieke belangen kunnen een verbod van platformen rechtvaardigen;
Verhelder welke publieke belangen door deregulering positief en negatief worden beïnvloed;
Via ad-hoc maximering kan het speelveld van de deel- en klusplatformen afgebakend worden en maatschappelijke problemen begrensd;
Experimenteer met doelregulering en ‘Right to Challenge’;
Overheid kan platform als uitvoerende instantie controleren via een vertrouwde derde partij.
Aan de ene kant is het bijzonder en nuttig dat deze punten nog steeds zeer relevant zijn. Aan de andere kant is het ook wel zorgwekkend dat er in een kleine 3 jaar nog zo weinig met deze aanbevelingen is gedaan.
Flexport brings Product and Engineering Teams to Amsterdam
Het valt mij steeds weer op hoeveel platformen kantoren openen in Nederland. Alleen in en rond Amsterdam zit Uber, TakeAway, Booking, Funda, Google, Flexport en ga zo nog maar even door. Ik vermoed bij elkaar enkele tienduizenden banen. Het zou interessant zijn om eens een lijstje te maken met een overzicht van alle (hoofd)kantoren van internationale platformen die in Nederland zijn gevestigd.
Scholen hebben ethisch kompas nodig in digitale leeromgeving
Fijn en goed opiniestuk van José van Dijck, universiteitshoogleraar digitale samenleving en mediacultuur aan de Universiteit Utrecht en mede auteur van het boek ‘De Platformsamenleving’. Geschreven naar aanleiding van het door Kennisnet vorige week gepresenteerde rapport ‘Waarom digitalisering in het onderwijs niet zonder ethiek kan‘.
In dit stuk stelt zij een aantal cruciale vragen die binnen het onderwijs moeten worden gesteld, waarvan ik het idee heb dat hier te weinig bij wordt stilgestaan. Zoals bij dit fragment: “Systemen creëren ook een nieuwe vorm van surveillance; leerlingen kunnen zich gehinderd en gestrest voelen door constante monitoring van prestatie- en gedragsdata. Digitale systemen hebben bovendien effect op de rol van de leraar als autonome professional. Een leraar die voortdurend bezig is met het verzamelen en interpreteren van die data, heeft minder tijd voor de kinderen. Dat roept de vraag op of die leraar dienstbaar is aan het systeem of andersom.”
Bij het woord ‘andersom’ moest ik denken aan het boek ‘Waarom de superrijken de wereld niet zullen veranderen‘ van Anand Giridharadas die ik nu aan het lezen ben. De makers van Tegenlicht hebben ook een interessant interview met hem online gezet en ik heb hem live mogen aanschouwen tijdens mijn laatste bezoek aan New York. In dit boek beschuldigd hij de super rijken, die hij omschrijft als ‘Market World’, ervan dat zij oplossingen bedenken, zonder na te denken over het probleem dat zij zelf hebben veroorzaakt. Ik denk dat we ons wat meer moeten aanleren om de kern en de waarden voorop te stellen in een discussie over oplossingen. Omdat veel oplossingen een soort van oplossing van een zelf gecreëerd probleem zijn en daarbij bijdragen in het in stand houden van dit probleem.
Is Venture Capital Worth the Risk? | The New Yorker
Veel platformen worden gefinancierd met durfkapitaal: Venture Capital. Ik merk dat er weinig diepgang in berichtgeving is rondom deze vorm van investeren, behalve dat het de reputatie heeft een roekeloze zak geld op tafel te leggen waarmee platformen snel kunnen groeien en markt kunnen kopen. Het bekendste fonds waar ik al vaker over schreef is Softbank, dat zijn ‘Vision Fund 1′ van 100 miljard dollar er in een relatief korte termijn doorheen joeg en met afschrijvingen op onder andere WeWork topch maar heeft gekozen voor “profitability’, waardoor veel van de platformen onder de paraplu van Softbank nu flink aan het saneren zijn.
Dit artikel is een interessante longread over de geschiedenis van Venture Capital en laat zien dat er veel successen zijn geboekt, maar het de laatste jaren helemaal niet zo goed gaat met deze sector.
In dit stuk: “Nathan Heller on how the industry shaped the past decade and could destroy the next one. …. Venture capital backed Apple and Intel. It funded Google, Amazon, and Facebook before any of them turned a profit. In principle, venture capital is where the ordinarily conservative, cynical domain of big money touches dreamy, long-shot enterprise. In practice, it has become the distinguishing big-business engine of our time. Can it offer both returns?”
Een van de grootste wijzigingen in de strategie van Venture Capitalist:
“Such financing seemed especially suited to proprietary technology, which was expensive, hard to seed into the market, and yet, if things went right, extremely lucrative. That has changed. Since extending its focus to direct-to-consumer retail, venture capital has come to fund delivery services, financial services, car companies, shoe companies, office real estate, leisure real estate, coffee brewers, beer brewers, smoothies, razors, trousers, speakers, scooters, mattresses, toothbrushes, socks, and underwear.”
Twitter
Interessant draadje dat weer wat context aan een uitspraak geeft.
Blog
Hoe de oproep om los van de contractvorm te denken toch weer uitmondde in een discussie over…. de contractvorm – ZiPconomy
De nieuwsbrief van vorige week met mijn gedachten rondom het Borstlap rapport over de toekomst van de arbeidsmarkt is nu ook als blog op ZiPconomy verschenen.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
Goedemorgen! In deze editie een longread blog met mijn reactie op (en gedachten over) twee rapporten die afgelopen weken zijn gepresenteerd rondom de toekomst van werk. Fijne week!
Na veel pogingen om pleisters te plakken op de manier waarop arbeid in Nederland is georganiseerd, gaan er de laatste tijd veel stemmen op voor een rigoureuze systeemverandering. Het is opvallend dat deze roep niet alleen vanuit één stakeholder, maar vanuit alle hoeken komt. Het roer moet om. Er is consensus dat het anders moet, nu nog consensus over de oplossing en maatregelen. Een rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en van de Commissie Regulering van Werk zouden richting moeten geven aan het debat. En dat debat, dat kwam er.
In het op 15 Januari gepresenteerde WRR-onderzoek ‘Het betere werk, de nieuwe maatschappelijke opdracht’ ligt de focus op de kwaliteit van werk voor iedereen en hoe de werkende grip op geld, werk en leven terug kan krijgen. Met 9 adviespunten komt de conclusie van het rapport op het volgende neer: ‘Maak de contractvorm niet leidend en spil in concurrentie op arbeidsvoorwaarden, maar ontwerp een stelsel met basiszekerheden en flexibiliteit en autonomie voor iedereen met een focus op de kwaliteit in plaats van kwantiteit van werk.’
Een week later op 23 januari presenteerde de Commissie Regulering van Werk, ook wel bekend als de commissie Borstlap, het rapport met als titel: ‘In wat voor land willen wij werken? Naar een nieuw ontwerp voor de regulering van werk.’ Bij de presentatie waarschuwde Hans Borstlap, de voorzitter van de commissie, de verschillende stakeholders in het debat: dit is geen snoepwinkel waar je selectief oplossingen uit moet gaan pikken: het is een balans tussen zure en zoete snoepjes. De tijd van ingraven in de loopgraven is voorbij: er moet iets gebeuren en dat kan alleen wanneer we dat samendoen. Waar het WRR een interessant meta perspectief over de ontwikkelingen schetst, was de verwachting dat het rapport van Borstlap, waar veel juristen in de commissie zitten, meer concrete handvatten op zou leveren voor het debat. Die handvatten kwamen er. En het debat ook.
Er is vorige week veel over het rapport gezegd en geschreven. De loopgraven waar Borstlap misschien wat naïef op had gehoopt te kunnen voorkomen zijn intussen ingenomen en van een constructief debat is wanneer je naar de reacties kijkt nog geen sprake. Nu er zoveel is geschreven en voor veel ingebrachte reacties iets te zeggen valt heb ik lang nagedacht wat mijn bijdrage aan het debat zou zijn. Is alles al gezegd? Kan ik als platform expert iets zeggen over de platform adviezen uit het rapport? Of mijn blik als relatieve outsider in het debat en het proces? Of gooi ik nog wat olie op het vuur met wat eigen ideeën? Ik heb besloten om het alle drie te doen. Dit doe ik vanuit mijn rol als professional outsider in het debat. Vanuit een beschouwende, verwonderende en vooral ook onafhankelijke rol heb ik de ontwikkelingen gevolgd, ben ik bij beide presentaties aanwezig geweest en heb ik ook daar veel mensen gesproken. Ik ken een groot gedeelte van de spelers, maar ik kan mij vanwege mijn onafhankelijkheid permitteren om niemand te vriend te hoeven houden. En de meeste mensen kunnen ook echt wel wat van mij hebben.
De rol van platformen in de toekomst van werk
De rol van de impact van technologie op (de organisatie van) werk in het Borstlap rapport is beperkt. Platformen hebben met zo’n 1.000 woorden nog het grootste aandeel in het ‘tech’ stuk. Die keuze is ook niet heel verrassend: er is nationaal en internationaal nog veel juridische onduidelijkheid over de rol en impact van platformen op de arbeidsmarkt.
Veel fragmenten roepen eerder vragen op dan dat deze bijdragen aan het debat. In 1.000 woorden kun je niet heel veel zeggen over een ontwikkeling en mijn gevoel na het lezen van het stuk is dat het beter was geweest om minder specifiek op het onderwerp in te gaan. Je zou alleen kunnen vermelden dat platformen transactiekosten en dus drempels verlagen voor werkenden om als ZZP’er aan de slag te gaan en daardoor voor een grote groei van het aantal ZZP’ers zou kunnen zorgen. En dat er veel onderzoeken lopen (zoals van het Ministerie van Financiën over heffing inkomstenbelasting via platformen) en de komende jaren een beter zicht komt op de impact en beleidsopties voor de platformeconomie.
Een van de voorstellen van Borstlap is een basisinkomenszekerheid en verzekering voor alle werkenden, ongeacht de vorm van het contract. Deze stap zou voor platformen een ultieme droom zijn: zij willen nu al graag meer doen voor de werkenden, maar doen dit niet omdat zij bang zijn om als werkgever te worden aangemerkt. Wanneer deze basiszekerheden centraal worden getrokken zou het voor veel mensen opeens een stuk aantrekkelijker kunnen worden om via platformen aan het werk te gaan. Ik denk dat dit ten koste zal gaan van de uitzendmarkt: de transactiekosten voor matching via platformen zijn simpelweg een stuk lager. Dat mensen de flexibiliteit van het werken via een platform waarderen, blijkt uit de volgende post van Pim Graafmans, managing director van ZZP-bemiddelingsplatform YoungOnes.
“2020 is nog jong, maar wij zien nu al een massale overstap van bedrijven en jongeren naar ons platform, mede door de komst van de WAB. In de eerste weken van januari is het aantal nieuwe bedrijven op ons platform met 400% gestegen t.o.v. dezelfde periode vorig jaar. Ook jongeren verlangen naar de flexibiliteit waar de WAB geen ruimte voor biedt.”. Wat dat betreft is de zorg voor een groei van het aantal ZZP’ers door platformen terecht, en is het belangrijk om duidelijkheid te hebben en te handhaven waar nodig.
Mijn blik als relatieve outsider in het debat en het proces
De tendens in de berichtgeving is dat de commissie ervoor kiest dat het werknemerschap de norm moet zijn, tenzij…. Wat opmerkelijk is, aangezien er ook veel aandacht is op zekerheden los van de vorm van het contract. En dan komt er toch opeens een bepaalde vorm van contract die de voorkeur krijgt. Dat is dubbel.
Ik denk dat deze conclusie niet juist is en dat het rapport in de kern een stuk genuanceerder is. In de media, maar ook tijdens de presentatie kwam dit naar mijn mening niet goed uit de verf. De probleemstelling is dat er een groeiende groep flexibele krachten is die in een kwetsbare positie zit, het daardoor groeiende aandeel ZZP’ers een risico is voor het collectieve stelsel en dat werknemers te vast zitten. Daarnaast is het contract voor onbepaalde tijd langzaam maar zeker het vaste contract gaan heten, terwijl de zekerheden er alleen maar minder op zijn worden. Ik gaf onlangs een presentatie bij een vakbond en begon met de analyse: “volgens mij vechten jullie tegen schijnzelfstandigheid, terwijl jullie schijnzekerheid promoten”. Dat is volgens mij namelijk de kern van het probleem.
Tijdens de presentatie geeft Hans Borstlap aan dat mensen nu vooral met hun voeten stemmen: als ze binnen een dienstverband niet de autonomie en flexibiliteit krijgen die ze willen, dan nemen ze ontslag en gaan ze als ZZP’er verder. Door de werknemer te faciliteren met bijvoorbeeld een scholingsfonds, zou interne mobiliteit worden gestimuleerd. De zogenaamde interne flex. Hoewel dit een mooie gedachte is, denk ik dat dit in de praktijk niet een heel groot verschil gaat maken. Met een scholingbudget (waar mensen nu al te weinig gebruik van maken) en wat extra regels verander je geen cultuur binnen organisaties, dat is echt een illusie. Misschien is het goed om eens te kijken naar wat er al is, en dat beter benutten.
Heeft de commissie dan slecht werk geleverd? Ik ben van mening dat dit zeker niet het geval is. Maar misschien is het probleem dat ik schetste over het platformfragment – beter ietsje minder – wel iets dat je over heel het rapport zou kunnen zeggen. Want die basis, daar is iedereen het over eens. Maar over de uitwerking, daar valt iedereen over elkaar heen. Ik denk dat er in veel gevallen te juridisch en met te-grote-stappen-snel-thuis-oplossingen is gewerkt. Dat is een risico. Doe je het niet, dan blijft het een mooi visionair verhaal waar iedereen vol consensus elkaar aankijkt. Doe je het wel, dan weet je dat je gedoe krijgt. Maar misschien juist door de knuppel in het hoenderhok te gooien krijg je beweging. Al had die knuppel wat mij betreft wat meer mogen uitgaan van de wensen van de werkenden dan van de polder. En had er wat meer aandacht gemogen naar de meer macro ontwikkelingen en context, omdat veel ontwikkelingen niet op zichzelf staan.
En nu? Wachten?
Dan is de grote vraag: en nu? Waar het afgelopen halfjaar iedereen bij elke vraag verwees naar het toen aankomende Borstlap rapport, is de kans groot dat iedereen nu wacht op welke wijze stappen de regering gaat maken met het rapport onder de hand. En dat is natuurlijk onverantwoord. Want al zijn we het erover eens dat er een systeemverandering nodig is, dat betekent niet dat je nu ook al iets kunt doen. Ik doe een voorzet:
1. Van verticaal naar horizontaal
Tijdens een van de panelgesprekken vond er een kenmerkende situatie plaats. De meneer van het UWV zei: “ik moet wachten totdat iemand in de WW komt voordat ik iets voor die persoon kan doen. De meneer van de Gemeente Amsterdam zei vervolgens: “en ik moet wachten totdat die persoon in de bijstand komt voordat ik iets kan doen”. Het valt mij op dat veel processen en instituties extreem verticaal zijn georganiseerd. Dat is dodelijk. Kijk hoe je processen meer rondom de mens in plaats van rondom de instituties heen kunt organiseren.
2. Practise what you preach
De overheid is de grootste werkgever en inkooporganisatie van het land. Veel stakeholders in het debat kunnen zelf echt het verschil maken door de waarden die zij in het debat uitdragen ook toe te passen op de eigen organisatie. Deze voorwaarden kunnen vervolgens ook worden meegenomen in aanbestedingen. Daar is geen nieuwe wet voor nodig, wel leiderschap. Zo werd ik vorige week door een vakbond gebeld of ik een presentatie wilde geven. Er werd gelijk gezegd dat er alleen budget voor een bloemetje was. Hoe kan een organisatie die staat voor eerlijk werk en eerlijke beloning het lef hebben om mensen gratis voor zich te laten werken? Practise what you preach. Hoe moeilijk kan het zijn?
