Ik begrijp dat de link naar het formulier voor het gratis boek niet werkte, excuus! Dab beloof ik een gratis boek, en vervolgens kun je hem niet bestellen. Niet handig… Hierbij de juiste link naar het formulier! Fijne dag!
Originele tekst:
Deze week is het 11 jaar geleden dat ik mijn baan als marketingmanager opzegde om mijn droom achterna te gaan. In dit toffe Volkswagen busje reisde ik 5 maanden door Europa om met de leiders van 20 mooie Europese merken in gesprek te gaan over hun merk en onderneming. Het was een fantastisch avontuur en het begin van een expeditie die nog steeds voortduurt. Waarbij nieuwsgierigheid en verwondering de kernwaarden zijn bij alles wat ik doe.
Om deze onbenutte capaciteit toch van nut te laten zijn heb ik besloten om deze 1.000 boeken gratis weg te geven. Wil je een gratis exemplaar ontvangen? Vul dan dit formulier in en maak via de QR code in het formulier een Tikkie van 4 euro voor de verzendkosten over en een gesigneerd exemplaar komt zsm jouw kant op! Mocht je meer exemplaren willen ontvangen? Stuur dan even een reply op deze mail met de aantallen en ik zoek even uit wat de verzendkosten zijn. Geen zin om 4 euro verzendkosten te betalen? Stuur dan ook even een reply op deze mail en haal er dan eentje op bij de receptie van mijn kantoor in Utrecht.
Goedemorgen! Morgen is het 11 jaar geleden dat ik met mijn eerste expeditie van start ging: Brand Expedition. Om dit te vieren geef ik 1.000 Engelse Brand Expedition boeken gratis weg, je leest hier meer over in deze nieuwsbrief. Dit weekend viel de derde druk van mijn nieuwste boek, Platformrevolutie, op de mat. Mooi dat het boek zo goed verkoopt en op naar de vierde en vijfde druk. En misschien na de zomer maar eens nadenken over een herziene versie: we zijn immers alweer een jaar verder. Of gewoon een heel nieuw boek, hoewel mijn agenda dat de komende maanden zeker niet toe zal laten. We gaan het zien.
Deze week weer een paar mooie stukken verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!
Vereniging Eigen Huis dupeert leden met ‘uitgeklede schilderdienst’ – Follow the Money
In mijn boek beschrijf ik de keuzes die je als organisatie hebt wanneer je erover denkt om ook in de platformeconomie te stappen. Een van de keuzes hierbij is het inzetten van het eigen sterke merk en de bestaande klanten (of leden) om nieuwe proposities op de markt te zetten. In veel gevallen in het verlengde van de bestaande business. Centraal Beheer doet dit bijvoorbeeld met diverse platformen voor klussen in en om het huis en BOVAG lanceerde ViaBovag: een platform voor tweedehands auto’s van Bovag dealers met het Bovag keurmerk. Ook Funda kijkt naar nieuwe diensten naast het advertentieplatform. Allen met als doel om de klanten uiteindelijk nog beter te helpen en om de eigen positie te versterken.
Natuurlijk gaat het deze partijen ook om het vergroten van de omzet: het zijn tenslotte ondernemingen. In sommige gevallen is de stap ook defensief om andere concurrerende aanbieders te slim af te zijn.
Wat ik altijd zeg is dat je als organisatie altijd moet kijken hoe je jouw legacy in kunt zetten voor nieuwe diensten. Hoewel legacy vaak als iets negatiefs wordt ervaren (we hebben oude systemen, stroperige procedures, etc. etc., heb je als bestaande onderneming ook juist heel veel wat de concurrerende startup níet heeft: een bekend merk, klanten, geld, ervaring, etc. etc. Vanuit daar kun je gaan bouwen.
En hoewel deze legacy veel voordelen biedt, moet je natuurlijk wel oppassen dat je het opgebouwde vertrouwen (in het merk) en de waarden waarvanuit je opereert ook in de nieuwe diensten doorzet. Dat dit ook goed mis kan gaan laat dit stuk van Follow The Money zien rondom het schilderservice platform dat ze aan hun klanten aanbieden, waar ze deels ook aandeelhouder in zijn, veel geld aan verdienen, maar geen verantwoordelijkheid in nemen:
“Vereniging Eigen Huis zegt zonder winstoogmerk op te komen voor de rechten van huiseigenaren. Maar uit een reconstructie door FTM van de oprichting van de Eigen Huis Schilderservice blijkt het maken van winst wel degelijk een belangrijke drijfveer te zijn. En de geleverde diensten zijn soms belabberd, ‘de schilder had nog nooit een kwast in handen gehad’.”
Een interessant stuk om te lezen, zeker als je interesse hebt in een casus van hoe het dus (echt) niet moet.
Remote helpt bedrijven met het aannemen van werknemers in het buitenland – de startup haalt nog eens $150 miljoen op en is nu een ‘unicorn’
Het besef dat je niet persé ergens hoeft te wonen om er te werken zal vermoed ik bijdragen aan een versnelling van een steeds globaler wordende arbeidsmarkt. Tot nu toe werd met platformen die dit faciliteerden voornamelijk met het freelance model gewerkt. Sterker nog: er wordt doorgaans met geen model gewerkt: als werkende moet je zelf maar uitzoeken hoe je de inkomsten opgeeft bij de belastingdienst in het land waar jij je aangifte doet.
In veel gevallen is het freelance model een prima oplossing, maar zeker wanneer mensen structureler via het platform werken kan het wenselijk zijn dat zij in dienst komen van het platform en zo de sociale premies en verzekeringen geregeld worden. Tot nu toe was vaak het excuus dat dit te ingewikkeld is in een globale arbeidsmarkt. De transactiekosten waren simpelweg te groot. Het was dan ook een kwestie van tijd totdat er partijen zouden opstaan die dit zouden gaan faciliteren en automatiseren. Het Nederlandse ‘Remote’ is een van deze bedrijven. Nog maar een paar jaar oud haalde het platform afgelopen week 150 miljoen dollar op om de groei te versnellen tegen een waardering van ruim 1 miljard. Nu wordt het platform voornamelijk gebruikt voor langere opdrachten, maar een tweet naar de oprichter leerde mij dat er ook een koppeling komt of is voor platformen. Zo zou je in de toekomst eenvoudig een platform voor online werk kunnen oprichten en de hele uitbetaling via Remote kunnen laten lopen.
In tien minuten een avocado bij je thuis: de grillige belofte van flitsbezorging | FD
Goed stuk afgelopen week in het FD over de opkomende flitsbezorgers en de idiote hoeveelheid geld die in deze markt wordt gestopt: tot nu toe alweer ruim 14 miljard dollar. Je leest het goed: miljard. In dit stuk een goede bijdrage over de context van deze ontwikkeling ten opzichte van bestaande aanbieders:
“Lector stadslogistiek Walther Ploos van Amstel. ‘Om winst te maken moet zo’n dark store elke dag achthonderd tot duizend bestellingen bezorgen. Met spelende kinderen op straat is dat doodeng.’ <…> Kunnen gemeentes ook nog iets anders dan toekijken? ‘Het gekke is: als jij een winkel of horecazaak opent, moet je een exploitatievergunning hebben en een mobiliteitsplan indienen. Voor dark stores zijn die regels er niet.’ Steden kunnen wel dwarsliggen met bijvoorbeeld een parkeerverbod voor koeriersfietsen en scooters, zegt de hoogleraar. ‘Ze moeten natuurlijk niet vervallen in pesterijtjes, maar wel beseffen dat dit een asymmetrische strijd is. Net als bij de deelfiets- en deelscooterbedrijven heb je te maken met partijen die er gewoon ineens zijn, zonder dat de regels hierop aansluiten. Voor je kunt reguleren, ben je zo vijf jaar verder.'”
Ook hierbij geldt: interessante ontwikkelingen, maar het is belangrijk om deze in de juiste context te plaatsen en te beseffen dat het geen ontwikkeling is die ons overkomt, maar dat wat er gebeurt het gevolg is van de keuzes die we maken. En bij die keuzes hoort verantwoordelijkheid. En natuurlijk ook de vraag of we hier leukere mensen van worden. Of zoals ik op Twitter zei: “Op naar een soort van ‘The Matrix’ samenleving. Waar de verwende (lees: verpeste) ‘gefortuneerden’ thuis worden bediend en alleen nog virtueel de deur uit gaan en een onderklasse in dienst staat voor de gefortuneerden.”
Deliveroo announces ‘hybrid cloud canteen’ for ravenous remote workers
Toen ik de titel van dit bericht las dacht ik: wauw, dit is innovatief! Wat ik dacht dat dit bericht zou brengen is een innovatieve koppeling die Deliveroo heeft gemaakt waarbij thuiswerkers virtueel met elkaar in een kantine kunnen eten en dit eten op kosten van de baas in de virtuele kantine kunnen bestellen om vervolgens met collega’s een virtuele lunch te hebben. Ik zag al voor mij dat deze integratie ook heel goed voor online events en congressen zou werken: gasten kunnen in de congres omgeving een maaltijd uitkiezen, die vervolgens door Deliveroo bij de gasten thuis zou worden bezorgd. Internationaal, laagdrempelig en in ieder land ter wereld. Wauw: innovatief!
Helaas. Het is nieuws is een stuk minder spannend: “Deliveroo’s new initiative, which allows workers to charge meals to company’s expenses, was designed with a remote working future in mind.”. Oftewel: eten bestellen op kosten van de baas. Alsnog een leuke innovatie voor internationale teams, maar wel een stuk minder spannend.
Maar wat niet is… Ik weet dat genoeg betrokkenen van de verschillende bezorgplatforms deze nieuwsbrief volgen, dus ik ben benieuwd wie met het idee aan de haal gaat 😉
Nederlandse mediabedrijven willen samen optrekken tegen techgiganten
“Samenwerking moet voorkomen dat Google en Facebook verdeel en heers toepassen bij het afsluiten van contracten voor contentgebruik.”
Platformen hebben, net als veel andere bedrijven en bemiddelaars, belang bij het in stand houden van informatie asymmetrie en het isoleren van gebruikers/stakeholders. Immers: wanneer deze zich verenigen tast dit de machtspositie aan.
Slim van de (in dit geval) mediabedrijven dat zij hun krachten bundelen. Misschien is dit dan een van de positieve resultaten van de (te) grote macht van big tech: dat bestaande concurrerende aanbieders beseffen dat zij elkaar ook nodig hebben en elkaar daarbij weten te vinden om samen te werken op vraagstukken die hun bedrijf overstijgen. Ik zag dit voor het eerst toen Daimler, BMW en Audi in 2015 voor 2,8 miljard euro kaartendienst ‘Here’ van Nokia kochten. Wat mij betreft mogen nog vele voorbeelden volgen!
Gratis boek!
Deze week is het 11 jaar geleden dat ik mijn baan als marketingmanager opzegde om mijn droom achterna te gaan. In dit toffe Volkswagen busje reisde ik 5 maanden door Europa om met de leiders van 20 mooie Europese merken in gesprek te gaan over hun merk en onderneming. Het was een fantastisch avontuur en het begin van een expeditie die nog steeds voortduurt. Waarbij nieuwsgierigheid en verwondering de kernwaarden zijn bij alles wat ik doe.
Om deze onbenutte capaciteit toch van nut te laten zijn heb ik besloten om deze 1.000 boeken gratis weg te geven. Wil je een gratis exemplaar ontvangen? Vul dan dit formulier in en maak via de QR code in het formulier een Tikkie van 4 euro voor de verzendkosten over en een gesigneerd exemplaar komt zsm jouw kant op! Mocht je meer exemplaren willen ontvangen? Stuur dan even een reply op deze mail met de aantallen en ik zoek even uit wat de verzendkosten zijn. Geen zin om 4 euro verzendkosten te betalen? Stuur dan ook even een reply op deze mail en haal er dan eentje op bij de receptie van mijn kantoor in Utrecht.
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
Goedemorgen! Twee weken geleden deelde ik in deze nieuwsbrief dat ik in de final stond van de NSVP ‘Inclusief Platformwerk Challenge’. Afgelopen vrijdag was de grote finale. Alle finalisten mochten een korte pitch houden en moesten vragen van de jury beantwoorden. Drie van de tien finalisten zouden ieder met 50.000euro naar huis gaan om de gepresenteerde plannen uit te gaan voeren. Ik heb goed nieuws: want mijn project ‘KlusCV’ is een van de 3 winnaars! Een hele eer, zeker gezien de kwaliteit en diversiteit van de andere inzendingen.
Wat ga ik doen? Zoals je mogelijk al weet werk ik met 6 klusplatformen, 4 universiteiten en diverse kennispartners aan een standaard voor het delen van reputatie- en transactiedata met de platformwerker in de vorm van een digitaal getuigschrift. Vervolgens is natuurlijk de vraag: helpt dit getuigschrift werkenden ook verder op de arbeidsmarkt. Met de 50.000euro van NSVP kan ik dit nu gaan uittesten. Het idee is dat in samenspraak met een gemeente een aantal mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een half jaar via een platform werkervaring gaan opdoen. Om vervolgens met deze ervaring verzilverd in een ‘digitaal CV’ hun kansen op de brede arbeidsmarkt te gaan verkennen. Kort gezegd is dit de validatie van de waarde van een digitaal CV dat is opgebouwd door het werken via klusplatformen. Ontzettend gaaf dat er nu de middelen zijn om dit in de praktijk te gaan brengen.
Naast dit mooie nieuws in deze nieuwsbrief ook enkele bijdragen van mij in de media en een mooi stuk over ‘platforms in de uitzendsector‘ in het bijzonder. Een aanrader om te lezen, al zeg ik het zelf 😉 Verder ook weer een aantal andere mooie artikelen verzameld, inclusief twee mooie voorbeelden hoe platformen in te zetten in de praktijk. Fijne week!
Regering wil deelplatformen zoals Uber, Deliveroo, en Airbnb aan banden leggen: ‘Dringend nood aan sociale maatregelen’ | De Morgen
Waar het in Nederland vooral de vakbonden zijn (lees: FNV) die zich druk maken over de klus- en deeleconomie, wordt het debat in België een stuk breder gevoerd. Zo introduceerde het in 2016 al een apart belastingstatuur voor hen die via een ‘deeleconomie’ platform (in België gooien ze deel- en kluseconomie voor het gemak op één hoop) geld verdiende. “Particulieren die diensten aanbieden via elektronische platformen zoals Uber en op jaarbasis minder dan 5.000 euro bruto verdienen, zullen op hun opbrengst de facto tien procent aan belastingen moeten betalen.” Hoewel er veel valt te zeggen over deze regeling, was het wel België die als eerst experimenteerde om dit soort inkomsten via platformen te institutionaliseren.
En nu is er dan weer nieuws uit België: “In september zal een forum online worden gezet. Gebruikers, restauranthouders, handelaars, werknemers of platformbeheerders, allemaal worden ze uitgenodigd om mee het debat in te duiken. Het ultieme doel is te zorgen voor goede arbeidsomstandigheden en een betere sociale bescherming van deze werknemers.”
Hoewel ik erg benieuwd ben hoe de discussie op dit forum zal worden geleidt is het een mooie stap om een breed speelveld hierbij te betrekken en zo vanuit verschillende invalshoeken informatie en inzichten op te halen.
Mijn grote vraag is wel: is het verstandig om zoveel moeite te stoppen op de platformeconomie een aparte status te geven? Platformen zijn een manier van bemiddelen, maar zeker niet de enige vorm van bemiddelen. Mijn analyse vorige week over de verschillen en vooral de overeenkomsten tussen TCA en Uber laat dit goed zien. TCA en Uber lijken op veel vlakken op elkaar en zullen in de toekomst alleen maar meer naar elkaar groeien. Ik verwacht dat dit in nog meer sectoren zal zijn. Net als dat Airbnb en Booking ook steeds meer op elkaar zijn gaan lijken. Dan is de vraag: is het verstandig om de bemiddelaar die vanuit de digitale invalshoek komt in een ander regime te stoppen dan de bemiddelaar die uit een andere context op de markt is gekomen? Ik denk het niet. En adviseer onze zuiderburen om vooral te kijken naar de platform specifieke vraagstukken en de meer bredere vraagstukken dan ook maar gelijk breed aan te pakken.
