FNV sleept Helpling voor de rechter. En vergeet de context van het probleem. | Uber werkt aan de Uber voor uitzenden | Hoe ride sharing wél werkt

Afgelopen week mocht ik voor een NWO verkenning waar ik mee bezig ben 5 platformen uitgebreid interviewen en nam ik deel aan het expertpanel Trends in Internetgebruik van SIDN. Een leerzame week dus. Deze week was sowieso interessant door het bericht dat FNV Helpling voor de rechter daagt. In deze nieuwsbrief doe ik een (hele) uitgebreide analyse van wat er aan de hand is. Komende week weer veel op pad, onder andere naar het Reshaping Work in the Platform Economy congres in Amsterdam. Gaat vast weer veel interessante inzichten en gesprekken opleveren.

Zet daarnaast zondag 4 November 21:05 NPO2 in je agenda. Dan wordt de Tegenlicht uitzending over de klus- en klikeconomie uitgezonden. Voor deze uitzending werd ik een uur op camera geïnterviewd. Erg benieuwd naar het resultaat. Tof om een bijdrage aan te mogen leveren. Voor nu: fijne week!

FNV begint rechtszaak tegen schoonmaakplatform Helpling – FNV

Het zat er al even aan te komen, de geruchtenmachine ging al een jaar geleden van start, maar deze week was het zover. Op de dag dat platform voor schoonmakers bij huishoudens Helpling een nieuwe investering en de uitbreiding naar Zwitserland bekend wilde maken was het FNV die het feestgevoel verstoorde met de aankondiging dat het het platform voor de rechter daagt.

De boodschap in het persbericht is helder: FNV is van mening dat Helpling de schoonmakers die van het platform gebruik maken in dienst moet nemen. Wat mij wel verbaasde is dat er wel een aantal flinke feitelijke onjuistheden in het bericht stonden. Zo onjuist, dat dit echt geen toeval kan zijn. Zo spreekt FNV in het bericht over ZZP’ers. Dit is onjuist, schoonmaakhulpen vallen onder de regeling dienstverlening aan huis. “Dit is een uitzonderingsregeling op de verplichte lasten die een werkgever normaal gesproken wel heeft als het gaat om kleinschalige diensten en klusjes van particulieren onderling.” Daarnaast staat in het bericht dat een hulp 11,50 per uur verdient, terwijl op het platform de aanbieder zelf zijn of haar prijs mag bepalen. Er is wel een ondergrens om een race to the bottom te voorkomen. Er is geen maximumprijs, maar er wordt wel een adviestarief aangegeven wat andere schoonmakers in dezelfde omgeving vragen.

Even los van nog flink wat suggestieve uitspraken, als voormalig marketeer weet ik dat je af en toe wat zaken naar je hand moet aandikken en ook dat je als je een bericht ontvangt goed in gedachten moet houden wat de agenda van de zender is, is het de vraag waarom FNV deze onjuistheden in het bericht heeft geplaatst. De boodschap is immers helder en was met de feiten echt niet minder duidelijk en overtuigend geworden. Onnodig dus.

Is de keuze om Helpling te dagvaarden willekeur?

Helpling is niet het enige platform dat bemiddelt tussen particuliere vragers en aanbieders volgens de regeling dienstverlening aan huis. En als verdienmodel een commissie over de transactie rekent. Ook schoonmaakplatformen iemand.nl, ziso.nl en oppasplatform Charley Cares maken gebruik van deze combinatie. Hoewel dit volgens mij los staat van het vraagstuk werknemer ja of nee zie dus dat er meer platformen zijn die volgens eenzelfde marge op transactie constructie werken. Wat dat betreft had FNV het voor het kiezen.

De zaak in perspectief: is het Helpling model nu echt zo nieuw?

