Goedemorgen! De laatste loodjes wegen het zwaarst, dat is zeker bij het afronden van een boek. Afgelopen week veel tijd besteed en over twee weken moeten de definitieve teksten bij de uitgever liggen. Over twee weken verwacht ik dan ook meer info over het boek, de cover en een link voor voorinschrijvingen te kunnen delen. Op dit moment ligt het manuscript bij 15 experts die een quote voor het boek zullen aanleveren. Ik heb super benieuwd naar hun reactie.

Deze week dan ook een ‘korte’ versie van de nieuwsbrief. Ik heb vooral aandacht besteed aan de casus rondom platform Booking. In NRC verscheen een uitgebreid artikel over de situatie bij het platform en dat leek mij een goede aanleiding om eens de diepte in te gaan. Veel leesplezier en een fijne week!

Het feestje van Booking is voorbij – NRC

Dat het niet goed gaat met de business van Booking, dat voor kort een van de meest winstgevende platformen was, is geen nieuws. Iedereen in de reisbranche heeft het zwaar en er is geen reden te bedenken waarom het grootste bemiddelingsplatform in deze sector daar geen last van zou hebben. Nu de reserveringen met 85% zijn gedaald en iedereen het er wel over eens is dat het echt nog wel wat jaren zal duren voordat het toerisme weer op het oude ‘niveau’ terug is, is het de verwachting dat ook Booking flink in de kosten zal moeten snijden. En niet alleen dat: ook een andere strategie zal moeten uitrollen. Het is niet meer business as usual. De vraag die in de titel van dit NRC stuk wordt gesteld is dan ook niet eens zo hele gek: Is het feest van Booking nu voorbij? Het artikel geeft een mooi overzicht van de opkomst van Booking, de periode van de startup waar het geld over de plinten heen klotste tot de eerste problemen met de fiscus en vervolgens de corona crisis.

In deze analyse deel ik de variabelen waaruit blijkt dat het zo maar eens zou kunnen zijn dat Booking zich in de meest kwetsbare periode van het bestaan van het bedrijf bevindt.

Survival modus

Hoe toerisme na corona eruit zal komen te zien weet niemand. Dat het een tijd zal duren voordat het toerisme weer op gang komt, daar is iedereen het over eens. De markt ligt op zijn gat, grote platformen hebben hun astronomische advertentiebudgetten in de koelkast gezet en hebben de focus naar binnen gericht en staan in de survival modus. Dat is een flinke uitdaging voor een organisatie als Booking die is ingericht op groei en die tegelijkertijd nog relatief weinig geld in kas heeft. Al het geld is opgebrand om aandeelhouders tevreden te stellen en er rust een flinke schuld op het bedrijf. Iets dat geen probleem zou zijn in goede tijden, maar in een crisis dubbel zo hard aankomt. Failliet zal de tent trouwens niet snel gaan: het bedrijf heeft onlangs 4 miljard opgehaald om het in ieder geval een jaar zonder inkomsten te kunnen uitzingen. De vraag is dus niet of Booking de crisis overleefd, maar hoe het platform de crisis uitkomt.

Wat staat er?

Hoewel ik de afgelopen jaren meerdere gesprekken heb gehad met mensen binnen Booking is het voor mij van buiten lastig te beoordelen wat er aan organisatie staat. Wanneer je het NRC stuk en de krantenberichten die het laatste jaar zijn verschenen over de organisatie leest, dan komt er een beeld naar voren van een gigantische uit de kluiten gegroeide organisatie (17.500 medewerkers) die de afgelopen jaren te hard is gegroeid.

De Volkskrant publiceerde eind vorig jaar het artikel ‘Als je een paar jaar bij Booking.com hebt gewerkt, zal geen fatsoenlijk techbedrijf je nog in dienst willen nemen’. Werknemers omschrijven de situatie bij het bedrijf als ‘één grote chaos’. Nu is het lastig om op basis van het artikel harde conclusies te trekken, het is niet bekend hoe representatief de groep medewerkers die is geïnterviewd is, maar op het moment dat er via verschillende kanalen dit soort berichten naar buiten lekken, dan is er toch echt wel iets mis.

Daarnaast leert het Volkskrant artikel ons dat de technologie waar Booking op draait zwaar verouderd is. Als gebruiker was mij dat ook opgevallen. Het werkt, maar vraag niet hoe. Prima, maar niet op een manier dat je zou mogen verwachten van een platform van deze omvang. Als buitenstaander krijg ik het idee dat Booking een beetje hetzelfde probleem heeft als Facebook: veel experimenteren, veel veranderen, maar dan vooral met als doel om conversie en winst te verhogen in plaats van de klant écht te helpen. Iets dat natuurlijk een risico is wanneer het geld binnenstroomt en klanten verder weinig keuze hebben. Erg relaxed wanneer het goed gaat, maar een groot gevaar in tijden van crisis.

Wat Booking natuurlijk mee heeft, is dat het veel geld kan uitgeven aan advertisement en daarmee nagenoeg iedereen weg kan concurreren met het inkopen van advertenties bij o.a. Google. Daarnaast heeft het platform een groot deel van het aanbod op het platform aangesloten en zit het bij gebruikers top of mind wanneer het gaat om merkvoorkeur. Booking heeft ook veel geluk dat de reiswereld zelf zo enorm slecht de eigen online dienstverlening heeft georganiseerd. Ook al wil ik direct bij een hotel boeken, dan nog wordt ik afgeschrikt door verschrikkelijke processen en kom ik alsnog bij Booking terecht. Aangezien reizen vaak internationaal is, heeft het platform veel baat bij de internationale netwerkeffecten waar het van profiteert.

Wat Booking tegen heeft is de verouderde technologie, de enorme omvang van de organisatie, de verwende aandeelhouders die alleen groei gewend zijn en een grote groep aanbieders die weliswaar klant zijn, maar het platform zo zullen inruilen voor een ander. Daarnaast is de unieke toegevoegde waarde voor hoteliers voor het platform ook steeds minder. In het begin van Booking waren hoteliers nog volledig analoog en kon Booking profiteren van de hoge drempels (o.a. investeringen) voor kleine aanbieders om online te gaan. Nu wordt de markt overspoeld met betaalbare boekingssystemen en andere software, wat de toegevoegde waarde van Booking verlaagd én ook een deur openzet voor concurrentie. Immers: de kosten om op meerdere platformen actief te zijn en te wisselen tussen platformen zijn nagenoeg nul. Het is dan ook de vraag hoe lang Booking de extreem comfortabele winstmarges kan behouden

Van internationale naar nationale netwerkeffecten

Hoewel Booking nog steeds goede papieren heeft en deze crisis echt wel zo overleven, is de situatie zoals die nu is uniek en een grote kans voor nieuwe initiatieven. Het is immers makkelijker de markt op komen wanneer de marktleider aan het infuus op de grond ligt, dan wanneer deze op volle kracht vooruit gaat.

Daarnaast is er een kans dat de problemen die zich de afgelopen jaren rondom Booking hebben opgestapeld een groot effect gaan hebben op het nu en straks van het bedrijf. Door de crisis liggen dit soort zaken onder een vergrootglas en de publieke druk kan ervoor zorgen dat beleidsmakers deze kwesties niet langer kunnen negeren. Denk aan de door het CPB gekraakte innovatiebox waar het bedrijf al meer dan 2 miljard belastingkorting door kreeg en de rechtszaken in verschillende landen rondom belastingen. Het kan zomaar zijn dat Booking als grote reus de case gaat worden waar politiek haar peilen op gaat richten.