Apps van de week: Een goede rijinstructeur in de buurt vinden | NU.nl
In gefragmenteerde markten waar een hoge mate van informatie asymmetrie is en de kwaliteit van het aanbod onduidelijk liggen kansen voor platformen. Dat was ook de gedachte van de oprichters van de app / het platform ClickDrive. Via het platform vind je snel een geschikte en gekwalificeerde rijinstructeur. Voor rijinstructeurs biedt het platform toegang tot nieuwe klanten en faciliteert het platform in de processen waar je je als rijinstructeur liever niet nee bezighoudt, zoals administratie. Het is niet ondenkbaar dat de dienstverlening richting de instructeur in de toekomst kan worden uitgebreid: wanneer de schaal maar groot genoeg is, kan het platform ook goede deals maken met bijvoorbeeld verzekeraars, auto lease bedrijven en ga zo nog maar even door.
Het platform richt zich voornamelijk op kleine rijscholen: dit zijn vermoed ik vooral zelfstandige rijinstructeurs. Voor deze doelgroep is de toegevoegde waarde van het platform en de dienstverlening het grootst.
Een goed idee? Op zich is het een mooi idee en platform, het is alleen wel de vraag in hoeverre een transactioneel platform waarde in dit proces toevoegt. Immers: als je eenmaal tevreden bent over de instructeur zul je deze waarschijnlijk ook voor de volgende lessen willen boeken. Alleen in het beginproces in het zoeken van de juiste instructeur en het bieden van een lage drempel voor het wisselen van instructeur zal het platform echt waarde toevoegen. Dan is het de vraag in hoeverre het platform waarde blijft toevoegen voor vervolgtransacties. Per les draagt de instructeur 5 euro af, dus de kosten in een maand lopen flink op. Het platform zal dus erg zijn best moeten doen om ook bij deze vervolgtransacties van toegevoegde waarde te kunnen blijven. Een oplossing zou kunnen zijn om het businessmodel aan te passen naar een abonnementsmodel plus een bepaalde vergoeding voor het aanbrengen van nieuwe leerlingen. Maar dat is dan weer wat minder lucratief.
Er zijn ook niet-transactionele platformen in dit domein, zoals de rijschool sectie op de website van het CBR. Alleen deze zoekmachine is nog erg beperkt: de informatie over de rijscholen is minimaal, er kunnen geen waarderingen worden achtergelaten, etc. etc. Op dit moment lijkt er dus een markt voor ClickDrive te zijn, al is het de vraag wat er gebeurt wanneer bijvoorbeeld het CBR besluit om de ‘zoek een rijschool’ sectie op de eigen website een boost te geven en uit te breiden. Al met al een leuke platform case om te blijven volgen.
Hoe Doorb lokale bakkers extra brood op de plank bezorgt – MT/Sprout
“Startup van de week Doorb geeft lokale bakkers een nieuw verdienmodel met een online broodabonnement.”
Nog een goed voorbeeld hoe een platform een bestaande sector kan ondersteunen. Kleine bakkerijen hebben vaak geen geld en kennis om goed op e-commerce in te zetten, bezorging te organiseren en met marketing nieuwe klanten te werven. In dat gat is Doorb gesprongen. “Volgens Doorb is 75 procent van de bestellingen afkomstig van klanten die voordien niet bij die bewuste bakker kwamen voor hun dagelijkse brood.”
Klanten betalen 2,50 per week voor 1-6 bezorgingen per week en het platform rekent een commissie van 25 procent over de verkochte waar. Voor 2,50 per week iedere dag een vers brood aan de deurklink klinkt natuurlijk als een goede deal. Ik ben wel benieuwd wat de verdiensten zijn voor de bezorger. Op de website wordt gesproken over 1 uur werk per dag en ik vermoed dat de bezorgers onder dezelfde regeling vallen als degenen die jou voor een paar cent per dag de krant door de brievenbus heen duwen.
Schieten bakkers hier iets mee op? Ik denk het zeker wel. Er zit wel één risico aan het concept voor de bakkers. Het platform zal de eerste jaren veel leren over de wensen van de consumenten en het klantcontact loopt via het platform. Daarnaast is het de vraag of de klanten ook hun weg naar de fysieke bakkerij zullen weten te vinden. Is dit zo, dan is dit voor bakkers een hele mooie manier om een nieuwe klantenkring aan te boren. Het platform kan hier ook een faciliterende rol in spelen. Het kan ook de andere kant opgaan: dat de klanten alleen online bestellen, Doorb leert op rekening van de bakkers en uiteindelijk een eigen broodmerk start om zo de klanten te kunnen bedienen. En de bakkers aan de kant zet of alleen inzet om de gaten te vullen die zij zelf niet kunnen bedienen. Een stuk efficiënter en een veel interessantere marge. De tijd zal het ons leren.
Eind juni adviseerde de Nederlandse privacytoezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens dat het Nederlandse onderwijs en het ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V) uit privacyoverwegingen zouden moeten stoppen met het gebruik van de email- en clouddiensten van Google. Ik schreef hier toen dit over. In de nieuwsbrief een week later ging ik verder in op wat nu precies het probleem is. Het was ook direct duidelijk dat er niet een snelle oplossing zou komen: de lock-in in het onderwijs is simpelweg te groot. Dit heeft tijd nodig. Veel tijd. En geld. Veel geld.
Gisteren las ik het volgende bericht: “Vandaag is er overeenstemming bereikt met Google over maatregelen gericht op de eerder geconstateerde privacyrisco’s bij Google Workspace for Education. Dit betekent dat scholen gebruik kunnen blijven maken van Google Workspace for Education, mits zij zelf ook enkele acties uitvoeren. Dit is het resultaat van intensieve gesprekken die SIVON, SURF en het Strategisch Leveranciersmanagement Rijk (SLM-Rijk), mede op verzoek van de PO-Raad, hebben gevoerd met Google.”
Wat je hier ziet is dat het nut heeft om je als gebruikersgroep te verenigen. Krachten bundelen = macht. De publieke aanval van de AP heeft hier vast ook goed bij geholpen: dit heeft bij Google druk op de ketel gezet.
Zijn we er nu? Nee, nog lang niet. Maar het is een begin. Voor de korte termijn zijn goede stappen gezet, maar voor de lange termijn is er nog een lange weg te gaan. Er is ook niet één oplossing, maar een palet aan oplossingen. In de nieuwsbrief twee weken geleden deed ik een voorzetje. Ik ben dan ook erg benieuwd wat de vervolgstappen én ambities zijn van deze vertegenwoordigende partijen. Want we zijn er nog lang niet.
Ook gelezen
Google Sued by 36 States Over Alleged Play Store Abuses – Google was sued by three dozen states alleging that the company illegally abused its power over the sale and distribution of apps through the Google Play store on mobile devices.
“Steeds meer uitzenders bouwen een platform: Het voelt als een revolutie” Precies: een platformrevolutie 😉 Mooi artikel met bijdrage van o.a. ondergetekende in de nieuwe editie van Reflex, het magazine van de ABU (Algemene Bond Uitzendondernemingen).
Na de lockdowns: de strijd om uw vrije tijd (en uw centen) – De Standaard
Mijn analyse van de rechtszaak FNV > Uber in deze nieuwsbrief vorige week is nu ook als blog op ZiPconomy verschenen.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
Goedemorgen! Deze nieuwsbrief valt een dagje later dan normaal op je digitale deurmat: ik was een paar dagen ziek. Ook heb ik ruim de tijd genomen om te duiken in de zaak FNV tegen Uber om te onderzoeken wat Uber nu uniek maakt ten opzichte van traditionele taxi bemiddelaars. Hierbij ontdekte ik dat Uber zich steeds meer als een normale taxibemiddelaar zal gaan gedragen en ‘normale’ taxibemiddelaars (die al 40 jaar met automatisering bezig zijn) zich steeds meer als een Uber zullen gaan organiseren. In deze editie lees je er (veel) meer over.
Afgelopen week werd ook mijn tweede paper gepubliceerd: “Online labor platforms versus temp agencies: What are the differences?” Dit is de academische versie van de vorig jaar verschenen blog “Uitzendbureaus versus klusplatformen: nieuwe wijn in oude zakken of oude wijn in nieuwe zakken?”. Altijd goed om ook zo een bijdrage aan de wetenschap te kunnen leveren. Er komen overigens nog wat papers aan, maar dat heeft altijd wat tijd nodig. Een nieuwsbrief heeft een iets kortere doorlooptijd zal ik maar zeggen 😉
Fijne week!
Nederlandse ondernemers enteren Y Combinator met ‘Salesforce’ voor restaurants – MT/Sprout
Afgelopen week viel dit bericht op Sprout mij op: “Twee Nederlandse ondernemers zijn met horeca-startup Tablevibe geselecteerd door accelerator Y Combinator in de VS. Hun dienst moet de ‘Salesforce’ voor restaurants worden.”.
Accelerators zijn programma’s waar veelbelovende tech startups in ruil voor een aandeel een bescheiden startkapitaal ontvangen om vervolgens in een paar maanden tijd ontzettend veel coaching en training krijgen om hun dienst een boost te geven. Zij werken daar toe naar de ‘demo day’: een dag waar de startup haar pitch mag houden voor een zaal met vele investeerders. Met als doel om een grote vervolginvestering op te halen. Om vervolgens als ‘alumnus’ van het netwerk verbonden te blijven aan het programma en een grote groep waardevolle coaches. Y Combinator is een zeer vooraanstaande variant hiervan en de lijst met grote namen die in de kraamkamer van deze accelerator zijn grootgebracht is eindeloos: Airbnb, Dropbox, Doordash, Stripe, Flexport, Twitch en ga maar door. Een mooie manier om te versnellen en ook voor Y Combinator een prima businessmodel: als deelnemer lever je 7% van de aandelen in.
Dit stuk viel mij niet op vanwege de incubator, maar het leek mij nuttig om dit even toe te lichten voor wie niet te diep in die wereld zit. Waarom het mij wel opviel is vanwege dit fragment: Onze missie is restaurants te helpen groeien door de omzet per klant te maximaliseren. We willen de directe relatie met klant versterken en de loyaliteit van gasten aanjagen.’ De ambitie is de regie bij de restaurant ondernemer te leggen en daarmee vanuit eigen kracht klantcontact opbouwen en vasthouden.
Waar een eerste generatie platformen die lokale ondernemers faciliteren (zoals Booking en Thuisbezorgd) het klantcontact weghalen bij de ondernemer, ziet het ernaar uit dat er nu steeds meer partijen zijn die juist de ondernemer / onderneming faciliteren zélf de touwtjes in handen te houden. En dat is voor de ondernemer natuurlijk goed nieuws. Je ziet dit ook in de opkomst van Shopify, dat eenvoudige en laagdrempelige tools aanbiedt voor retailers om zelf een professioneel verkoopkanaal en website op te zetten.
Voor wie graag een koe in de kont kijkt is die ontwikkeling ook niet zo heel verrassend. In het begin van het internet was het voor ondernemers simpelweg ondoenlijk een eigen online kanaal op te zetten. Dus was het aantrekkelijk om aan te sluiten bij een van de grote platformen waar je alleen betaalde wanneer er daadwerkelijk omzet binnenkwam. Je hoefde als ondernemer minimale kennis te ontwikkelen en niet vooraf te investeren en maakte gebruik van de schaalvoordelen die het platform kon bieden door de vele aanbieders die ook van het platform gebruik maakten. Een prima deal op het eerste gezicht. Voor deze platformen was het ook behoorlijk kapitaal intensief om ondernemers aan te sluiten: in het begin van Booking werden letterlijk de brochures van hotels onder de scanner gelegd en was de fax het kloppend hard van het bedrijf.
Maar met de tijd werd het steeds makkelijker om partijen aan te sluiten en daarmee ook de unieke toegevoegde waarde van het platform een stuk minder. Daarnaast zagen slimme ondernemers (als de ondernemers achter Shopify en Tablevibe) dat er ook goed brood valt te verdienen met het ontwikkelen van tools om die ondernemers zelf direct te supporten. Wat er weer toe bijdraagt dater meer keuze is voor de ondernemer en de toegevoegde waarde van de ’traditionele’ platformen minder wordt. De ondernemer heeft immers nog steeds flexibele kosten en hoeft geen eigen tech-afdeling op te zetten en zwaar te investeren in het bouwen en onderhouden van technologie. Vaste kosten en investeringen worden variabele kosten. En dat biedt kansen om zelf weer het klantcontact terug te nemen.
Betekent dit het einde van deze ‘eerste generatie’ platformen? Nee. Ik zie het meer als een zeer welkome verbreding van het keuzepallet voor de aanbieders op platformen. Wel verwacht ik dat deze ‘eerste generatie’ platformen harder zal gaan vechten voor de klant en harder zal gaan vechten om deze klant af te pakken en binnen te houden. En daar ligt zeker een aandachtspunt voor iedereen die iets moet vinden over regelgeving en toezicht. Om maar niet te spreken over de derde kaper op de kust: de poortwachters van het internet als Google die ook een steeds grotere rol gaan spelen in het aanbieden van diensten richting eindgebruikers. Er zijn dus kansen om de ondernemers meer controle te geven en een wat eerlijker speelveld te creëren, maar dat zal niet vanzelf gaan…
Moet Uber zijn vierduizend Nederlandse taxichauffeurs straks in dienst nemen? – NRC
Afgelopen week troffen Uber en FNV elkaar op initiatief van FNV weer in de rechtbank. De zaak, te lezen op de website van het FNV: “De FNV stelt dat Uber een Taxi-werkgever is en eist dat Uber de taxi-CAO toepast op haar chauffeurs en hen ook conform die cao (na)betaalt. Uber verweert zich met de stelling dat het (slechts) een technologieplatform is, dat werkt met zelfstandige taxichauffeurs.” Kort samengevat wil FNV dat Uber erkent dat het een taxibedrijf is, de chauffeurs in dienst neemt en de Taxi cao respecteert.
Er is flink wat discussie rondom deze zaak. Ten eerste is er de vraag wat de chauffeur zélf wil. Dat is en blijft onduidelijk. Uber geeft aan dat het overgrote deel van de chauffeurs graag zzp’er is en blijft. FNV lijkt eerder voor het eigen bestwil van de chauffeur op te komen en vooral een breder maatschappelijk vraagstuk te willen toetsen. Dat brengt ons ook bij de vraag hoe legitiem FNV is om deze zaak aan te gaan: voor wie doet de FNV dit? Die vraag blijft onbeantwoord. Waarmee ik niet zeg dat FNV zich hier niet mee moet bemoeien. Zeker ook omdat het voordeel van dit soort zaken is dat er veel feiten boven tafel komen en procedures goed moeten worden omschreven. En alleen dat is al positief.
Nieuwe wijn, oude zakken?
Uber is natuurlijk niet de eerste bemiddelaar op de taximarkt: taxibemiddelaars bestaan al sinds jaar en dag in de vorm van taxicentrales. Daarom leek het mij interessant om eens te kijken wat Uber nu anders doet dan een gemiddelde Toegelaten Taxiorganisatie (TTO) als de TCA in Amsterdam. Ik heb voor de TCA gekozen omdat Amsterdam de grootste markt voor Uber is in Nederland en omdat de TCA ook zelf investeert in een eigen app. De vraag van mijn weekend onderzoekje is: wat zijn de verschillen en gelijkenissen tussen traditionele en ‘app-only’ taxibemiddelaars?
De eerste voordehandliggende vraag is natuurlijk of TCA de chauffeurs wél in dienst heeft. En al moet je als TTO minstens 100 taxichauffeurs hebben: er wordt nergens iets gezegd over de status van deze chauffeur. Op de website van TCA is te vinden dat de TCA-chauffeurs niet in dienst zijn van TCA, maar werken allen als zelfstandig ondernemer. FNV bevestigt dit overigens ook op de eigen website: “De straattaximarkt is zolang je je kunt herinneren een zzp-markt.” Aangezien je alleen als werkgever/werknemer aan cao’s hoeft te houden, geldt de taxi cao dus ook niet voor TCA chauffeurs. Zij worden per rit betaald en het risico ligt volledig bij de individuele chauffeur.