Wat doet Helpling? Het stelt huishoudens in staat om via een online platform (marktplaats) een schoonmaakhulp te vinden. Daarnaast ondersteunt het platform in een stuk kwaliteitscontrole (telefonische intake, ID check en reputatie systeem), backoffice (klachten, vragen, vervangende hulp bij vakantie), planning tool en betaalmodule. Het bedrijf verdient geld door een marge van iedere transactie af te romen. Een veel gebruikt model, hoewel ik bij andere platformen voor particuliere schoonmaak ook wel vaak het abonnement model tegenkom.

Is Helpling uniek in wat het doet? Zeker niet. Dit soort dienstverlening bestaat al jaren. Neem het bedrijf HomeWorks. Een bedrijf dat al 25 jaar lang exact hetzelfde doet als Helping. Het enige verschil is dat dit geen online marktplaats is, maar dat het bedrijf handmatig de match tussen vraag en aanbod maakt. Daarnaast heeft het servicecoördinatoren die toezien op kwaliteit en zelfs met de eerste schoonmaak mee gaan (een interessante in de discussie wel/geen werknemer). Dit alles maakt het een duur model: de commissie die het bedrijf rekent is dan ook zo’n 39% (t.o.v. 23% bij Helpling).

Als de FNV het belangrijk vindt om voor deze doelgroep op te komen, waarom hebben zij een organisatie als HomeWorks dan niet al veel eerder, zeg bij de oprichting in de vorige eeuw, aangepakt?

Dit voorbeeld laat zien dat de gig economy al honderden jaren bestaat, maar dat door de opkomst van platformen het matching proces wordt geautomatiseerd of geoutsourced naar de klant via een marktplaats model. Door alleen de matchmakers die via een online platform tot de gig economy te rekenen laat je het grootste deel van de markt buiten beschouwing. En dat is een gemiste kans. Lees hierover ook mijn blog ‘is the discussion on the gig economy still on-topic?’.

Wat gebeurt er als FNV zijn gelijk haalt?

Ik ben geen jurist, heb de aanklacht niet gelezen en kan dus geen voorspellingen in deze zaak doen. Maar wat nu als FNV wint en Helpling de huishoudhulpen in dienst moet nemen? Dan is wat er daarna gebeurt vrij eenvoudig te voorspellen. Wanneer Helpling de huishoudhulpen in dienst neemt, dan gaat de prijs van de hulp voor de klant omhoog naar een bedrag van minimaal 20 euro. Nagenoeg geen enkele particulier is bereid dit bedrag per uur te betalen. Er zal niemand meer boeken via het platform en Helpling is binnen de kortste keren failliet. Is daarmee het probleem opgelost? Nee. Die schoonmaak wordt ook daarna nog wel gedaan. Maar dan via de zwarte markt.

(De regeling dienstverlening aan huis wordt wel vaker bekritiseerd. In België hebben ze een ander interessant systeem: de Dienstencheque. Van wat ik er nu over heb gehoord een heel interessant systeem. Duik er binnenkort wat dieper in…)

Verbrand FNV met deze aanvliegroute haar schepen?

Iedere vakbondsvrouw om -man die ik 1-op-1 spreek is er van overtuigd dat de opkomst van platformen die bemiddelen (in welke vorm dan ook) in arbeid niet meer te stoppen is. Ook zie ik veel kansen in samenwerkingen tussen platformen en vakbonden, zoals het borgen van collectieve afspraken in algoritmes.

Uiteindelijk hebben beide partijen, zeker in de markten waar de gevraagde arbeid schaars is, een gemeenschappelijk belang. En snapt iedereen dat wil de markt echt groeien het noodzakelijk is dat er geen onduidelijkheden en onzekerheden meer zijn. Investeerders willen immers ook gewoon duidelijkheid en onduidelijkheid staat gelijk aan risico.

Als we er dan toch van overtuigd zijn dat beiden stakeholders nog wel vaker door een door zullen moeten gaan, dan is dit wel een wat onaangename start van een relatie. Ik denk ook echt dat FNV door het kiezen van deze route zichzelf flink in de vingers snijdt. Een oplossing voor de vraagstukken komt alleen wanneer alle partijen (platformen, belangenorganisaties, overheid) hun gezamenlijke verantwoordelijkheid pakken. FNV heeft al een interessant trackrecord in de relatie tot platformen:

Aanklacht Deliveroo (binnenkort uitspraak);
Samenwerking Temper tussen FNV Horeca en het platform waar de top van FNV en publique zijn ongenoegen uitsprak over de samenwerking;
Nu de Helpling case.