Daarnaast zijn er natuurlijk ook platform technisch een aantal ontwikkelingen die Booking parten kunnen gaan spelen. Zo weet niemand hoe het post-corona toerisme er uit zal komen te zien, maar er is een kans dat (zeker de komende jaren) mensen minder ver weg gaan dan voorheen. Dit is een gevaar voor Booking. Want als internationale marktleider gedij je bij internationale netwerkeffecten. Op het moment dan mensen meer nationaal of bijvoorbeeld Europees gaan reizen, dan liggen er kansen voor een nationaal of Europees platform. Op het moment dat je alleen je peilen moet richten op een land in plaats op heel de wereld, dan is het veel makkelijker om een goed werkend platform te introduceren. Daarnaast kun je dan ook beter aansluiten op de lokale behoeften en beter inspelen op de lokale markt. Alles is simpelweg overzichtelijker.

Wie gaat de strijd met Booking aan?

Er zijn verschillende scenario’s te bedenken: een nieuw platform, een bestaand platform dat de markt van Booking in gaat, de sector zelf of de overheid.

In Frankrijk bestaat Fairbooking.com al een aantal jaar. Opgezet door de hotelsector. Het is nog een beperkt platform: je kunt er alleen zoeken en niet reserveren. Wat ze wel slim hebben gedaan is dat het voordeel dat wordt gecreëerd door niet te boeken via een platform als Booking met een hoge commissie, wordt gedeeld met de klant. De locatie betaald minder commissie en de klant krijgt korting of een gratis ontbijt. Dat is dan voor de klant weer een extra motivatie om wat extra gedoe te accepteren.

Daarnaast zouden ook nieuwe initiatieven met elkaar kunnen gaan samenwerken. Bij platform coöperaties gebeurt dit al. Er is 1 internationale tech coöperatie waar de technologie wordt ontwikkeld en de strategie wordt bedacht en vervolgens is er per land een lokale coöperatie met bijvoorbeeld de hoteliers die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het land. Een mooi schaalbaar model, wat volgens mij met een stuk minder legacy kan worden opgezet.

Ik zie hier een enorme (gemiste) kans voor brancheverengingen als een Koninklijke Horeca Nederland. Die staan nu vooral bekend als platform bashers, maar het zou natuurlijk een uitgelezen kans zijn om juist nu, eventueel samen met de Europese collega’s, een eigen platform te starten en de leden hierin mee te nemen. Dan bewijzen ze ook gelijk hun bestaansrecht én boren ze een nieuw verdienmodel aan. Ik betwijfel alleen of de visie en ambitie aanwezig is om dit ook echt van de grond te krijgen. De voorbeelden die ik tot nu toe heb gezien waren redelijk ambitieloos.

Als laatst zou een land een eigen platform kunnen starten. De vraag welke infrastructuur nationaal zou moeten zijn geregeld en geborgd wordt naar mijn mening nog te weinig gesteld. Of een boekingsplatform onderdeel zou moeten zijn van een nationale infrastructuur betwijfel ik, maar het is interessant om over na te denken. Zeker nadat Frankrijk afgelopen week bekend maakte de aanjager te willen zijn voor een nationaal platform:

“The French government will join forces with the tourism industry to build an Internet site aimed winning back customers from U.S. online travel giants such as Airbnb Inc. and Booking Holdings Inc.

The initiative is part of government-led stimulus package to revive tourism in one of the world’s top destinations as hotels, restaurants, theme parks as well as travel sites and tour operators are among the hardest hits by lockdowns and restrictions to fight the global coronavirus pandemic.”

Daarnaast is het de vraag of de problemen met het platform worden opgelost door het eigenaarschap anders in te richten. Dit was ook een van de conclusies van ons paper over platform coöperaties:

“Meer in het algemeen blijft de vraag of, en zo ja, onder welke voorwaarden platformcoöperaties tot betere uitkomsten leiden voor betrokkenen en voor de samenleving als geheel. Zo zijn alle platformcoöperaties, op een enkele uitzondering na, ‘single stakeholder’ organisaties, waarbij men zich richt op de belangen van één groep (de aanbieders). Daarnaast zijn coöperaties niet per se heel open. Wanneer platformwerkers een gecentraliseerde coöperatie oprichten, zouden ze een prikkel kunnen hebben om nieuwkomers te weren om de concurrentie voor klussen te beperken (Rey en Tirole, 2007). Tenslotte kan een platformcoop natuurlijk zelf ook uitgroeien tot een monopolist, met alle mogelijke nadelen van dien voor de consument.”

Oftewel: misschien zijn we met een platform vanuit de hotels zelf onder de streep slechter af… Niet onbelangrijk om over na te denken…

Pakketjes bezorgen en verzenden met Flitsmeister Pickup 📦

Deze nieuwsbrief afgelopen week trok mijn aandacht. Flitsmeister, een community met 1,7 miljoen leden, maakte bekend een eigen bezorgservice te willen starten. Via de app is immers bekend waar de leden rijden en zo zou eenvoudig een match kunnen worden gemaakt tussen winkels die iets willen versturen en leden.

Een sympathiek idee, maar de kans dat dit gaat werken is niet al te groot. Andere platformen als PickThisUp begonnen ook met p2p bezorgingen, maar zijn uiteindelijk overgestapt naar professionele vervoerders. Maar wie weet weet het Flitsmeister team mij te verrassen.

Watch as 3,500 Uber employees are told they are being laid off over a three-minute ZOOM call | Daily Mail Online

Vorige week deelde ik nog een goed voorbeeld van hoe je (als platform) afscheid neemt van collega’s. Deze week een minder rooskleurig voorbeeld. Uber ontsloeg in een Zoom call van een 3 minuten 3.500 contactcenter medewerkers. Een uur na de call zou iedereen toegang tot zijn account verliezen. Best naar wanneer je net de call zou hebben gemist….

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie (tegenwoordig ook via een online presenatie)?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen. Vandaag beginnen de scholen weer. En hoewel ik blij ben dat 2 van onze kids weer naar school kunnen, heb ik soms ook het idee dat het nu wel erg snel gaat allemaal. Al zullen we dat past echt achteraf weten. Over hoe en wat verder is dit artikel van FTM een aanrader.

Gisteren een mooi stuk van Wouter van Noort gelezen over hoe hij deze tijd ervaart, wat nog extra besef geeft dat ieder dit vanuit zijn of haar eigen context  beleefd. Waar sommigen hebben voorgesteld om 11 mei tot bevrijdingsdag uit te roepen, heb ik de periode thuis met de kinderen juist als heel bijzonder ervaren. Waarbij ik besef dat iedereen hier, ook mede door de eigen context mbt gezondheid, financiële situatie en omgeving, anders in kan staan. Wat ik vooral mis is het reizen, waarbij ik ook mijn gedachten weer wat lucht kan geven, en het fysiek ontmoeten van mensen. Dat Zoom is super praktisch, maar wij mensen zijn niet echt gemaakt om praktisch te zijn.

Afgelopen week druk in de weer geweest met mijn onderzoek en de laatste loodjes voor mijn boek Platformrevolutie. De teller staat op 85.000 woorden en de afgelopen week ben ik en zijn de meelezers een van de laatste keren door de teksten gegaan. Ik ben echt trots op  het resultaat en ben benieuwd naar de reacties in Juli wanneer het boek uitkomt.

Voor deze week weer een aantal artikelen gevonden en voorzien van mijn duiding en commentaar. Mooie week!

EU countries are rolling out systems to tax income from the platform economy | The iLabour Project

Hoe kunnen platformen samenwerken met de Belastingdienst om belasting te heffen via een platform of inkomstendata te delen met de overheid? Dit is een vraagstuk dat al een tijdje speelt en waar het Ministerie van Financiën in Nederland op dit moment ook onderzoek naar doet. Het idee is natuurlijk heel logisch: het platform als marktmeester zit op alle data en kan eenvoudig deze data delen met bijvoorbeeld de belastingdienst. Waardoor ook de transactiekosten voor het innen van belasting kan worden teruggebracht.