3. Verander de mindset naar wat wél kan
In de dagen na de presentatie van het rapport hoorde ik veel stakeholders, waarvan opvallend veel van links, heftige uitspraken doen van wat er allemaal niet kon uit de voorstellen van de commissie. Wat nu als je de mindset omdraait en je energie richt op dingen die wél kunnen? En op mensen die wél willen? Dat makat echt een verschil.
Conclusie
Voor wie denkt dat het grote Borstlap rapport antwoord op alle vragen zou hebben: wat had je gedacht? Dat een parttime commissie in een jaar tijd een sluitend antwoord zou geven op alle vraagstukken waar we mee zitten? Wat denk je zelf? Pak er uit dat je kunt gebruiken, verbeter wat beter kan, let op het collectieve belang en kijk ook buiten jouw eigen bubbel.
Want uiteindelijk kun je een hoop praten, maar het werken aan de toekomst van werk begint vandaag. Aan de slag!
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
Goedemorgen! Afgelopen en komende week staat in de teken van de toekomst van werk. Afgelopen week presenteerde de WRR het rapport ‘Het betere werk. De nieuwe maatschappelijke opdracht’. Deze week presenteert de Commissie Borstlap haar rapport. Het WRR rapport is zeer lezenswaardig en ook het Borstlap rapport zal de nodige aanknopingspunten hebben voor hoe we ons arbeid stelsel opnieuw moeten inrichten. Er is natuurlijk wel een gevaar. Het risico is dat we straks in een feest van consensus en herkenning terecht komen zonder te weten wat de volgende stap is. We gaan het meemaken. En je zult er vast over lezen volgende week in mijn nieuwsbrief 😉 Fijne week!
SoftBank-Backed Startups Rappi & Oyo Hotels Facing Major Layoffs
Softbank, een Japans investeringsfonds van 100 miljard dollar, heeft de twijfelachtige prestatie neergezet door van een visionaire reputatie neer te dalen tot het ‘lulletje van de klas’. Deze Venture Capital XXL investeerder die onder leiding van Masayoshi Son grote investeringen deed in een groot aantal platformen komt de laatste weken regelmatig in het nieuws door de ontslagen die vallen bij de platformen waar het een aandeel in heeft.
In dit artikel wordt bekend gemaakt dat Oyo enkele duizenden mensen in India en China moet laten gaan. Het lijkt er op dat Oyo, dat met flinke investeringen van Softbank heel erg hard groeide, te hard is gegroeid.
Nu staan Venture Capitalists bekend om de grote durfinvesteringen, maar de manier waarop Softbank met geld strooide was zelfs in die wereld ongekend. Een strategie met tot nu toe weinig succes heeft gebracht. Misschien maar goed ook.
De komende tijd zullen we nog veel gaan horen over de mislukte investeringen van Softbank. Er wordt inmiddels aan een documentaire over het WeWork debacle gemaakt. Softbank zal een spoor van vernieling achterlaten. Dit zal gaan om:
de startups die falen (en de aandelen van de medewerkers die voor een laag salaris hebben gewerkt die nagenoeg niets meer waard zijn)
de aanbieders die investeringen hebben gedaan om bij het platform aan te kunnen sluiten. Lees ook dit NRC artikel ‘de onbetaalde rekening van hotelketen Oyo’
de platformen die in de drang om groei zijn opgekocht en nu waarschijnlijk visieloos ronddobberen zoals Belvilla (door Oyo) en Meetup (door WeWork);
het algehele vertrouwen in startups
Geld kan soms meer kapot maken dan je lief is 😉
Promoting competition in platform ecosystems | VOX, CEPR Policy Portal
In dit stuk: “The agendas and roadmaps for the future of digital policy in Europe have been debated extensively. This column proposes a menu of different policy instruments for the new European Commission in order to achieve this transformation. These include reforming the framework of the e-commerce Directive, regulating super-dominant digital platforms, facilitating data intermediaries as counter-balancing actors, facilitating the rise of European platforms, and pushing blockchain.”
In een ‘potential agenda for digital platforms’ wordt gesproken over ’to increase responsibility of platforms and re-balance the power relationships between platforms, (potential) competitors, customers and users’. Vervolgens worden een aantal te zetten stappen uitgewerkt. De meest concrete om de machtsbalans te herstellen is” ‘Reform the framework of the e-commerce Directive’. Hier zal het komende jaar nog flink wat om te doen zijn.
Overige voorstellen zijn minder concreet en spannend. En natuurlijk mocht een push voor blockchain niet ontbreken. Ja, dit stuk komt echt uit 2019 en niet zoals je met een dergelijke blockchain wens zou mogen verwachten uit 2016 😉
Het punt dat mij het meest (positief) verraste is: “Facilitate data intermediaries as counter-balancing actors”
“To rebalance the power asymmetry with regard to data beyond the General Data Protection Regulation, some have been advocating the introduction of trusted data intermediaries for some time. A trusted data intermediary could act in the interest of and on behalf of data subjects, with greater negotiating power with digital service providers. It could also provide pooled access to data of the data subjects according to the preferences of the data subjects.
This idea of trusted data intermediaries has gained traction beyond academic circles. The Commission ‘Competition Law 4.0’ recommended studying the feasibility of the establishment of such data trustees and introducing instruments at the European level to promote the emergence of trusted data intermediaries.”
Interessant om in de gaten te houden, zeker omdat ik het komende jaar onderzoek ga doen hoe de (reputatie)data van platformwerkers kan worden geborgd in bijvoorbeeld een data coöperatie….
Restaurateur boos op TheFork om ‘reserveringsknop’ Google – Misset Horeca
Horeca en platformen hebben over het algemeen een haat liefde verhouding. Afgelopen weken was er weer wat berichtgeving rondom reserveringswebsite TheFork. Deze had, zonder de restauranthouders (goed) in te lichten een deal met Google gemaakt. Op het momentdat je het restaurant zoekt via Google kom je op het eigen bedrijfsprofiel van het restaurant uit. Deze werd sinds kort ‘verrijkt’ met een blauwe reserveringsknop waarmee je direct, via TheFork, kunt reserveren. In dit stuk:
“Restauranthouder Robert Blok heeft TheFork verzocht om de blauwe knop met ’tafel reserveren’ te verwijderen uit Google. De reserveringsbutton is bij zijn vijf zaken niet meer te zien. ‘Ik betaalde commissie over het gebruik van mijn eigen naam. Het aantal gasten is niet gedaald; de rekening van TheFork wél.'”
Een discutabele actie van TheFork: de klant zoekt al op de naam van het restaurant en heeft al een intentie om te boeken. Hoewel het reserveren via de knop van TheFork het boeken vereenvoudigd, voegt het platform zelf nagenoeg gene waarde toe in de transactie. En wordt het restaurant wel 2 euro per couvert in rekening gebracht. Een zelfde bedrag wanneer het een nieuwe klant aanbrengt. Dat is uiteraard buiten proportie. Deze actie geeft geen vertrouwen dat het platform de aanbieders hoog heeft zitten.
Met het platform, dat velen nog kennen onder de oude naam Iens, gaat het sowieso niet zo goed. Het verloor de laatste jaren 50% van de aangesloten restaurants en er is ook de nodige concurrentie op de markt. De uitdaging is om als nieuw platform merk tussen de oren van de consument te komen, en daar is simpelweg gewoon veel geld voor nodig. Maar mocht je iets willen beginnen, dan is nu dan ook wel echt het moment. Ook mooi zou zijn wanneer Horeca Nederland wat extra gas zou geven met het ‘eigen’ platform BookDinners. Want ook al is dit platform volgens de bond zelf het snelstgroeiende reserveringsplatform van Nederland ben ik nog niet echt onder de indruk na een bezoek aan de website.
Een mooie nieuwe service is bijvoorbeeld Formitable, een soort van CMS systeem voor restaurants waar ook de boekingen op de eigen website en een review systeem kan worden gebruikt. Niet tegen betaling per couvert, maar een vast bedrag per maand. Dit soort tools geven restaurants de mogelijkheid om laagdrempelig een goed en snel werkend systeem op te zetten en zelf te investeren in de relatie met de klant.
Is dit dan het einde van het model waar het restaurant een bedrag per couvert betaald? Ik denk het niet: er is voor restaurants nog altijd veel waarde in platformen die via slimme marketing nieuwe klanten binnenbrengen. De uitdaging is dat de betaling per couvert ook een perverse prikkel is die kan leiden tot activiteiten zoals de Google reserveer knop bij TheFork. En daar moet je als ondernemer heel scherp op letten.
In het verlengde van het voorgaande artikel bekeek ik vorige week de uitzending van Rambam waar de presentatoren een eigen niet bestaand restaurant op TheFork hebben gezet om te kijken of de scores op de website overeenkomen met de scores die worden gegeven door de gasten.
Hoewel het een leuke actie is van Rambam, is hij minder uniek dan dat ze zelf claimen. Eind 2017 stond The Shed, een niet bestaand restaurant, op nummer 1 van Tripadvisor in Londen. Check hier het waanzinnige verhaal en video. Vorig jaar lukte het een YouTuber om magnetronmaaltijden via Deliveroo te laten bezorgen.
De score die in de Rambam uitzending door de gasten werd gegeven kwam niet overeen met de score op het profiel van het restaurant op de website. Op zich niet heel vreemd: een totaalscore is nooit een eenvoudig gemiddelde, maar er worden altijd verschillende variabelen in meegenomen. Wat de score bij TheFork verdacht maakte is dat er geen restaurants zijn die een onvoldoende scoren en dat het cijfer op de website een stuk hoger is dan de gegeven cijfers door de gasten. En in de framing van het programma geeft dat natuurlijk weinig vertrouwen in de correctheid van deze score. Daarom is het altijd verstandig om ergens op de website een verklaring te hebben hoe de scores tot stand komen. Genoeg transparantie geven om vertrouwen te wekken en te weinig transparantie om fraudeurs te veel informatie te geven zodat zij scores kunnen gaan beïnvloeden. Oftewel: een bijsluiter (zoals ook in dit stuk wordt omschreven).
Inloggen bij de overheid met Google. Een goed idee? | Trouw
Ieder weldenkend mens zou bovenstaande vraag met nee beantwoorden. En toch is er een reëel risico dat dit in de toekomst mogelijk is.
In dit stuk: “Met de wet Digitale Overheid verandert DigiD in eID: een nieuwe online-inlogmethode bij overheidsdiensten. Nieuw is dat ook private partijen die mogen aanbieden. ….. Private partijen mogen aan burgers geen geld vragen voor de inloggegevens, dus de data gebruiken voor commerciële doeleinden lijkt het enige motief om eigen inlogcodes aan te bieden. Moeten we willen dat de overheid zoiets gevoeligs uit handen geeft?”
Misschien een gek idee, maar waarom bestaat er geen variant van het mededingingsrecht gericht op data? Data is natuurlijk nooit uniek, dus er kan lastig een monopolie ontstaat rondom een bepaalde dataset, maar er kan wel een monopolie ontstaat rondom de rijkheid van een dataset. Je zou bepaalde soorten data simpelweg niet zomaar bij 1 aanbieder / platform samen gestald mogen hebben. Ik ben geen jurist, maar denk wel dat een dergelijk concept interessant is om over na te denken. Mocht je hier meer over weten, stuur gerust een reply op deze editie.
Er zijn meer sectoren waar we eens kritisch moeten gaan nadenken of er niet een partij iets te veel data en macht krijgt.
Governance models for redistribution of data value | VOX, CEPR Policy Portal
In dit stuk: “Personal data have value, and economists failed to predict that this value would become concentrated in the hands of digital platforms. The column presents a novel data-rights approach to redistributing data value while not undermining the ethical, legal and governance challenges of doing so. This can be done by giving individuals authorship rights to their personal data.” Erg interessante food4thought….
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
Goedemorgen! Afgelopen week weer veel aan mijn boek gewerkt: onder druk wordt alles vloeibaar 😉 En de nodige afspraken gehad voor mijn plannen voor het komende jaar, binnenkort hoor je meer. Nog 13 edities en de 200ste nieuwsbrief gaat er uit. Reden voor een feestje? Een offline event? Reply gerust op deze mail als je een idee hebt. In deze editie doe ik onder andere een gedachte experiment over de (niet al te zonnige) toekomst van Amazon. Fijne week!
Er wordt veel gesproken over de ‘winner takes all’ mentaliteit van platformen. Nu is het zeker waar dat platformen deze mentaliteit hebben, maar de vraag die in dit stuk naar voren komt is: is het ook de realiteit?
“Last November, the world’s largest sporting goods company, Nike, announced it was leaving Amazon. It would yank all its products from Amazon.com and sell them exclusively on its online store. – More than one million businesses are ditching Amazon and selling online independently. This is the beginning of the biggest disruption in retail since Amazon’s inception.”
Is dit het einde van Amazon? Laat ik duidelijk zijn: niet van héél Amazon, aangezien het bedrijf een hele berg andere diensten heeft, zoals Amazon Cloud: een van de grootste (misschien wel dé grootste) cloud providers in de wereld. Dit stuk gaat specifiek over de marktplaats, de winkel van Amazon.
Wat is er aan de hand?
Veel bedrijven en merken verkopen hun producten via Amazon. De reden: een groot bereik, gemakkelijke listings en daardoor een lage drempel om online te gaan. Het enige probleem van jouw merk dumpen op een marktplaats is dat je geen controle meer hebt over de customer journey en uiteindelijk gaat het alleen om de prijs. En dat is iets waar ik (ik was in een vorige leven merketeer) niet voor kan stellen dat je daar als merk blij mee moet zijn. Hoewel Amazon vol inzet op gemak en conversie, is de uitstraling natuurlijk spotgoedkoop. Het is dan ook niet gek dat merken als Rolex, Louis Vuitton, Ralph Lauren, Vans, Patagonia, North Face en nu dus ook Nike zich van het platform hebben teruggetrokken en ook wederverkopers verbieden via het platform hun merk te verkopen.
Dit zal vast, zeker in het begin, ten koste gaan van omzet, maar op lange termijn denk ik dat het een goede en slimme keuze is.
Wat voor bedrijven hebben Amazon niet nodig?
Je zou kunnen zeggen dat sterke merken Amazon niet nodig hebben. Grote merken hebben zelf de eigen internationale distributie op orde en investeren in veel kanalen om het merk te laden en internationale bekendheid te geven. Daar hebben zij een Amazon niet voor nodig. Ook voor kleinere unieke merken is Amazon van een steeds meer beperkte toegevoegde waarde. Enerzijds komen er steeds meer niche marktplaatsen (zie het voorbeeld van Trouva in het volgende artikel). Anderzijds zijn er steeds meer tools om zelf, of samen met een aantal anderen, een eigen platform op te zetten. In veel gevallen is het een geval van (wel doordacht en structureel) combineren van verschillende bestaande tools en systemen.
In de Amerikaanse context geeft dit artikel een overzicht welke tools je zo in kunt kopen om een eigen e-commerce platform / webshop te starten.
run guided advertising campaigns with Facebook or Instagram
handle payments with Stripe
give credit with Affirm
store your inventory and fulfill orders with ShipBob
Handle returns with Returnly
Even provide Amazon’s famous same-day delivery with DarkStore
Veel van deze diensten zijn ook voor Nederlandse afnemers in te zetten of er is wel een Nederlandse variant beschikbaar. En hebben logistieke partners en distributie aanbieders intussen ook hun technische zaken op orde om dit soort partijen moeiteloos te kunnen faciliteren.