Dan vond ik het interessant om te kijken naar de controle over – en aansturing van – de chauffeur. Uber heeft een sterke technologie focus en er is geen ‘menselijke’ interventie tussen het aanvragen, verdelen en evalueren van ritten. Hoe zit dit bij de taxicentrale? Google bracht mij bij dit geweldige artikel uit 2001 uit het Reformatorisch Dagblad over de digitalisering van de coördinatie van het taxivervoer. Hier wordt al gesproken over monitoring via GPS, duizend geïnstalleerde zenders en ontvangers én het Rit-Afhandelings Systeem van de Taxicentrale Amsterdam (RASTA). De ontwikkeling van RASTA gaat terug naar 1980 en Zwitserland weet het artikel te melden. Het systeem moet leiden tot meer efficiëntie, snelheid en lagere transactiekosten: “de computer verdeelt de ritten eerlijk over de taxi’s die zijn aangesloten bij TCA.” Over transparantie van deze black box waren destijds nog geen zorgen.
Deze alinea laat zien dat hoewel Uber vanaf dag één een ’tech first’ houding heeft ingenomen, ook de ’traditionele’ taxi bemiddelaars al zeker 40 jaar bezig zijn met het automatiseren van de operatie. Dus hoewel beide bemiddelaars een andere startpositie (en -datum) hebben, zijn er veel gelijkenissen. Ik verwacht dat TCA meer richting de operatie van Uber en Uber meer richting de operatie van TCA zal groeien. De enige reden dat we TCA een taxibedrijf noemen is vanwege het vertrekpunt, maar over een paar jaar zal TCA weinig anders zijn dan Uber vandaag. Uber zou je daarmee ook prima een taxibedrijf kunnen noemen, maar vanwege het vertrekpunt (en natuurlijk op advies van de juristen) luistert het zelf naar de naam technologiebedrijf. Wat gezien het vertrekpunt prima te verantwoorden is, maar als je kijkt naar wat het doet niet heel relevant.
Een kwestie van willekeur?
In een markt waar zelfs volgens FNV ZZP de norm is, is het opvallend om juist nu een rechtszaak over de status van de taxichauffeur te gaan voeren. Dat is dan ook een van de argumenten die Uber niet heel verrassend benadrukt. FNV geeft aan dat zij nooit hebben beweerd dat TTO’s per definitie geen werkgever zijn, maar dat in deze procedure louter de positie van Uber ter discussie staat. De standpunten van zowel Uber als FNV zijn helder, maar de vraag ‘voor wie doet FNV het’ blijft staan.
Je zou de zaak tegen Uber taxi als willekeur kunnen zien: als FNV zich echt bekommerde over de positie van de chauffeur, dan had het een jaar of 20 tot 30 geleden ook de TCA al aan kunnen klagen. Een zelfde punt maakte ik destijds ook in 2018 over de zaak FNV tegen platform voor thuisschoonmakers Helpling. Hier ontdekte ik dat Helpling zeker niet uniek is: dit soort bemiddeling bestaat al jaren. Neem het bedrijf HomeWorks. Een bedrijf dat al 25 jaar lang exact hetzelfde doet als Helping. Het enige verschil is dat dit geen online marktplaats is, maar dat het bedrijf handmatig de match tussen vraag en aanbod maakt. Daarnaast heeft het servicecoördinatoren die toezien op kwaliteit en zelfs met de eerste schoonmaak meegaan. Dit alles maakt het een duur model: de commissie die het bedrijf rekent is dan ook zo’n 39% (t.o.v. destijds 23% bij Helpling). Mijn claim was toen ook: “Als de FNV het belangrijk vindt om voor deze doelgroep op te komen, waarom hebben zij een organisatie als HomeWorks dan niet al veel eerder aangepakt?”
Waar doet FNV het dan wél voor?
Dat is natuurlijk een vraag die FNV het best zelf kan beantwoorden. Ik denk dat het FNV om het grotere plaatje en een angst voor een explosie van de markt voor flexibele arbeid gaat. Platformen verlagen immers drempels om als zelfstandige ondernemer aan de slag te gaan: marketing, sales en administratie wordt immers door het platform verzorgd. De lage regel- en premiedruk op freelance werk (in verhouding tot werknemers en uitzendkrachten) maakt deze categorie werkenden voor opdrachtgevers al snel interessant en door het ontbreken van de overdaad aan regels die bij het werkgeverschap komt kijken is deze manier van werken nu eenmaal een stuk flexibeler. Het is dan ook aannemelijk dat platformen zullen zorgen voor een groei van de markt voor flexibele arbeid: zowel vanuit het uitzend- als freelancestatuut. En dat is voor vakbonden doorgaans geen wenselijk scenario.
Een podcast aflevering waar het boek ‘De onmisbaren – een ode aan mijn sociale klasse‘ door de auteurs van Fantoomgroei wordt besproken deed mij aan het volgende denken. Misschien wat ver gedacht, maar toch. Kijkend naar de (kostbare) rechtszaken van FNV tegen Uber, Deliveroo, Temper en Helpling lijkt FNV platformwerk te zien als de belichaming van een hetrogene onzichtbare sociale klasse
die de laatste tientallen jaren uit de spotlight is verdwenen. Platformwerk geeft deze klasse weer een gezicht. Daarnaast is de framing van grote, met miljarden dollars volgepompte machtige platformen tegenover de kwetsbare niet voor zichzelf opkomende werkende een beeld dat goed tot de verbeelding spreekt. Goed (onschuldig) versies kwaad. Voor FNV is het een kans om deze hetrogene en onzichtbare groep werkenden weer op de kaart te zetten en onderdeel te maken van het publieke debat. En van het ledenbestand. Wie weet.
En nu?
FNV heeft er duidelijk voor gekozen de status van de taxichauffeurs die via (of volgens FNV: voor) Uber rijden met deze rechtszaak aan de kaak te stellen. Dat is hun goed recht, maar ik denk dat het een gemiste kans is om vraagstukken die relevant zijn voor een bredere groep werkenden in de spotlight te zetten. Zoals:
de impact van algoritmisch management (‘een app als baas’) op de werkende;
persoonlijke sturing en beïnvloeding op basis van data;
de rechten van werkenden wanneer een algoritme jou ontslaat;
Om maar een aantal willekeurige issues te noemen.
Duidelijk is dat als FNV wint, Uber in hoger beroep zal gaan. Als Uber wint, doet FNV hetzelfde. Het belooft nog een lange en dure strijd te worden. Intussen wacht iedereen op een nieuw kabinet en, misschien tegen beter weten in, de meer dan ooit broodnodige hervorming van de arbeidsmarkt waarbij de werkende en niet de contractvorm centraal staat. Iets dat met de aankomende krapte op de arbeidsmarkt meer behoefte dan ooit voor is. De bal ligt wat mij betreft bij de politiek. Of, zoals de rechter oordeelde in de zaak tegen Helping: “Het is niet aan de rechter, maar uitsluitend aan de wetgever om hier verandering/verbetering in aan te brengen.” We gaan het meemaken.
Behoefte aan een suikerspinmachine? Met de app Biyu kun je hem lenen in plaats van kopen | Het Parool
Er wordt al tijden gesproken over een verschuiving van bezit naar gebruik en daarmee een boost voor een meer circulair gedreven economie. Het idee is logisch: veel spullen heb je maar een paar keer per jaar nodig, dus bezit is eigenlijk onzin. Een verspilling van grondstoffen, kapitaal en ruimte in je huis. Of, om maar tot het meest cliché voorbeeld te komen: je hebt geen boor nodig, maar een gat in de muur.
Peerby was het eerste platform dat met deze gedachte de echte deeleconomie probeerde op de kaart te zetten. Via een app alles wat je zoekt lenen of huren bij de buren. Daarbij bezit het platform zelf niet de materialen: deze zijn in eigendom van de gebruikers. De meeste spullen die worden aangeboden hadden mensen toch al gekocht en een klein deel zullen mensen speciaal aanschaffen om te kunnen verhuren via het platform. Door in te tappen op spullen van andere mensen kan de dienstverlening relatief makkelijk schalen. Nadeel is dat er beperkte controle is op het proces en kwaliteit. Ik noem dat hier een nadeel, maar voor de meeste transacties zal dit geen groot probleem zijn.
Een andere variant op Peerby was de Deelkelder: een spullen bibliotheek waar je de spullen kon lenen die je soms nodig had maar niet zelf wilde of kon kopen. Naast een praktische, had het ook een sociale en maatschappelijke functie. Door de noodzaak van fysieke locaties was het lastig om het businessmodel rond te krijgen en het model beperkt schaalbaar. Uiteindelijk heeft initiatiefnemer Michiel van Wickeren afscheid moeten nemen van de Deelkelder, maar het avontuur heeft veel waardevolle inzichten opgeleverd.
In het rijtje van Peerby (dat nog steeds bestaat) en de Deelkelder (die niet meer bestaat) kwam ik onlangs de Nederlandse startup Biyu tegen: “In de catalogus van Biyu staan op dit moment zo’n tweehonderd verschillende producten, variërend van gereedschap of een goede speaker tot een professionele poffertjesmaker en een suikerspinmachine – leuk voor een kinderfeestje. Met een abonnement van een tientje per maand kun je producten lenen. Je reserveert het en komt het bij een van onze hubs ophalen. Of je betaalt een beetje extra en dan komen we het bezorgen en weer ophalen.”
Een interessant concept, zeker omdat het er ook naar uit ziet dat ook de fabrikanten betrokken zijn als partner. Zij zien het, volgens Biyu, als een manier om te verkennen hoe ook zij kunnen switchen van geld verdienen aan verkopen naar geld verdienen door gebruik. Natuurlijk zijn er nog genoeg vragen. Kan het uit? Er zijn immers buurthubs nodig en dat is een kostbare zaak. En weet Biyu een assortiment samen te stellen die het rechtvaardigt om iedere maand een tientje aan uit te geven? Allemaal vragen die door het te proberen kunnen worden beantwoord. En alleen al de deelname van de fabrikanten is interessant: want voor een transitie naar een meer circulaire economie is de deelneming van de fabrikanten en een switch in hun verdienmodel essentieel. En alles dat daar aan bijdraagt is alleen maar positief.
Donkey Republic expansion in Belgium: Final contenders for 10-year contract with Antwerp – Donkey Republic Admin
Bijna alle concepten rondom deelmobiliteit in steden draait om autonome organisaties die onder de al dan niet aanwezige lokale voorwaarden in de markt opereren. De lokale overheid stelt de kaders en deelt in veel gevallen vergunningen uit en het deelbedrijf (ok: verhuurbedrijf) gaat aan de slag in de stad. De synergie tussen aanbieder en overheid is beperkt en de integratie in de ‘mobiliteitsmix’ in een stad ontbreekt.
Vorige week viel dit bericht van de Deense deelfietsen aanbieder Donkey Republic (ook actief in Nederland) mij op:
“The overall terms of the anticipated contract are for 1,650 bikes in operation from 2022 on a 10-year contract operated by Donkey Republic (MaaS). The contract is estimated to generate an annual revenue of EUR 2-3m once it is fully up and running of which EUR 1.7m are revenue from public financing (B2G) and the rest are expected revenues from riders and bike ad sponsors”
Dit is de eerste keer dat ik een dergelijke samenwerking tegenkom. Waarbij deelfiet
sen van een commerciële aanbieder voor een lange tijd (10 jaar!!) wordt omarmd door een stad in een MaaS project en de stad ook een bijdrage in de kosten doet. Met deze bijdrage hoeft Donkey Republic zich dus niet alleen te richten op regio’s die commercieel interessant / rendabel zijn en kan deelfietsen voor iedereen in de stad een mooi alternatief zijn. Ik ben benieuwd naar de ervaringen.
Fired by Bot at Amazon: ‘It’s You Against the Machine’ – Contract drivers say algorithms terminate them by email—even when they have done nothing wrong.
Jeff Bezos (57) begon gisteren aan zijn laatste dag als CEO van Amazon. Het Belgische Nieuwsblad maakte een verhaal over wat Jeff ons heeft gebracht. En gekost. Ik mocht daar ook iets van vinden. Lees het in dit artikel.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
Goedemorgen! Afgelopen week druk geweest met het afmaken van een concept voor een pilot waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werkervaring opdoen via een platform om vervolgens met een digitaal getuigschrift hun kansen op de arbeidsmarkt te gaan verkennen. Dit doe ik ivm mijn finaleplaats voor de ‘NSVP Inclusief Platformwerk challenge‘. Op 9 juli pitchen en over een maandje weet ik meer… Ook is mijn concept ‘kluspaspoort’ als case genoemd in het rapport “Good work innovations in Europe: Reimagining the social contract” van de invloedrijke Britse denktank RSA. Wat resulteerde tot een mailtje van een organisatie die in Afrika bezig is om ‘JobTech’ op de kaart te zetten. Zij hebben interesse om het kluspaspoort concept (binnenkort volgt een nieuwe internationale naam) in Afrika te introduceren. Deze week ook goed nieuws van de uitgever ontvangen: er komt een derde druk van mijn boek Platformrevolutie. Het kan niet op 😉 Voor deze editie weer 5 mooie artikelen voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. En ook twee stukken (Aljazeera en Trouw) toegevoegd waar ik zelf aan het woord ben. Fijne week!
Let Users Own the Tech Companies They Help Build | WIRED
“Startups typically either go public or get acquired. But a more sustainable, accountable option would be to give the user base a stake.”
Het concept rondom platform coöperaties heeft al flink wat jaren mijn aandacht. Met de opkomst van grote platformen verscheen het tegengeluid met de eenvoudige een aantrekkelijke stelling: “wat wanneer degenen die afhankelijk zijn van het platform mede-eigenaar en bestuurder zijn?”. Oftewel: een Uber app van de taxi chauffeurs zelf, een Deliveroo app van de restaurants en maaltijdbezorgers en een Helpling app van de thuisschoonmaaksters. De interesse in dit vraagstuk ging zo ver dat ik er drie keer voor naar New York vloog om de platform coöperatie congressen aan ‘The New School’ te volgen. En daar ook een bijdrage te leveren mbt de Nederlandse context. Ook deed ik een ’tournee’ van een week door Frankrijk om daar een aantal platform coöperaties te bezoeken en sprak ik met initiatiefnemers in Londen, Brussel en Berlijn. Dat was pré corona zul je begrijpen 😉 Een deel van de bevindingen schreef ik samen met Koen Frenken op in het paper ‘zijn platformcoöperaties levensvatbaar?” En op mijn YouTube kanaal vind je ook een aantal video interviews.
Deze beweging startte vanuit het idee om ‘from scratch’ coöperatieve platformen te bouwen. Een mooie en sympathieke gedachte, maar in de praktijk erg lastig. Daarom zag ik al vrij snel een verschuiving van de focus van de community naar vraagstukken hoe bestaande coöperaties platformen kunnen inzetten (en daardoor coöperatieve waarden in platformen worden geborgd) en hoe gedeeld eigenaarschap en bestuur in andere vormen kunnen worden geïntegreerd in bestaande structuren. Ik denk dat dit een hele goede stap is geweest: de focus op ‘wat als taxi chauffeurs hun eigen app bouwen’ is erg nauw en de kans op succes is klein. Daarnaast is het de vraag of we met dit soort coöperatieve alternatieven beter af zijn. In het paper zeggen we dan ook: “Meer in het algemeen blijft de vraag of, en zo ja, onder welke voorwaarden platformcoöperaties tot betere uitkomsten leiden voor betrokkenen en voor de samenleving als geheel. Zo zijn alle platformcoöperaties, op een enkele uitzondering na, ‘single stakeholder’ organisaties, waarbij men zich richt op de belangen van één groep (de aanbieders). Daarnaast zijn coöperaties niet per se heel open. Wanneer platformwerkers een gecentraliseerde coöperatie oprichten, zouden ze een prikkel kunnen hebben om nieuwkomers te weren om de concurrentie voor klussen te beperken. Tenslotte kan een platformcoop natuurlijk zelf ook uitgroeien tot een monopolist, met alle mogelijke nadelen van dien voor de consument.” Kijk naar wat er bijvoorbeeld met Funda (waar NVM als coöperatie grootaandeelhouder is) door de jaren heen is gebeurt: te veel focus op de makelaar, veel innovaties tegengehouden door de makelaars en uitsluiting van anderen (tot de ACM daar een stokje voor stak).
Wie in mijn beleving het gedachtegoed van platform coöperaties echt goed heeft doorontwikkeld is Nathan Schneider. Samen met Trebor Scholz heeft hij destijds de term ‘platform coöperaties’ op de kaart gezet. Waar Scholz (soms iets te enthousiast) meer de vertegenwoordiging naar buiten op zich nam, bleef Schneider meer op de achtergrond en in de schaduw staan. Maar wat gedachten betreft hoort hij zeker op de voorgrond.
