Afgelopen week heb ik een nieuwe mini expeditie aangekondigd: in maart reis ik af naar Denemarken en Zweden voor interviews over samenwerkingen tussen platformen en vakbonden. Ik ga onder andere in gesprek met de oprichters van het Deense platform Hilfr, zij waren het eerste platform ter wereld dat een collective agreement afsloot met een vakbond. Afgelopen week ook naar een interessante bijeenkomst van de Datavakbond geweest, erg benieuwd hoe dit zich zal gaan ontwikkelen.
Komende donderdag ga ik in Utrecht met o.a. Jitse Groen (TakeAway), Marieke Blom (ING), Gijs van Dijk (PvdA) en Yorick Bleijenberg (Maaltijdbezorger en voormalig skydive maatje) in debat bij het event ‘Pizza & de platformeconomie: Wie krijgt het grootste stuk?‘. Er is nog plek, dus wees welkom. Voor nu: fijne week!
Got a Hot Seller on Amazon? Prepare for E-Tailer to Make One Too?
Dit interessante draadje kwam op Twitter voorbij: “The rule responds to a problem that merchants selling on Amazon routinely face: Amazon will spot their best-selling products and then produce an Amazon-branded version, demoting them in search listings and eating their sales”
Platformen kunnen uit de data die zij verzamelen opmaken welke producten goed lopen, om vervolgens een eigen versie op de markt te brengen. In India is nu een wet aangenomen die dit moet voorkomen. Je zou kunnen zeggen dat een marktplaats als Amazon misbruik maakt van de data macht die zij hebben, waardoor kleine aanbieders worden benadeeld.
Dat dit invloed heeft op de macht van een platform is duidelijk, maar waar ligt de grens tussen gebruik en misbruik? Zo nam het liftplatform BlaBlaCar onlangs een busmaatschappij over om op populaire trajecten eigen bussen in te kunnen zetten. En heeft iedere supermarkt van populaire producten ook eigen varianten: het huismerk.
Ik vind, even hardop denkend en ongehinderd door te veel juridische kennis, dat het belangrijk is om de twee volgende punten in gedachte te houden:
- Krijgen beide producten eerlijke kansen? > Waarschijnlijk kan Amazon producten goedkoper in bulk produceren en leven van lagere marges dan de originele aanbieder, maar krijgen beide producten dezelfde kans in de presentatie naar de klant? In een supermarkt staan beide producten nog in het schap en kan de supermarkt spelen met aandacht door het product op een andere hoogte te plaatsen. Maar een marktplaats kan in de algoritmes opnemen dat het product niet of slecht vindbaar is;
- Draagt het eigen product bij aan de totaalervaring voor de klant? > Het aanbieden van een alternatief product kan ook bijdragen aan het keuzepalet van de klant en hoeft dus niet persé iets slechts te zijn. In het geval van BlaBlaCar: het kan prima zijn uit onderzoek weten dat de markt van mensen die mee willen rijden nog groter is, maar dat een specifieke doelgroep toch liever meer comfort en minder sociaal gedoe wil. En wel open staat voor een bus of combi liften vs bus (de bus mogelijkheid biedt de achtervang van als er geen lift is), waarmee de markt kan groeien en het aantal auto’s op de weg afneemt.
Daarnaast moet het platform ook het lange termijn eigenbelang in de gaten houden. Wanneer Amazon bekend komt te staan van het pikken van de krenten uit de pap, zullen aanbieders ook meer terughoudend worden om aanbod op het platform te plaatsen en te investeren in marketing en innovatie van dit product. Want waarom risico lopen als je weet dat op het moment dat het een succes wordt je door het platform buitenspel wordt gezet? De aanbieders op Amazon in dit verhaal betalen als het ware voor de productverkenning van het platform en ik kan mij niet voorstellen dat dit bijdraagt aan een goede lange termijn relatie en succes van het platform.
Huiseigenaren verhuren het liefst zwart aan toeristen | TROUW
Het gebruik van Airbnb groeit, maar de aangiften van inkomsten uit Airbnb verhuur blijven achter. “Vorig jaar meldde Airbnb dat er in 2017 meer dan 31.000 verhuurders actief waren in Nederland. Van al die verhuurders deden er ongeveer achtduizend aangifte van de verhuur van een eigen woning.”
Vakantieverhuur is natuurlijk niet nieuw en ging in het verleden procentueel gezien waarschijnlijk veel vaker zwart, maar platformen als Airbnb hebben wel de drempels voor vraag en aanbod drastisch verlaagd (en er een mooie berg marketing tegenaan gegooid), waardoor de markt enorm is gegroeid. Het platform zou dan ook de plek moeten kunnen zijn waar de Belastingdienst mee profiteert van de schaalvoordelen van het platform. Oftewel: via een API automatisch verhuurdata doorgeven aan de Belastingdienst. Moeilijker moeten we het niet maken.