Ik vermoed (en hoop) dat producenten en merken steeds meer zelf gaan nadenken via welke online kanalen zij hun spullen willen verkopen en met welke kanalen zij willen worden geassocieerd. In veel gevallen zal dit betekenen dat zij of zelf een eigen e-commerce platform starten of zich aansluiten bij een platform dat matcht met hun waarden en boodschap. Een alles in één platform als Amazon zal daardoor steeds vaker buiten de boot kunnen vallen. Deze merken staan veel sterker op eigen benen en hebben er ook helemaal geen belang bij dat 1.000 verschillende aanbieders met elkaar concurreren met het aanbieden van hun merk op het algemene platform. Dat is nergens goed voor.
Voor wat voor bedrijven is Amazon dan wél van toegevoegde waarde?
Voor bedrijven (en particulieren) die heel laagdrempelig hun spullen willen verkopen via een platform. Niet al te unieke spullen, waar de focus meer ligt op prijs en het verschil wordt gemaakt door slimme inkoop en efficiënte processen. En voor dit type aanbieders zijn alle diensten die een Amazon verkopers biedt ideaal. Ik vermoed alleen wel dat dit niet het gewenste scenario is voor Amazon zelf, maar daar heb ik natuurlijk geen medelijden mee 😉
En het Nederlandse landschap?
Met bovenstaand verhaal in gedachten is het ook interessant om eens na te denken wat dit zou betekenen voor het Nederlandse landschap. Amazon zal naar verwachting dit jaar dan eindelijk wél de pijlen op Nederland gaan richten. Ik vraag mij af hoe groot de kans is dat zij een dominante positie zullen verwerven. Maar ik ben ook benieuwd in hoeverre de toekomst van Bol nog echt rooskleurig is. Want de consument is enorm blij met de diensten van Amazon en Bol, maar op het moment dat de unieke aanbieders meer de regie gaan pakken over hun eigen producten (wat eens tijd zal worden….) dan zou het zomaar eens kunnen zijn dat deze platformen het afvoerputje worden van alles dat alleen op prijs en snelheid kan concurreren. En dat model is dan weer een stuk minder lucratief dan de ‘winner takes all’ ambitie.
Trouva, an online marketplace for independent boutiques, raises $22M – TechCrunch
In het voorgaande stuk beschreef ik 2 opties voor unieke merken om hun e-commerce te organiseren: zelf doen of intappen op een niche platform dat beter aansluit bij de waarden en doelgroep. Afgelopen zomer ontmoette ik tijdens een European Young Leaders event (een netwerk waar ik sinds 2013 deel van uitmaak) Alex Loizou, een van de oprichters van Trouva: een marktplaats voor onafhankelijke boetiek winkels. Ik sprak daar uitgebreid met hem over zijn platform en kwam vorige week op deze blog uit die goed aansluit bij het voorgaande stuk.
“Amazonhelped pioneer and now dominates the online marketplace business model, where a variety of merchants post items for sale on its platform for billions of consumers to discover and buy them. Today, a London startup that’s taken that idea but is applying it to a far more curated set of retailers and goods has raised some money to fuel its international growth. …. The Amazon way leaves a lot out of the proposition: for retailers it doesn’t give them a lot of leeway in how they present items, and they have to compete with many thousands of other offers (including Amazon itself) to get their products seen.”
Ik zie dit platform als een mooi voorbeeld hoe de unieke skills van retailers en die van een online marktplaats samen komen. De retailers zijn de curators die de mooiste spullen weten te vinden. Het platform faciliteert deze doelgroep met software, logistiek en een platform om de klantenkring verder uit te breiden. Waarbij het DNA en positionering van beide stakeholders gelijk is: het offline en online DNA gaat hand in hand.
“We are very picky. We have to turn down the majority of applications from stores that want to sell on our site. We are looking for the very best curators. Having every single vase in the world is less important than having the best one, curated by an expert.”
Hieruit blijkt dat zij goed hebben begrepen dat de aanbieder en het platform een zelfde belang hebben. Ik vind Trouva een mooi voorbeeld over hoe de toekomst van e-commerce er uit zou kunnen zien. Waarbij het natuurlijk wel spannend is welke stappen een dergelijk platform in de toekomst nog gaat nemen: weet het zich te blijven focussen op de kern, of laat het zich verleiden om (gedreven door groei) de kern los te laten. Amazon begon zelf ook als een online boekenwinkel. Is dat erg? Op lange termijn niet, want ik begin steeds meer te zien dat wanneer een platform smal begint en vervolgens de kern loslaat en breed groeit er daarmee weer een marktkans ligt voor een nieuwe niche speler. Uiteindelijk gaat het allemaal om waarde toevoegen en is platform macht relatief: zonder aanbieders (of vragers) is een platform nergens.
Booker beware: Airbnb can scan your online life to see if you’re a suitable guest | London Evening Standard
Dit is een van die berichten waarvan je wist dat die ooit zou verschijnen en waarvan je altijd hebt gehoopt dat deze nooit zou verschijnen….
“Airbnb has developed technology that looks at guests’ online “personalities” when they book a break to calculate the risk of them trashing a host’s home. Details have emerged of its “trait analyser” software built to scour the web to assess users’ “trustworthiness and compatibility” as well as their “behavioural and personality traits” in a bid to forecast suitability to rent a property.”
Mijn boerenverstand zegt dan: als dit hetgeen is dat nodig is om een service als Airbnb op deze schaal te laten werken, dan moeten we misschien maar eens goed nadenken of het in eerste instantie wel zo’n goed idee is.
Airbnb heeft overigens nog niet op de berichtgeving gereageerd, maar zei wel het volgende: “We use predictive analytics and machine learning to instantly evaluate hundreds of signals that help us flag and investigate suspicious activity before it happens.”
Tijd voor een goed gesprek over transparantie en accountability van algoritmes die bepalen wie wel en wie geen toegang krijgt tot een bepaalde dienst.
Een bericht dat in deze nieuwsbrief zeker niet mag ontbreken: het grootste food delivery platform ter wereld met een Nederlandse CEO. Een mooie prestatie. Zullen we in Nederland hier veel van merken? Ik vermoed het niet: uiteindelijk heeft ieder land zijn eigen merk en zal er voornamelijk achter de schermen schaalvoordelen worden benut.
Wel opmerkelijk dat iedereen beide bedrijven een bezorg/delivery bedrijf noemen. En dat is juist wat ze (bijna) niet doen. Slechts een mini deel van de transacties die via het platform lopen worden door eigen bezorgers bezorgd. Dat maakt het model dan ook een stuk minder omstreden dan Deliveroo en UberEats, aangezien in ruim 98% van de gevallen het restaurant zelf de bezorging doet. TakeAway is dan ook geen logistiek, maar een sales platform. Klinkt als een klein detail, maar dat is het niet.
Omstreden app verkoopt bezoekersparkeeruren van inwoners Den Haag | NU – Het laatste nieuws het eerst op NU.nl
“Een app verkoopt sinds vorige week bezoekersparkeeruren van inwoners van Den Haag, waarschuwt de gemeente. Het bedrijf LekkerParkeren vraagt inwoners tegen betaling de inloggegevens van hun bezoekersvergunning voor bezoekers in te leveren. Vervolgens gebruikt het bedrijf die om parkeeruren, bedoeld voor bezoekers, aan andere gebruikers van de app door te verkopen.”
Platformen lossen informatie asymmetrie op waardoor onbenutte capaciteit kan worden benut. En soms is die overvloed die wordt opgelost onderdeel van het oorspronkelijke model. De gemeente liet weten dat deze praktijk ongewenst is en het platform staakte de activiteiten aan het eind van de dag. De tweet van Rense Corten hier onder vat goed samen wat er nu ‘mis’ was:
In de media
Vijf thema’s voor het debat over platformen in 2020 – ZiPconomy
De editie van vorige week is deze week ook als blog verschenen op ZIpconomy.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
Goedemorgen! Nog de beste wensen en op naar een mooi en wijs 2020. Op de valreep van 2019 mocht ik een bijdrage leveren voor NPO1 ‘Podcast De Dag: hoe tech in jaren 10 onze levens revolutionair veranderde’. Erg leuk om wat breder over de technologische ontwikkelingen te filosoferen en de ruimte te krijgen om wat punten te maken die mij aan het hart gaan.
Voor je ‘ligt’ de eerste nieuwsbrief van het nieuwe jaar. Voor deze editie heb ik eens nagedacht wat in mijn ogen de meest nuttige en nodige vraagstukken zijn voor het platformdebat in 2020. Aan de hand van een hele serie artikelen die ik heb gelezen zal ik de vraagstukken in deze editie duiden. Niet zozeer dat ik verwacht dat deze vraagstukken in dit nieuwe jaar zullen worden opgelost, maar meer om een aanzet te geven voor het debat en shift naar een meer inclusieve en duurzame platformeconomie.
De onderwerpen:
Een debat over waarden in plaats van over vakjes;
Hoe platformen een harde vinger op een bestaande wond leggen;
De rol en verantwoordelijkheid van de marktmeester;
Hoe platformen het individu empoweren;
Wat er nodig is om het debat en de ontwikkeling verder te krijgen.
Veel leesplezier en een fijne week!
Een debat over waarden in plaats van over vakjes
In 2019 is in California de AB5 wet aangenomen. De wet ervoor moet zorgen dat platformen als Uber, Lyft en Doordash de aanbieders op het platform als werknemer in dienst zouden moeten nemen. Niet geheel verrassend geven de platformen aan zich niet in de wet te herkennen. In een eerste reactie leggen de platformen de wet naast zich neer. Later besluiten zij om de staat dan maar aan te klagen. Het debat over classificatie is in nagenoeg ieder land aan de orde van de dag. Het debat rondom AB5 is kenmerkend voor de vele rechtszaken die zijn gevoerd rondom platformen die vraag en aanbod van arbeid met elkaar verbinden. Een debat dat ook in 2020 door zal sudderen, zonder dat er een eenduidig antwoord uit komt. Door onduidelijkheid in regelgeving zijn er nu eenmaal grijze gebieden en wanneer er een zaak gewonnen wordt, dan zijn platformen slim in het aanpassen van verschillende variabelen. Door bijvoorbeeld de aanbieder meer autonomie te bieden waardoor argumenten die eerder door de rechter zijn ingebracht weer achterhaald zijn. Als reactie op de AB5 wet besluit het platform Textbroker (een platform dat bemiddelt tussen bloggers en content platformen) bloggers uit Californië toegang tot het platform te ontzeggen om zo deze nieuwe wet te omzeilen. Dit lijkt een eeuwig durend kat en muis spel te worden. Een kat en muis spel dat niet alleen bij platformwerk, maar in de arbeidsmarkt breed al tijden wordt gevoerd.
In 2019 ben ik deelnemer en toeschouwer geweest bij menig debat over de platform economie en in het bijzonder platformwerk. Daarnaast heb ik tientallen gesprekken gehad met verschillende stakeholders en organiseerde ik 3 multi stakeholder events. Wat mij iedere keer weer opvalt is dat het debat op institutioneel niveau voornamelijk gaat over vakjes. Is iemand een freelancer, uitzendkracht of werknemer? Wanneer je op persoonlijk niveau met stakeholders (o.a. vakbond bestuurders, beleidsmakers en platform ondernemers) praat dan is het gesprek compleet anders. Dan gaat het niet over vakjes, maar over de onderliggende waarden. Waarden als zekerheid, een eerlijke vergoeding, continuïteit en de balans (en soms conflict) tussen collectief en individueel belang. En wanneer je dan een groep stakeholders bij elkaar zet, dan zie je opeens dat de verschillen een stuk minder groot zijn. Want dan gaat het niet alleen over waarden, maar ook over mensen.
Laten we in 2020 dan ook minder over de vakjes, maar meer over de onderliggende waarden praten. Dan wordt het debat vermoed ik een stuk constructiever en effectiever.
Hoe platformen een harde vinger op een bestaande wond legt
Het is niet de eerste, maar ook niet de laatste keer dat ik dit punt aanstip: de context in het debat van platformwerk. Wat is nieuw en platform specifiek? En wat niet? Veel werkzaamheden waar een platform een bemiddelende rol speelt zij natuurlijk niet nieuw: alleen de manier waarop vraag en aanbod bij elkaar komt is anders.
Het voorbeeld dat ik vaker gebruik is de casus van Helpling: een platform voor thuisschoonmakers. In tegenstelling van wat veel mensen zeggen is de grootste concurrent van Helping niet het schoonmaakbedrijf. Er is geen particulier die een schoonmaakbedrijf inhuurt voor thuisschoonmaak. De concurrent van Helpling is de zwarte markt. Het uurtarief voor thuisschoonmaak is doorgaans lager dan wat wij maatschappelijk verantwoord vinden. Dat was al zo in de zwarte markt en een platform zal hier geen spectaculaire verandering in brengen. De reden hiervan is dat de consument doorgaans een beroerde ‘werkgever’ is en niet bereid is om meer te betalen voor thuisschoonmaak. Landen als België, Zweden en Denemarken erkennen dit en hebben besloten om deze dienstverlening te subsidiëren middels zogenaamde dienstencheques en belastingkorting. Een politieke keuze waar een platform overigens prima een rol kan spelen in de uitvoering.
Intussen komen ook berichten over de niet voorziene bijeffecten van de eerder genoemde AB5 wet voorbij. Veel freelancers dreigen door de nieuwe wet opdrachtgevers te verliezen. Zo maakte Vox media bekend meer dan 200 freelance journalisten die samen in 2019 duizenden blogposts schreven te ‘ontslaan’. Vox had hen volgens de nieuwe wet in dienst moeten nemen, omdat zij meer dan 35 blogs per jaar schreven: de grens in de nieuwe wet tussen freelancer en werknemer.
Over de vraag of deze bijeffecten ongewenst zijn is ook de nodige discussie. Zo stelt Michael Hiltzik in deze column de terechte vraag of de klussen waar deze wet een ‘bijeffect’ op heeft ook niet gewoon slecht betaalde klussen zijn waar de opdrachtgever zijn verantwoordelijkheid ontloopt. In het stuk haalt Hiltzik het voorbeeld aan van een journaliste: “She regularly worked 30 to 40 hours per week, and sometimes 50 hours. For this, she says, she was paid $125 a month.”. Ook in Nederland is het geen geheim dat freelance journalisten en fotografen in veel gevallen beroerd betaald krijgen en met een steeds meer centraal medialandschap hun onderhandelingspositie tot nagenoeg nul is gereduceerd.
Wat (de discussie rondom) platformwerk ook laat zien is dat de voorwaarden van veel werkzaamheden van oudsher al (te) slecht zijn. Daarnaast geven platformen een ontwikkeling van steeds meer per klus/stuk betaald worden en de flexibele arbeidsmarkt een ‘boost’. En is het algoritmisch management onderdeel van de opkomst van wat ik ‘surveillance management’ zou willen noemen. Ook medewerkers in een logistiek centrum dragen sensoren die de prestaties meten en kan een laag uurloon worden opgekrikt met prestatiebonussen.
Een interessant artikel die hier ook op inhaakt is het stuk “The great American labor paradox: Plentiful jobs, most of them bad.” Een fragment: “The numbers tell one story. Unemployment in the US is the lowest it’s been in 50 years. More Americans have jobs than ever before. Wage growth keeps climbing. People tell a different story. Long job hunts. Trouble finding work with decent pay. A lack of predictable hours.”
Ik denk dat het belangrijk is om een debat te voeren over wat wij als maatschappij goed werk en goede condities van werkenden vinden en welke rol deze nieuwe technologieën hier in spelen. Ik klink hier een beetje als een vakbondsman, maar dat is natuurlijk wel de kern waar het over gaat. En dat is geen makkelijk debat: het zal betekenen dat sommigen iets moeten inleveren om anderen meer ruimte te kunnen geven. Erkennen dat we voor sommige diensten en producten te weinig betalen en bij een normale prijs ons opeens iets minder kunnen permitteren. Niet gemakkelijk, maar meer nodig dan ooit.