In dit artikel spreekt hij over een concept rondom ‘exit to community’. Hier gaat hij gelukkig verder dan het idee dat de aandeelhouders bij een ‘exit’ niet het bedrijf verkopen aan bijvoorbeeld Facebook of naar de beurs gaan, maar het bedrijf aan de gebruikers verkoopt. Hij gaat in het stuk in op verschillende manieren van eigenaarschap en betrokkenheid van verschillende soorten stakeholders binnen en buiten platformen.
Samen met Morshed Mannan, een ‘PhD on democratic firms in the platform economy at Leiden Law School’ heeft hij ook een nieuw paper over dit gedachtengoed geschreven: “In a new article for the Georgetown Law Technology Review, we have detailed several pathways for how “exit to community” could work. These strategies build on longstanding examples, from the electric co-ops that power much of rural America to the Employee Stock Ownership Plan that serves around 14 million US workers today. We also explore newer possibilities raised by decentralized social media and blockchain technology.” Ik moet het stuk nog lezen (met 71 pagina’s is het eerder een boek dan een paper), maar ik weet nu al dat het zeker de moeite waard is.In diezelfde lijn is het stuk ‘de werkerscoöperatie’ van van Slooten en Holscher ook erg interessant om te lezen. Ook een mooi idee hoe stakeholders van een platform invloed kunnen uitoefenen op het bestuur van het platform.
Niet alles dat Schneider en Mannan bespreken is nu al mogelijk, soms zal er een wet moeten worden aangepast. Maar een kleine wijziging kan volgens de auteurs grote gevolgen hebben: “In 1979, Congress quietly amended the rules so that pension funds could invest in venture capital. This small move helped open the floodgates for Silicon Valley, giving rise to the tech economy we know today. As Congress now considers the future of American infrastructure, it should notice the impulse for user-ownership coming from both small startups and tech giants. These early steps could be the start of a new paradigm for innovation—this time led not by large investors, but by the people who make technology valuable by using it.”
Genoeg food 4 thought. Waarbij het belangrijk is om je niet stuk te bijten op het feit dat iets wel of niet een coöperatie is, maar dat je naar de onderliggende waarden kijkt. Dezelfde tip die ik altijd aan iedereen in het debat rondom arbeid meegeef: kijk niet te veel naar de vorm van contract, maar naar de onderliggende waarden ;-).
Career Wallets – een win-win en een no-regret move voor de arbeidsmarkt Career Wallets | KPMG
Er is veel discussie over de steeds flexibeler wordende arbeidsmarkt. Er wordt gesproken over ‘doorgeslagen flex’ en ‘het vaste contract’ (wat overigens niet bestaat: wel het contract voor onbepaalde tijd) waarbij het dienstverband de heilige graal voor de werkende lijkt te zijn. Eigenlijk voeren we hiermee de compleet verkeerde discussie. Alsof flexibel en zekerheid niet in één hokje passen. Dat is natuurlijk een ongelooflijk zwaktebod. Een zwaktebod waar de polder de achterban mee denkt te helpen, maar deze in de praktijk door deze houding alleen maar enorm benadeeld. Waarom? Omdat flexibiliteit en zekerheid prima in één vakje moeten kunnen. Is dat gelukt, dan kan het weer om de werkende draaien en diens autonomie. Want als er iets duidelijk is geworden de laatste jaren, is dat we de werkende veel meer zelf aan het roer moeten laten staan. Ongeacht binnen welke contractvorm hij of zij werkt. Kansloos trekken aan een (dood) paard versus faciliteren, respecteren, serieus nemen en prikkelen. Alsof een manager jou kan motiveren om een leven lang te leren… In eerdere nieuwsbrieven is dit onderwerp al vaker voorbij gekomen, zoals het stuk over hoe Schneider Electric via een eigen platform interne mobiliteit faciliteert.
Waarom dit pleidooi voor een andere blik op de arbeidsmarkt? Omdat ik ervan overtuigd ben dat het bittere noodzaak is. Technologie en platformen verlagen de transactiekosten voor het wisselen van werk, opdracht of klus en trekken zich daarbij niets aan van (organisatie)grenzen. Past de manier waarop wij met werk omgaan zich niet aan, dan loopt de arbeidsmarkt vast. En dat is onnodig.
Een van de ontwikkelingen die de transactiekosten voor het wisselen van werk, opdracht of klus zal verlagen zijn de zogenaamde ‘career wallets’. Ik ben daarmee in contact gekomen in mijn onderzoeken naar de portabiliteit van reputatie- en transactiedata voor platformwerkers. Een optie is om een soort ‘gig wallet’ te ontwikkelen waar de data van de werkende in wordt opgeslagen, maar dat is een ongelooflijk ingewikkeld en kostbaar proces. Waar dan weer een verdienmodel aan moet worden gehangen wat alles nog ingewikkelder (en kwetsbaarder) maakt. Dan is het beter om een data export zo in te richten dat deze ergens anders op kan worden aangesloten.
Wat is een career wallet? In dit stuk lees je er meer over: “Een Career Wallet is een systeem waarbij de medewerker (lees: werkende) centraal staat, niet de werkgever. De Career Wallet is een persoonlijke omgeving waarin de medewerker zélf gegevens beheert en, waar nodig en mogelijk, deelt met externe partijen zoals (potentiële) werkgevers. De medewerker is in control. Diploma’s, certificaten en veel meer kunnen in de Career Wallet worden gedownload en worden toegevoegd aan de oplossing. De oplossing verifieert dat de data afkomstig is van de source. Jij beslist zelf waar de data wordt opgehaald en hoe lang de data wordt bewaard.”
Zie het als een paspoort voor werk. Waarbij de werkende zelf in controle is welke data met wie wordt gedeeld. De inhoud van deze digitale portemonnee is nu nog beperkt: identiteit, opleidingen, diploma’s en certificaten. In de toekomst zijn de mogelijkheden eindeloos: referenties, skills, netwerk, ambities en ga zo maar door. Op die manier wordt het veel makkelijker en laagdrempeliger van werk te wisselen. Maar ook van opdracht of klus. Waarbij het niet draait om de vorm van contract of om wie de ‘werkgever’ is, maar om de individu en het maken van de beste match tussen hetgeen gedaan moet worden (of dat nu uren, weken, maanden of jaren duurt) en degene die dit uit kan voeren. Voor zowel werkende als werk-/opdrachtgever een ideaal scenario: de beste mensen op de juiste plek tegen minimale inspanningen. Maar dan moet eerst nog even worden geregd dat flexibiliteit en zekerheid in één vakje passen en de polder écht in het belang van de werkende in de toekomst (en niet in het verleden) gaan denken. Aan de slag!
Heeft het voor hotels waarde om met Online Travel Agents (lees: platformen) te werken? Volgens deze studie met data van Booking is dat zeker het geval:
“Our findings clearly demonstrate a statistically positive effect on profitability for hotels that participated in Booking.com compared to those that did not. <…> Overall our results show that the benefits of OTA participation substantially outweigh the costs, resulting in a clear and substantial boost to hotels’ bottom line. This challenges conventional wisdom about working with OTAs, with findings clearly demonstrating that, when all revenues and costs are considered, hotels that work with Booking.com are more profitable, with any direct or indirect costs absorbed by the resulting increased revenues, leading to enhanced financial performance.”
Dit bericht, dat ik door verschillende Booking medewerkers gedeeld zag worden, geeft een academische onderbouwing van de toegevoegde waarde van Booking. De reactie was: “zie je wel!”. Altijd fijn een bevestiging in een tijd van veel kritiek.
Er is alleen één ding dat degenen die deze berichten hebben geplaatst over het hoofd zien. Natuurlijk hebben platform als Booking een positief effect op de omzet van een hotel. Volgens mij is er niemand die daar over twijfelt en daar was en is ook geen kritiek op. De grote discussie gaat natuurlijk over of de strategie van platformen als Booking (maar ook steeds meer Google!!) die zoekresultaten opkopen en het daarbij voor hotels bijna onmogelijk maken om organische zoekresultaten te verkrijgen gewenst is. En de discussie over de manier waarop het platform door o.a. pariteitclausules de markt in haar greep houdt en zoveel marge over een transactie maakt dat dit onder de streep jaarlijks een winst van vele, vele miljarden oplevert. De discussie is dus niet of (in dit geval) Booking waarde toevoegt voor een hotel, maar of de vergoeding die het vraagt voor het toevoegen van die waarde proportioneel is en of het platform de markt oneerlijk of onwenselijk naar zijn hand zet. Ik kreeg iet het gevoel dat dit iets is dat bij de afzenders is
opgevallen. Maar misschien zie ik het verkeerd…
‘Techbedrijven verzetten zich hevig tegen voorgenomen regelgeving VS’ | NOS
Hoewel veel initiatieven om ‘big tech’ aan te pakken uit Brussel komen, zie ik dat de VS misschien wat laat op gang komt, maar wel een stuk daadkrachtiger is. In dit stuk een mooi overzicht:
“Amerikaanse techbedrijven zijn geschrokken van een serie nieuwe wetsvoorstellen, zes in totaal, van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden. Deze hebben als doel om de macht van Amazon, Apple, Facebook, en Google in te perken. Volgens The New York Times is er een flinke lobby op gang gekomen.”
In het bovenstaande stuk heb ik het over initiatieven en wetten vanuit Brussel. Via deze link een PDF van het Rathenau Instituut over twee Europese wetsvoorstellen rondom platformen: de Digital Services Act ( DSA) en de Digital Markets Act (DMA). In 6 A4-tjes ben je weer helemaal bijgepraat, inclusief het standpunt vanuit Nederland. Aanrader!
Voor een artikel in Trouw over Amazon werd ik gevraagd duiding te geven aan de opkomst van Amazon. Ik sprak voornamelijk over de ‘consumptiemaatschappij on steroids’ en hoe een bedrijf als Amazon winsten privatiseert en de rekening bij de maatschappij neerlegt. Twee quotes uit het stuk: “We moeten ons afvragen of we willen dat de winst wegvloeit naar een bedrijf dat wel profiteert van onze infrastructuur, maar niet bereid is om hieraan bij te dragen door belasting te betalen” en “Willen we in een wereld leven waarin werknemers als inwisselbare robots worden ingezet en opgebrand? Willen we dat de drempels om te consumeren maar lager en lager worden; dat we vanuit onze luie stoel alles wat in ons brein opkomt maar snel en gratis kunnen bestellen?”
ماذا فعلت كورونا بأكبر موقع إلكتروني لحجز الفنادق في العالم؟ | هولندا | الجزيرة نت
Het is je vast opgevallen dat Booking de afgelopen tijd niet al te positief in het nieuws is geweest. De grote vraag is natuurlijk: wat is de impact van dit soort incidenten op een platform als Booking. Een journalist van Aljazeera interviewde mij over de dit vraagstuk. Spoiler alert: ik vermoed niet al te veel. Lees meer in het artikel. Mocht je net als ik geen Arabisch kunnen lezen, dan zal Google Translate zeker een heel stuk op weg helpen ;-).
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
Goedemorgen! Afgelopen week weer veel werk verzet voor het ‘Kluspaspoort’ project: juridische discussies, een onderzoek dat bijna live gaat, designvoorstellen (incl. een nieuwe naam) beoordelen en gesprekken hoe skills en platformwerk te verenigen. Daarnaast nog 2 presentaties gegeven en een hoofdstuk voor het boek ‘The Sharing Economy in Europe’ afgerond. De week begon met een leuke vraag vanuit De Nieuws BV om mee te werken aan een item over een waanzinnig stuk van Bloomberg van Airbnb. In deze nieuwsbrief vind je de linkjes naar de TV en radio uitzending en heb ik een +1.000 woorden analyse van de case gemaakt. Daarnaast ook weer een aantal andere artikelen gevonden en voorzien van mijn duiding en commentaar. Flink wat leesvoer voor deze week dus 😉 Mooie week!
Inside Airbnb’s ‘Black Box’ Safety Team: Company Spends Millions on Payouts – Bloomberg
Vorige week maandag werd ik door de redactie van De Nieuws BV (Radio 1, NPO2) gebeld over een Bloomberg artikel over het Airbnb ’trust and safety’ team van Airbnb. Een team dat incidenten die via het platform plaatsvinden moet oplossen en, indien mogelijk, onder de radar moet houden. Voor de uitzending diezelfde dag dook ik in het fascinerende verhaal dat zeker de moeite waard is om zelf te lezen. The Guardian plaatste een kortere versie van het verhaal.
De aanleiding van het verhaal is een vreselijke gebeurtenis waar een Australische dame die in 2016 onder dreiging van een mes wordt verkracht in een appartement in New York. De dader is het appartement was met een eigen sleutel binnengekomen. Airbnb reageert snel: “The team, according to Bloomberg, cleans up only after disaster strikes and in this case relocated the woman to a hotel, paid for her mother to fly from Australia, then returned the pair back home with travel, health and counselling costs covered.” Uiteindelijk treft Airbnb een schikking voor 7 miljoen met de dame in kwestie. In het Bloomberg artikel wordt aan de hand van deze casus en diverse andere incidenten beschreven hoe het ‘trust and safety’ team, dat uit tientallen professionals bestaat en zo’n 50 miljoen per jaar besteedt om ‘brandjes te blussen’, opereert.
Context
Hoewel ieder incident er een te veel is en ook in hotels een hoop ellende zal plaatsvinden, is het bij dit artikel interessant om eens goed te kijken wat de specifieke risico’s zijn die kleven aan een platform voor vakantieverhuur met particuliere aanbieders.
Wat doet Airbnb? Het verlaagt drempels om, desnoods 1 dag per jaar, accommodaties te verhuren aan toeristen wereldwijd. Nu is het verhuren van accommodaties niet ‘nieuw’, maar de lage drempel om dit te kunnen doen wel. En waar hotels en vaak ook bed & breakfasts moeten voldoen aan (lokale) regulering, bekend zijn bij en met lokale autoriteiten, vaak een bepaalde informatieplicht hebben en onder toezicht en controle staan van (lokale) instituties is dit veelal niet het geval bij Airbnb objecten.
Airbnb valt hierdoor buiten de gebruikelijke instituties die moeten toezien op veiligheid en betrouwbaarheid. Toch profileert Airbnb zich als uiterst betrouwbaar en claimt het platform dat het een systeem heeft ontwikkeld dat je vreemden kunt vertrouwen. Eindelijk is het veilig om bij een wildvreemde te overnachten. Maar zoals het Bloomberg artikel en pure logica (met meer dan honderd miljoen transacties zal alles dat fout kan gaan wel een keer fout gaan) laten zien is dat niet altijd het geval.
Vertrouwen
Hoe zorgt Airbnb voor vertrouwen en veiligheid? Dit doet het platform enerzijds door een controle van gebruikers door o.a. ID-checks en door het faciliteren van bijvoorbeeld een gesloten chat systeem. Op de achtergrond zullen daarnaast nog vele systemen draaien die moeten bijdragen aan vertrouwen en het voorkomen van gedoe. Een ander belangrijk systeem voor vertrouwen zijn de reviews die gebruikers achterlaten. Doe je niet goed je best? Ben je niet te vertrouwen? Dan zal je reputatiescore snel kelderen en wil niemand met jou in zee gaan. Dat klinkt als iets heel logisch en een mooi systeem, maar wat meestal wordt vergeten is dat om iemand op deze manier iemand uit het systeem te ‘filteren’ er wel eerst mensen moeten zijn die een negatieve ervaring ondergaan. Eenvoudig gezegd werkt het controlemechanisme op rekening van de gebruiker. Ook is het mogelijk om een account met slechte reviews te sluiten en met een vers account weer opnieuw te beginnen.
Het buiten bestaande instituties staan en het de auto bouwen terwijl je aan het rijden bent zijn twee kenmerkende gedragingen van platformen die in het Bloomberg stuk heel duidelijk naar voren komen: die van de rol van private regulator en het leren en groeien op rekening van de gebruiker.