Voor wie hier interesse in heeft, is dit paper ‘Taxing Earnings from the Platform Economy: An EU Digital Single Window for Income Data?’ interessant. Het abstract:

“Income earned through gig platforms, letting platforms, and other digital intermediaries presents new challenges for taxation. This article evaluates the efforts of three European Union Member States – Denmark, Estonia, and France – to obtain data on platform users’ earnings directly from platform companies, including Uber, Airbnb, and domestic platforms. The authors furthermore assess the viability of scaling up the national initiatives into an EU-level “Digital Single Window” that would facilitate the automated reporting of income data by platforms, and the forwarding of that data to national tax and social security agencies for taxation and collection according to national rules.”

Er ligt dan ook een opdracht bij overheden om zich ook technisch klaar te maken om hier op in te kunnen spelen. En voor Europa om hier standaarden voor te ontwikkelen. Dat is dan ook een van de conclusies van dit paper.

“However, an issue that we see on the horizon is that if every EU member country builds their own data API, then platform companies trying to operate across the EU will be asked to integrate with 27 different systems, imposing a big compliance cost. This would be a problem especially for European platform start-ups that lack the resources of international platform giants. In the article we consider what prospects there might be for an EU-wide Digital Single Window income data reporting facility. Such a system would have to overcome a number of challenges, including philosophical differences in what the ultimate objective of the system should be. In some countries it is to help reduce compliance costs for taxpayers, whereas in others it is to stamp out tax evasion via tighter surveillance.”

The Results Are In for the Sharing Economy. They Are Ugly. – The New York Times

Niet geheel onverwacht hebben een aantal grote platformbedrijven flink last van de crisis. “Lyft, Uber and Airbnb depend on travel, vacations and gatherings. That’s a problem when much of the world is staying home.”.

Deze week berichtte ook NRC over de ontslagen bij Airbnb (25%, oftewel 1.900 medewerkers) en Uber (17%, oftewel 3.700 medewerkers). FD berichtte dat ook Booking verwacht mensen te moeten ontslaan.

Een flink slagveld, maar de vraag is natuurlijk in hoeverre de impact bij platform bemiddelaars verschilt met die van niet platform bemiddelaars. Ik weet niet wat de cijfers zijn, maar om de woorden van den koppenmakers van de NYT te spreker: They Are Also Ugly. En dan verwacht ik dat deze grote platformbedrijven meer vet op de botten hebben dan een gemiddelde bemiddelaar. Zo meldt het stuk dat Uber nog 9 miljard, Airbnb 5 miljard en Booking minstens 4 miljard op de bank hebben staan.

Al met al verwacht ik dat het wel en wee van platformen in deze tijd redelijk synchroon zal lopen met die van de rest van de markt. Zo meldde Uber dat de maaltijdbezorging met 52% is gestegen in het eerste kwartaal. Tegen een daling van 80% van taxiritjes.

A Message from Co-Founder and CEO Brian Chesky

In deze brief kondigde Airbnb mede-oprichter Brian Chesky een grote ontslagronde aan onder de medewerkers van het platform. Waar techbedrijven nogal eens wat zeer terechte kritiek krijgen over hoe zij mensen ontslaan, zo is hier te lezen hoe stepjes-deel-platform Birdt 406 mensen in een vooraf opgenomen en twee minuten durend Zoom webinar ontslaat, is het interessant om deze brief van Airbnb te lezen. Heldere communicatie over wat er gaat gebeuren en – zeker voor Amerikaanse begrippen – een goede vertrekregeling. Daarnaast doet Airbnb iets dat veel techbedrijven doen bij ontslagen: ze maken een lijst waar de contactgegevens en CV’s van de ontslagen medewerkers beschikbaar zijn voor recruiters.

How Tech’s Lobbyists Are Using the Pandemic to Make Gains – The New York Times

Waar platformen als Uber en Airbnb flinke klappen krijgen, zijn er ook platformen die weinig last lijken te hebben van de crisis. NRC berichtte onlangs: ‘Zelfs Covid-19 kan Big Tech niet stoppen’.  Bedrijven als Apple, Amazon, Google, Facebook en Microsoft groeien vrolijk door. Daarnaast gebruiken platformen in sommige gevallen de crisis als excuus om zichzelf als een onmisbaar stuk infrastructuur te positioneren. Slim, maar laten we daar scherp en kritisch op blijven.

Dit artikel laat zien dat deze techbedrijven de crisis ook gebruiken als ‘excuus’ – misschien is het woord versneller beter – om invloed te hebben op bepaalde wetgeving.

In dit stuk: “Last month, lobbying groups representing advertising giants like Google and Facebook asked California’s attorney general to wait to enforce the state’s new online privacy rules given the coronavirus ripping around the world.”

Ook heeft deze crisis ervoor gezorgd dat de Engelse mededingingsautoriteiten de investering van Amazon in Deliveroo versneld heeft goedgekeurd:

“Without additional investment, which we currently think is only realistically available from Amazon, it’s clear that Deliveroo would not be able to meet its financial commitments and would have to exit the market. This could mean that some customers are cut off from online food delivery altogether, with others facing higher prices or a reduction in service quality. Faced with that stark outcome, we feel the best course of action is to provisionally clear Amazon’s investment in Deliveroo”.

Nu vindt ik het een goede zaak dat dit soort zaken worden versneld wanneer de continuïteit van het bedrijf in het geding komt. Al ben ik wat sceptisch tegenover het argument “This could mean that some customers are cut off from online food delivery altogether, with others facing higher prices or a reduction in service quality.” Als dat echt het geval zou zijn, dan zou het bedrijf al een monopolie positie op de markt in de UK hebben…

California Sues Uber and Lyft, Claiming Workers Are Misclassified – The New York Times

In September vorig jaar voerde de staat California de nieuwe AB5 wetgeving in, welke platformen als Uber, Lyft en DoorDash zou moeten dwingen de platformwerkers in dienst te nemen. In dit stuk ga ik hier uitgebreid op in.

Het was even stil, maar afgelopen week werd bekend dat de staat de bedrijven aan gaat klagen om hen, onder de nieuwe wet, te verplichten de aanbieders in dienst te nemen.

“Although A.B. 5 took effect on Jan. 1, Uber, Lyft and other gig economy companies that operate in California have resisted and are not taking steps to reclassify their drivers. Uber, Lyft and DoorDash have poured $90 million into a campaign for a ballot initiative that would exempt them from complying with the law. Uber has also argued that its core business is technology, not rides, and therefore drivers are not a key part of its business.

The lawsuit also claims the ride-hailing companies are engaging in an unfair business practice that harms other California companies that follow the law. By avoiding payroll taxes and not paying minimum wage, Uber and Lyft are able to provide rides at “an artificially low cost,” the suit claims, giving them a competitive advantage over other businesses. The suit seeks civil penalties and back wages for workers that could add up to hundreds of millions of dollars.”

Ik verwacht niet dat hier snel een eenduidige uitspraak uit zal komen, zo heeft Uber in het model al een paar aanpassingen doorgevoerd, waardoor zij minder snel onder deze wet zullen vallen. Ik verwacht dat de platformen alles in het werk zullen stellen om niet te verliezen, omdat een verlies ook een nieuwe default zou kunnen zetten voor andere staten en landen.

Ik moet trouwens zelf altijd wel lachen om de manier waarop dit soort bedrijven reageren op dit soort claims:

“Lyft said in a statement that it was “looking forward” to working with the attorney general and mayors “to bring all the benefits of California’s innovation economy to as many workers as possible, especially during this time when the creation of good jobs with access to affordable health care and other benefits is more important than ever.”