De rol en verantwoordelijkheid van de marktmeester
Platformen, veelal tweezijdige marktplaatsen, brengen vraag en aanbod bij elkaar en faciliteren in de transactie. Sommige platformen noemen zich een prikbord, maar dat is natuurlijk onzin. Platformen zijn marktmeesters en hebben een sturende rol in hoe de transactie tot stand komt. En daar is in essentie helemaal niets mis mee: de rol van marktmeester staat grotendeels ook dienend aan vraag en aanbod. Zonder marktmeester is een platform een vergaarbak van informatie en komt er geen transactie tot stand. De vraag is alleen: hoe zorgen we er voor dat dat marktmeesterschap in dienst staat van alle directe en indirecte stakeholders en hoe voorkomen we negatieve externaliteiten? In 2019 zijn genoeg cases voorbijgekomen die aantonen dat er rondom dit vraagstuk een stevig debat nodig is.
Uit het in 2019 gepubliceerde en zeer lezenswaardige paper ‘Platformbedrijven als marktmeesters‘: “Commerciële platformbedrijven zijn niet neutraal in het faciliteren van transacties of interacties: de instrumenten en voorwaarden van platformbedrijven kunnen invloed hebben op marktuitkomsten en op de maatschappij, en kunnen soms sterke afhankelijkheden in de economie en samenleving meebrengen.”
In dit debat komen een aantal vragen over de rol van de marktmeester naar voren.
Welke verantwoordelijkheid komt platformbedrijven toe met betrekking tot het doen en laten van platformgebruikers?
Platformen verlagen transactiekosten, maar verleggen deze ook. Deze kosten (en ook risico’s) worden verlegd naar gebruikers. De vraag welke verantwoordelijkheid je van een platform mag verwachten is een lastige discussie. In veel gevallen is het antwoord van platformen dat bij meer verantwoordelijkheden het model niet werkt. Een non issue wat mij betreft: een (business)model mag nooit leidend zijn. Of zou dat niet mogen zijn.
Kijkend naar de discussies in 2019 denk ik dat er twee zaken zijn rondom verantwoordelijkheden waar meer over mag worden gesproken: transparantie en accountability. Transparantie in algoritmes. Lees ook het stuk: ‘hebben we een algoritme accountant nodig?’. Maar ook duidelijke afspraken en transparantie rondom voorwaarden als tarieven. Zo was er vorig jaar veel berichtgeving over de onduidelijkheid rondom tarieven voor Uber chauffeurs en Instacard shoppers in de Verenigde Staten. Lees ook het stuk: ‘We’re Confident There’s Fraud: Instacart Workers—Upset Over Dwindling Pay—Are Petitioning for a Dept. of Labor Audit‘. Vanuit steeds meer hoeken komt er aandacht rondom dit onderwerp en platformen kunnen dit simpelweg niet negeren.
Wat is wenselijk overheidsbeleid voor situaties waarin platformbedrijven niet alleen boven een markt actief zijn maar ook daarbinnen?
Een voorbeeld hiervan is die van Amazon waarbij is bewezen dat het eigen producten meer aandacht geeft dan producten van andere verkopers op het platform. En data gebruikt van verkopers om vervolgens deze producten zelf te gaan verkopen.
Een ander goed voorbeeld komt uit het stuk ‘How Apple Stacked the App Store With Its Own Products‘ in de New York Times. Zo wordt omschreven hoe Spotify zijn nummer 1 positie verloor na de introductie van Apple Music en naar een vierde en uiteindelijk zelfs naar de 23ste plek werd verbannen bij het zoekresultaat ‘music’. De eerste 6 resultaten waren allen apps van Apple zelf. Sprekend is ook het antwoord van de woordvoerder van Apple na vragen over het onderzoek. Deze kon de bevindingen niet bevestigen en ontkennen, omdat zij zogenaamd ‘geen data bewaarde van historische zoekresultaten’. Dat lijkt mij zeer onwaarschijnlijk.
Deze twee voorbeelden zijn mooi voer voor discussie over de dubbele belangen van organisaties die zowel de functie van bemiddelaar (het platform) als aanbieder op het platform combineren.
Hoe platformen het individu empoweren
2019 Was het jaar van de kritiek op platformen. In veel gevallen terecht en er is nog een lange weg te gaan voordat we er zijn. Wat in het debat soms wordt vergeten waren de kansen die platformen gebruikers bieden. Platformen empoweren het individu en geven in basis de gebruiker veel ruimte om werk rondom alle andere verplichtingen in het leven te organiseren. De kracht en (mogelijke) toegevoegde waarde van platformen voor het individu worden nogal eens vergeten.
Kijkend naar platformen in een bredere context: ik had de dingen die ik nu doe nooit zonder platformen kunnen doen. Ik heb zo’n 400 video’s op YouTube staan, ik bestuur een stuk of 5 verschillende websites, ik schrijf iedere week deze nieuwsbrief en sinds kort ook de Engelse variant en heb iedere week online met mensen uit zeker 5 verschillende landen contact. Dit tegen een relatief beperkte investering in geld en tijd: ik heb genoeg ruimte om van mijn gezin te genieten en andere mooie dingen te doen.
Het is dus zaak om de positieve mogelijkheden van platformen te benutten en de negatieve kanten de kop in te drukken.
Tot slot: wat er nodig is om het debat en de ontwikkeling verder te krijgen
De puzzel die moet worden gelegd is vermoed ik een stuk groter dan menigeen denkt. En het zijn niet alleen (platform)bedrijven die deze puzzel moeten leggen: alle stakeholders zijn verantwoordelijk. Als er één zin is waarvan ik hoop dat deze blijft hangen is het deze: het is de verantwoordelijkheid van álle stakeholders om de (platform)economie tot een succes te maken en voor iedereen te laten werken. Nog te vaak wordt gekeken naar de markt wanneer het gaat om oplossingen, standaarden en reguleringen. Dat is naïef en te makkelijk. De verantwoordelijkheid van beleidsmakers is zwaar onderschat. Het is belangrijk dat hier een slag in wordt gemaakt. Alle stakeholders moeten op een zelfde kennisniveau zitten voor een gelijkwaardig debat. Daarvoor is ook veel onderzoek nodig: nu nog wordt het debat in veel gevallen gedomineerd door aannames. We hebben feiten nodig om op basis daarvan keuzes te maken wat we wel en wat we niet willen. Ik draag daar in 2020 ook weer mijn steentje aan bij. Wat wordt jouw bijdrage?
Volgende week maandag volgt er weer een ‘normale’ editie en ga ik onder andere in op de vraag of de ondergang van Amazon in gang is gezet. Stay tuned 😉
Foto
Het was even zoeken naar goed bereik voor het NPO1 interview 😉
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
Goedemorgen! Afgelopen week weer flink aan mijn boek gewerkt. Op het programma stond het stuk over de strategische keuzes die je als organisatie moet maken om in te stappen in de platformeconomie. 8.000 woorden staan op papier met mooie cases van Seats2Meet, Fietskoerier punt NL, Ikea, BMW, TopShoe, YoungOnes, Centraal Beheer. Floow2 en Brenger.
Bij deze ontvang je de laatste nieuwsbrief van 2019. Nummer 185 alweer. Bizar om te bedenken dat ik in de 4 jaar tijd dat ik deze nieuwsbrief maak al zo’n 350.000 woorden heb besteed aan dit onderwerp. De eerstvolgende nieuwbrief verschijnt op maandag 6 januari. Ik wens je fijne feestdagen en een mooie jaarwisseling. Op naar een mooi nieuw jaar vol mooie uitdagingen. Groet!
Groningse ondernemers willen concurreren met Amazon, bol.com – NRC
Tussen het geweld van grote schaalbare platformen kom ik de laatste tijd steeds meer lokale initiatieven tegen waar ook lokale ondernemers een rol in spelen en er ook een duurzaam businessmodel aan te pas komt. Zo bundelt TopShoe het aanbod van ruim 90 zelfstandige schoenenwinkels en brengt Fietskoeriers.nl meer dan 600 fietskoeriers van zo’n 20 fietskoerier bedrijven bijeen in een platform. Schaalvoordelen en risico worden onderling verdeeld en deelnemers zijn in veel gevallen ook echt aandeelhouder van het platform. Beide cases komen ook terug in mijn aankomende boek.
Vorige week kreeg ik dit NRC artikel doorgestuurd over een initiatief in Groningen waar retailers een gezamenlijk platform ontwikkelen om ook zo als fysieke winkel te kunnen profiteren van de online kansen. Daarnaast is het ook een manier om iets tegenwicht te bieden tegenover de grote online platformen én een manier om ook via het online kanaal nieuwe klanten naar de winkel te lokken. Fijn dat ondernemerschap, dat zouden meer ondernemingen moeten doen.
Als je wat verder in het platform duikt, dan zie je dat het platform een redelijke kant-en-klaar oplossing is en gebruik maakt van twee belangrijke partners. Eerste partner en leverancier is Zupr. Zij “laten consumenten online zien waar producten in lokale, fysieke winkels verkrijgbaar zijn”. Ik vermoed dat zij een enorme producten (+foto en specificatie) database hebben, waar je als winkelier kunt aangeven wat je op voorraad hebt. Het kan dus ook voorkomen dat er meerdere winkeliers worden getoond bij een product. Tweede partner en leverancier is Dropper. Dropper heeft de volgende belofte: “Met Dropper drop je jouw producten of pakketten, binnen één uur, in jouw omgeving. Met het Dropper-netwerk heb je altijd een flexibele fietskoerier tot je beschikking. Dropper biedt dé totaal oplossing voor al jouw last-mile uitdagingen.” Beide partners zijn Groningse spelers. De gemeente heeft ook een belangrijke rol gespeeld in het tot stand komen van de samenwerking. De gemeente stelde 27.500,- beschikbaar voor het initiatief en leende eerder al 200.000,- uit aan Dropper. Meer over de samenwerking lees je in dit artikel. Mooi om te zien hoe een startup ecosysteem in Groningen zijn vruchten begint af te werpen.
De vraag is natuurlijk: gaat een initiatief als deze het redden en wat is de toegevoegde waarde? Na wat artikelen over het platform te hebben gelezen en een kwartiertje rondklikken en uitproberen op de website nu een paar voors en tegens op een rijtje.
Voordelen:
Meewerken voor retailers is een laagdrempelige manier om ook online zichtbaar te zijn en ecommerce activiteiten te ontplooien;
Het platform biedt ook ruimte voor de verhalen van de retailers. Uiteindelijk zullen fysieke retailers met dure meters in de binnenstad het niet op prijs kunnen winnen van de grote spelers, dus moet er vol worden ingezet op merk en expertise;
Het platform is een kans om nieuwe klanten aan de winkel te binden en om bestaande klanten ook te kunnen bedienen wanneer zij geen tijd of zin hebben om naar de winkel te gaan;
Bezorging via Dropper is snel (binnen 4 uur) en vriendelijk voor de omgeving. Die snelheid is ook echt een pré richting klanten;
Nadelen / aandachtspunten / ter overweging:
De user experience is wat omslachtiger dan bij bijvoorbeeld een bol.com. Op zich is dat prima en met de budgetten en schaal moet je ook niet het ambitieniveau hebben van een Bol, maar het kan een drempel zijn voor klanten. Daarom is het extra belangrijk om ook op andere manieren zichtbaar te zijn en de expertise duidelijk te maken, hoe meer klanten al fan zijn, hoe meer ze jou vergeven dat het proces wat minder makkelijk verloopt. Vooral het stuk voorraadbeheer en communicatie is iets waar flink wat begeleiding op moeten worden gezet;
Het hele concept valt of staat bij hoe goed de retailers omgaan met voorraadbeheer, reactie op vragen, klachten afhandelen, etc. Dat is een aardig arbeidsintensief iets dat vanuit het platform management moet worden opgepakt. Een klant zal je één minder goede ervaring vergeven, maar bij een tweede keer haakt deze echt af;
Bij veel artikelen is de voorraad niet bekend en moet de status worden opgevraagd bij de retailer. Ik vraag mij af of je die optie moet willen hebben, zeker omdat bij de profielen staat hoe lang het geleden is dat de retailer heeft ingelogd. Ik kwam eentje tegen waar dat 10 dagen geleden was. Dat geeft mij als consument niet veel vertrouwen.
Al met al is het een mooi initiatief. De grote vraag is of het lukt om een aparte organisatie voor langere termijn op het project te kunnen zetten. Met de subsidie van de gemeente (27.500,-) kom je natuurlijk niet heel ver, dus de retailers zullen ook in de buidel moeten tasten. Het is de vraag in hoeverre zo’n divers gezelschap aan retailers op lange termijn scherp kan worden gehouden en of er ook genoeg middelen zijn om het initiatief de eerste paar jaar de kans te geven om te groeien. Dat is natuurlijk deels een kip-ei verhaal: een retailer is scherp wanneer er goede omzet binnen komt, maar het eerste (paar) jaar zal het vooral een kwestie van goed investeren zijn. Ik houd ‘m in de gaten.
In het debat over verantwoordelijkheden van platformen deed de rechter afgelopen week een uitspraak in het voordeel van Airbnb: het platform is volgens de rechter een “information society service” en hoeft niet aan dezelfde regels te voldoen als een hotel.
Iets specifieker: The association had sought to have the company regulated under the French Hoguet law, which covers the real estate profession and can lead to criminal sanctions for violations. But the court said the essential feature of Airbnb was its structured lists that enabled hosts to connect with people seeking accommodation along with “a tool to facilitate the conclusion of contracts”.
De uitkomst was niet heel verrassend. Wat mij wel verbaasde was de open brief die Airbnb co-founder Nathan Blecharczyk als reactie op het vonnis publiceerde. Hier stond onder andere in: “We welcome this ruling and see it as a positive step for our continued collaboration with cities.” Dit kwam op mij een beetje over als een ongepaste middelvinger, want er is nog veel onvrede vanuit steden over de manier waarop Airbnb (en anderen) meewerken aan handhaving. En ook al heeft de rechter nu bepaald dat met de huidige regelgeving Airbnb die verplichting niet heeft, weten we allemaal dat dit ook geen duurzame strategie is.
Deze uitspraak laat weer eens zien hoe juridisch complex het reguleren van platformen en het afdwingen van het delen van informatie of handhaven via het platform is. Zo was er onlangs forse kritiek van gemeenten en media op het wetsvoorstel rondom vakantieverhuur (lees ook deze bijdrage n.a.v. het artikel in NRC), maar ik denk dat er juridisch gezien simpelweg niet meer in zat. En dan kun je verontwaardigd zijn dat de platformen ook aan tafel zaten (wat zoals ik ook eerder omschreef goed uit te leggen is), maar wanneer het juridisch (nu) niet lukt, dan is samenwerken waarschijnlijk de enige optie.
Ik verwacht wel dat er de komende jaren nog flinke debatten zullen worden gevoerd in de EU rondom het aanpassen van deze regelgeving. Uit mijn nieuwsbrief vorige week: “The second opinioncalls for the EU to define clearly the status of collaborative economy platforms, according to the precise degree of control exercised by the platform, in order to clarify the question of which rules govern their operations. Furthermore, as the collaborative economy blurs the line between personal and professional actors, the concept of “service provider” should be clarified through EU-wide thresholds. The new EU regulations should also require platforms to provide public authorities with the necessary data to enforce the rules and to ensure that collaborative economy suppliers pay their fair share of taxes.“
FlixBus launches carpooling service all over Europe – newmobility.news
Het is altijd interessant om platform ontwikkelingen op een meer lange termijn te volgen. Ik zie steeds meer initiatieven die steeds meer de breedte ingaan. Booking in vakantieverhuur, Airbnb in (boutique) hotels. Blablacar in busvervoer en nu ook busvervoer (Flixbus) in… liften.