Platform als private regulator
Dat Airbnb-verhuur buiten bestaande instituties staat betekent namelijk niet dat er geen regels zijn: het platform stelt als ‘private regulator’ zelf de regels op, voert de controle uit en deelt sancties uit. Rollen die je doorgaans niet binnen 1 instituut vertegenwoordigd zou willen zien. Het Bloomberg verhaal laat prachtig zien hoe Airbnb haar best doet om alles intern te houden en op te lossen. Daarnaast heeft het moeite met het erkennen van verantwoordelijkheid en is het platform als de dood dat er jurisprudentie ontstaat: tot nu toe werden alle zaken geschikt.
Sorry, de rekening is niet voor mij
Wat Airbnb als platform ook kenmerkt is dat het leert op rekening van de gebruiker. Bij de reputatiesystemen stipte ik dit al aan, maar ook het besef van de risico’s en hoe hiermee om te gaan heeft het platform in de praktijk geleerd. Zo beschrijft het Bloomberg stuk een situatie in 2011 waarbij een appartement van een verhuurder door huurders kort en klein wordt geslagen. Airbnb geeftniet thuis, totdat de verhuurder zijn ervaringen deelt in een blogpost. Prompt wordt hij door een van de founders van Airbnb gebeld. Niet met excuses, maar met de vraag om de blog offline te halen. Ze zitten immers nét midden in een nieuwe financieringsronde en het nieuws kan investeerders, die ook moeten worden overtuigd dat je huis verhuren aan een wildvreemde een goed idee is, afschrikken.
Inmiddels heeft Airbnb een duidelijk beleid en veel geleerd, maar het is niet bekend hoeveel gebruikers daaraan hebben meebetaald. Het is de vraag in hoeverre dit een wenselijke strategie is. Daarnaast is het nog steeds niet duidelijk wat de werkelijke risico’s zijn, aangezien het bedrijf geen data over incidenten deelt. Daardoor valt niet te zeggen of, en zo ja in welke mate, vakantieverhuur risicovoller is dan bijvoorbeeld het boeken van een hotel of bed&breakfast. Maar dat er veel mis gaat, dat is duidelijk: “ Former safety agents estimate the company handles thousands of allegations of sexual assault every year, many involving rape. Yet only one case related to a sexual assault has been filed against Airbnb in U.S. courts, according to a review of electronically available state and federal lawsuits. Victims’ lawyers say the terms of service are an important reason.”
Airbnb is overigens zeker niet het enige platform waar het probleem van leren op rekening van de gebruiker en het sorry zeggen om vervolgens zelf tot een oplossing te willen komen speelt. Vervang Airbnb voor Facebook of Amazon (hoewel Amazon meestal niet eens sorry zegt…) en je hebt een vergelijkbaar verhaal.
Oplossingen
Vanuit het platform is het niet heel vreemd dat zij de problemen zelf willen oplossen en zelf de regels willen bepalen. Het is immers prettig en efficiënt om zelf de touwtjes in handen te hebben en externe regels is vaak lokaal of nationaal en daardoor lastig in een wereldwijd platform te implementeren. Daarnaast zorgt regulering ook voor het verhogen van drempels en een mindere gebruikerservaring. Maar dat dit logisch is vanuit een platformperspectief zegt natuurlijk niet dat het ook een wenselijke gang van zaken is vanuit een publiek perspectief. En zou er wat mij betreft moeten worden gekeken hoe publieke waarden goed (of: beter) kunnen worden geborgd in platformen als Airbnb.
Dit zou kunnen resulteren in bijvoorbeeld een vergunningplicht, het verplicht delen van data rondom gebruik en misstanden. Ook Airbnb zou hierin meer verantwoordelijkheid moeten nemen, door bijvoorbeeld het gebruik van veilige sleutels als voorwaarde te stellen om te mogen verhuren via het platform. Hierdoor zullen verhuurders afvallen, maar op de lange termijn is dit ook voor het platform alleen maar positief: meer professionele verhuurders zullen de investering prima kunnen betalen en zorgen voor een meer stabiele kwaliteit van het aanbod op het platform. Maar dan nog: ook al doet het platform nog zo zijn best, heeft het altijd een beperkte invloed en de reactie zal veelal reactief zijn. Wat pleit dat het alleen maar ontzettend logisch is dat er een hechtere samenwerking tussen de bestaande publieke instituties en een platform als Airbnb zal moeten worden opgezet. Hier ligt een belangrijke taak en verantwoordelijkheid voor Airbnb. Maar ook zeker voor de lokale en nationale instituties die hierin zullen moeten duiken. Om zo de positieve kansen van platformen te versterken en de negatieve effecten zoveel als mogelijk te voorkomen.
Zolang het onderwijs geen eigen apps bouwt, danst het naar de pijpen van Google en Microsoft – De Correspondent
Vorige week las je al een stuk in deze nieuwsbrief over de oproep aan scholen om met Google te stoppen. Afgelopen week verscheen dit interview met universiteitshoogleraar en co-auteur van De Platformsamenleving (Platform Society) José van Dijck. Hierin besteedt zij aandacht aan het probleem dat er online nauwelijks publieke ruimten zijn. “De digitale infrastructuur is ontworpen op basis van marktprincipes en niet op basis van ‘publieke waarden’, zoals privacy, veiligheid en democratische controle. Publieke sectoren als het onderwijs raken steeds meer vermengd met private systemen die andere belangen nastreven. Van Dijck bepleit dat er met publieke middelen alternatieven worden gebouwd, die wél gebaseerd zijn op die publieke waarden.”
Een aantal problemen die zij verder in het stuk aanstipt:
De lock-in van het ecosysteem. Wanneer je er in zit, kom je er amper meer uit;
70 procent van de basisscholen in Nederland is afhankelijk van de infrastructuur van Google;
Universiteiten en scholen verliezen de controle over de ontwikkeling van onderwijsdiensten (en moeten zich schikken naar commerciële partijen en die veelal ook op basis van andere waarden opereren);
De oplossing ligt volgens van Dijck in het creëren van een tegenmacht. Zij ziet kansen in het organiseren van de klant-kant (zoals de SURF coöperatie) en in het ontwikkelen van eigen technologie. Bij voorkeur op Europees niveau. Ik ga hier zeker in mee, maar ik denk dat er meer nodig is. Een paar gedachten op de zondag avond:
Het is duidelijk dat partijen ons hun ecosysteem in willen trekken. Dat mogen zij prima willen, maar ik denk dat het goed is om na te denken hoe het juridisch zo kan worden vastgelegd dat 1 bedrijf wel een ecosysteem van meerdere diensten mag ontwikkelen, maar dat de lock-in beperkt is door te werken met open standaarden en afsprakenstelsels. Dan kun je nog steeds in een Google ecosysteem terecht komen, maar dan op basis van dat de losse onderdelen voor jou de beste oplossing zijn. En dat het eenvoudig is (door bijv. data portabiliteit) om ook op andere aanbieders aan te sluiten. Dan moet Google meer zijn best doen en is er ruimte voor alternatieven. Die mogelijk ook kwalitatief een stuk beter zullen zijn: deze moeten vechten voor de klant en kunnen zich specialiseren in hun niche;
Nog meer gebruik maken van de inkoopmacht van de (in dit geval) scholen. Er wordt gewerkt met publiek geld, dus om dat uit te geven is goed te doen hier bepaalde voorwaarden aan te hangen;
Naast inkoopmacht (= gebruik maken van schaalvoordelen) ook afspraken maken over het gebruiken van alternatieven die serieuzer omgaan met publieke waarden. Veel alternatieven hebben problemen om schaal te bereiken. Wanneer publieke organisaties massaal hun krachten bundelen en deze diensten als alternatief gaan gebruiken of adviseren, dan geef je ook dit soort aanbieders een serieuze kans. Met Public Spaces wordt een poging gedaan om dit binnen de media- en cultuursector te realiseren, maar wat mij betreft mag het ambitieniveau flink omhoog. Ik snap niet waar die vrijblijvendheid vandaan komt: het probleem is immers duidelijk;
Investeren in kennis en beschikbaar stellen van budget. De weg van de minste weerstand (en pijn in de begroting) leidt vaak tot de grote techbedrijven. Het kan echt anders, maar dan moet men er ook bereidt toe zijn om daar in te investeren en voor te betalen.
Het wordt tijd om hier de juiste aandacht aan te gaan besteden. Dit omdat dit verder gaat dan onderwijs. Ook in de zorg is dit een groot probleem.
Platforms en dienstverbanden kunnen heel goed samengaan | FD
Hoewel veel platformen gebruik maken van een freelance constructie, zijn er ook steeds meer (voornamelijk to-business) platformen die werken met een dienstverband, vaak in de vorm van een uitzendconstructie. In dit stuk in het FD vragen twee platformen die met een dergelijke constructie werken, to-business platform YouBahn en Thuisbezorgd.nl, aandacht voor de platformen die werken met een dienstverband.
De timing van het stuk is niet heel verrassend: een paar weken geleden legden een aantal freelanceplatformen een ‘sociaal platform akkoord’ op de formatietafel en veel discussies rondom platformwerk gaan over de status van de aanbieder. De boodschap van de twee platformen in het FD stuk is dat platformen en dienstverband prima samengaan.
En daar hebben ze zeker gelijk in: dat kan prima. In het eerder gedeelde onderzoek ‘Uitzendbureaus versus klusplatformen: nieuwe wijn in oude zakken of oude wijn in nieuwe zakken?‘ komen Jeroen Meijerink (Universiteit Twente) en ik tot een vergelijkbare conclusie. Wel zetten we hier een aantal kanttekeningen bij. Zo is het voor een uitzendplatform lastig om de zorgplicht na te komen (vraag en aanbod doen direct zaken, dus hoe ga je om met de zorgplicht, risico inventarisatie, etc.) en zijn de zekerheid (veelal met uitzendbeding) en voorwaarden (o.a. pensioen, zekerheid op werk, etc.) die uitzendplatformen bieden niet om naar huis te schrijven. Dan heb je misschien geen schijnzelfstandigheid, maar wel schijnzekerheid. (dit was ook mijn openingssteling op een groot vakbondscongres voor covid, de boel stond daarna prettig op scherp). Ook stellen we de vraag of het uitzendconstruct geschikt is voor dit soort flexibele bemiddeling, waarbij vraag en aanbod flexibiliteit willen en geen verplichtingen op willen bouwen: iets dat juist met uitzendwerk wel de bedoeling is. Uit gesprekken met verschillende ondernemers van uitzendplatformen weet ik inmiddels dat er flink wat creativiteit nodig is om die wederzijdse flexibiliteit binnen het uitzendconstruct te kunnen uitvoeren. Maar waar een wil is…
Onverwacht (voor mij dan) in het stuk is het fragment met Ard Huininga, directeur van YouBahn: “Wat hem betreft neemt de overheid bijvoorbeeld snel de — in zijn ogen vaak overbodige — werkgeverslasten voor jongeren onder de loep. ‘Zij hebben andere behoeften en die lasten zorgen ervoor dat loondienst soms minder aantrekkelijk is.'” Hier laat hij zich uit dat hoewel de bemiddeling past binnen het uitzendconstruct hij zaken ook graag anders zou zien. En dat is ook in lijn met wat ik hoorde in de vele gesprekken die ik de afgelopen jaren heb gevoerd met to-business platformondernemers die het freelance- of uitzendstatuut gebruiken. Beiden proberen vanuit hun platform de arbeidsmarkt te veranderen. De een doet dit vanuit het vertrekpunt van de bestaande manier van werken (uitzend) en de ander vanuit een ‘nieuwe’ manier van werken (freelance). En hoewel uitzend en freelance af en toe flink tegenover elkaar staan (zeker bij Thuisbezorg, maar Jitse Groen is dan ook niet echt van de nuance), zie ik vergelijkbare ambities voor een ander soort arbeidsmarkt waar de werkende en klant centraal staan. Wat dat betreft zitten die twee dus dichter bij elkaar dan ze zelf vermoed ik toe zullen willen geven.
p.s. Er zijn ook veel platformen met de consument als eindklant die werken volgens de Regeling Dienstverlening aan Huis. Denk aan thuisschoonmaak en oppaswerk. Deze platformen valleen buiten deze discussie, al zie ik vaak genoeg terugkomen in artikelen dat ook zij met freelancers werken. Dat is onzin: zij werken volgens een heel ander statuut.
De laatste tijd was er veel aandacht voor de opkomende ‘flitsbezorgers’. Lokale magazijnen met zo’n 2.000 producten die je via een app binnen 10 minuten bij jou thuis kan laten bezorgen. Tegen concurrerende winkelprijzen met bijbetaling van een kleine vergoeding voor bezorging. Een markt waar volgens NRC nu al zo’n 14 miljard dollar in is geïnvesteerd.
Het mag duidelijk zijn dat dit een business is met kleine marges. Hele kleine marges. Doorgaans zie je bij dit soort platformen dat de condities in het begin nog goed zijn. Er wordt immers met flink wat investeringsgeld gestrooid en om de business te laten groeien moet je niet al beginnen met beknibbelen. Op het moment dat de investeerders zich druk gaan maken om winst, gaat het meestal mis en worden de voorwaarden slechter. Dit is iets dat bij nagenoeg alle taxi- en bezorgplatforms te zien is.
Je zou zeggen dat bij de ‘flitsbezorg’ platformen de voorwaarden voor de koeriers goed zijn, maar er duiken steeds meer berichten in binnen- en buitenland op dat dit niet het geval is. De bezorgers zijn vaak wel in dienst, maar de omstandigheden zijn niet geweldig. Zo staakten onlangs de bezorgers in Berlijn om aandacht te vragen voor hun werkomstandigheden. Dit baart mij wel zorgen voor de toekomst van deze markt: als zelfs met de VC-miljarden de omstandigheden slecht zijn, hoe zal dit dan zijn wanneer er echt op de kosten zal worden gelet? Beter zal het niet worden, het is aannemelijk dat dit in een neerwaardse spiraal terecht komt. Wat op zich ook niet zo gek is: consumenten willen vanuit hun luie stoel met een app bedienden voor zich laten rondrennen en -fietsen, maar daar niet de werkelijke prijs voor betalen. En dat kan uiteindelijk alleen maar ten koste gaan van één partij: de koerier (en iedereen die in die keten werkt).
Germany’s delivery drivers’ data privacy threatened – Germany’s biggest food delivery service Lieferando has been accused of illegally monitoring delivery cyclist
s’ data. But in Berlin, drivers say that is the least of their worries.
In de media
Hoe Airbnb nachtmerries laat verdwijnen | NPO Radio 1
Voor de corona pandemie maakte meer dan een miljoen Nederlanders gebruik van het platform Airbnb voor het boeken van een vakantieadresje. Maar wat als er tijdens je verblijf iets vreselijk misgaat? Dan heeft het bedrijf een geheimzinnig veiligheidsteam klaar staan die ervoor zorgt dat het probleem er nooit is geweest, zo ontdekte Bloomberg News. Natasja Gibbs praat erover in De Nieuws BV met Martijn Arets, platformdeskundige en schrijver van het boek ‘Platform Revolutie’.
Deelscooter maakt razendsnelle opmars in Twentse steden, maar zijn ze wel zo duurzaam? | Topics.nl
Elektrische deelscooters zijn bezig aan een razendsnelle opmars. In Enschede, Almelo en Hengelo rijden er al honderden rond, soms tot ergernis van bewoners. De schone scooters moeten steden verlossen van vervuilende auto’s. Maken ze die groene belofte waar? „Het verbaast me hoe naïef gemeenten in dit gelikte verhaal trappen.”
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
Goedemorgen! Afgelopen week weer twee presentaties over platformen en arbeid mogen geven, online academische workshops bijgewoond en een dagje met de auto op pad geweest om bezoeken te brengen aan verschillende platform ondernemingen om te peilen hoe de vlag er bij hangt. Weer mooie discussies gehad en veel geleerd. En ook gewoon fijn om weer op pad te zijn. Ik kan niet wachten op mijn eerste tripje naar (en opdracht in) het buitenland. Met de wedstrijd Nederland – Oekraïne op de achtergrond weer 5 mooie stukken verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!