To be continued…

Portabiliteit reputatie data

Tien jaar na commissie-Bakker: een déjà-vu van gemiste kansen – NRC

Voor mijn onderzoek naar de portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers kijk ik ook naar hoe platformwerk kan bijdragen aan meer kansen voor de aanbieder buiten de platformeconomie. En hoe er uiteindelijk een digitaal CV kan worden samengesteld. Een soort van… e-portfolio. Van Theo Mensen, hij zit achter de ‘Stichting ePortfolio Support’, leerde ik dat dit onderwerp niet nieuw is. En dat het invoeren van een dergelijk systeem zelfs een aanbeveling was van de commissie-Bakker. De commissie die 10 jaar voordat de commissie Borstlap aan de slag ging met een rapport uitkwam over de toekomst van… de arbeidsmarkt.

Tweet

De crisis zorgde in eerste instantie een terugval van het aantal klussen voor online platformwerkers, maar nu is er een ongekende groei ingezet.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie (tegenwoordig ook via een online presenatie)?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd

Goedemorgen! Afgelopen week heb ik de laatste hand gelegd aan de teksten voor mijn boek Platformrevolutie. Komende week gaan de uitgever, de redactie, de meelezers en ikzelf nog een laatste keer door alle teksten. Daarna kan het proces starten om het boek dan ook echt te gaan produceren. De verwachte datum van lancering is nu 10 juli. Vanaf binnenkort is het mogelijk om je voor in te schrijven om als een van de eerste het boek (gesigneerd en wel) te ontvangen wanneer het boek uitkomt. Het is een flinke pil geworden met ruim 300 bladzijden. Grofweg zijn er 4 delen:

1. Een algemeen platform deel: wat doen platformen en onder welke voorwaarden werkt het platform model?
2. Hoe kun je als bestaande organisatie profiteren van platformen?
3. Overheid en platformen: van grip op platformen tot hoe je een betere overheid kunt worden door gebruik te maken van platform-denken;
4. Trends en voorwaarden voor een inclusieve platformeconomie

Ik ben trots dat dit alles na 8 jaar onderzoeken (500 interviews en gesprekken in 16 landen) en 4 jaar schrijven bij elkaar is gekomen.

Voor deze nieuwsbrief editie ben ik ook begonnen met een ‘gecontroleerde corona exit’. Dus ook weer meer algemene platformeconomie artikelen: de afgelopen week is er weer veel moois verschenen. Fijne week!

What Do Platforms Do? Understanding the Gig Economy | Annual Review of Sociology

Veel berichten over platformwerk gaan over maaltijdbezorging en taxi’s, terwijl de kluseconomie natuurlijk vele en vele malen diverser is. In veel berichtgeving, ook in de wetenschap, wordt doorgaans redelijk selectief gewinkeld in de diverse smaken, zonder dat duidelijk wordt gemaakt waarom welke keuze wordt gemaakt. Ik vermoed dat er in veel gevallen helemaal geen bewuste keuze wordt gemaakt. Een kwalijke zaak wat mij betreft.

Juist omdat het nu langzaam maar zeker tijd begint te worden om antwoord op een aantal cruciale vragen te krijgen.  Daarom is ook juist dit nieuwe paper van Vallas en Schor interessant: “Key questions have come into view. Does it (gig economy) represent a continuation or acceleration of ongoing trends, such as precarization and outsourcing? Are platforms organizing a new type of algorithmically controlled labor process? Precisely how is the platform distinct from the conventional firm in its labor management? We are now in a position to answer these and related questions. That is the task we set ourselves in this review”

Mocht je geen zin of tijd hebben om het 15 pagina’s tellende paper te lezen, dan heb ik hier onder de samenvatting en de conclusie gedeeld:

Abstract:

“The rapid growth of the platform economy has provoked scholarly discussion of its consequences for the nature of work and employment. We identify four major themes in the literature on platform work and the underlying metaphors associated with each. Platforms are seen as entrepreneurial incubators, digital cages, accelerants of precarity, and chameleons adapting to their environments. Each of these devices has limitations, which leads us to introduce an alternative image of platforms: as permissive potentates that externalize responsibility and control over economic transactions while still exercising concentrated power. As a consequence, platforms represent a distinct type of governance mechanism, different from markets, hierarchies, or networks, and therefore pose a unique set of problems for regulators, workers, and their competitors in the conventional economy. Reflecting the instability of the platform structure, struggles over regulatory regimes are dynamic and difficult to predict, but they are sure to gain in prominence as the platform economy grows.”

De conclusie:

“Originally considered a curious novelty, labor platforms have now established themselves as important players in domestic and, increasingly, global labor markets. Scholars have produced several insightful theorizations of them. We identified four controlling images in the literature; however, each has weaknesses. We have added a fifth, which contends that from the point of view of labor and the future of work, platforms should be thought of as a new economic form, distinct from markets, firms, and networks. However, as we noted, the stability of the current configuration remains in doubt, and numerous analysts have attempted to predict the future of platforms (Frenken 2017; Kenney & Zysman 2015, 2016; Pasquale 2016; Scholz 2016b; Schor 2020; Srnicek 2016). They tend to share a common narrative. One path forward will bring platform capitalism with superplatforms (Frenken 2017)—consolidated, dominant entities with formidable data-gathering capability and global reach. Most of these accounts feature this future as one of superexploitation, surveillance, and even more powerful corporate rule (Frenken 2017; Kenney & Zysman 2016, 2019; Pasquale 2016; Srnicek 2016). In a second pathway, states will be successful in establishing meaningful regulation of platforms, and worker, citizen, and platform interests are balanced (Rahman 2016, Rahman & Thelen 2019). This vision is more like the current situation in some European countries, where platforms have been forced to conform to existing laws. A third possibility is that labor and social media platforms will grow more intertwined, fostering contention that heightens platform instability, perhaps generating pressures for the empowerment of users more generally. A fourth, more visionary possibility, is that platforms come to be governed and even owned by their users, as cooperatives and commons expand to compete with capitalist firms (Benkler 2017, Schneider 2018, Scholz 2016a, Schor 2020). We will not speculate on the likelihood of these four options. Whatever path unfolds will provoke far-reaching change, raising a broad array of questions that will engage social scientists for years to come.”

In het paper vind je ook onderstaand figuur dat de verschillende typen werk in de kluseconomie weergeeft. Een duidelijk overzicht, maar wat mij betreft ontbreekt er nog een derde dimensie: een as die de ’to consumer’ van de ’to business’ platformen onderscheidt. Dit omdat je dan pas echt het complete overzicht kunt laten zien. Zoals ik het figuur nu zie, zijn alleen platformen waar voorheen geen traditionele centrale bemiddelaar (lees: uitzendbureau) meegenomen. Door ook een ’to-business’ as mee te nemen is daar dan wel plek voor.

Speciale website voor platformwerkers door vakbond ABVV live

Waar vakbonden bij de opkomst van platformwerk platformen vooral aanklaagden, zie ik al een tijdje een trend waarbij vakbonden onderzoeken hoe zij de vakbondswaarden kunnen inzetten bij platformen en hoe zij platformwerkers, net als andere leden, kunnen bijstaan met dienstverlening. De Belgische vakbond ABVV lanceerde daarvoor een aparte platformwerk website waar platformwerkers informatie kunnen vinden over hun rechten. Iets dynamischer is de speciale platform Facebookgroep van de vakbond.

Is solidariteit een kwestie van digitale bemiddeling?  – Sociale Vraagstukken

In mijn eerdere nieuwsbrieven heb ik het al gehad over vrijwilligersplatformen en hun rol in tijden van crisis. In het verlengde hiervan is het interessant om deze blog van Eva Mos, PHD onderzoeker aan de UvA. Eva doet onderzoek naar de rol van digitale platforms ten tijde van een veranderende verzorgingsstaat.