“By introducing FlixCar, FlixBus counters BlaBlaCar that earlier created BlaBlaBus after the take-over of SNCF’s Ouibus, and launched the buses to conquer Germany. FlixBus, on the other hand, has bought the activities of Transdev (isiLines and Eurolines).”
Ik krijg vaak vragen over waarom platformen deze stappen nemen. Ik denk dat in veel gevallen het geen keuze is: als de een beweegt, moet de ander mee. Wel wil ik eens uitzoeken welke partij over het algemeen de eerste stap zet: de nieuwkomer of de gevestigde orde.
Al met al een interessante stap van Flixbus, dat zich in principe ook als platform gedraagt. De bussen zijn niet van de organisatie zelf, maar van lokale busbedrijven. Zij zijn het platform die de bussen en passagiers met elkaar verbindt.
Uber Delivery Workers in Mexico Are Tracking Thieves Through Google Maps and WhatsApp Networks
Fascinerend artikel waarin duidelijk wordt dat maaltijdbezorgers in Mexico zichzelf organiseren om voor elkaar te zorgen. Bij gebrek aan goede support van het platform en instituties hebben zij via social kanalen groepen opgezet.
Ride-sharing apps: After years of bitter battles, Uber adds traditional taxis to Madrid travel options | In English | EL PAÍS
“Ride-hailing company says this is the beginning of a mutually beneficial collaboration following years of confrontation between both sectors.”
Ik zie veel kansen voor platformen die intappen op bestaande pools van aanbieders. Het is een relatief eenvoudige en snelle manier om goed en stabiel aanbod op het platform te krijgen en het managen is vaak ook minder werk, aangezien de bestaande pool al intern alle controles heeft geregeld. Daarnaast is er ook vaak al een cultuur die de groep met elkaar verbindt.
Uber in Madrid gaat nu dus ook taxi’s in de app toelaten. Vooral interessant vindt ik dat deze onder speciale voorwaarden meedoen:
“The company will charge taxi drivers a 12% fee on the fare without demanding any commitment in terms of length of collaboration or number of trips, the attraction being that Uber has a high rate of occupancy. “It is over 60%, compared to the 30% or 40% of a taxi,” said Galiardo. And this, in a city where the combined number of taxis and VTCs per 100,000 inhabitants is lower than in other European cities.”
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
Goedemorgen! Een van de leukste dingen die ik vind om te doen is om (publiekelijk) in debat te gaan en mijn visie en ervaringen te delen op het podium. Iedere keer met een andere invalshoek en gemotiveerd om mensen uit te dagen anders te denken, het grotere plaatje te zien en de eigen verantwoordelijkheid te benadrukken. Gedreven door nieuwsgierigheid, verwondering en een eigenwijze wil om dingen te veranderen.
Afgelopen week mocht ik in mijn laatste ‘werkweek’ van het jaar in debat met een vakbondsbestuurder, de voorzitter van VNO-NCW en een kamerlid over de platformwerk, gaf ik context over de kansen in de platformeconomie bij een grote verzekeraar in Apeldoorn en mocht ik 950 ondernemers in Zwolle als spreker en side-kick meenemen in de kansen voor ondernemers in de platformeconomie. Een mooie afsluiter van een mooi jaar.
Deze week besteedt ik aan het schrijven aan mijn nieuwe boek (april/mei 2020 komt ie uit) en dan even ‘rust’. Wees gerust: de nieuwsbrief loopt intussen gewoon door 😉 Fijne week!
Picnic haalt 250 miljoen euro op voor robotfabriek (met 1000 medewerkers) | Sprout
“Onlinesupermarkt Picnic krijgt 250 miljoen euro groeikapitaal om een nieuw, grotendeels geautomatiseerd distributiecentrum te bouwen.”
Picnic gaat als een malle. Velen, inclusief de auteurs van dit artikel, zien het bedrijf als een online supermarkt, maar ik geloof daar niets van. Ik zie Picnic eerder als concurrent van Bol.com of PostNL dan van Albert Heijn. Ik begrijp dan ook niet dat de rechtszaak onlangs ging over de supermarkt cao en niet over de cao voor distributiecentra, die overigens ook helemaal niet verkeerd is.
Waar veel spelers beginnen met een website met dropshipping en vervolgens een eigen magazijn is Picnic begonnen met het opzetten van een eigen distributiekanaal en logistiek centrum. Nu nog van distributie van boodschappen welke ze slim en effectief kunnen inkopen, maar het is logisch dat het uiteindelijk niet uitmaakt wat er wordt vervoerd. Wie zich alleen richt op boodschappen laat veel kansen liggen. En of het de Picnic karretjes zijn of of er ook andere voertuigen en logistieke spelers als fietskoeriers worden aangesloten is ook maar de vraag. Want wie denkt dat de Picnic bij artikelen die we nu in de supermarkt vinden blijft en eigen elektrische karretjes de enige manier zullen blijven voor het vervoer in steden denkt wel erg beperkt.
Wat Picnic doet is vergelijkbaar met wat de nieuwe generatie maaltijdbezorgers doen. Wat zij ook zeggen: bezorging van warme maaltijden is het moeilijkst te organiseren wat er is. Als je dat onder de knie hebt, is alles wat je daarna doet makkelijk. Dit geldt dan voor de ‘on demand’ zaken (wat warm eten natuurlijk ook is), maar voor de zaken met ietsje minder haast is een model als Picnic natuurlijk ideaal. En ook zij begonnen met een complex proces:
“Beckers wijst ook op de complexiteit van een Picnic-order met gemiddeld tientallen items, vergeleken met twee à drie producten per Amazon-bestelling. Ook heeft Picnic te maken met grofweg drie ruimtes: een koelafdeling, een vriesafdeling met een temperatuur van min 20 graden en ruimte op kamertemperatuur.”
Op het moment dat ze dit op grote schaal onder de knie hebben, is het natuurlijk een kwestie van tijd dat er ook andere aanbieders hun logistiek gaan uitbesteden aan Picnic. Het eerste experiment loopt al waar Nespresso cupjes laat bezorgen via Picnic. Slim: je hebt een basis bezetting met boodschappen en kunt daardoor relatief eenvoudig ook met een mooie marge logistieke diensten aan anderen aanbieden.
De vraag is of Picnic als platform richting de consument een merk gaat worden en de weg in gaat slaan als Bol.com of of het gaat groeien richting een logistiek platform dat de bezorging van anderen gaat faciliteren. Hiermee biedt het (lokale) ondernemers kansen om de online verkoop zelf via (eigen) platformen te regelen en de gehele logistiek, inclusief fulfilment, bij Picnic neer te leggen. En is het merk Picnic naar de klant minder leidend. Om daarmee een serieuze en unieke speler te worden in de logistiek. Hoewel ik geen glazen bol heb verwacht ik dat het een combi gaat worden, maar dat de nadruk op distributie (platform) en minder op het zijn van een e-commerce speler / platform zal komen te liggen.
MyWheels stopt met peer2peer autodelen, wat zegt dit over de afhankelijkheid van platformen van verzekeraars?
In September maakte ik een uitgebreide analyse van de ontwikkeling van het (peer2peer) autodelen naar aanleiding van een nieuwe investering in SnappCar. In dit stuk redeneerde ik dat het peer2peer autoverhuur model (particulier verhuurt auto aan particulier via platform) uiteindelijk de long tail zou bedienen en het grootste deel van het aanbod zou verschuiven naar professionele aanbieders.
Afgelopen week ontving ik een mail van autodeelplatform MyWheels dat zij hebben besloten om compleet te stoppen met peer2peer verhuur. Verzekeraar Centraal Beheer heeft het verzekeringsproduct uit het assortiment geschrapt. Via Twitter liet de verzekeraar het volgende weten: “De reden om te stoppen is dat ondanks alle inspanningen het product verliesgevend is gebleven. Voor deze vorm van verhuur, waarin particulieren aan andere (vaak onbekende) auto verhuren, kunnen wij door het hoge risico geen betaalbare verzekering bieden.” Dit was voor het platform aanleiding om deze dienst nog eens te evalueren, waarna werd besloten om hier helemaal mee te stoppen en alleen nog de ‘eigen’ MyWheels auto’s via het platform te verhuren. Wat opmerkelijk is dat op de blog en social media kanalen van MyWheels geen informatie te vinden is over deze stap. MyWheels is een van de oudste autodeel platform initiatieven van Nederland en ik kan mij voorstellen dat het een lastige markt is tussen alle partijen die op andere manieren vanuit grote investeringen flinke meters kunnen maken. Respect voor wat ze doen en hebben gedaan, dat zeker.
Peer2peer autodelen heeft al langer een uitdaging met verzekeren en platformen moeten vaker, gedwongen door de verzekeraar, hun voorwaarden aanpassen. Zo maakte SnappCar vorig jaar bekend dat auto’s ouder dan tien jaar niet meer onder de dekking vallen van een maximaal schadebedrag van 90.000euro, maar nog maar maximaal 750euro uitgekeerd krijgen bij schade. Ook MyWheels moest in 2018 een wijziging in de voorwaarden doorvoeren. En de verzekeraar achter de NKC deelcamperverzekering maakte onlangs bekend te stoppen met het verzekeren van deelcampers (via Goboony en Camptoo) die ouder zijn dan 15 jaar. Vanuit het platform perspectief is een lock in door verzekering (niemand verhuurt zijn auto of camper zonder verzekering) natuurlijk prettig (zeker voor de repeterende transacties tussen een zelfde aanbieder en vrager), maar de zware afhankelijkheid van een externe partij (de verzekeraar) is dan weer een stuk minder comfortabel.
De vraag is natuurlijk: wat gaat er mis. Het makkelijke antwoord zou zijn: peer2peer verhuur is te risicovol, fraudegevoelig en het aantal transacties en de marge is simpelweg te laag. Maar ik denk dat dat antwoord net té makkelijk is. Want hoewel de peer2peer markt nog relatief klein is, zal mobiliteit en autoverhuur in de toekomst veel meer on demand en gedecentraliseerd worden geconsumeerd. Vanuit dat opzicht zijn de platformen die we nu zien voor verzekeraars een mooie testcase voor de toekomst hoe de transactiekosten van een verzekering te verlagen zodat deze markt voor hen, en niet alleen voor nieuwe initiatieven, interessant is.
Het probleem is denk ik meer dat er nog veel wordt gedacht vanuit bestaande systemen en producten. Dat er ‘on demand’ producten tegen bestaande verzekeringen worden aangebouwd. En dan is het niet zo heel gek dat het of te duur of niet goed genoeg is. Hoe je dat oplost? Door voor zulke micro verzekeringen de transactie- en administratiekosten voor een verzekering drastisch omlaag te brengen. Deze zijn doorgaans nog behoorlijk hoog . Ik zie nog een mooie kans en uitdaging voor verzekeraars om hierin met platformen, die vanuit de kern er alles aan doen om transactiekosten te verlagen, te experimenteren en met échte innovatieve producten op de proppen te komen.
Platform economy: EU rules needed to ensure fair competition and workers’ rights
“Local and regional leaders have highlighted to Nicolas Schmit, new European Commissioner for Jobs and Social Rights, that the EU needs to set clear rules for platform economy to guarantee workers’ rights and ensure a level playing field between online and offline economic activities in the single market.
Two opinions adopted by the European Committee of the Regions (CoR) today stress that many current EU regulations are outdated against the emergence of new business models and non-standard forms of employment that are frequent in digital platforms. Notably the implementation of the e-Commerce Directive, which dates back to 2000, has led to several court cases surrounding companies such as Uber and Airbnb.”
De eerste: “stresses that a comprehensive regulatory framework at EU level is necessary to ensure the social protection and social rights for platform workers against practices such as deliberate misclassification of workers as self-employed by employers seeking to avoid employment regulations, fiscal obligations and collective agreements.” Een mooie ambitie, maar het probleem van een Europese ambitie is dat wetgeving rondom arbeid niet Europees is: ieder land heeft eigen regels. En voor zover ik heb begrepen gaat dit er ook niet komen. Wat centraal (lees: Europees) kan worden aangepakt is onderzoek en het uitwisselen van kennis en best-practises en mogelijk ook financiering van experimenten.
“The second opinioncalls for the EU to define clearly the status of collaborative economy platforms, according to the precise degree of control exercised by the platform, in order to clarify the question of which rules govern their operations. Furthermore, as the collaborative economy blurs the line between personal and professional actors, the concept of “service provider” should be clarified through EU-wide thresholds. The new EU regulations should also require platforms to provide public authorities with the necessary data to enforce the rules and to ensure that collaborative economy suppliers pay their fair share of taxes.”
Dit is een hele mond vol. Ten eerste is het opmerkelijk dat de term Collaborative Economy, ik was in 2012 een van de eersten die deze term gebruikte (de .com was zelfs nog vrij), tegenwoordig alleen nog maar in de EU context wordt gebruikt. Vanuit de EU kunnen inderdaad stappen worden gezet om de classificatie van platforms aan te schermen en, enorm belangrijk, de hierbij horende verplichtingen. Wat betreft het delen van data met overheid ben ik altijd wat voorzichtig. Ja: er moeten zaken kunnen worden gecontroleerd en het platform heeft in de rol van marktmeester natuurlijk alle relevante data die er bestaat. Maar…. er moet ook goed worden gekeken hoe dit moet worden ingericht. Dit gezien het de vraag is of de overheid de capaciteit heeft om deze data te verwerken en te analyseren. Een oplossing hiervoor zou zijn om een algoritme accountant in het leven te roepen. Voor de zomer schreef ik hier dit over. Als laatst is het de vraag of het verplicht stellen van delen van data digitale bemiddelaars niet te veel regeldruk oplevert ten opzichte van niet digitale bemiddelaars. En of deze regels bestaande platformen geen concurrentievoordeel oplevert. Immers: met meer regels wordt het lastiger voor nieuwe spelers om de markt te betreden.
Nog genoeg om over na te denken. Maar dat er op EU niveau over wordt nagedacht is natuurlijk alleen maar een goed teken.
People Raise Over $2 Billion for Causes on Facebook – About Facebook
Facebook blijft een platform waar ik een dubbel gevoel over heb. Enerzijds heb ik er weinig vertrouwen in dat het bedrijf nog ooit op het juiste pad gaat komen. Er gaat simpelweg te veel mis en ik zie niet dat het beter word. Problemen worden te rationeel en technisch bekeken, alsof er voor iedere oplossing wel een technologisch trucje is te bedenken om het te fixen. Kenmerkend hiervoor is de oplossing die het bedrijf onlangs bedacht voor medewerkers die lastige vragen op verjaardagsfeestje kregen over het bedrijf: “Facebook heeft een chatbot gemaakt waarmee medewerkers kunnen oefenen om lastige vragen over het bedrijf tijdens de feestdagen te beantwoorden, meldt The New York Times. De chatbot, een stuk software dat een gesprek nabootst, leerde Facebook-medewerkers om het officiële antwoord op bepaalde vragen te geven.”
Een bizarre oplossing natuurlijk. Want zou het niet een heel goed idee zijn
om eens naar de kern van het probleem te kijken en dat op te lossen? Wie het boek ‘De Coders, Een kijkje in het hoofd van programmeurs – de machtigste beroepsgroep ter wereld’ van Clive Thompson heeft gelezen (absolute aanrader!!) zal een case als deze herkennen van de doorgeslagen manier waarop coders het DNA van het bedrijf bepalen. En natuurlijk kun je zeggen dat dat niet zo is, maar er is blijkbaar geen weldenkende niet-coder binnen het bedrijf geweest die heeft gezegd: “he, misschien is dit toch wel een beetje een bijzondere oplossing, misschien moeten we dat maar niet doen”. Bizar.