How Amazon Sidewalk Works—and Why You May Want to Turn It Off | WIRED
Het was oktober 2014 toen ik in een zoektocht naar inspiratie voor crowdsourcing voorbeelden voor het eerst iets las over mesh netwerken. Dit was in een artikel over Firechat. Uit het artikel: “Firechat allows users to turn their smartphone into a node that transmits data, either by WiFi or Bluetooth, to other phones within a short range. It’s kind of like a walkie talkie when it’s one-to-one, but if you get enough smartphones together in a small area, then you can create a peer-to-peer meshnet that’s independent of mobile and Internet networks that can be surveilled or shut down by governments.” Firechat is dus een app die een groot decentraal netwerk mogelijk maakt, gebruik makend van telefoons die de app hebben geïnstalleerd en hebben draaien. Berichten kunnen, zonder gebruik te hoeven maken van een internetverbinding, via-via-via-via verstuurd worden. Voor veel mensen klinkt dat misschien wat omslachtig, maar in landen waar de overheid voor eigenbelang het internet wel eens uitzet, is het een krachtige manier om decentraal de communiceren en organiseren. Ik heb het voorbeeld jarenlang gebruikt om te laten zien hoe je om een markt te betreden niet altijd miljarden mee hoeft te nemen voor het opzetten van fysieke infrastructuur, maar gebruik kunt maken van een bestaande (decentrale) infrastructuur. De oprichter van Firechat sprak in 2015 de ambitie uit om de eerste gratis mobiele telefoon provider ter wereld te worden.
Waar Firechat gebruik maakt van bestaande apparaten (smartphones), ontdekte ik in diezelfde periode het Spaanse FON: een wereldwijd decentraal wifi netwerk. Je kon een FON router kopen waarmee je een eigen wifi netwerk in huis kon maken en parallel daaraan een open FOB wifi netwerk. Het idee was dat wanneer je maar genoeg deelnemers hebt, je vanzelf een wereldwijd dekkend decentraal netwerk kon neerzetten. Intussen telt FON wereldwijs meer dan 21 miljoen Wifi hotspots. Dat aantal is vooral gegroeid door samenwerkingen met bestaande telefoonmaatschappijen.
Ik moest denken aan de voorbeelden van Firechat en FON toen ik afgelopen week een stuk las waarin Amazon het volgende fragment mijn aandacht trok: “The new service will keep your Echo, Ring, and other Amazon devices connected to the internet, even if your internet service provider goes out. <..> To do this, Amazon uses Bluetooth and unused slices of the wireless spectrum, with Ring cameras and Echo speakers acting as the main bridges (actually called Sidewalk Bridges) to keep everything connected.” Apple doet net de Airtags en ‘find my iPhone’ exact hetzelfde.
Hoewel de voorbeelden van Amazon en Apple technisch gezien briljant zijn, laat het Apple Airtag voorbeeld (kleine apparaatjes die je aan bijvoorbeeld een tas kunt hangen waarna je via een app kunt zien waar de tas is) zien welke weg Amazon ook af zou kunnen leggen. Waar Apple dit eerst gebruikte voor de service voor de eigen gebruikers (iedereen helpt elkaar – vaak zonder het te weten – om de verloren telefoon terug te brengen), is de stap naar de Airtag er eentje waarbij Apple een complete nieuwe goedbetaalde dienstverlening uitrolt dat gebruik maakt van alle bestaande apparaten die het daarvoor heeft gekocht. En de internetverbindingen waar de gebruikers zelf voor betalen.
Is dit een probleem? Ik denk het wel en wel op meerdere fronten:
Deze bedrijven verkopen hardware die ze op een later moment kunnen inzetten om extra verdienmodellen op los te laten, zonder dat de gebruiker hiervan profiteert;
De instellingen staan ‘default’ op delen, je moet als gebruiker dus zelf actie ondernemen wanneer je dit niet wilt;
Op het moment dat je actie onderneemt moet je lastige keuzes maken. Bij Apple wordt ‘find my iPhone’ uitgeschakeld wanneer ik mij voor de ‘find Airtags’ optie wil afmelden. Dit is één keuze, waardoor het erg onaantrekkelijk is om niet mee te doen;
Dit geeft deze hardware makers een oneigenlijk concurrentie voordeel: het kan een internationale dienstverlening uitrollen zonder te hoeven investeren in infrastructuur en betaalt niet voor de toegang tot de apparaten.
Vooral het concurrentievoordeel en de beperkte keuze voor het kunnen afmelden zijn zaken die naar mijn mening de nodige aandacht verdienen in het debat. Want hoe tof de technologie ook is, het blijft belangrijk om goed na te denken over de voorwaarden. Juist omdat deze bedrijven de wijzigingen in software in – en voorwaarden voor – alle apparaten eenzijdig kan aanpassen en daarmee veel macht hebben.
Wageindicator & Gig: Biden and Gig Work; Rider Law, The Sequel
Ik ben een tijdje geleden in contact gekomen met WageIndicator: “WageIndicator Foundation collects, compares and shares labour market information through online and offline surveys and research. Its national websites serve as always up-to-date online libraries featuring (living) wage information, labour law and career advice, for employees, employers and social partners. In this way, WageIndicator is a life changer for millions of people around the world.” Er staat informatie over meer dan 140 landen op de website.
De reden van contact was omdat zij ook aandacht gingen besteden aan platformwerk. Intussen heeft platformwerk een eigen pagina op de website en is er veel waardevolle informatie te vinden en ik mag af en toe meekijken (en bemoeien) vanaf de zijlijn.
Afgelopen week publiceerden zij een nieuwe editie van de gig economy nieuwsbrief. Voor iedereen die wil weten wat er in de wereld speelt rondom de gig economy een aanrader om te lezen. Ik was begonnen om de highlights op te sommen voor deze editie, maar de keuze was reuze, dus je zult de nieuwsbrief toch echt zelf moeten lezen. En dat is zeker geen straf.
Toezichthouder maant scholen, universiteiten en Justitie om met Google te stoppen
De discussie over de afhankelijkheid van het onderwijs van een (heel) klein aantal grote technologiebedrijven is niet nieuw, maar was vorige week onverwacht groot in het nieuws: “De software van Google voldoet niet aan de Europese privacywet, stelt de Autoriteit Persoonsgegevens in twee vertrouwelijke rapporten.”
In de reactie van scholen was ook direct de enorme lock-in te zien die Google heeft. Door het onderwijs op grote schaal te sponsoren met goedkope Chromebooks is het voor bijna iedereen onmogelijk om onder Google uit te komen. En al kan dat, dan is het de vraag wat het alternatief is. Ik zag veel reacties voorbij komen dat veel alternatieven een veel hogere prijs hebben en scholen dit niet kunnen betalen. Je kunt natuurlijk ook stellen dat de prijs die nu wordt betaald in euro’s te laag is, maar in afhankelijkheid en marktmacht te groot. Voor Google zit de businesscase natuurlijk niet in het geld verdienen aan licenties, maar in het binnenhengelen van kinderen in het Google ecosysteem. De banken wisten vroeger ook al de waarde van het zo vroeg binnenhalen van klanten met mooie knuffels en speeltjes. Google doet daar een flinke schep bovenop. Slim van Google en je kunt het een bedrijf niet kwalijk nemen dat het investeert in nieuwe business, maar als ‘leidend voorwerp’ moet je toch echt een stuk scherper zijn en hier doorheen prikken. Laten we hopen dat dit bericht voor meer bewustwording zorgt en laat zien wat de werkelijke prijs is van goedkope software en laptops.
Nazim Salur creëerde met Getir een Turks miljardenbedrijf, terwijl Silicon Valley lag te slapen – MT/Sprout
Een informatief interview met de oprichter van flitsbezorger Getir. In Amsterdam zijn intussen drie (!!) flitsbezorgers actief: Getir, Flink en Gorillas. Het geld van investeerders gaat er zo wel heel erg hard doorheen terwijl iedereen vecht voor een stukje (hyper)lokaal marktaandeel ;-). En hoewel gemak de mens dient, is het wel de vraag hoe fraai het toekomstbeeld is van de mens die de luie stoel niet meer uit hoeft te komen en met een app alles kan bestellen waar op dat moment aan wordt gedacht. En met en druk op de knop een mechaniek van laagbetaalde arbeiders aan het werk zet om aan de behoeften van de bankhanger te voldoen. Los van dat dit de lokale middenstand, een hoop lol en spontane momenten en ontmoetingen uit het leven weghaalt is het ook wel een triest beeld van een on demand middenklasse waar iedereen via een app een eigen bediende heeft. Getir is op de eigen website overtuigd dat het het leven van de klant kan verrijken: “Iedere seconde telt – Wie heeft in dit hectische leven tijd voor boodschappen? Niemand. Wij doen de boodschappen, doe jij wat je leuk vindt.” Je zou bijna het idee krijgen dat je er niet bij hoort wanneer je te druk bent om even langs de supermarkt te lopen of fietsen. Je kunt je afvragen of dit de vooruitgang is waar we als maatschappij op zitten te wachten.
CPB-directeur: Nederland moet bitcoin verbieden | FD
Afgelopen week pleitte CPB-directeur Pieter Hasekamp voor een verbod op bitcoin. Volgens Hasekamp is een crash onvermijdelijk en is snel ingrijpen gewenst. Kritiek op bitcoin is natuurlijk een vlammetje in en kruitvat gooien die vervolgens explodeert: de bitcoin en blockchain community is nogal… gevoelig en eigenwijs. Volgens de community zit Hasekamp er volledig naast, volgens de FD redactie ook en ook minister Hoekstra (wiens partij deze week ook een vlammetje in een kruitvat toegeworpen kreeg) gaf aan weinig in een verbod te zien. Een verbod dat overigens technisch waarschijnlijk onmogelijk is.
Je zou het bericht van Hasekamp kunnen framen als ‘oude wereld die bang is voor nieuwe wereld’ en ‘ongefundeerd en ongegrond’. Waar ik overigens vooral benieuwd ben naar de motivatie om juist dit onderwerp te belichten vanuit het CPB: dit zou eerder een zorg zijn van een AFM. De reactie vanuit de bitcoin aanhangers was ook behoorlijk voorspelbaar. Zij zien bitcoin als het voorbeeld van een betrouwbaar decentraal geldsysteem. Dat is natuurlijk ook niet helemaal waar: hoewel blockchain technologie veel mogelijkheden biedt (en er door private en publieke partijen genoeg wordt geëxperimenteerd met crypto currencies), zie ik het doordat er schaarste in het systeem zit meer als een (risicovolle) belegging. Even los van de ecologische footprint. En zijn er natuurlijk ook, net als in de ‘oude’ economie, genoeg mensen die flink hebben geprofiteerd door op het juiste moment op de juiste plek de juiste keuze te hebben gemaakt. Ik weet nog dat ik een keer op een bitcoin bijeenkomst was waar de fanatiekelingen van het eerste uur die voor een paar cent vele bitcoins hadden gekocht hun ‘geluk’ verdedigden met het excuus dat zij een risico hebben gelopen. Zo kun je het ook framen.
Los van de discussie of bitcoin goed of slecht is (op beide vragen is het antwoord ja en nee ;-)) en of de boodschap van Hasekamp de juiste is en of hij de persoon is om dit verhaal te brengen, vermoed ik dat de zorg vooral ligt in het gegeven dat instituties de controle op veel vlakken binnen het financiële systeem volledig kwijt zijn. Bij crypto currencies is dit zeker het geval: internationaal, moeilijk te herleiden, geen controles die wel bij banken plaatsvinden, etc. etc. Ook op andere domeinen verlaagt technologie de drempel om deel te nemen aan het
financiële systeem, wat ook weer de nodige uitdagingen met zich meebrengt. Denk maar aan de ‘GameStop’ hype afgelopen januari waar bijna dertigduizend Nederlandse ‘beleggers‘ aan meededen. Het verlagen van drempels opent weer een berg aan nieuwe vraagstukken waar ook een CPB zich terecht zorgen over moet maken. Dus misschien is het verhaal niet zo handig gekozen, maar de zorg terecht.
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
Goedemorgen! Vorige week veel discussies gevoerd n.a.v. het SER advies over de toekomst van de arbeidsmarkt. Er valt veel over te zeggen en te vinden. In deze editie doe ik ook mijn plasje, wetende dat er nog veel onzekerheden en mitsen en maren zijn. Ook een uitgebreid stuk over de macht van platformen als poortwachter met als voorbeeld de casus van de Google zoekmachine. Met de vraag: is het nog steeds een zoekmachine? Ik denk van niet.
Vorige week stond er een foutje in de nieuwsbrief: ik schreef dat het inspectierapport over Temper vooral gelekt was, maar bij mijn weten nog nooit was gepubliceerd. Ik heb begrepen dat het wel al lang is gepubliceerd, maar dat het geen openbaar rapport is. Weer wat geleerd.
Google was jarenlang de beste vriend van veel (reis)platformen. In ruil voor miljarden dollars aan advertentiegeld (boven een organisch zoekresultaat van een hotel staat steevast minstens één advertentie van een platform die dat resultaat wil kapen) gaf Google deze platformen jarenlang toegang tot een miljardenpubliek. Wat deze platformen alleen onvoldoende in de gaten hebben gehad is dat Google hetzelfde truukje uithaalt als dat zij doen: op rekening van de gebruiker leren en deze data vervolgens inzetten om eigen processen te optimaliseren en eigen diensten te ontwikkelen. Om hiermee de klant in het eigen ecosysteem te ‘zuigen’.
En nu zijn de reisplatformen, ook wel Online Travel Agencies (OTA) genaamd boos: “Nu de OTA’s steeds meer concurrentie van Google zelf krijgen, verandert de digitale levensader van weleer in een achilleshiel. Partijen zoals Expedia, Kayak, TripAdvisor en Trivago beklagen zich steeds luider over het feit dat Googles zorgvuldig afgeschermde zoekalgoritmes een opvallende voorkeur vertonen voor de eigen onlineboekingplatforms: Google Flights en Hotels. Die ontwikkeling kwam in een stroomversnelling toen Google deze platforms in 2019 integreerde in Google Travel. Kort daarna constateerde Expedia dat de vanuit Google gegenereerde traffic ‘steeds verder opdroogt’ en noemde reviewsite TripAdvisor Googles ‘partijdige’ algoritmes ‘onze belangrijkste uitdaging van het moment’.
En dan is er ook nog de OneBox: het aparte ‘informatieblok’ dat Google prominent naast zoekresultaten en betaalde links plaatst. Zo verschijnt naast een zoekopdracht naar de ‘Costa del Sol’ tegenwoordig ook een soort ‘minireisgids’ met van andere websites geplukte foto’s en reisinformatie over bijvoorbeeld klimaat of mooie stranden. Met daarbij onder het kopje ‘Een reis inplannen’ een serie door Google gecontroleerde links naar beschikbare vliegtickets, hotels, en bijvoorbeeld ook beschikbare vakantiehuisjes.”
In het FD-artikel lees je meer interessante details. In de nieuwsbrief van 3 augustus en 26 oktober (iets specifieker over travel) vorig jaar ging ik hier ook al dieper op in hoe Google steeds meer van een zoekmachine aan het veranderen is in een eigen platform met betaalde en organische zoekresultaten (in die volgorde) in de longtail. In de onderstaande afbeelding heb ik dit even provisorisch gevisualiseerd. Waarbij het belangrijk is om te beseffen dat Google alleen eigen diensten kan ontwikkelen door te leren van de data van zowel de gesponsorde (advertentie) als organische zoekresultaten. En anderen daardoor laat betalen voor het verrijken van de eigen dienst en het risico verlegt naar de gebruikers.
Dan de vraag: is dit erg? Ik denk dat dit absoluut een ongewenst scenario is. Want hoewel de grote platformen ook verre van heilig zijn, blijft er met de normale marketplaces nog altijd ruimte over voor concurrentie. Al is het maar in een niche. Met Google als potentieel ‘super platform’ zal er steeds minder ruimte zijn voor concurrentie. Steeds minder keuze. En zal zowel de aanbieder als de consument hier de nadelen van ervaren. Wat de bestaande reisplatformen natuurlijk niet vrijwaart in de discussie van marktmacht, want ook zij zijn natuurlijk niet heilig. Verre van.
SER: aanpak schijnzelfstandigheid focussen op uurtarieven onder 35 euro – ZiPconomy
Je kunt het bijna niet hebben gemist vorige week. En dan heb ik het niet over het interview met Sywert van Lienden of het nieuws dat Booking de loonsteun terugbetaalt, maar het SER akkoord van de sociale partners over de toekomst van de arbeidsmarkt. Het advies was erg breed en had veel, heel veel, open eindjes. The devil is in the details zal ik maar zeggen. In dit stuk op Zipconomy lees je de highlights. In Trouw mocht ik er iets over zeggen, maar zoals met ieder ingewikkeld onderwerp is het lastig om in het kort zowel de breedte als de diepte te raken.