In dit stuk:

“Door de coronacrisis laten mensen digitale platforms zoals Airbnb en Uber vrijwel links liggen. Buurt- en vrijwilligersplatforms daarentegen worden overstelpt door mensen die hun hulp aanbieden. Is solidariteit een simpele kwestie van digitale bemiddeling geworden?”

Eva stelt een aantal interessante en relevante vragen in haar blog. Belangrijk, omdat we soms misschien iets te praktisch gaan denken dat platformen als bemiddelaar tussen vraag en aanbod van vrijwilligerswerk bestaande instituties en processen zomaar kunnen vervangen. Wat mij vooral aan het denken zette was het laatste fragment in haar blog, ik ben zo vrij geweest om deze hieronder integraal te delen:

“Fundamenteler ten slotte is de vraag wat er met solidariteit gebeurt, als het voortaan begrepen wordt als een kwestie van bemiddeling? Wat is het effect wanneer solidariteit verwordt tot een technische mogelijkheid om vraag en aanbod in evenwicht te brengen, zonder oog te hebben voor – zoals een platformontwikkelaar het verwoordde – ‘de vraag achter de vraag?’

laagdrempeligheid, hoogdrempelig

Het is goed om ons ervan te laten doordringen dat digitale platforms eerst en vooral bemiddelaars zijn en géén sociaal werkers of opbouwwerkers, en dat dit consequenties heeft voor het type diensten, de bereikte doelgroepen, en mogelijk de kwaliteit en bestendigheid van solidariteit die platforms weten te organiseren.”

Waardevolle food4thought…

Airbnb and Covid-19: Capturing the Value of the Crisis | Platform Labor

In deze blog een uiteenzetting van de reactie van Airbnb op de corona crisis. In het eerste stuk worden geen nieuwe feiten vermeld, maar het is prettig om alles nog een keer in één stuk terug te kunnen lezen.

Echt interessant wordt het stuk vanaf de kop ‘Capturing the value of the crisis’. Hierin gaat auteur Jelke Bosma in op hoe Airbnb deze crisis gebruikt om ook echt beter te worden van deze crisis. Een aantal fragmenten:

“In what ways might Airbnb actually benefit from the crisis and capture its latent value? One way forward is by building partnerships and reinforcing its position as ‘essential’ infrastructure. Another is by expanding its market beyond the short-term rentals Airbnb has become known for.”

emphasized

“Strategic partnerships are an asset for Airbnb, as they provide an opportunity to advance its position in negotiations with local governments. <…> Airbnb leverages its host community to experiment with public infrastructuralization, tentatively and selectively taking over functions that have traditionally been organized by state agencies. By developing itself as an emergency support provider, Airbnb aims to take on an increasingly infrastructural, ubiquitous role, showing it can provide crucial resource to cities in crisis. The value Airbnb tries to capture here is not so much economic value, at least not initially, but rather a kind of public value that forms an investment in a future where Airbnb ideally would become an indispensable resource for governments and cities.”

Dit laatste constateerde ik al eerder, zo schreef ik eerder over Amazon: “Amazon gebruikt de crisis als kans om tot in de haarvaten van de publieke infrastructuur door te dringen en dit te legitimeren door zich als onmisbaar en innovatief te positioneren”. Afgelopen week was er nog een voorbeeld die in dit rijtje past: “Regulator Gives Green Light To Amazon’s Deliveroo Stake – The funding issue became more acute when the UK’s lockdown made delivery apps an essential source of food supplies, as well as a financial lifeline to shuttered restaurants.” Een mededingingszaak versnellen met als excuus dat je als bedrijf een belangrijke schakel bent in de infrastructuur van een samenleving. Slim gedaan van Deliveroo, maar zeker iets om kritisch in de gaten te houden….

Zowel Eva Mos als Jelke Bosma maken deel uit van de onderzoeksgroep van Niels van Doorn. Naast deze groep zijn er nog een aantal toffe onderzoeksgroepen waar slimme en kritische mensen een aantal zeer relevante vraagstukken oppakt. Bijzonder aan deze groep is dat zij naast relevante papers ook voor een breed publiek leesbare blogs produceren. Dat zouden meer wetenschappers moeten doen. Daarnaast zou ik ook veel meer verbinding willen zien tussen onderzoekers en onderzoeken in de platformeconomie. Hier zou ik graag een (formele) rol in willen spelen. Er is naar mijn mening veel te weinig horizontale verbinding & borging. Mocht je ideeën hebben, laat het weten.

Webinar Laurens Waling (Part-up) voor adviesbureau Haagse Beek

Part-Up is een platform dat medewerkers matcht aan werkzaamheden binnen organisaties. Waar iedereen wel snapt dat we hier meer naartoe gaan, heeft het lang geduurd voordat het platform echt van de grond kwam. Interne processen zijn nu eenmaal traag. Deze crisis heeft hier verandering in gebracht en nu matcht het platform bij diverse zorgverleners .Terwijl zorgpersoneel rondom de intensive care wordt ingezet, matcht het platform de overige medewerkers met al het werk dat blijft liggen, zodat de zorg door kan blijven draaien. Oftewel: optimaal gebruik maken van de beschikbare capaciteit binnen de eigen organisatie.

In deze video kijk je mee bij een webinar dat oprichter Laurens Walling onlangs gaf. Hij legt uit hoe zij dit platform bij zorginstellingen hebben neergezet en hoe het platform werkt. Leerzaam
en interessant om eens terug te kijken wanneer je met je boterham thuis achter de laptop aan het lunchen bent 😉

Dan dit…

1 op de 5 zelfstandigen schatte buffer in 2019 op hooguit 3 maanden

Afgelopen week was ik nogal eens onderdeel van discussies rondom de noodmaatregelen. Er is nogal wat kritiek dat ZZP’ers aanspraak kunnen maken op een regeling, terwijl zij niet bijdragen aan de collectieve WW potjes. Wat in deze discussie veelal ontbreekt is dat het geld voor de regelingen niet wordt gehaald uit de pot met opgebouwde (WW) premies, maar uit de algemene middelen. Oftewel: niemand heeft hiervoor gespaard en de rekening is voor de gehele samenleving.

Daarnaast wordt er vaak gezegd dat bijna alle ZZP’ers zich nog geen maand zelf kunnen bedruipen. Voor wat context is de TNO monitor arbeid interessant. Hieruit blijkt dat de groep met de hoogste ZZP inkomens een goede spaarpot heeft: ruim 50% verwacht het meer dan een jaar zonder inkomsten uit te kunnen zingen. Zorgen zijn voor de groep met de laagste inkomens: hiervan verwacht ruim 40% het minder dan 3 maanden vol te houden.

We kunnen pas iets nuttigs zeggen over ZZP vs werknemers wanneer we (straks) de cijfers hebben welk deel van de ZZP’ers steun heeft aangevraagd en welk deel van de werknemers ‘overeind’ worden gehouden met NOW regeling.

Wat betreft het kostenplaatje gaan de werknemers sowieso winnen: waar een ZZP’er 1.000 tot 1.500euro per maand tegemoet wordt gekomen subsidieert de NOW regeling 90% van het salaris van de werknemer tot 9.538euro + vakantiegeld en pensioen. Tegen 1 gecompenseerde werknemer staan dus al snel 2-6 ZZP’ers.

Het probleem van deze discussie is: we weten heel veel niet. De conclusie: “zelfstandige ondernemers hebben kennelijk nul buffers” is naar mijn mening voorbarig.

Het TNO rapport laat zien dat een aanzienlijk deel van de ZZP’ers een buffer heeft. 20% geeft aan dat de buffer beperkt is tot maximaal 3 maanden. 20% van de zelfstandigen heeft TOZO aangevraagd (bron: ZIPconomy).