En toch, toch gebeuren er ook goede dingen op Facebook. Wat het platform slim doet is een bestaande userbase van miljarden mensen gebruiken om iets goed te doen. Met een Facebook fundraising tool:
In five years time “people have raised over $2 billion to support the people and causes they care about on Facebook, with $1 billion of that coming from birthday fundraisers alone. By dedicating their special day to a nonprofit organization, people rally their friends and family to support important causes. From birthdays and Giving Tuesday to anytime throughout the year, over 45 million people have donated to or created a fundraiser on Facebook — which has more than doubled since last November.”
Dit is een mooi voorbeeld hoe platformen drempels verlagen en de schaalvoordelen die zij hebben ook kunnen inzetten om in dit geval goede doelen organisaties te empoweren om laagdrempelig en goedkoop (Facebook pakt hier geen commissie op) een doelgroep te activeren om geld op te halen.
Podcast
Regio Zwolle Congres by Rens de Jong | Free Listening on SoundCloud
Een podcast interview met Rens de Jong waarin hij mij in 20 minuten interviewt over de kansen voor organisaties in de platformeconomie. Deze podcast is opgenomen in de aanloop van het Regio Zwolle Congres.
Vorige week mocht ik als spreker en side-kick een bijdrage leveren aan het jaarlijkse Regio Congres Zwolle. Een kleine duizend ondernemers waren bijeengekomen voor een programma rondom het thema ‘hyperflexibel ondernemen in de platformeconomie’. Tijdens dit event werd ook de Regiomonitor gepresenteerd. In deze monitor is ook een flink stuk opgenomen over de kansen voor ondernemers in de platformeconomie. Aangezien ik aan dit gedeelte een bijdrage heb geleverd deel ik de monitor in deze editie van mijn nieuwsbrief. Op pagina 16 lees je een interview met mij en op pagina 92 de pijler platformeconomie waar ik input en feedback aan heb gegeven.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
Goedemorgen! Vorige week was er geen nieuwsbrief ivm mijn schrijfweek op Vlieland. Het was een productieve week: ruim 30.000 woorden gecorrigeerde tekst doorgelopen en 12.000 verse woorden op ‘papier’ gezet. Het boek is op de helft en de komende 3 maanden heb ik nog de nodige tijd vrij gepland om de ‘laatste’ 40.000 woorden te schrijven. Het boek kom april/mei 2020 uit.
Vorige week lichtte ik op Twitter een tipje van de sluier van mijn nieuwe onderzoek voor 2020: “Nieuw onderzoek in 2020: dragen reputatiescores bij aan empowering van de worker, is en zo ja onder welke voorwaarde, portabiliteit van reputatiedata een goed idee én hoe kan continuïteit van data worden geborgd. Eerste 4 partners zijn aan boord, 8 anderen overwegen deelname. Ik zal een jaar lang 2 dagen in de week aan deze verkenning besteden. Vanuit alle stakeholders (platform, vakbond, uitzend en overheid) moet minstens 1 partner aanhaken en er komt een expertteam. Tijd om de ‘sliver bullet’ die portabiliteit van reputatiedata heet te doorgronden.” Half januari maak ik de partners en het hele plan bekend. Gaat tof worden.
Komende week nog een drukke week voordat ik het jaar echt kan afsluiten. Een workshop over platform coöperaties, een podium interview tijdens een VNO-NCW sessie over platformwerk, een presentatie bij een grote verzekeraar in Apeldoorn en een presentatie op het Regio Zwolle Congres (900 bezoekers), waar ik ook bij mocht dragen aan de jaarlijkse regio monitor. En nog wat afspraken met mogelijke partners voor mijn onderzoek. Ik vermaak mij wel 😉 Fijne week!
Mijn schrijfhuisje vorige week….60% meer ontmoetingen door aanpak mijnbuurtje.nl | Impact Centre Erasmus | Erasmus University Rotterdam
Het al het platform geweld van Uber, Airbnb en Amazon in deze nieuwsbrief zou je bijna vergeten dat er ook honderden, danwel niet duizenden, platformen bestaan waar een stuk minder discussie rondom is, waar we weinig van horen in de media, maar die stiekum een enorm mooie impact hebben op de samenleving. Vandaar dat ik heb besloten om dit bericht dan maar bovenaan in de nieuwsbrief te plaatsen.
In dit bericht: “Het onderzoek is uitgevoerd via 24 online platformen van mijnbuurtje.nl. Eén op de vijf respondenten uit het onderzoek onderneemt regelmatig activiteiten met buurtbewoners die ze via het mijnbuurtje platform hebben ontmoet. Buurtverbinders besteden na hun training wekelijks gemiddeld 2 tot 3 uur aan het verbinden van inwoners. Ze groeien in hun persoonlijke ontwikkeling en sociale vaardigheden.
Gebruikers van mijnbuurtje.nl gemiddeld 60% meer ontmoetingen in hun eigen buurt hebben. Jaarlijks leren inwoners via mijnbuurtje.nl gemiddeld 22 nieuwe buurtgenoten kennen, van wie 9 buren elkaar vervolgens ook vaker dan één keer ontmoeten. Inwoners voelen zich verbonden met de buurt of wijk en zijn betrokken bij activiteiten. 48% geeft aan regelmatig activiteiten te ondernemen die ze vinden via het mijnbuurtje platform.”
Zo zie je dat er genoeg mooie initiatieven zijn die misschien wat betreft investeringen en discussie niet met hun kop boven het maaiveld uitsteken, maar intussen een belangrijke rol spelen in de samenleving en veel sociale waarde creëren.
Uber’s first ever safety report cites 6,000 sex assaults in 2 years – Axios
Uber lanceerde afgelopen week haar eerste ‘safety report’ waar het inzicht geeft in het aantal (ernstige) meldingen van zowel passagiers als chauffeurs. De cijfers:
Total number of sexual assault incidents: 2,936 in 2017, and 3,045 in 2018. Riders were 45% of the accused in those cases.
Total number of fatal physical assault incidents: 10 in 2017, and nine in 2018. Of the total, seven were drivers.
Total number of motor vehicle fatalities: 49 in 2017, and 58 in 2018.
Total number of rides: 1 billion in 2017, 1.3 billion in 2018.
Wat zeggen deze cijfers? Uhm…. eigenlijk helemaal niets. Een analyse.
Waarom Uber dit doet
Om te beginnen heel simpel: het is een belofte uit het verleden. In 2017 beloofde het bedrijf, dat toen in een diepe vertrouwenscrisis zat, een dergelijk rapport. Maar er is natuurlijk meer. Wat Uber slim doet is hier als tech bedrijf een voortrekkersrol pakken in een tijd dat er nogal wat kritiek is op de manier waarop technologie bedrijven niet transparant zijn en hun maatschappelijke verantwoordelijkheid en impact niet erkennen. Uber geeft met dit rapport inzicht in de manieren waarop zij de veiligheid van de dienst proberen te verbeteren, wat een goed iets is. Voor Uber is dit ook een broodnodige zet, gezien de discussies over de legitimiteit van de dienst in steden als Londen.
Wat ze ook slim doen is door samen te werken met vertrouwde instituties als National Network to End Domestic Violence, RALIANCE en National Sexual Violence Resource Center . Hiermee kunnen zijn snel bepaalde expertise in huis halen en tappen in ervaring en netwerk van deze organisaties. Ook trekken zij zich op aan het goede imago van deze partijen. Een beetje slimme beleidsmaker zou dit laatste met gepast enthousiasme moeten ontvangen, maar het grote publiek zal hier minder diep over nadenken.
Waarom deze cijfers niets zeggen
Wat zegt een aantal van 9 ‘fatal physical assault incidents’ over het jaar 2018? Niet meer en minder dan dat wat er staat. De hamvraag is natuurlijk: is dit veel of weinig? En is het aantal door toedoen van het platform hoog of laag? Daarvoor moet je weten wat de cijfers zijn van fatal physical assault incidents van normale taxi’s in datzelfde jaar. Dan pas kun je zeggen of dat aantal schrikbarend veel of weinig is.
Uiteraard probeert Uber in het rapport wel iets van een benchmark neer te zetten.
“To put US safety challenges in context:
In 2018, over 36,000 people lost their lives in car crashes in the United States alone
Approximately 20,000 people were the victims of homicide in 2017
Nearly 44% of women in the US have been a victim of sexual violence in their lifetime—which means that more than 52 million women live with that experience every day
Every form of transportation is impacted by these issues. For example, the NYPD received 1,125 complaints of sex offenses in the transit system during the same time period covered by this report.”
Slim gedaan, maar het vergelijken van het totaal aantal doden door auto ongelukken met het aantal verongelukten in een Uber zegt natuurlijk ook helemaal niets. Het enige wat dat zegt is dat er ook een risico is bij andere vormen van transport.
Waarom een benchmark onmogelijk is
Het zou dus erg wenselijk zijn wanneer er een benchmark zou zijn om deze cijfers mee te vergelijken. In het rapport wordt gesproken over een wens voor ‘industry standards’:
“Prior to this effort, there was no uniform industry standard to count reports of sexual assault consistently. This classification system will allow companies and organizations to not only track reports effectively, but to make this important data public and share best practices that make everyone safer.”
Goed en belangrijk dat hier over wordt gesproken, maar hier wordt voorbij gegaan aan het gegeven dat het al dan niet aangeven van misstanden ook erg afhangt van hoe makkelijk het is om aangifte te doen. Uber heeft bijvoorbeeld in de app een knop waar je dit kunt melden en heeft daarnaast nog meer maatregelen aangekondigd om enerzijds de veiligheid te vergroten (of: de kans op incidenten te verkleinen). Als er een incident is in een taxi dan is die drempel al veel hoger en in veel gevallen is dan ook niet te achterhalen wie de chauffeur of klant was. Dat is misschien dan ook de reden dat hier alleen wordt gesproken over zeer ernstige incidenten: dit zijn incidenten waar de kans het grootst is dat, ongeacht de drempels, slachtoffers zich melden.
Wat beter te vergelijken is
Als het nagenoeg onmogelijk is om een algemene benchmark op te stellen dan zou het goed zijn om meer duidelijkheid te krijgen over de processen rondom veiligheid. Deels wordt dit in het rapport besproken, maar grotendeels ook niet. Wat zijn de veiligheid checks voor chauffeurs en klanten? Wat zijn de procedures bij incidenten? Hoe is de communicatie rondom deze risico’s met de verschillende stakeholders. En ga zo maar even door.
En daar komt dan ook gelijk het vraagstuk over regulering. Zijn bovengenoemde vragen opties welke een bedrijf zelf mag bepalen deze wel of niet in te voeren? Zo is Uber erg trots dat op het rapport, mede ook omdat ‘ze dit niet hoefden te doen’. Of moet dit gewoon hard in regulering worden vastgelegd. Een minimum veiligheid standaard voor de sector waar iedereen zich aan moet conformeren. Het is de vraag hoe wenselijk het is dat een industrie hier zelf de lead in neemt. Zo geeft het bedrijf ook aan om lijsten met gedeactiveerde accounts met andere platforms te willen gaan delen. Hiermee neemt het letterlijk de rol over die we normaliter aan instituties toevertrouwen. En dat heeft een reden.
En dan de volgende vraag: taxi apps hebben veel meer mogelijkheden om te meten, te controleren (bespioneren…) en te sturen dan bijvoorbeeld straattaxi’s. Zo geeft Uber in het rapport een aantal interessante mogelijkheden weer als een PIN code die zowel de chauffeur als de klant heeft die ze bij instappen kunnen verifiëren. Een straattaxi kan dit niet. Moeten taxi apps (nee, dit is geen ride sharing ;-)) dan onder een zwaardere regeldruk opereren waardoor de drempels voor nieuwe app aanbieders hoger wordt (en dit taxi apps die nu groot zijn een concurrentie voordeel geeft) en niet-app-taxi’s een lagere regeldruk hebben? Ik heb het antwoord niet, maar het is wel een belangrijke vraag om in overweging te nemen.
Is de gig economy dan gevaarlijk? De bal ligt bij beleidsmakers.
Op Twitter kwam een video interview met Alexandrea Ravenelle, auteur van “Hustle & Gig: Struggling & Surviving in the Sharing Economy”, voorbij waarin zij aangaf dat de gig economy gevaarlijk is, aangezien je zowel als vrager als aanbieder niet weet wie je in huis haalt. In een reactie op een vraag van mij zegt zij: “Here in NYC we have barriers between taxi drivers and passengers, and those cabs w/o have cameras. The barriers have made a considerable difference in reducing robberies and other dangers for drivers.”
Twee vragen: de eerste vraag gaat over de context van de huidige markt. waar veel consumenten dienstverlening nu zwart gaat (o.a. thuisschoonmaak) is er geen controle en geen regulering. Hoe verhouden gig economy diensten zich ten opzichte van deze markt en hoe kunnen deze zorgen voor een verbetering? Dit is ook in het belang van de platformen zelf: veiligheid als USP is een mooi lokkertje én lock-in.
De tweede vraag is natuurlijk (wederom): is dit een platform specifiek vraagstuk of een keuze waar beleidsmakers iets mee moeten? Ik ben er van overtuigd dat het laatste het geval is. Veel taxi apps positioneren zich in een andere categorie dan een straat taxi, waardoor zij een lagere regeldruk hebben. het lijkt mij goed om deze regelgeving te evalueren of deze nog past bij de huidige markt en of deze twee categorieën niet gewoon bij elkaar mogen worden gevoegd. Als taxi’s in New York alleen veilig kunnen zijn door een scherm tussen de passagier en chauffeur of camera’s, waarom zou dit dan niet voor taxi’s die nu juridisch ’toevallig’ in een andere categorie vallen?
Daarnaast moet dan worden gekeken of bepaalde technologische ontwikkelingen bestaande eisen kunnen vervangen en hoe platform specifieke mogelijkheden bij kunnen dragen aan de veiligheid van de gebruikers.
Hiervoor ligt de bal meer dan ooit bij beleidsmakers. Beleidsmakers die ervoor moeten zorgen dat zij een zelfde kennisniveau hebben als de platform partijen die zij consulteren en het kaf van het koren kunnen scheiden. Om er voor te zorgen dat de positieve mogelijkheden van platformen worden benut en de negatieve kanten worden vermeden. Beleidsmakers moeten de lead pakken in plaats van volgend zijn. En daarmee prima om de platformen in het proces te betrekken, maar het moet wel duidelijk zijn en blijven die de leiding heeft. En dat is naar mijn mening nu nog iets te veel de slimme lobby kracht van enkele platformen.
Ik zie hier nog echt een grote uitdaging. Onlangs zei een ambtenaar in België: “Airbnb moet maar zeggen wat wij moeten doen, want wij hebben geen verstand van platformen”. Een eerlijk maar ook schandalig antwoord. Ik hoop dat hier de komende jaren nog flink wat gaat veranderen.
Hoe Airbnb toch weer aan het langste eind trekt – NRC
In dit uitgebreide artikel een mooi overzicht van het tot stand komen van de wettelijke regels voor woningverhuur aan toeristen die deze week is gepresenteerd. Op Twitter zag ik veel verontw
aardiging over de situatie langskomen, zeker ook over het gegeven dat de platformen zelf ook hebben meegewerkt aan deze regels. Op zich is hier natuurlijk niets mis mee, zoals ik ook in bovenstaand artikel meldde. Het is belangrijk om deze partijen te betrekken, maar er moet wel een duidelijke grens zijn tussen informeren en sturen. Het consensus model zoals beschreven in dit artikel komt mij wel erg vrijblijvend over.