Hoewel de link met de maaltijdbezorger misschien wat vergezocht is, heb ik wel een aantal punten aan kunnen stippen, zoals de vraag hoe representatief de partners van de SER zijn in discussies en adviezen over de toekomst van de arbeidsmarkt? Er worden veel voorstellen over de toekomst van ZZP gedaan, zonder dat deze zijn vertegenwoordigd in de SER. Dit was overigens ook een van de opmerkingen in het rapport van Borstlap. Of zoals iemand op Twitter zei: “mogen wij ZZP’ers nu straks de voorwaarden voor de ontslagvergoeding van ambtenaren bepalen?”. Dit gebrek aan vertegenwoordiging zie ik echt als een groot probleem. Ook omdat het hierdoor voor partijen die wel zijn vertegenwoordigd makkelijk maakt om de rekening naar de niet gerepresenteerde groep te schuiven. De vakbonden schuiven de rekening naar de ZZP’ers, de uitzenders zullen profiteren van een verschuiving van ZZP naar uitzend (en leveren iets in, maar zullen netto er niet slechter op worden) en de werkgevers krijgen flexibiliteit in uren en leggen die rekening bij de gehele samenleving neer. Gelukkig is het advies dan ook niet meer dan een advies en is het de regering (die komt er vast nog wel een keer) die wél alle wel en niet werkenden vertegenwoordigd die de finale keuzes moet maken. Laten we hopen dat die wat breder dan alleen de polder kijken.
En de effecten van het advies op de kluseconomie? Om te beginnen zijn er natuurlijk veel klusplatformen die niet met een ZZP constructie werken. Platformen waar werkenden aan consumenten diensten aanbieden via de regeling dienstverlening aan huis. Er zijn ook steeds meer platformen die via een uitzendconstructie opereren. Ook zijn er veel platformen die zich niets aantrekken van enige juridische status: dit zijn vooral de platformen die online werk faciliteren. Je doet werk via het platform en je zoekt het zelf maar uit hoe je dat in het land waar jij woont met de belastingdienst regelt. Voor de ZZP platformen zou een 35 euro grens de grootste impact hebben: veel van hen zullen op zoek moeten naar een ander model. Maar voordat het zover is, is het eerst afwachten of het advies door het kabinet wordt overgenomen, wat het exacte beleid zal worden, of de uitvoer niet te complex gaat worden en of alles juridisch stand houdt. We gaan het meemaken. Voor een historisch akkoord mis ik toch echt de ambitie in het plan. En ik had ook liever de werkende meer centraal in de plannen gezien en hoewel het stuk ‘flex minder flex’ veel aan bod komt, stelt het ‘vast minder vast’ niets voor. En juist dat hebben we zo hard nodig om een wendbare arbeidsmarkt te krijgen. Zoals je vermoed ik tussen de regels door leest ben ik nog niet overtuigd. Maar ik laat mij graag verrassen.
Een interessante ontwikkeling: waar klusplatformen tot voor kort nog individueel opereerden (op een niet succesvolle poging daargelaten), ziet het er naar uit dat ook de platformen elkaar steeds beter weten te vinden. En hoewel het landschap aan klusplatformen behoorlijk divers is, hebben zij toch ook de nodige gemeenschappelijke punten om samen voor te strijden. Dus hebben een aantal klusplatformen een eigen ‘sociaal akkoord’ gepresenteerd en zijn zij daarbij een van de vele partijen die hun bijdrage hebben geleverd aan de formatietafel.
Amazon’s Cost Saving Routing Algorithm Makes Drivers Walk Into Traffic
Wat wanneer een computer jouw baas zou zijn? Ik weet nog dat het antwoord op deze vraag ‘vroeger’ behoorlijk positief werd beantwoord. Het antwoord was vaak: graag! Want een computer is consistent (en niet afhankelijk van het humeur van een mens), eerlijk en heeft geen verborgen agenda. Hoe naïef konden we zijn 😉
Amazon is denk ik wel het bekendste voorbeeld dat er alles aan doet om mensen te sturen (en beïnvloeden) middels technologie. En laat daarbij ook zien dat een computer als baas niet iets is om trots op te zijn. Zo las ik vorige week het artikel: “Injury Data Shows Amazon Jobs Are More Dangerous Than Walmart and UPS”. Via technologie vraagt het bedrijf het uiterste (en meer) van haar werknemers. Ook het artikel: “Amazon’s Cost Saving Routing Algorithm Makes Drivers Walk Into Traffic” laat zien hoe het bedrijf werkenden stuurt via technologie en daarmee dwingt om ontzettend gevaarlijke dingen te doen. Zoals het oversteken van een snelweg om een pakketje af te leveren. Medewerkers in dienst hebben geen mogelijkheden om de instructies te negeren: een algoritme als baas mag je niet negeren. Freelancers hebben het ietsje ‘beter’: als zelfstandig ondernemer (waar overigens weinig ondernemends aan is) mogen zij het algoritme nog wel wat negeren en taken naar eigen inzicht uitvoeren.
Amazon als bedrijf laat zien wat we niet als samenleving willen. Wat mij betreft zou de discussie hier meer over moeten gaan. In het geval van Amazon discrimineert het algoritme niet op de juridische status.
In Trouw mocht ik reactie geven op het eerder in deze nieuwsbrief besproken SER advies.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
Goedemorgen! Vorige week stond bij mij in het teken van datadelen, portabiliteit van reputatie- en transactiedata en overkoepelende juridische vraagstukken in de platformeconomie. Ik heb mij weer vermaakt 😉 Het project waarin we een standaard ontwikkelen voor portabiliteit van data voor platformwerkers staat intussen goed in de steigers: 6 platformen, 4 universiteiten en diverse kennispartners werken volop mee. Altijd fijn wanneer iedereen in een ‘dit gaan we regelen’ modus zit waar het gemeenschappelijk belang boven het eigen belang staat. En dat is gaaf.
In deze editie weer de nodige mooie artikelen en food4thought. Mooie week!
Fairwork | New Report – Ratings fairness in the UK Platformeconomy
Hoe ‘eerlijk’ is het werk en de condities in de platformeconomie? Dat is de hoofdvraag die bij Fairwork centraal staat. Al enige jaren doet deze club, die is geborgd bij een groep top onderzoekers bij de Oxford University, onderzoek naar de condities van werkenden in de platformeconomie.
Afgelopen week kwamen zij voor het eerst met een rapport voor de UK uit. Platformen kunnen maximaal 10 punten scoren. Dit over 5 onderwerpen:
Fair pay;
Fair conditions;
Fair contracts;
Fair management;
Fair representation.
De laagste score in dit UK rapport is een 0, de hoogste een 8. Hierbij wel een kleine disclaimer: alleen wanneer het platform een punt kan onderbouwen wordt deze toegekend, anders niet. Werk je niet (optimaal) mee, dan verdien je geen punten.
Los van deze disclaimer is de methodiek een goede manier om inzichtelijk te maken hoe ‘fair’ het werk via het desbetreffende platform is en een incentive voor platformen om zich beter te gedragen. Daarnaast is het een echt serieus wetenschappelijk onderzoek: om een score te krijgen wordt o.a. gesproken met zowel platformwerkers als de medewerkers van het platform zelf. Dat maakt het model niet makkelijk schaalbaar, maar wel kwalitatief erg sterk.
Wat in de score ontbreekt, en dat zie ik in nagenoeg iedere discussie in de kluseconomie, is de context en benchmark. Zo wordt bij ‘fair pay’ bijvoorbeeld gekeken naar het minimumloon, maar niet naar wat een werkende die niet via een platform wordt bemiddeld verdient en wat deze condities zijn. Dit is (naar mijn mening) echt belangrijk, omdat dat ook laat zien of de condities via het werken via een platform beter, het zelfde of slechter zijn. Dat is ook waardevolle informatie.
Wat dit rapport ook laat zien is dat de grens over wat nu wel en wat nu niet onder de kluseconomie of platformwerk valt begint te vervagen. Zo scoort het platform PedalMe in de UK lijst de hoogste score: een 8. Maar is dit nu echt een platform? Of is het een koeriersbedrijf dat ook gebruik maakt van platformtechnologie? Fairwork werkt zelf met de volgende definitie: “A digital labour platform is a “company that uses digital resources to mediate value-creating interactions between consumers and individual service-providing workers, i.e. that digitally mediates transactions of labour”. De klant is volgens deze definitie (als ik hem goed lees) en consument. Maar bij het koeriersplatform is dit (in veel gevallen) niet zo. Of voert het platform namens een business (winkel) een bezorging uit.
Waarom al dat gezever over een definitie? Heb ik op zondagavond 23:12 niets beter te doen? Ik kan mij genoeg dingen bedenken, maar het punt dat ik vooral wil maken is dat doordat platform technologie steeds meer door bedrijven die we niet direct als platformbedrijf zien, dat de grens en het grijze gebied steeds vager zal worden. Immers: wanneer je PedalMe toevoegt, zou je in Nederland ook vele fietskoerierbedrijven als Fietskoeriers.nl toe kunnen voegen, maar ook nieuwe diensten als Gorillas. Die welliswaar geen tweezijdige marktplaats zijn, maar die wel via platformtechnologie hun koeriers aansturen. Doen we dat, dan zal het aandeel platformwerk in de Nederlandse arbeidsmarkt exploderen. Puur door het anders interpreteren van een definitie. Tijd dus voor een goed gesprek over definities.
Vaccine waitlist Dr. B collected data from millions. But how many did it help? | MIT Technology Review
Het is je vast niet ontgaan dat ons land in deze pandemie ruim 17 miljoen virologen en andere pandemie experts telt. Wat een weelde 😉 Wat deze periode heeft laten zien is dat zowel een centrale als een decentrale (bottom-up) aanpak niet optimaal is. Een perfecte platform case dus: centraal faciliteren en kaders stellen en daarmee decentraal empoweren. Dat klinkt eenvoudig, maar iedereen weet dat dit in de praktijk erg lastig is.
Daarom is het vandaag tijd voor een gedachte experiment aan de hand van een concrete casus. Een gedachte experiment dat meer inzicht moet geven welke rol een overheid heeft in de platformeconomie en hoe zij als ‘overheid als platform’ deze technologie en strategie kunnen gebruiken om centraal te faciliteren en kaders te stellen om vervolgens decentraal te empoweren.
Het begint met een tweet die ik op 30 maart 2021 om 9 uur ’s avond stuurde. De vaccinatiecampagne kwam niet van de grond en voor de buitenwereld leek de coördinatie flink te kort te schieten. Dit in combinatie met een lockdown vol beperkingen zorgt voor frustratie. Ook bij mij. Dus ik stuurde deze tweet: “Wie bouwt even een Too Good Too Go app voor niet gevulde vaccinatie slots? Zo moeilijk kan het niet zijn. Wie van jullie helpt de GGD een handje? Morgen Crowdfunding live en overmorgen bouwen”. Het idee was simpel: faciliteer centraal met een platform waar mensen decentraal op priklocaties (incl. huisartsen) hun restjes konden aanmelden, om er zo voor te zorgen dat geen enkel vaccin werd verspild. Een ToGoodToGo (een platform dat ik eerder in deze nieuwsbrief heb uitgelicht) voor onbenutte prikcapaciteit.
Toen ik de volgende morgen mijn Twitter app opende zag ik dat deze was ontploft: met (inmiddels) bijna 50.000 impressies, 161 likes, 28 retweets en flink wat reply’s had ik een vraagstuk (of misschien beter: frustratiestuk) te pakken waar meer mensen iets van vonden. De grote vraag was alleen: waar kan dit het beste worden geborgd. Mijn idee was om dit met hulp van anderen zelf op poten te zetten. Immers: hoe moeilijk kan het zijn? Intussen hoorde ik via via dat iemand anders dit al eerder bij de GGD had aangeboden en zij hiervoor hadden bedankt.
Uiteindelijk heb ik het idee om verschillende redenen niet doorgezet. Om te beginnen ging dit om een heel tijdelijk probleem: een platform opzetten kost tijd en vervolgens moeten ook alle priklocaties worden aangesloten (en gecontroleerd). Daarnaast moet dit ook gewoon goed gebeuren: er komt veel gevoelige data bij kijken en die wil je niet op straat hebben liggen. Al met al zou het een enorme operatie worden voor een probleem dat op het moment dat alles werkte misschien alweer voorbij was. Daarnaast was het een idee bedacht vanuit buiten. Ik had geen idee of de priklocaties op deze oplossing zaten te wachten, of en hoe dit binnen hun processen paste en het was de vraag of het een kwestie was van ‘platform zoekt probleem’ of ‘probleem zoekt platform’. Had ik het wel gedaan, dan had dat vast ontzettend veel mooie media aandacht opgeleverd, maar was het de vraag of het echt iets had bijgedragen.
Een van de voorbeelden waar ik in die week naar heb gekeken is het Amerikaanse Dr. B. Dit platform leek exact op hetgeen ik in gedachte had. Intussen zijn we een paar maanden later en las ik vorige week dit artikel dat flink wat kritische kanttekeningen (en voor mij leerpunten) plaatste over de toegevoegde waarde van het platform (er waren maar een fractie van de priklocaties aangesloten en de redactie heeft niemand kunnen vinden die is geholpen via het platform), de intransparantie van het platform en het businessmodel en de vraag wat er met de data zou gebeuren.
Intussen hebben in Nederland drie artsen het platform ‘Prullenbakvaccin‘ gelanceerd. In de laatste editie van Medisch Contact las ik een artikel over het initiatief. Het initiatief is vanuit de sector (artsen die de pijn van het probleem ervaarden) voor de sector opgezet. VWS en De Jonge waren in het begin negatief over het platform: “het zou de vaccinatieverdeling van het RIVM doorkruisen”. Een paar weken later was de toon vanuit VWS gematigd en waren zij enigszins positief. De website ziet er goed uit, al is het de vraag in hoeverre het probleem nog urgent is. Los van dat: top dat dit is gerealiseerd, al is het alleen maar om hier van te leren voor in de toekomst.
Want wat kunnen we van deze casus leren? Wat zijn de voorwaarden om een dergelijk platform succesvol neer te zetten? Een paar gedachten:
Het moet snel duidelijk worden hoe groot de pijn is (hoeveel vaccins worden weggegooid). Is er echt een probleem? Dit moet redelijk snel uitgezocht kunnen worden, maar het is wel belangrijk om daarbij te denken vanuit het probleem, niet de oplossing.
Het belangrijk dat de kwaliteit goed is en bedenk hoe welke data je wel en welke data je vooral niet wilt verzamelen. Bij Prullenbakvaccin.nl vul je bijvoorbeeld geen persoonlijke data in.
Idealiter moet dit worden meegenomen in de totale strategie en niet als een parallel en extern project. Dat een planning van vaccinaties nooit waterdicht kan zijn is op voorhand te bedenken. En daar kun je dus op voorhand oplossingen voor bedenken en ontwikkelen. Of in ieder geval koppelingen mogelijk maken waar anderen van buiten op aan kunnen sluiten.
Het is ontzettend belangrijk dat alle betrokken stakeholders worden meegenomen in een dergelijk traject. Het moet voor hen geen extra administratie opleveren en passen binnen bestaande processen. Dus: niet voor mensen denken, maar met mensen denken.
Je wilt niet dat een dergelijk initiatief een eigen verdienmodel nodig heeft. Het is belangrijk om de vraag te stellen wat we verstaan onder een digitale publieke infrastructuur.
Het sowieso de vraag is waar dit geborgd moet worden.
Hoewel ik nog zit te kauwen op deze casus, leek mij het een goed moment om deze wel nu al te delen. En denk ik intussen na hoe je ook als overheid meer kunt faciliteren met de borging van publieke waarden en democratische legitimiteit en intussen anderen kunt empoweren om zich zelf te organiseren. Want de tijd dat top-down organiseren de enige en beste optie was, is intussen echt wel een paar jaar voorbij. En daar moeten organisaties en instituties, dus ook VWS en het RIVM, maar aan wennen.
Voor de fiscus is een flexkracht van Temper voorlopig een zzp’er
Hoewel de Arbeidsinspectie in een uitgelekt rapport (het rapport is alleen meerdere malen uitgelekt, maar bij mijn weten nog nooit officieel gepubliceerd) de conclusie trekt dat Temper een uitzendbureau is, maakte to-business freelance bemiddelingsplatform Temper afgelopen week bekend dat de Belastingdienst met het verlengen van de modelovereenkomst daar tot het nieuwe jaar niet in mee gaat. En zijn de werkenden die via Temper klussen vinden gewoon ZZP’er.