Om echt zinnige (lees: onderbouwde) uitspraken te kunnen doen zullen we moeten onderzoeken in hoeverre de groep die TOZO heeft aangevraagd overeenkomt met de ‘kwetsbare’ groep uit het TNO rapport. Daarnaast is het interessant om te weten waarom zij dit hebben aangevraagd. Hebben zij echt nul buffers en zitten zij in acute geldnood bij een maand tegenslag, of voorzien zij voor een langere periode geen inkomsten (bijv. evenementen en cultuur sector) en gebruiken zij TOZO om een spaarpotje voor over een paar maanden aan te leggen?

Mijn punt: we weten nog veel te weinig om harde conclusies te trekken, nu conclusies trekken is niet verstandig. Meningen zijn prima (die heb ik ook genoeg), maar laten we die niet als feiten presenteren.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie (tegenwoordig ook via een online presenatie)?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Het zal je niet zijn ontgaan dat de eensgezindheid waarmee we deze crisis in zijn gegaan op zijn zachtst gezegd wat scheurtjes begint op te lopen. Zo ziet het er naar uit dat het de een beter lukt dan de ander om zijn of haar schaapjes op het droge te krijgen (en in veel gevallen: te houden) en krijg ik soms het gevoel dat veel mensen deze crisis gebruiken om te pleitten voor hun ideaalbeeld na de crisis (een ideaalbeeld dat zij ook al voor de crisis hadden), maar er nog een lange weg te gaan is. Optimisme maakt plaats voor realisme zal ik maar praktisch zeggen. Aan de andere kant vergroot deze crisis bestaande pijnpunten en ongelijkheden in de samenleving. Daar kunnen we vanaf nu dan ook niet meer blind omheen. Dat zal nog interessante discussies opleveren. Ik had oorspronkelijk de ambitie om in deze editie het woord corona niet te noemen, maar je zult als je verder leest ontdekken dat dat niet is gelukt 😉 Hopelijk zit er de nodige food4thought voor je bij. Fijne week en fijne Koningsdag!

Covid-19 has blown apart the myth of Silicon Valley innovation | MIT Technology Review

Waar veel tech optimisten jarenlang predikten dat alle problemen op de wereld met technologie konden worden opgelost, laat deze crisis ons duidelijk zien dat dat verhaal (eindelijk!) naar het land der fabelen kan worden verwezen. Niet dat de tech optimisten dit zelf al zien, maar de rest van de wereld intussen gelukkig (heel langzaam maar zeker) wel.

Zo is in het stuk ‘Contact apps won’t end lockdown. But they might kill off democracy’ in the Guardian te lezen: “A tech solution to the crisis of the type being pursed by the UK government will be both ineffective and a civil rights nightmare” en “If this signals an outbreak in Whitehall of tech “solutionism” – the belief that for every problem there is a technological answer – then we should be concerned. Tech solutions often do as much harm as good, for example, by increasing social exclusion, lacking accountability and failing to make real inroads into the problem they are supposedly addressing.” Duidelijke taal.

Het stuk van MIT gaat nog een stapje verder:

“Silicon Valley and big tech in general have been lame in responding to the crisis. Sure, they have given us Zoom to keep the fortunate among us working and Netflix to keep us sane; Amazon is a savior these days for those avoiding stores; iPads are in hot demand and Instacart is helping to keep many self-isolating people fed. But the pandemic has also revealed the limitations and impotence of the world’s richest companies (and, we have been told, the most innovative place on earth) in the face of the public health crisis.”

Lees het hele stuk op MIT Technology Review voor de nodige food4thought en realiteitszin.

Noodlijdend Booking.com wil staatssteun | De Volkskrant

De afgelopen week was er nogal wat discussie op Twitter. Niet dat dat nieuws is: zeker ook tijdens de corona crisis is er heel veel discussie op Twitter. Zoveel accounts, zoveel meningen zal ik maar zeggen.

De meeste discussie ging over de staatssteun die Booking heeft aangevraagd. De Volkskrant meldde op 15 April dat ‘noodlijdend’ Booking.com staatssteun wil aanvragen. De business is door corona met 85% ingestort en het bedrijf wil voor de 5.500 medewerkers in Nederland gebruik maken van de regeling van de overheid. En dat was voor veel mensen, niet geheel onbegrijpelijk, moeilijk te verteren. Dit omdat het bedrijf vorig jaar nog 5 miljard winst maakte (op een omzet van ruim 8) en in datzelfde jaar voor 8 miljard eigen aandelen inkocht om de prijs van de aandelen kunstmatig hoog te houden. Daarnaast maakt de organisatie gebruik van de veelbesproken (en bekritiseerde) innovatiebox. In dit stuk van Quote valt te lezen dat het daardoor in 2018 alleen al 385 miljoen euro belastingkorting heeft gekregen. Tussen 2010 en 2018 zou het gaan om een bedrag van 1,8 miljard euro. Ook meldt het stuk dat het platform in meerdere landen problemen heeft met de belastingdienst. En dat het ernaar uitziet dat het loonoffer van de CEO eerder symbolisch is: het salaris is een schijntje in vergelijking met de bonussen die de beste man kan opstrijken. Intussen heeft het bedrijf wel alvast een noodkrediet van 4 miljard geregeld, waardoor het bedrijf het nog wel een jaar zal kunnen uitzingen, zeker wanneer ze het voorbeeld van Airbnb volgen en de gigantische marketing uitgaven even op een laag pitje zetten.

Alle reden om te zeggen: het is asociaal van Booking om steun aan te vragen. Waar halen ze de brutaliteit vandaan. Dit onverantwoord gedrag moeten we niet belonen met een blanco cheque zonder voorwaarden. Laat ze lekker de boel zelf uitzoeken.

Maar. Je kunt er zeker iets van vinden over de manier waarop de organisatie achter Booking is ingericht, de manier waarop het aandeelhoudersbelang voorop staat en dat ze inderdaad prima hun eigen boontjes zouden moeten kunnen doppen. Niet de manier waarop ik mijn bedrijf zou willen runnen. Verre van. Alleen als je feitelijk kijkt naar wat het bedrijf doet, dan worden er geen juridische grenzen overschreden. Journalist en econoom Mathijs Bouman vatte dit nuchter en pakkend samen in zijn stuk ‘Foute bedrijven’: “geen enkel Nederlands bedrijf komt in aanmerking. Lekker goedkoop hoor, zo’n crisisregeling waarbij ieders geweten schoon blijft.”

Wat deze crisis naar mijn mening heel erg goed doet is het blootleggen en uitvergroten van bestaande pijnpunten in hoe wij onze samenleving hebben georganiseerd. Zo schreef het CPB eind 2018 een kritisch rapport over de innovatiebox. Het CPB noemde de box ‘een subsidie voor winstgevende bedrijven met innovaties uit het verleden’. Een pittige uitspraak. Op wie moet je dan boos zijn? Op de overheid die een dergelijke regeling invoert en, ondanks kritiek, laat bestaan? Of de organisatie die hier gebruik van maakt?

Het pijnpunt dat deze crisis duidelijk blootlegt is dat we er op de een of andere manier niet in slagen om publieke waarden af te dwingen in de markt en er te makkelijk en veel wordt geluisterd naar de grote organisaties die prima in staat zijn om hun belangen te vertegenwoordigen en te verdedigen. Er is een grote onbalans in macht en het wil blijkbaar niet lukken om hier de juiste balans in te vinden en een meer gelijk speelveld te creëren. We moeten dan ook niet (alleen) naar de markt kijken om dit te corrigeren. Organisaties vertegenwoordigen (helaas) nog steeds voornamelijk het aandeelhoudersbelang. Voor het verdedigen van de publieke waarden ligt de sleutel bij de overheid en politiek. Uiteindelijk gaat het om de keuzes die worden gemaakt. Daar ligt wat mij betreft bij dit soort vraagstukken nu echt de bal. En niet alleen nu in een crisis.