De regulering rondom vakantieverhuur gaat al een tijd terug. In 2014 sluit de gemeente Amsterdam als een van de eerste steden ter wereld een convenant af met Airbnb. Er komt regulering rondom vakantieverhuur (via platformen). Probleem dat de jaren daarna blijft spelen is de handhaving. Aangezien Airbnb en andere platformen niet goed meewerken met de gemeente blijft handhaving een ineffectieve en heel dure aangelegenheid. De gemeente Amsterdam spendeert jaarlijks vele miljoenen euro’s aan een inefficiënt en achter de feiten aanlopend handhavingsapparaat. De reden dat handhaving achter de feiten aanloopt is doordat handhaving (en overheid) geen data hebben van het platform (en geen adressen) en alleen wanneer zij op heterdaad betrappen ook echt een (fikse) boete kunnen uitschrijven. Het platform staat hier verder buiten: hier valt niets tegen te doen.
In de jaren die volgen legt Amsterdam de bal bij Den Haag neer en deze stuurt Amsterdam met een legertje juristen weer terug de ring in. Uiteindelijk laat Amsterdam de zaak escaleren en ligt de bal definitief bij Den Haag. Interssant detail: in die tijd verandert Airbnb ook van een Amsterdams naar een Haags lobby bureau, op steenworp afstand van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Hier werd de afgelopen jaren gewerkt aan nieuwe regelgeving die een landelijk framework zou moeten omvatten waar gemeenten zelf aan de knoppen zouden kunnen draaien. Iets dat zeer wenselijk is, aangezien de variabelen binnen de regulering per gemeente kunnen verschillen.
Een korte samenvatting van de regels zoals in dit artikel zijn gedeeld:
er komt een landelijk registratie systeem, maar “alleen de gemeenten die „aantoonbaar schaarste” aan woningen hebben mogen straks het registratiesysteem invoeren. (uhm…. maar hoe dan?)”;
verhuurders zijn verplicht deze te vermelden bij een advertentie;
platformen zijn niet verplicht om hier op te controleren;
er komt vanuit de platformen actieve communicatie over de meldplicht naar gebruikers;
er is niet duidelijk hoe platformen moeten reageren bij misstanden. Zij moeten bij misstanden het adres aan de gemeente overleggen, maar zorgen zij er ook voor dat deze aanbieder niet vervolgens onder een andere account het zelfde object weer op het platform aanbiedt?
Het probleem in deze casus is dat platformen in principe de ideale handhaver zijn: zij hebben toegang tot alle data en centraliseren een gefragmenteerde en onzichtbare markt. Als marktmeester kunnen zij prima een rol als deze op zich nemen. Ik schreef hier in 2016 een blog over: “Platformen: de ultieme natte droom van iedere inspecteur – Een andere kijk op hoe online platformen en inspectiediensten elkaar zouden kunnen versterken.” en schreef ook in NRC een opiniestuk “Airbnb moet de regels zelf handhaven“.
Probleem is alleen dat degenen die het meest hun best doen om onder de regels uitkomen diegenen zijn die het meest verdien en dus ook belangrijk zijn voor de continuïteit van het aanbod en de inkomsten van de platformen. Juridisch gezien is het heel lastig om platformen juridisch verantwoordelijk te houden: “Airbnb is volgens Europese richtlijnen niet meer dan een doorgeefluik en is daarom niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. Kortom: het is de vraag of het juridisch houdbaar is de platforms wettelijke verplichtingen over de inhoud op te leggen, zoals het opnemen van een registratienummer.”
Het is duidelijk dat de zaak vakantieverhuur nog lang niet gesloten is. Ik had verwacht dat er een landelijk registratiesysteem zou komen, de overheid platformen zou faciliteren met een koppeling waardoor zij deze nummers automatisch konden verifiëren en dat er toch ook echt verplichtingen bij de platformen zouden komen te liggen in het toezien (lees: als voorwaarde inprogrammeren) dat het nummer bij de advertentie vermeldt zou worden. Hoe moeilijk kan het zijn. Voor een bedrijf met een miljardenomzet. De lobby heeft haar werk goed gedaan. En ik verwacht dat de lobby alleen maar sterker zal worden: zo meldde NLDigitaal deze week:”een nieuw collectief van acht platformpartijen roept op tot meer dialoog over de maatschappelijke en economische effecten van de platformeconomie.” De deelnemers: ” Booking.com, Deliveroo, Expedia, Facebook, Google, Microsoft, Solvo en Uber.” Goed dat de branche samen optrekt om belangrijke onderwerpen te agenderen, maar ik hoop van harte dat er vanuit de ministeries een evengrote en sterke groep ambtelijke vertegenwoordigers opstaat om een ‘level playing field’ te vormen in dit debat.
Ik zie de ‘overwinning’ van de vakantieverhuur platformen overigens meer als een kortetermijn ‘succes’ en niet als een duurzame oplossing. Ik begrijp niet waarom de platformen dit niet inzien en voor een meer lange termijn oplossing gaan. Als het niet lukt om op een normale manier samen te werken, dan zou het mij niets verbazen wanneer er wordt gekozen om de harde weg te spelen: vakantieverhuur vergunningplichtig maken (net als bed&breakfast) en de administratieve last verhogen. Niet de meest effectieve weg, maar als het niet anders kan. En wat dan juist zonde is, is dat je het daarmee juist voor degenen verpest waar je nu het minste last van hebt…. To be continued.
‘Amazon is 7 procent duurder dan bol.com’ – Emerce
Wat ik mooi aan Nederland vindt is dat ‘wij’ het voor elkaar hebben gekregen om een aantal sterke nationale platformen te hebben. Marktplaats, Bol en Funda zijn daar een paar mooie voorbeelden van. Nu zou je zeggen dat platformen die meer internationaal werken door de schaalvoordelen goedkoper zouden moeten kunnen opereren. Toch niet. Uit dit onderzoek komt naar voren dat spullen op Amazon gemiddeld 7% duurder zijn dan bij Bol.com. Een positief bericht in een tijd dat iedereen verwacht dat in 2020 Amazon nu echt eindelijk eens serieus de pijlen op Nederland zal gaan richten.
En hoewel er best wat kritiek is geweest op de manier waarop Bol omgaat met het personeel in het magazijn, denk ik dat we in Nederland best blij mogen zijn met een speler als Bol. Over Amazon las ik bijvoorbeeld het volgende: “‘The rate of serious injuries for those Amazon facilities was more than double the national average for the warehousing industry: 9.6 serious injuries per 100 full-time workers in 2018, compared with an industry average that year of 4.'” Niet echt een bedrijf dat je hier zou moeten willen hebben.
To California drivers: keeping you in the drive
r’s seat
Nu in Califoirnia met de AB5 wet de discussie over de status van de aanbieder bij taxi apps op scherp staat heeft Uber een aantal veranderingen in de app aangekondigd die de chauffeur meer autonomie moeten bieden. Geen toeval, maar zeker een goede zet.
Chauffeurs zien volgens het bericht voor het accepteren van een ritje informatie over o.a. afstand, zodat zij een beter geïnformeerde beslissing kunnen maken. Ook heeft het weigeren van ritjes heeft geen effect meer op het behoud van de ‘Uber Pro’ status’. En het bedrijf belooft in 2020 nieuwe functionaliteiten toe te voegen waarmee chauffeurs meer hun eigen business op kunnen bouwen. Zoals: “riders will be able to request their favorite drivers when scheduling a trip in advance, giving you the first opportunity to accept the reservation request as soon as the ride is scheduled. If you give a rider a 1-star rating, you won’t be matched on future rides.”.
Het is mooi om te zien hoe krachten van buitenaf een bedrijf als Uber kunnen dwingen hun strategie aan te passen. Velen zullen zeggen dat het enige wat ze moeten doen is de chauffeurs in dienst nemen, maar bij gebrek aan dat is dit natuurlijk wel een prima zet. Deze zet geeft ook aan hoe lastig het is om de relatie tussen platform en aanbieder te classificeren. Pak je ze op het een, passen ze het een dag later aan en begint het gedoe weer opnieuw. En daarmee een extra reden om naar de onderliggende waarden van werk te kijken en niet alleen naar de contractvorm. En om de verplichtingen en zekerheden los te koppelen van de vorm van contract. Want dat classificeren op basis van de vorm van contract nog iets uit maakt, dat behoort volgens mij wel zo’n beetje tot het rijk der fabelen. Tijd om dus verder te kijken. Nog een dikke maand het het Borstlap rapport komt uit. We gaan het meemaken.
Dilemma…
Zolang de discussie gaat over contractvorm en niet over de onderliggende waarden, zekerheden en verplichtingen, zal het debat nog wel even voortduren… Zie ook onderstaande tweet:
In de media
‘Dark kitchens’: in deze keukens wordt alleen voor websites gekookt – NRC
Een artikel over de ‘dark kitchens’, oftewel: delivery only keukens. Volgende week zal ik er aandacht aan besteden in mijn nieuwsbrief, deze editie zat al wat vol zoals je hebt gemerkt. Ik mocht een bescheiden quote leveren voor dit stuk in NRC.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
Goedemorgen! Op het moment dat deze nieuwsbrief op jouw digitale deurmat ploft zit ik bijna op de boot naar Vlieland. Komende week sluit ik mij op in huisje Anna om aan mijn boek te werken welke medio April 2020 moet verschijnen. Omdat deze week de focus op mijn boek ligt zal er volgende week geen nieuwsbrief verschijnen. Mocht je je vervelen, dan is het interessant om nog eens te bladeren door de 181 voorgaande edities van mijn nieuwsbrief. Ik doe dat zelf regelmatig wanneer ik deze nieuwsbrief schrijf en het is altijd interessant om te zien hoe berichtgeving en inzichten zich ontwikkelen. Deze nieuwsbrief bevat weer 5 mooie stukken, voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!
Bridging the Gap: How Families Use the Online Platform Economy to Manage their Cash Flow
Een jaar geleden deelde ik een onderzoek van JPMorgan Chase waarin ze enkele analyses deelden uit een waanzinnige dataset met transactiedata. De set: “Out of a sample of 39 million Chase checking accounts, we tracked payments directed through 128 online platforms to 2.3 million families participating in the Online Platform Economy between October 2012 and March 2018. The 128 online platforms meet the following criteria: 1. Connect independent suppliers to customers 2. Mediate the flow of payment from customer to supplier 3. Empower participants to enter and leave the market whenever they want.”
Een aantal onderzoekers hebben met deze dataset onderzoek gedaan in hoeverre gezinnen platformen gebruiken om extra inkomsten te verwerven wanneer bijvoorbeeld een van de familieleden een baan kwijt raakt.
“When a family experiences a cash flow interruption, they can adjust by borrowing, cutting expenditures, or generating supplementary income. With the rise of the Online Platform Economy, this last option has likely become more available.”
Online platformen hebben, zoals vaker gezegd, een lage drempel om als aanbieder aan het werk te gaan. Zeker in de Verenigde Staten, waar je ook eenvoudig als ’taxi’ chauffeur aan de slag kunt gaan. Hiermee bieden platformen een ‘ideale’ (naar omstandigheden) oplossing voor wanneer een gezin ‘cash flow’ problemen heeft. Immers: je kunt zo beginnen, er zijn geen specifieke skills of diploma’s vereist en je wordt veelal wekelijks uitbetaald.
Lees het hele rapport of de management summary voor meer inzichten: beiden zijn de moeite van het lezen waard. Tot slot een opmerking die mij bijbleef:
“Finally, high rates of labor churn in the Online Platform Economy have been taken in some policy discussions as an indication that joining may have proved to be a bad financial decision for many drivers. However, our findings imply that one function driving through the Online Platform Economy may play is to bridge a gap between jobs. In that case, the fact that many drivers find another job and become inactive shortly after joining should not necessarily be interpreted as “voting with their feet” against the viability of the Online Platform Economy as an option for generating income.”
Interessant dus hoe deze data weer context geeft aan beslissingen die aanbieders maken. En gezien de voorwaarden en ontwikkelingen van de gig economy is deze een prima oplossing als opstapje of tussendoortje, maar is en blijft het de vraag hoe ‘duurzaam’ deze is wanneer een aanbieder hier in blijft ‘hangen’.
Kleine maar niet onbelangrijke disclaimer: het ziet er naar uit dat dit onderzoek zich richt op consumer to consumer platformwerk en niet tot platformen die freelancers bemiddelen en de flexibele schil van organisaties organiseren. En het is al vaker gebleken dat c2c platformwerk doorgaans voor niemand goed is om fulltime en voor lange termijn in te blijven hangen. Wat het overigens ook al was voordat platformen de rol van bemiddelaar op zich namen. Niet dat dat een excuus is voor platformen om zich dan maar niets aan te trekken van de condities van de workers….
“Restauranteigenaren die niet zo blij zijn met je negatieve recensie, kunnen deze met behulp van Thuisbezorgd laten verwijderen. En dat gebeurt dan ook regelmatig, blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws na reacties op een bericht over een verwijderde recensie. Waar het bezorgplatform eerder ontkende dat het op grote schaal gebeurde gaat het nu toch onderzoeken hoe ze dit kunnen tegengaan.”
Dat er gerommeld wordt met recensies, dat is niet nieuw. Gebruikers die het systeem proberen te beïnvloeden en eigenaren van de platformen waar de recensies staan die niet transparant zijn over de strategie, regels en uitzonderingen. En in sommige gevallen de ene klant helpen (de aanbieder -het restaurant- die geld in het laatje brengt) en daarmee de andere klant (de eindklant) benadeeld.
Uit het onderzoek van RTLZ blijkt dat restauranthouders een klant kunnen bellen naar aanleiding van een lage recensie en een compensatie kunnen bieden om deze recensie in te trekken. De vraag waar in de artikelen rondom dit onderzoek niet bij wordt stilgestaan is: in hoeverre is het een probleem dat recensies achteraf kunnen worden aangepast?
Veel reputatie systemen zijn redelijk basic vormgegeven: een klant kan redelijk ongecontroleerd een reactie achter laten. Hoewel een recensie volgende klanten een signaal afgeeft over eerdere ervaringen van klanten is het natuurlijk wel goed om de kwaliteit en echtheid van recensies te borgen en de gerecenseerde een kans te geven om een reactie te geven en eventueel een gemaakte fout te herstellen. En dan zit je in een lastige tweestrijd: enerzijds wil je transparantie en anderzijds wil je ook iemand die een recensie heeft ontvangen de mogelijkheid bieden om iets recht te zetten.
Om verder in te zoomen op deze casus van Thuisbezorgd. Wat Thuisbezorgd in dit geval in mijn ogen beter had kunnen doen is:
Thuisbezorgd kiest ervoor om het restaurant toegang te geven tot de contactgegevens van de klant die een recensie heeft achtergelaten. Even los van wat AVG/GDPR vraagstukken is het de vraag of dit een goede keuze is. En of Thuisbezorgd niet zelf als ‘mediator’ zou moeten optreden. Dat vraagt flink wat capaciteit van de organisatie met 15.000 recensies per dag, maar vertrouwen in het platform is key en dus echt wel wat waard. De restauranthouder is gebrand om een goede rating te hebben en het is dus niet vreemd wanneer klanten het gevoel hebben te worden geïntimideerd;
Thuisbezorgd komt niet heel betrouwbaar over door eerst te ontkennen en na bewijs aan te geven een onderzoek in te stellen. Recensie systemen zijn nooit 100% waterdicht en dit soort praktijken moeten intern bekend zijn. In de reactie van Thuisbezorgd had dus best wat zelfreflectie en inzicht in de keuzes die worden gemaakt gepast. Thuisbezorgd heeft sowieso wat problemen met transparantie. Zo werd een woordvoerder onlangs bij Radar geconfronteerd met het gegeven dat je als restaurant flink moet betalen om bovenaan de zoekresultaten te staan, terwijl de klant geen onderscheid tussen organische en betaalde resultaten ziet. Dit draagt niet bij aan het vertrouwen. Al ben ik overigens wel heel benieuwd hoe de gemiddelde gebruiker hier tegenaan kijkt. Ik denk echt dat het gemak van de app hier wint, maar er is natuurlijk wel een omslagpunt. 1. En daarnaast: veel keuzes zijn naar buiten prima uit te leggen. Zo ook de keuze om wel of niet restaurants toe te laten die als ‘ghost kitchen’ fungeren en waar je dus niet kunt eten. Voor beide kanten valt iets te zeggen, zolang je er maar transparant over bent.