Je hoeft niet veel fantasie te hebben dat ze bij FNV ‘not amused’ waren over dit bericht. Ik moest er stiekum wel om lachen. Waarom? Omdat deze casus laat zien hoe groot de onduidelijkheid is over de verschillende classificaties in de arbeidsmarkt dat ze het bij de verschillende ministeries eigenlijk ook niet echt meer weten. Er wordt nu gesproken of de bewijslast dan maar moet worden omgedraaid (medewerker, tenzij), maar dat is natuurlijk ook een puur zwaktebod: de onduidelijkheid blijft. En duidelijkheid: daar is intussen iedereen wel aan toe. De actie van Temper met de Belastingdienst is slim ingezet, maar ook de FNV speelt met het lekken van het rapport van de Arbeidsinspectie ook een eigen spel.
De houding vanuit FNV is niet heel verrassend: zij hebben het (terechte) gevoel dat zij de enige zijn die zich over de arbeidsmarkt durft uit te spreken. FNV liet zich meerdere malen ontvallen dat zij het vreemd vonden dat juist zij nu de uitzendsector aan het promoten zijn. (ok, misschien nu even niet ;-)). De reactie vanuit Temper is daarentegen ook niet verrassend: zij hebben logischerwijs geen zin om de rekening te betalen van onduidelijke regelgeving en hebben een heel andere arbeidsmarkt in gedachte.
De onduidelijkheid zal intussen nog wel een flinke tijd voortduren. Intussen shopt iedereen selectief uit het rapport van Borstlap en is de broodnodige hervorming van de arbeidsmarkt waar zowel de waarden van FNV als van Temper (want die liggen dichterbij elkaar dan je zou denken) tot hun recht komen nog ver, ver weg.
Amazon’s New ‘AmaZen’ Program Will Show Warehouse Workers Meditation Videos
Hoe zorg je als techbedrijf dat ongelukkige magazijnmedewerkers weer gelukkig en rustig worden? Via technologie. Een ‘mooi’ voorbeeld hoe veel techbedrijven alle problemen denken te lossen via…. technologie. Je zou natuurlijk ook naar de kern van het probleem kunnen kijken hoe het uberhaupt komt dat die mensen zo ongelukkig zijn…
‘A slap in the face’: California Uber and Lyft drivers criticize pay cuts under Prop 22
‘Just Eat Takeaway overtreedt databeschermingswet AVG’ – Just Eat Takeaway overtreedt volgens Duitse toezichthouder de privacywetgeving voor werknemers en zou een hoge boete moeten krijgen.
‘Uber Was Supposed To Be Our Public Transit’ – Innisfil, Ontario, decided to partially subsidize ride-hailing trips rather than pay for a public bus system. It worked so well that now they have to raise fares and cap rides.
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
Goedemorgen! Afgelopen week druk geweest met het afronden van de eerste concept versie van mijn rapport over portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers. Ik werk altijd goed met deadlines: onder druk wordt alles vloeibaar zal ik maar zeggen. Over een dikke maand komt het rapport uit.
Tussendoor nog colleges verzorgd voor groepen van Nyenrode en Universiteit Twente, een bijdrage geleverd aan een jubileum talkshow van Funda met Eva Jinek en twee live radio optredens mogen doen: BNR en Radio 1. Waar ik bij Radio 1 direct vanaf de camping op de fiets naar de studio fietste. Gelukkig hadden ze gewaarschuwd dat er webcams hingen en had ik tussen mijn klamme camping kleren nog iets toonbaars kunnen vinden ;-). Bij BNR ging ik 30 minuten in gesprek over de rol van Apple als poortwachter en privacy ‘beschermer’. Een aanrader om terug te luisteren. Al zeg ik het zelf.
Volgende week maandag geen nieuwsbrief ivm pinksteren. Het gaat regenen, dus leek het ons een goed idee om nog een weekend te gaan kamperen 😉 Fijne week!
Overheid dwingt burger in de richting van Google en Apple
“Alleen klanten van de twee Amerikaanse techbedrijven kunnen overheidsapps downloaden en veilig inloggen via DigiD. De app voor het coronapaspoort is straks ook exclusief beschikbaar in de winkels van Google en Apple.”
Goed stuk in het FD over hoe de/een overheid haar burgers dwingt om lid te worden van Google of Apple om gebruik te kunnen maken van overheidsdiensten. Het verweer is dat veel mensen dit al gebruiken, dus dit de makkelijkste weg is. Dat is natuurlijk een niet acceptabel en te makkelijk antwoord. De alternatieven zijn er en de groei hiervan is natuurlijk een kip/ei verhaal. En juist een overheid zou een aanjager kunnen zijn om een Nederlands of Europees privacy vriendelijk alternatief te promoten. Wat wanneer we besluiten dat alle digitale diensten die met publiek geld zijn gefinancierd altijd evenveel commerciële als open technologieën aan moet bieden aan de gebruiker? En hierin niet gaan voor de weg van de minste weerstand? Ik weet zeker dat we dan met een jaar of 5 volwassen alternatieven hebben met genoeg schaal. En dat businessmodel? Zie het als een stuk publieke infrastructuur. Daar valt overigens prima geld mee te verdienen, maar niet met de rendementen waar een Venture Capital investeerder op zit te wachten. En daar is natuurlijk helemaal niets mis mee.
p.s. check ook deze podcast aflevering van Tegenlicht-maker Roland Duong over zijn strijd om de ‘whatsapp buurtpreventie’ borden, waar gemeenten gratis reclame maken voor whatsapp, te verwijderen. Met succes.
Just Eat Takeaway launches grocery delivery in Germany | Reuters
De ontwikkeling van de maaltijdbezorgmarkt blijft interessant om te volgen. Veel platformen experimenteren met het verkopen en bezorgen van andere goederen dan eten. Het enige platform dat altijd duidelijk aangaf hier geen brood in te zien is TakeAway. In de investor calls kwomt deze vraag stelselmatig terug en het antwoord van CEO Jitse Groen was altijd: misschien is het interessant en misschien is het mogelijk om dit zonder verlies te kunnen uitvoeren, maar het risico is groot en we kunnen nog veel groeien binnen onze huidige markten. Oftewel: past niet binnen de focus en het is natuurlijk ook de vraag wat de unieke toegevoegde waarde van een TakeAway is ten opzichte van andere partijen in de markt.
Afgelopen week kwam daar verandering in met het verschijnen van een persbericht (PDF) van Lieferando, de Duitse tak vanTakeAway met (naar eigen zegge) meer dan 10.000 bezorgers, 12 miljoen klanten en actief in 50 steden. Hierin is bekend gemaakt dat je vanaf binnenkort in Duitsland (en misschien ook in Nederland en de UK) ‘almost everything related to food and select supermarket articles’ kunt bestellen in de ‘super app’ van Lieferando. Een opmerkelijke en op het eerste gezicht onlogische keuze. Immers: de marges zijn klein en de concurrentie in dit segment is groot. NRC berichtte vorige week dat er wereldwijd al meer dan 14 miljard is geïnvesteerd in ‘flitsbezorging’ van boodschappen. En waar Groen met maaltijdbezorging al in een competitieve markt zit waar veel geld wordt verbrand zou je zeggen dat het instappen in nog een soortgelijke markt niet de meest logische keuze is. Je kunt een euro immers maar één keer verbranden, uhm, uitgeven 😉
De grote vraag is dan ook: waarom? Dat antwoord kwam al snel na een reactie van mij op een Tweet van Groen. Het antwoord: hij kan niet anders. Concurrent Delivery Hero betreedt na de zomer onder de naam Foodpanda wederom de Duitse markt wvoor een bezorgservice van eten én boodschappen. Wederom, omdat Delivery Hero in 2018 nog de maaltijdbezorgbusiness in Duitsland aan TakeAway verkocht. Wat ze blijkbaar (ook niet juridisch) weerhoud om de strijd nogmaals aan te gaan met TakeAway.
In het persbericht van Delivero Hero staat een interessant fragment. “Delivery Hero will be opening its own Dmarts with the goal to deliver groceries and convenience items in as fast as 7 minutes. The Group also plans to launch cloud kitchens and restaurant concepts.”
Waar TakeAway dus boodschappen binnen 20-30 minuten van bestaande verkopers gaat bezorgen, heeft Delivery Hero met Foodpanda de ambitie om een netwerk te bouwen van eigenlokale winkels / distributiepunten om vanuit daar te bezorgen. En daarnaast ook de ambitie om eigen virtuele restaurant merken te lanceren en te bereiden in eigen productiekeukens. Hiermee is op lange termijn het businessmodel van Foodpanda vele malen interessanter, al zijn er natuurlijk genoeg kostbare en risicovolle hobbels te nemen.
Heel benieuwd ben ik dan ook of TakeAway zelf ook plannen heeft voor deze ghost- of darkkitchens en eigen winkels. Of misschien daar een combi van. Omdat de marge op het verkopen van boodschappen al klein is, laat staan het verkopen van andermans boodschappen. Daarnaast zijn de kosten van het laten ophalen bij een andere winkel ipv het eigen magazijn als vertrekpunt ook vele male hoger.
Wat sowieso opvalt is dat het voor TakeAway, dat echt een eerste generatie platform is, even leek dat de markten waar zij marktleider waren veilig waren. En het enige dat zij hoefden te doen was meer marge uit deze markten halen en in andere landen marktaandeel vergroten. En nu lijkt het alsof ook alle markten waar zij een marktleiderschap hebben ter discussie staan. Dat wordt een interessant schaakspel. Want waar Groen op social media alle vertrouwen uitstraalt (dit terwijl TakeAway verder een ontzettend gesloten bedrijf is), zijn er ook voor hem nog genoeg onzekerheden.
En waar gaat dit heen? Ik heb natuurlijk geen glazen bol (anders was ik al lang gaan investeren…), maar het ziet er naar uit dat puur een marketplace (alleen verkoop, geen bezorging) gezien de concurrentie geen optie meer is. Het ‘makkelijk’ geld verdienen is dus verleden tijd. Ik verwacht dat dit type platformen steeds meer producten (eten en goederen) vanuit eigen magazijnen en keukens gaan leveren. Daar zit een veel betere marge op en je hebt grip op de kwaliteit, proces en customer journey (klantreis/ervaring). Of MKB (vooral K) bedrijven hiervan gaan profiteren is nog maar de vraag. In theorie zou je met een dergelijke dienstverlening en ‘super app’ een gehele winkelstraat kunnen digitaliseren, maar ik denk dat de ondernemers en investeerders toch kiezen voor de ‘weg van de minste weerstand’ en dat dit op termijn negatief zal uitpakken voor de bestaande ondernemingen. Nog genoeg vragen, ik blijf het volgen…
Facebook dreigt iPhone-gebruikers: ‘Zonder je data geen gratis app’ | Het Parool
In de nieuwe IOS versie wordt iPhone gebruikers gevraagd of ze nog langer gevolgd willen worden. Naar verwachting zal de overgrote meerderheid van de gebruikers ‘nee’ zeggen. Dat maakt veel techbedrijven zenuwachtig. Bij BNR Digitaal hadden we hier een mooi gesprek over. Platformen als Facebook en Instagram smeken bij gebruikers om toch alsjeblieft ‘ja’ aan te klikken. Het enige probleem: het lukt ze niet om met goede argumenten te komen. Simpelweg omdat deze er niet (voldoende) zijn. Dan maar betalen voor Facebook en Whatsapp? Ik verwacht het niet. Al zou ik best een paar euro per maand over hebben voor een dienst die mijn privacy wel waardeert.
Waar veel aandacht gaat naar nieuwe, hippe platform startups wordt vaak vergeten dat er ook veel minder opvallende platformen zijn die al jarenlang succesvol opereren. SeniorWeb is daar eentje van. Een platform dat vrijwilligers met senioren met ICT vragen verbindt. Ik verwacht niet heel erg vertrokken vanuit een platform gedachte, maar wel met steeds meer platform kenmerken. Ik denk er aan om een podcast serie te starten (heb natuurlijk nog niet genoeg te doen ;-)) en dan zou dit platform een van de eerste zijn om eens mee in gesprek te gaan.
Een paar cijfers:
In 1996 opgericht
150.000 leden
3.000 vrijwilligers
17.000.000 bezoeken van de website per maand
425 leslocaties in Nederland
70.000 hulpvragen worden jaarlijks afgehandeld: online, telefonisch of aan huis.
Een mooi voorbeeld.
U.S. Labor Secretary supports classifying gig workers as employees
En weer ontwikkelingen in het vraagstuk of maaltijdbezorgers die via een app hun klussen scoren nu werknemer zijn of niet. Spanje verplicht bezorgplatformen de maaltijdkoeriers in dienst te nemen en ook in de VS zijn weer ontwikkelingen. Het is ook wel grappig dat veel platformen voorheen aangaven dat de keuze om te gaan voor het freelance model niets te maken heeft met kosten. De beurs denkt hier anders over: “Shares of Uber fell as much as 8 percent while Lyft dived as much as 12 percent. Doordash fell nearly 9 percent and Grubhub was down 3.3 percent.”.
Nu in Spanje de switch wordt gemaakt is het ontzettend interessant en belangrijk om te kijken wat de effecten zijn op:
het aantal mensen dat toegang heeft tot werk;
wie toegang heeft tot dit werk;
de verdiensten;
de voorwaarden;
de flexibiliteit;
de tevredenheid;
en ga zo nog maar even door.
Dit omdat het geen garantie is dat de voorwaarden er beter op worden. Dit ook omdat veel platformen zullen besluiten via tussenpartijen (uitzenders en subcontractors) te gaan werken.
Toevallig kreeg ik bij het schrijven van dit stuk een blog met wat eerste inzichten toegestuurd. Het is een Spaans stuk, maar Google Translate hielp een hoop. Niet verrassend blijkt uit het stuk dat de platformen opperen dat deze wet Spanje als start-up land een slechte dienst bewijst. Niet verrassend en van dat soort uitspraken moet je niet van onder de indruk zijn. Maar wat gaat de koerier verdienen?
“A salary of 1,180 euros gross (barely 1,000 euros net) through a subcontractor or Temporary Work Company, with 40-hour days a week, a single day off, using his personal vehicle and with renewable employment contracts every fifteen days . These are some of the first labor proposals that some workers of home delivery platforms are receiving after the approval of the so-called ‘rider law’ by the Council of Ministers.”
Vanuit de app kregen bezorgers de mogelijkheid om met één klik op de knop de contact data te delen met een
van de subcontractor partijen. Het uurloon is 7,40 per uur (+ 7 cent per kilometer) en je gebruikt een eigen motorfiets of auto.
Het is dus de vraag of deze verandering echt iets oplevert voor de koeriers, of dat het vooral goed is voor de gemoedsrust van vakbonden en beleidsmakers dat er weer een vakje afgevinkt kan worden en het groter gesprek over de hervorming van de arbeidsmarkt niet gevoerd hoeft te worden. Want dat is en blijft mijn grootste angst en kritiekpunt: dat er voorbij de wensen van de werkenden wordt gekeken en tegen schijnzelfstandigheid wordt gevochten, terwijl er campagne wordt gevoerd voor schijnzekerheid.
“Facebook schreeuwt moord en brand, omdat iPhone-gebruikers nu gemakkelijk kunnen aangeven dat hun data niet gebruikt mag worden. En Apple lijkt zelf de gebeten hond, in de juridische strijd met Fortnite-maker Epic Games, waarbij sappige geheimen van allerlei techgiganten op tafel zijn gelegd.”
Afgelopen week mocht ik bij BNR Digitaal 30 minuten lang in gesprek gaan over deze vraagstukken. Erg leuk om te doen!
Vanaf mijn vakantieadres (lees: camping) sprong ik afgelopen zaterdag ochtend op de fiets naar Hilversum om in het programma Nieuwsweekend in gesprek te gaan over flitsbezorging apps / platformen als Gorillas. Een mooie start van de dag.
Verkopen via Amazon of bol.com? ‘Let op addertjes onder het gras’ | NU.nl
Een interview dat al even geleden werd gepubliceerd, maar afgelopen week gezien de ontwikkelingen weer op de voorpagina van Nu.nl stond .
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