Huurder Airbnb hoeft geen bemiddelingskosten te betalen | Geld | Telegraaf.nl

Dan nog een pre-corona nieuwsbericht. Deze stond al in mijn leeslijst, maar ‘dankzij’ corona komt hij nu pas in deze editie. In maart dit jaar (dat lijkt een eeuwigheid geleden) kwam het bericht naar buiten dat de rechter heeft besloten dat Airbnb geen bemiddelingskosten aan de huurder mag rekenen. Veel media kopte dat dit het einde van het businessmodel van Airbnb zou zijn. Is dat ook echt zo? Natuurlijk niet. Hoezo? Mocht deze uitspaak stand houden in een hoger beroep dat er vast zal komen, dan zal Airbnb het deel dat zij nu aan de huurder vraagt vrolijk doorzetten naar de verhuurder. Onder de streep zal iedereen hetzelfde betalen en verdienen.

Een soortgelijke casus hebben we al gezien bij platform voor thuisschoonmakers Helpling. In 2019 bepaalde de rechter dat het platform geen werkgever is, maar wel een bemiddelaar. En geen kosten bij de schoonmaker in rekening mocht brengen voor de dienstverlening. Het ooorspronkelijke verdienmodel was een commissie die betaald werd door alleen de huishoudelijke hulp. Dus alleen aan de aanbodzijde. Ook hier werd het einde van het businessmodel voorspeld.

Niet dus. Helpling heeft het verdienmodel aangepast. De commissie wordt sinds de uitspraak van de rechter door huishoudens betaald. Huishoudens betalen nu een gebruikersvergoeding aan Helpling. De hulp stelt sindsdien een uurtarief in exclusief commissie. Het percentage dat Helping per transactie afroomt is niet veranderd. Uiteindelijk verdient de schoonmaakster een zelfde bedrag als eerst en de klant betaalt ook nog steeds hetzelfde bedrag. Vestzak-broekzak. Zoals was te verwachten.

PharmaSwap winnaar KNMP Zorginnovatieprijs — KNMP.nl

Even geen corona, maar gewoon een mooi voorbeeld van hoe een platform waarde in een keten kan toevoegen. “Na overlijden van patiënten en doordat therapieën stoppen houden apotheken en leveranciers vele dure geneesmiddelen over, die na het verstrijken van de houdbaarheidsdatum worden vernietigd. Met PharmaSwap willen Oosterhof en Faber een besloten marktplaats creëren, waar apothekers vraag en aanbod bij elkaar kunnen brengen van niet-verstrekte geneesmiddelen. Zo kan bijvoorbeeld een Groningse apotheker die geneesmiddelen over heeft, dit melden via PharmaSwap. En zo in contact komen met een collega in Zeeland die deze geneesmiddelen voor een patiënt nodig heeft. PharmaSwap richt zich uitsluitend op overgebleven geneesmiddelen bij de leverancier of apotheek. De kwaliteit van deze geneesmiddelen is gegarandeerd, omdat de middelen steeds volgens de geldende wet- en regelgeving in de apotheek zijn bewaard. Geneesmiddelen die bij patiënten zijn geweest komen niet in aanmerking voor delen via PharmaSwap, omdat van deze geneesmiddelen geen bewijs is van een juiste opslag. “

Slim gedaan. En hoewel ik heb begrepen dat er nog de nodige juridische drempels liggen zou het mooi zijn als dit initiatief verder door zal groeien.

In de media

FlexNieuws – Onderzoek naar reputatiescores op platformen

Platformdeskundige Martijn Arets gaat onderzoek doen naar manieren waarop reputatiescores duurzaam kunnen worden verankerd op platformen in de kluseconomie.

“Onderzoek naar reputatiescores op platformen draagt bij aan inclusieve arbeidsmarkt” – ZiPconomy

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker voor een online bijeenkomst over de platformeconomie?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke
iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Voor je ‘ligt’ de 200ste editie van mijn wekelijkse nieuwsbrief.  Al ruim 4 jaar deel ik iedere week mijn inzichten en analyses van de ontwikkelingen rondom de platformeconomie. Hiermee probeer ik bij te dragen aan de ontwikkeling en het volwassen worden van de platformeconomie in Nederland. En hoewel ik goede dingen zie gebeuren, besef ik dat we nog een lange weg te gaan hebben. Een lange weg met mooie kansen en uitdagende vraagstukken. Ook zie ik dat een steeds bredere groep met dit onderwerp aan de slag gaat, een heel goed teken.

In deze jubileum editie geen berichtgeving over andere platformen, maar de kick-off van een uniek nieuw onderzoek. De komende 12 maanden zal ik 2 dagen in de week mijn tijd besteden aan een eigen onderzoek naar hoe portabiliteit van reputatiedata van platformwerkers kan bijdragen aan een meer inclusieve arbeidsmarkt. Dit doe als onafhankelijke onderzoeker. Om mij heen heb ik een team van partners weten te verzamelen die dit onderzoek financieel en inhoudelijk supporten: UWV, FNV, Seats2Meet, YoungOnes, Freshheads en ETUI (European Trade Union Institute). Een (bewust) diverse groep waar ik trots op ben dat zij mij het vertrouwen hebben gegeven om dit vraagstuk te kunnen onderzoeken. Het is de verwachting dat er nog 1 tot 3 partners in een later stadium aansluiten.

In dit bericht het persbericht dat vandaag om 08:00uur openbaar is gemaakt. Veel leesplezier en een fijne week!

Platformdeskundige Martijn Arets gaat onderzoek doen naar manieren waarop reputatiescores duurzaam kunnen worden verankerd op platformen in de kluseconomie. Een pluriforme groep partners ondersteunt dit onderzoek, dat juist nu zeer relevant is, aldus Arets: “De rol van platformen groeit en biedt kans aan mensen die elders moeilijker aan een baan komen. Die opdrachtnemers worden steeds afhankelijker van reputatiescores. De impact van een diploma is nihil, terwijl de impact van reputatie maximaal is.”

De markt van platformen in de kluseconomie groeit en neemt steeds meer een unieke positie in bij het samenbrengen van vraag en aanbod van werk. Die unieke positie zit hem onder meer in het feit dat platformen inclusieve bemiddelaars zijn, zegt Martijn Arets: “Recruiters selecteren op basis van bias en cultuur, op een platform heeft iedereen een gelijkwaardige kans. Platformen bieden daardoor kansen aan mensen die elders niet aan de bak komen.”

Met het groeien van deze specifieke toegevoegde waarde van platformen, wordt de vraag hoe systemen daadwerkelijk functioneren én verbeterd kunnen worden steeds belangrijker. Een van de meest interessante vragen daarbij is de rol van de reputatiescore. Onderzoek toont aan dat de impact van reputatiescores voor opdrachtnemers op veel platformen doorslaggevend is bij het krijgen van nieuw werk.

Het onderzoek richt zich op de vraag hoe reputatiescores kunnen bijdragen aan meer empowerment voor de werkende. Arets legt uit: “We gaan op zoek naar het antwoord op drie vragen. We gaan kijken hoe platformen kunnen zorgen dat de scores meten wat ze moeten meten. Daarnaast gaan we onderzoeken hoe data portabel kunnen worden gemaakt. Het gaat hier om de vraag hoe een omgeving kan worden georganiseerd waar mensen hun score kunnen meenemen naar een ander platform. In de derde plaats onderzoeken we hoe de continuïteit van de data geborgd kan worden als bijvoorbeeld een platform failliet gaat.”