Ik kan mij niet voorstellen dat er nu nog een platform is die met een gerust hart een samenwerking of experiment met FNV aandurft. Ik zou als ik voor een platform werkte het risico niet durven nemen en op zoek gaan naar een andere samenwerkingspartner. En dat vindt ik oprecht zonde en een gemiste kans. Juist vanwege de mogelijkheden die ik zie dat een samenwerking tussen platformen en vakbonden kan bijdragen aan een meer inclusieve arbeidsmarkt. Zeker in de sectoren waar de arbeid nu nog heel gefragmenteerd wordt uitgevoerd en we officieel geen idee hebben hoe de omstandigheden zijn, maar wel een vermoeden hebben dat deze voor verbetering vatbaar zijn (schoonmaak, maaltijdbezorging, etc.).

Conclusie

De conclusie van bovenstaand is dat ook al wint FNV de rechtzaak, de schoonmaakhulp die zij omschrijven als de ‘dappere individu’, wordt er onder de streep niet beter van. Daarnaast is het duidelijk dat het aanklagen van alleen Helpling over komt als willekeur: het voorbeeld van HomeWorks laat zien dat deze manier van werken al heel oud is. En de kluseconomie vele malen groter dan wat er op een platform als Helpling gebeurd.

Het ziet er dan ook naar uit dat het doel van deze zaak voornamelijk ligt bij het ‘aankaarten van de problematiek achter de platformeconomie’. Een niet onbekende route, maar niet een waar ik voor zou hebben gekozen.

Voor nu is het afwachten hoe de rechtzaak afloopt en of er ruimte komt voor een meer volwassen en constructief debat.

Uber is testing an on-demand staffing business called Uber Works – The Verge

Deze week werd bekend dat Uber werkt aan de…. Uber voor de uitzendbranche. Het is altijd interessant om te zien hoe dit soort pilot projecten in de media worden ontvangen.

In dit stuk staat: “Amazon started with books. I’m not sure Uber can be Amazon, but the notion applies.”. Ik deel deze mening, maar Uber heeft nog wel een lange weg te gaan om door een simpele aankondiging de beurskoersen van concurrenten in die sector te laten dalen. Ze zullen moeten bewijzen dat ze hier succesvol in zijn. Hoewel een nieuw model als UberEats (6 miljard omzet aan boekingen in 250 steden per jaar volgens dit stuk) echt iets anders is dan taxi’s, zit het nog wel in de transport / mobiliteit hoek.

Wat Uber nu eigenlijk doet, mochten ze dit gaan opschalen, is twee ingrediënten van het oorspronkelijke model uitbouwen. Mobiliteit en arbeid. Over mobiliteit heb ik het een aantal weken geleden al gehad: begonnen met taxi’s en nu als wens om de entry app te worden van (on demand) mobility. Dit is ook de ambitie die is uitgesproken door de nieuwe CEO. Met deze weg zal arbeid steeds minder belangrijk worden en ligt de nadruk op mobiliteit, al dan niet in bezit van Uber.

Dit project gaat over het arbeid stuk. Hier heeft het bedrijf ook enorm veel ervaring mee hoe je mensen via een app aan het werk kunt krijgen en houden. Dit is eigenlijk te waardevolle ervaring om niet iets mee te doen wanneer ze alleen op het uitbouwen naar de ‘entry app’ voor mobiliteit waar de rol van arbeid kleiner zal worden. Als ze dit goed aanpakken, dan kan dit ook uitgroeien tot een ‘entry app’ voor de kluseconomie.