Jarell Habets van Startup van het Jaar Shypple: ‘Executie is alles’ | Sprout
Platformen verlagen transactiekosten en lossen informatie assymmetrie op. Naast de sectoren arbeid (bemiddeling) en mobiliteit is de sector transport er eentje waar nog veel winst te behalen valt. Een markt met veel verschillende partijen aan de vraag en aanbod kant en veel offline bureaucratische procedures.
Mooi voorbeeld van een platform die hier succesvol in is, is Sprout startup van het jaar Shypple: “Shypple noemt zich ook wel “de Booking van de zeevaart”. Het b2b-bedrijf biedt een platform waarop klanten direct verschepingen van vrachten kunnen boeken. Ook kunnen ze er hun geboekte vrachten op managen. Ze hoeven daarvoor niet meer naar trage expediteurs te gaan, die vaak uren spenderen aan het opstellen van een offerte.”
Een van de podcast die ik regelmatig luister is die van Fast Moving Targets. Een absolute aanrader! Erwin en Roeland interviewen met grote regelmaat platform ondernemers. Twee (willekeurige) interessante afleveringen:
- Joni de Vogel Smeenk (Vatfree): “Er blijft jaarlijks 8 miljard aan btw liggen in de EU” > over hoe een platform het voor reizigers ‘makkelijk’ maakt om BTW uit het buitenland terug te vorderen;
- Derk van der Have (Brenger): “Wij zorgen dat koeriersbedrijven effectiever kunnen werken” > een platform die de onbenutte capaciteit in koeriersbusjes vult.
Even off topic: waar veel platformen in het begin vooral de focus hadden op c2c denk ik dat de grootste potentie zit in platformen met aan een of beide kanten van de marktplaats een b. Vanuit dat opzicht hebben platformen misschien dan ook een slechte start gemaakt. Zo zie ik dat veel mensen in discussies over de kluseconomie zijn verblind door de discussies rondom Uber en Deliveroo, terwijl dat slechts een heel plein puntje van een van de ijsbergen is…. De kluseconomie is heel gevarieerd voor iedere variatie zijn weer andere kansen en bedreigingen. Alles over één kam te scheren draagt niet bij aan de ontwikkeling, acceptatie en borging in de maatschappij.
Instacart Workers’ Revolt Over Tips Reveals A Big Problem For The Gig Economy
In dit artikel komen een paar interessante ontwikkelingen naar voren. Instacart is een app waarmee je boodschappen kunt laten bezorgen en waar anderen voor jou boodschappen kunnen doen en die vervolgens bij jou bezorgen. En daarmee dus onderdeel van de kluseconomie.
Instacart heeft een minimum uurloon, maar het bleek dat de fooien die klanten aan de bezorgers gaven werden gebruikt om het tekort van het van dat uur verdiende bedrag aan te vullen tot het minimum uurtarief. Instacart heeft beloofd dit aan te zullen passen. Andere bedrijven als Amazon hebben een zelfde ‘strategie’, maar zijn niet van plan dit aan te passen.
Ik roep het al een tijdje: in de kluseconomie sourcen bedrijven hun HR uit naar de gebruikers. Door de review scores worden zowel aanbieder als klant beoordeeld en hiermee filter je relatief eenvoudig de rotte appels er uit. Daarnaast stuurt het algoritme en de app het gedrag van de gebruikers. In dit stuk komen ze daar ook op: “The workers themselves, and the organizing groups that are working with them, are operating as HR departments as well.”. In dit stuk gaan ze alleen nog iets verder. Gebruikers van de apps als Instacart en Uber ontdekken ook veel fouten in de app en algoritmes, welke ze vervolgens in groepen bespreken en melden aan het bedrijf. Zowel de rekening van de fouten als de rekening van het uitzoeken hiervan ligt over het algemeen bij de gebruikers.
Het artikel begint met de volgende zin: “Companies like Instacart, DoorDash, and Uber rely on workers to report problems with the app, creating an opening for both regulators and the public to criticize them.” Wat ze zeggen is dat doordat de aanbieders de fouten uit het systeem vissen, zij ook goed doorhebben wat er mis is en gaat (een screenshot is zo gemaakt), wat weer een kans is voor beleidsmakers en de publieke opinie om druk uit te oefenen op de app. Wat mij ook opvalt in dit stuk is hoe veel passages er zijn van groepen aanbieders die zich hebben verenigd om bijvoorbeeld een minimumloon af te dwingen. Hier liggen interessante kansen, mits de vertegenwoordigende partij de vinger op de zere plek van degenen waar het over gaat kan leggen. Oftewel: zijn relevantie kan bewijzen. En dat klinkt makkelijker dan dat het is.