Hoe zou een ideaal recensie systeem er dan uitzien? Even wat losse ideeën die volgens mij een prima basis vormen:
Een recensie kan alleen geplaats worden door een klant die ook daadwerkelijk een transactie met de gerecenseerde heeft gedaan;
Het platform neemt de lead bij geschillen en treedt als mediator op. Contactgegevens van vraag en aanbod worden in basis niet onderling gedeeld;
Wanneer een geschil achteraf wordt opgelost, dan komt dit ook bij de recensie te staan. Iets van ‘het geschil is naar tevredenheid van beide zijden bijgelegd’. Zo is publiekelijk nog wel te zien dat er een geschil is geweest, maar voor mij als klant is het ook fijn om te zien dat als er iets is, het blijkbaar naar tevredenheid wordt opgelost;
Het platform houdt een benchmark bij van het aantal slechte recensies of geschillen. Op het moment dat een aanbieder naar ratio bovengemiddeld veel slechte recensies ontvangt, dan is een gesprek gewenst. Hiervoor moet het platform wel transparant zijn in de voorwaarden;
Het platform heeft een bijsluiter op de website staan waarin het systeem wordt uitgelegd. Iedereen heeft begrip dat er spelregels zijn, zolang deze maar transparant zijn.
Een van de beste partijen die ik ben tegengekomen met betrekking tot recensies is het Nederlandse platform ‘Meeting Review’. Zie hier een interview dat ik in 2016 met een van de oprichters had.
Worker-Owned Apps Are Trying to Fix the Gig Economy’s Exploitation – VICE
Eerder deze maand was ik in New York voor een congres over platform coöperaties: een ontwikkeling die ik nu al een jaar of 5 volg en waar ik eerder een paper en verschillende video’s over deelde.
Dit artikel in Vice geeft een mooi overzicht van een aantal succesvolle platform coöperaties en hun beweegredenen. Ik zie veel aandacht voor worker coöperaties die op de een of andere manier zelf gaan investeren in technologie. De volgende quote van Danny Spitzberg (a user experience researcher who helped develop Up & Go) is belangrijk in de ontwikkeling van deze platformen:
“To get a project like this off the ground, it helps to see platforms as digital equipment rather than things with a life of their own. In the case of Up & Go, the platform built on an existing cooperative organizing model and many years of building relationships.”
Oftewel: een platform zien als een digitale tool die intapt op (bestaande) communities. Want dat is natuurlijk in de kern wat een platform is: een stuk software om de inzet van arbeid beter te organiseren. En door in te tappen op bestaande communities / coöperaties benut je juist een unieke asset die startup platformen niet hebben: een bestaande, dedicated groep aanbieders en vragers waar ook onderling een gevoel van verantwoordelijkheid heerst. En dat is een van de elementen van de succesformule van een platform coöperatie.
Big Tech’s Toughest Opponent Says She’s Just Getting Started – The New York Times
Het is interessant om te volgen welke rol Europa heeft in het debat rondom technologie. Hoewel het merendeel van de platformen niet uit Europa komt, is het wel Europa die als eerst kwam met discussies rondom technologie en publieke waarden. AVG/GDPR heeft een standaard gezet in de wereld rondom (bewustwording rondom) privacy. En hoewel de discussies rondom technologie en publieke waarden eerst alleen in Europa plaatsvonden, zie ik de laatste maanden steeds meer berichten uit de VS rondom dit onderwerp.
Een ander onderwerp waar Europa een debat heeft aangezwengeld is deze rondom marktmacht en dus mededingingsrecht. De Deense Margrethe Vestager heeft hier een belangrijke rol in gespeeld. Dit artikel geeft een mooi overzicht van haar werk en plannen voor de toekomst. Want plannen voor de toekomst, die heeft ze zeker.
Een van de zaken waar de mee bezig is: “Some of these platforms, they have the role both as player and referee, and how can that be fair?” she asked. “You would never accept a football match where the one team was also being the referee.” Hier gaat het om de voorbeelden waar het platform zowel aanbieder als marktmeester is.
Een ander fragment: “Ms. Vestager said Europe had a different view of technology than the wide-open policies of the United States and government control of China. Europe, she said, must forge its own approach.” Of zoals ze eerder een keer zei: buitenlandse platformen zijn meer dan welkom in Europa, zolang ze het spel maar spelen volgens onze voorwaarden. Ook in dit artikel doet ze een soortgelijke uitspraak: “Market forces are more than welcome, but we do not leave it to market forces to have the final say,” she said. “Markets are not perfect.” En zo is het maar net. Voor veel oplossingen wordt naar mijn mening nog te veel naar de markt gekeken. Alleen is het zelfregulerende vermogen van een markt over het algemeen beperkt. En ligt er dus een grote verantwoordelijkheid bij beleidsmakers om de regels van het spel te bepalen. En te handhaven. Laten we die laatste niet vergeten….
Our personal data needs protecting from Big Tech | Financial Times
Ik zit de laatste tijd steeds vaker in discussies over data. En dan vooral in discussies over hoe gebruikers meer controle kunnen krijgen over hun data. Zo zat ik pas in een sessie over ‘Fair Health Data’ met een aantal afgevaardigden van het Finse Sitra (check die club!) en had ik in New York gesprekken over data coöperaties. Een goede zaak: de bewustwording over verantwoorder data gebruik en eigenaarschap groeit. Langzaam, te langzaam, maar oké. In dit stuk:
“There is one elegant way to deal with the problem — a public databank, which would be regulated by democratically elected governments. They should decide who is allowed access to citizens’ digital data, and for what purpose it can be collected. Individuals should also be able to see what companies do with their data, and transfer it as and when they like. All key existing civil rights and fairness legislation should automatically apply to such information.
Such a public data cache could be accessed by properly regulated private sector companies of all sizes. That’s an approach being considered in parts of Europe, and in Canada, where the government of Toronto has decided that data gathered by Google for its Sidewalk “smart city” should be in a public bank.”
Op 9 December sta ik op het podium bij het ‘Regio Zwolle Congres‘. Het thema van dit jaar: ‘hyperflexibel ondernemen in de platformeconomie’. In de aanloop naar het congres werkte ik mee aan een nog te verschijnen regio Zwolle monitor over platformeconomie en werd ik geïnterviewd voor het Zon magazine.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
Goedemorgen! Afgelopen week deelde ik een longread die ik schreef bij een podcast die ik maakte over de Zweedse vakbond Unionen. Over hoe een vakbond en platformen prima door één deur kunnen. Vorige week ook een mooie sessie over platformwerk bij de SER gehad, waar nogmaals uit bleek dat dé platformwerker niet bestaat. En dat het debat er niet eenvoudiger op maakt. Ook op het congres van ICTRecht een presentatie gegeven over platformwerk en een aantal juridische vraagstukken belicht. De slides vind je hier. Intussen gaan de voorbereidingen voor mijn nieuwe onderzoek voor 2020 ook verder, binnenkort kan ik de eerste partners bekend maken en meer info delen over wat ik nu precies ga doen. Voor nu: fijne week!
One collective agreement after the other, Swedish Unionen is leading the way in how to approach platforms. – Martijn Arets
Platformen en vakbonden vormen over het algemeen nog geen fantastisch huwelijk. Maar het tij lijkt te keren. De eerste vakbonden hebben collective agreements met platformen afgesproken, vakbonden en platformen experimenteren samen hoe goed te doen voor de worker en er wordt gekeken hoe platform specifieke technologieën kunnen worden ingezet for the benefit of the worker. Een van de vakbonden die hierin voorop loopt is het Zweedse Unionen: de grootste vakbond van Zweden. Unionen heeft al enkele CAO’s met platformen afgesproken en onderzoekt onder andere hoe collectieve afspraken kunnen worden hardcoded in de algoritmes van de platformen. In Stockholm sprak ik Victor Berhnardz, Ombudman for Digital Labour Markets bij Unionen over de Zweedse context van vakbonden en hun platform strategie. In dit artikel de meest interessante highlights en schets ik ook de unieke context van het Zweedse vakbond systeem. Het gehele gesprek is terug te beluisteren als podcast.
The SoftBank Effect: How $100 Billion Left Workers in a Hole – The New York Times
Je zult het al vaak hebben gehoord: platformen verlagen transactiekosten. Hierdoor worden bestaande transacties goedkoper en kunnen markten groeien. En kunnen transacties waar het voorheen economisch niet uit kon om deze te laten plaatsvinden toch plaatsvinden.
Wat je minder hoort is dat platformen naast verlagen ook transactiekosten verleggen. En dat is opmerkelijk. Zo is de deelauto op SnappCar goedkoper dan een huurauto, maar dit komt ook voor een groot deel doordat de arbeid die bij de transactie gepaard gaat (communicatie, schoonmaken, uitgifte, inname, aftanken, etc.) bij een verhuurbedrijf nu door de verhuurder wordt opgevangen en niet direct in de prijs wordt doorgerekend. Ook de huurder heeft meer ‘verborgen kosten’ binnen de transactie.
Bij transactiekosten gaat het niet alleen om de harde euro’s, maar ook om andere ‘kosten’ als risico. Deze wordt misschien door data en technologie verlaagd, maar ook verlegd naar de gebruikers. Waar een autoverhuurbedrijf de afweging wat betreft risico, maar ook de berekening mbt afschrijving, laat uitvoeren door professionals binnen de organisatie, is het bij veel platformen aan de gebruikers om de afweging te maken of een transactie uit kan en of het risico acceptabel is.
Al sinds het begin zet ik dan ook een fikse kanttekening bij het exponentiële model dat we eerder bij platformontwikkelingen zagen. Zo kon Uber het grootste taxibedrijf ter wereld worden, zonder te hoeven investeren in auto’s en zonder de risico’s van de chauffeurs te hoeven dragen. Maar die auto’s die rijden wel rond. En toen het gebruik groeide, was het afwachten tot de eerste ongelukken, moorden en andere nare gebeurtenissen. Alleen is het nu niet de organisatie, maar het individu die het risico draagt en moet bedenken of de activiteit economisch verstandig is.
Ook zaken als wachttijd, risico op geen werk, onzekerheid in tarieven en meer wordt naar de gebruiker (en in veel gevallen de aanbieder) verlegd. Het platform kan 24/7 experimenteren en het model finetunen, maar wel op rekening van de gebruiker. Leuk een A/B test met tarieven, maar er is altijd een half van de test die de rekening betaald.
Een partij die meester is in het verleggen van de risico’s en de rekening is Softbank. Een Japans investeringsfonds met meer dan 100 miljard dollar dat in deze nieuwsbrief al vaker voorbij is gekomen. Softbank investeerde in veel grote platformen met een strategie door een platform te overladen met geld om snel te kunnen groeien en snel een leidende positie in deze markt te kunnen verwerven. Mocht je meer over de achtergrond en strategie van Softbank willen weten, dan is de podcast aflevering ‘Unicorn Cowboy’ van ‘Planet Money’ echt een aanrader.
In dit artikel lees je een analyse van de strategie van Softbank en de manier waarop het investeerde in vele concepten die grote risico’s verlegden naar de gebruikers. En daar veel problemen mee hebben veroorzaakt. “SoftBank poured money into start-ups that use armies of contractors. That has upended the lives of drivers, hotel operators and real estate agents around the world.”
Ik denk dat de berichten rondom Softbank en de tegenvallende resultaten van enkele platformen na beursgang duidelijk maken dat sommige platform modellen uiteindelijk de transactiekosten minder verlagen dan verwacht om het een echt lucratief businessmodel te maken en in veel gevallen vooral transactiekosten verleggen naar een kwetsbare doelgroep en in sommige gevallen meer kwaad dan goed doen.
Ik denk dat we nu (heel langzaam maar zeker) op het moment zijn aangekomen waar we ons niet meer te hoeven laten sturen door de hype, maar met een nuchtere no-nonsense blik naar de ontwikkelingen kijken.
Dat vraagt ook een meer no-nonsense aanpak door platformen. Ik denk dat het goed is dat platformen daar meer volwassen in worden. Net als andere stakeholders die zullen moeten worden. En dat het tijd wordt dat verschillende stakeholders afspraken gaan maken om de belangen van gebruikers te beschermen.
Een paar willekeurige suggesties:
Bewustwording van de impact van experimenten met gebruikers op de impact die dit kan hebben op deze gebruikers. Lessen leren (en waardering opstuwen) op rekening van de gebruikers is niet altijd een goed verantwoord idee;
Platformen hebben de keuze om het aanbod op het platform te beperken. Op het moment dat er beperkte vraag is maar veel aanbod wordt iedereen daar slechter van. Platformen moeten intussen wel de ervaring hebben om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen, waardoor een stuk inkomens onzekerheid voor aanbieders ook kan worden teruggedrongen;
Transparantie is (opbouw van de) prijs en kosten;
Afspraken over kosten (commissie) en vergoedingen en dat deze bijvoorbeeld maar x-procent per x-periode mogen veranderen;
Een bijsluiter waarin staat wat de variabelen zijn op basis waarvan een algoritme keuzes maakt.
Dit omdat ik er van overtuigd ben dat we alleen de maximale potentie uit de platformeconomie kunnen halen op het moment dat het voor alle stakeholders werkt. En laat dat net nu juist de hoofdvraag zijn waar mijn verkenningen van de platformeconomie in 2012 mee is begonnen.
How California’s new gig economy law could put freelancers out of business
Ik hoor best vaak de vraag of er geen aparte categorie ‘platformwerker’ in het arbeidsrecht moet komen. Dat lijkt mij een redelijk slecht en onmogelijk idee. Alsof een werkende op eens andere rechten moet hebben omdat de match tussen vraag en aanbod opeens door een digitaal platform wordt gedaan? Ik zie dit dan ook meer als een poging om een bestaand systeem dat blijkbaar niet meer werkt op te lappen. Met als grootste risico (en meest waarschijnlijke scenario) dat je het voor een paar mensen goed probeert te doen en intussen op een andere plek nog meer mensen in de problemen brengt.
Dat oplappen met onbedoelde gevolgen, daar gaat dit artikel rondom de AB5 regulering in California over. Waar de nieuwe wet platformwerkers moet beschermen, is er een hele andere categorie die door de nieuwe wet zijn werk niet meer uit kan voeren. Dit artikel is dan ook een interessante casus om door te lezen en van te leren voor iedereen die wel eens nadenkt over of we een oud iets op moeten lappen. Of echt fundamenteel terug moeten naar de tekentafel. Wat dat betreft kijk ik uit naar het rapport van de Commissie Borstlap begin volgend jaar.
Startups Need a New Option: Exit to Community – The Internet of Ownership
Interessante food4thought. Voor veel startups is de exit een doel op zich. Een exit naar een beursgang of worden overgenomen door een bestaande onderneming. Nathan Schneider schetst in dit stuk een interessant alternatief: exit to community. Oftewel: het bedrijf/platform verkopen aan de gebruikers.
Natuurlijk zijn er veel plussen en minnen aan een model als deze en zal het per case verschillen of dit een geweldig of vreselijk idee is. Wat ik belangrijk vind is dat er breder wordt gekeken naar dit soort modellen dan nu het geval is. En dat begint bij educatie. Waar nu voornamelijk de ’traditionele’ modellen worden onderwezen denk ik dat het belangrijk is om ook de alternatieve modellen in de lesstof mee te nemen. Want hoe wil je anders verwachten dat een ondernemer constructies als een coöperatie of een Steward Ownership Model overweegt? Wat niet weet…. wat niet doet 😉
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