Dit scenario is overigens wel een stuk moeilijker uit te bouwen dan het mobiliteit scenario. Bij mobiliteit versterken de verschillende opties elkaar en kies je on demand wat op dat moment het beste bij jou aansluit. Bij arbeid is dat een heel ander verhaal: je kunt klusjesmannen, schoonmakers, chauffeurs en meer in 1 app kunnen boeken, maar dat is een stuk lastiger te verenigen. Het kan ook zijn dat, en daar lijkt dit bericht op uit te komen, Uber zich richt op de zakelijke markt. En die is nog moeilijker mee te krijgen.

Al met al dus een goed idee, maar het is afwachten of dit een succes kan worden. Met de beursgang in aantocht is het sowieso een slimme zet: de marktwaarde van de uitzendbranche wereldwijs is enorm groot en een manier om potentie van het bedrijf op te krikken. Daarnaast: ik voorspel dat de invloed van platformen een grote rol gaan spelen in de toekomst in de uitzendbranche. ING kwam eerder dit jaar ook tot die conclusie. Wat dat betreft is dit bericht van Uber een goede wake up call voor deze sector. Voor het geval ze die nog niet al hadden gehad.

Carpooling service Klaxit partners with Uber for last-minute changes – TechCrunch

Waar veel platformen zich in eerste instantie met de consumenten mark bezig hielden, hier kun je op korte termijn veel vaart maken, zie ik ook steeds meer platformen zich richten op de zakelijke markt.

Afgelopen week kwam ik dit bericht over Klaxit tegen: een ride sharing (carpooling) platform voor bedrijven. “Klaxit currently handles 300,000 rides per day. In particular, the company has partnered with 150 companies, including big French companies such as BNP Paribas, Veolia, Vinci and Sodexo.” Voordeel van het focussen op de zakelijke markt is:

Het gaat om vaste routes die mensen elke dan weer afleggen (woon-werk verkeer);
Hierdoor is het veel eenvoudiger om een match te maken;
Voor de werkgever is dit ook interessant: de band tussen werknemers wordt vermoed ik groter wanneer zij samen rijden, kosten voor mobiliteit kunnen omlaag en het is ook goed voor de MVO doelstellingen;
Het verdienmodel hoeft niet op basis van marge op transactie, maar kan in de vorm van een abonnement op een white label oplossing voor de organisatie. Dit is een veel minder omslachtig model.

Door een stukje extra zekerheid aan het model toe te voegen, mocht je rit afzeggen dan regelt Klaxit een Uber taxi, wordt deze vorm van ride sharing een volwaardig alternatief. Slim gedaan.

Eerste Nederlandse security token offering | Revue

Via de nieuwsbrief van Ronald Kleverlaan ontdekte ik de ‘security token offering’. In dit bericht informatie en gedachten over de eerste case in Nederland. “De investeringen worden via een Ockelcoin vastgelegd in een smart contract. De tokens worden gekoppeld aan certificaten van aandelen in een STAK. Een mooie oplossing om digitale tokens te koppelen aan een bestaande juridische infrastructuur.”

Er zijn uiteraard genoeg haken en ogen, maar zeker een ontwikkeling om te volgen.

Events!

Session 7- 2018 — Reshaping Work Conference 2018

Komende donderdag en vrijdag vindt in Amsterdam de 2e editie van het ‘Reshaping Work in the Platform Economy’ plaats. Ik zit in de advisory board van het event en presenteer ook een nieuw paper dat ik samen met Koen Frenken schreef over platform coöperaties.

#FHDEBAT: Wie betaalt de prijs van ons gemak? – Freshheads | Dutch Design Week

Morgen (dinsdag) avond ga ik tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven in debat over de kluseconomie. Het belooft een interessante avond te worden met:

Pim Graafman, Managing Director YoungOnes
Joost Gielen, oprichter Werkspot
Erik Pentenga, Sectorbestuurder FNV Flex
Ondergetekende

Inschrijven kan hier.

Eigen publicaties

Airbnb als coöperatie? Het zou zomaar eens kunnen | Marketingfacts

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).