IKEA onderzoekt mogelijkheid tot ‘Zalando voor meubels’ | NU.nl
“De Zweedse meubelgigant IKEA doet onderzoek naar een verkoopplatform waarbij ook concurrenten meubels kunnen aanbieden, zegt Inter IKEA-topman Torbjorn Loof in een interview met Financial Times.”
IKEA kijkt dus ook naar de platformeconomie. Wat ze kunnen doen is een eigen platform starten en gebruik maken van hun sterke merk om het platform vervolgens open te stellen voor andere aanbieders. Of ze gaan simpelweg hun meubels via bestaande platformen verkopen, iets dat een logische maar niet heel spannende stap is.
Ook in dit stuk: “Eerder kondigde de meubelgigant aan te experimenteren met het verhuren en leasen van meubilair. Ook experimenteert het bedrijf met winkels in het centrum van steden en het aanbieden van een meubelmontageservice.” Je kunt vinden van de experimenten wat je wilt, ik was zelf ook kritisch op het verhuur (lees: lease) experiment voor studenten en dan vooral op de duurzame claim, maar het is wel interessant hoe een groot bedrijf als IKEA op zoek is naar hun plek in het ecosysteem van de toekomst.
Zes mythes over technologie | Het Financieele Dagblad
Zeer lezenswaardig stuk in het FD afgelopen week van nieuwsbrief abonnees Hella Hueck en Robert Went (welkom!) over de zes mythes van technologie. Altijd goed om met een nuchtere en brede bril naar wat aannames van deze tijd te kijken. Van de cliché ‘de ontwikkeling gaat sneller dan ooit’ tot een aantal heet relevante als ’technologie lost al onze problemen op’, ’technologie overkomt ons’ en ‘de overheid moet technologie aan ondernemers overlaten’.
Het probleem wat ik vaak heb bij tech optimisten die zeggen dat technologie onze problemen wel op zullen lossen is dat zij hiermee de verantwoordelijkheid van het nu loslaten. En in hun optimistische (je zou ook kunnen zeggen: naïeve) planning alleen de technologische, maar niet de menselijke en maatschappelijke variabelen meenemen. Als we de tech optimisten hadden mogen geloven dan hadden we allemaal al vijf jaar geleden massaal in de autonoom zelfrijdende auto rondgereden.
Belangrijk aan de twee laatste punten vindt ik dat het benadrukt dat we als maatschappij een rol (en plicht) hebben in de manier waarop technologie ons leven verrijkt (of verpest). Dat is een verantwoordelijkheid die genomen moet worden, daar van weg lopen is onverantwoord. Voor de overheid ligt hier een heel belangrijke rol, een rol waarvan ik in gesprekken merk die nog zwaar wordt onderschat.
In het kader van ‘niet alles blind aan de markt overlaten’ ook dit bericht van Amazon afgelopen week: “Amazon made an $11.2bn profit in 2018 but paid no federal tax“. Onv
erantwoord dat een bedrijf die zo leunt op publiek gefinancierde infrastructuur (is natuurlijk een logistiek bedrijf, afhankelijk van internet, etc.) daar zo mee om gaat. En is Amazon de enige? Natuurlijk niet. Maar dat er meer kandidaten zijn betekent niet dat het prima is dat ze er mee weg komen.
Naar aanleiding van het FD stuk ook maar het (e)boek van Mariana Mazzucato ‘De waarde van alles’ gekocht. Geen zin om het boek te kopen, maar toch geïnteresseerd in haar verhaal? Check dan hier haar 15 minuten durende TED talk. Aanrader, zeker voor wie er van overtuigd is dat overheid een saaie bende is waar iedere euro die daar naar toe gaat er eentje te veel is.
Event deze week, wees welkom!
Pizza & De Platformeconomie: Wie Krijgt Het Grootste Stuk? – donderdag 21 februari in Utrecht
Komende donderdag neem ik deel in een panel discussie georganiseerd door PvdA Europa over platformwerk. Wees welkom! Inschrijven kan via deze link. Het programma:
“Een schoonmaker via Helping, een taxi via Uber en nooit meer koken dankzij Deliveroo. Uber-handig allemaal, maar vaak onzeker voor de platformwerker. De risico’s in de platformeconomie gaan verder dan alleen haar werknemers. Na een reeks ongelukken met Uber-chauffeurs, waarvan zelfs vier met een dodelijke afloop. Bij wie ligt aansprakelijkheid en hebben alle platformwerkers sociale zekerheid?
Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA) gaat hierover in gesprek met Jitse Groen (oprichter van Thuisbezorgd.nl), Marieke Blom (hoofdeconoom van ING), Martijn Arets (expert platformeconomie), Yorick Bleijenberg (maaltijdbezorger) en Gijs van Dijk (Tweede Kamerlid).”
Eigen publicaties
Platformen zijn geen vloek, maar een zegen voor vakbonden – Management Impact
De korte versie van de eerder verschenen blog op Zipconomy publiceerde ik afgelopen week op Management Impact.
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