Arets is erg verheugd over de sterke en gevarieerde groep partners die zich aan het onderzoek verbindt: “We kiezen bewust voor samenwerking met partners uit de praktijk. We hebben een zeer pluriforme set aan partners die normaal gesproken niet vaak samen optrekken.” Over de aanleiding om het onderzoek te ondersteunen zegt Marije Ottenvanger van FNV: “FNV vindt het belangrijk dat werkers zelf beschikken over hun reputatiedata. Ze zetten zich immers hard in om een goede score te krijgen en te behouden. Daarom zijn wij partner: om mee te denken over technologische vooruitgang die eerlijk en transparant uitpakt voor elke betrokkene en juist ook voor de werkenden zelf.”

Martijn Arets merkt dat de partners enthousiast zijn vanwege de concrete insteek van het onderzoek: “Er wordt veel geroepen over dataportabiliteit, maar er is nog nauwelijks onderzoek naar gedaan. Dit onderzoek wil de praktijk ondersteunen. Zo ondersteunen we de platform-sector bij de verdere volwassenwording en bij het versterken van haar unieke positie met betrekking tot het samenbrengen van vraag en aanbod op de markt van flexibele arbeid. Bovendien dragen wij bij aan een sterkere positie van de opdrachtnemer in deze markt.”

Achtergrondinformatie

Martijn Arets is internationaal platform expert en verkent sinds 2012 de opkomst van de platformeconomie en de impact op de samenleving. Hij werkt voor het onderzoek samen met de meest gerenommeerde wetenschappers op het vakgebied en met de volgende partners: UWV, YoungOnes, Seats2Meet.com, FNV, Freshheads en ETUI. Het onderzoek loopt van april 2020 tot april 2021. Meer informatie is te vinden op www.kluspaspoort.nl.

Goedemorgen! Twee weken geleden stelde ik de vraag: wat is de impact van Corona op de vraag en aanbod van platformen. Ik meldde toen dat sommige platformen die bemiddelen in thuisschoonmaak een terugval zagen van 40 tot 80 procent en dat ook taxichauffeurs flink duimen aan het draaien zijn. En ook dat logischerwijs freelance bemiddelingsplatformen in sectoren die nu worden geraakt (zoals horeca) net als niet platform bemiddelaars het moeilijk hebben.

Intussen zijn er wat artikelen verschenen die iets inzicht geven op de impact op andere platformen en ook op de aanbodkant en zijn er wat voorbeelden voorhanden hoe snel platformen als ‘private regulator’ kunnen schakelen. Dat zal dan ook de rode draad zijn van deze editie.

Volgende week ontvang je de 200ste editie van deze nieuwsbrief. Al meer dan 4 jaar deel ik mijn observaties en analyses over de opkomst van de platformeconomie. De 200 nieuwsbrieven samen tellen meer dan 250.000 woorden, ongeveer 180.000 woorden meer dan mijn aankomende boek ‘Platformrevolutie’. Welke overigens eind juni zal verschijnen. De 200ste editie zal bestaan uit een uitgebreid stuk over een nieuw onderzoek dat ik onlangs ben gestart met 7 mooie partners. Dan weet je nu alvast waar de editie van volgende week over zal gaan. Fijne week!

Update: de impact van Corona op de vraag en aanbod van klusplatformen

Tot nu toe was er nog maar weinig bekend over de aanbodkant van platformen: nu veel mensen hun baan verliezen lijkt het logisch dat de platformen veel aanmeldingen van platformwerkers zien. Inschrijven als aanbieder op een platform is nu eenmaal eenvoudig en verloopt doorgaans, tenzij het een uitzend constructie betreft, volledig digitaal en binnen een half uur tot een dag moet het profiel wel online kunnen staan. Of die mensen vervolgens ook aan de slag kunnen is natuurlijk maar de vraag. Er bestaat zelfs een risico dat de aanbod kant groeit en de vraagkant gelijk blijft of zelfs krimpt, waardoor de aanbieders er gemiddeld gezien zelfs sterk op achteruit kunnen gaan en er een race2thebottom kan ontstaan. Immers: voor veel mensen zal het een ‘beter iets dan niets’ scenario zijn.

Vorige week kwam Appjobs via hun ‘Appjobs Institute‘, met cijfers naar buiten van de groei van het platform, de sectoren waar mensen naar zoeken en de resultaten van een interne enquete onder 1.400 platformwerkers. Appjobs kun je zien als een startpagina voor de kluseconomie. Op het platform kun je aangeven waar je woont en vervolgens geeft het platform een overzicht via welke klusplatform je welke klussen kunt doen bij jou in de omgeving of via een online klusplatform. Over de platformen vind je vervolgens wat informatie en is er de mogelijkheid om het platform een rating te geven. Vervolgens kun je via Appjobs ook bij de platformen als aanbieder een profiel aanmaken. Via een link kom je dan bij het platform zelf terecht. Dit is een unieke link en het ziet er naar uit dat het verdienmodel van Appjobs het leveren van ‘recruitment leads’ voor klusplatformen is.

In een Linkedin post deelt Appjobs CEO Alok Alström dat het platform in maart dit jaar 100.000 nieuwe bezoekers heeft gehad die op zoek zijn naar werk via platformen. Volgens Alok het hoogste aantal ooit voor Appjobs. Appjobs geeft ook aan dat zij 900.000 ‘members’ hebben. Een member bij Appjobs is een bezoeker die een account op het platform heeft aangemaakt. Voor de context van de cijfers (en de conclusies die je trekt) is het goed om te weten dat het niet duidelijk is hoeveel members nu ook daadwerkelijk klussen zijn gaan uitvoeren via platformen en wat de cijfers zeggen over de daadwerkelijke activiteiten binnen de kluseconomie.

In de eerste Appjobs grafiek is te zien op wat voor soorten platformwerk de bezoekers van de website naar op zoek waren. Het valt op dat sinds corona de categorie freelance, delivery en online survey met een groei van 200-300 procent veel aandacht hebben gekregen van de aanbod kant. Driving, house- en babysitting en cleaning bleven gelijk of daalden.

Het iLabour project van het Oxford Internet Institute leert ons weer wat meer van de vraagkant, de klantkant, van online klusplatformen. In onderstaand figuur is een duidelijke daling van het aantal klussen die beschikbaar is op het platform waar te nemen.

Hier over schrijven de onderzoekers het volgende: “This finding indicates that the downscaling effect may be dominating over the distancing effect. While this is only a preliminary finding, it suggests clear implications for workers and policymakers. For workers who are losing their jobs and freelancing gigs, this finding suggests that going online to find project work may unfortunately not be a viable way to claw back lost income. For policy makers, it suggests that many self-employed people, including online workers, will probably need financial support to get through the crisis.”

Je zou op basis van deze cijfers kunnen zeggen dat het aanbod op platformen van online werk, het zogenaamde crowdwork, stijgt (de categorie freelance en online survey van Appjobs) en de vraagkant sterk is gedaald. Minder werk voor meer mensen. Ik ben benieuwd wat voor effect dit heeft op de tarieven.

Een laatste grafiek komt wederom van Appjobs. Zij hebben een enquete uitgezet onder 1.400 bezoekers van hun website die aan het zoeken waren naar klussen en gevraagd wat hun motivatie is om op zoek te gaan. Wat mij opviel was dat 68% van de respondenten aangaf geen inkomen te hebben. En waarschijnlijk kijkt naar platformwerk als snelle manier om geld te verdienen. Eem 52% gaf aan op zoek te zijn naar platformwerk vanwege het verliezen van een baan. Hier onder alle cijfers:

Nu is het niet verstandig om op basis van bovenstaande cijfers al een conclusie te trekken en het is belangrijk dat er nog meer onderzoek wordt gedaan naar het effect van een crisis als corona op vraag en aanbod van platformen.

Hoe wendbaar zijn platformen

Dan is het interessant om te zien of platformen sneller kunnen schakelen dan niet-platform-bemiddelaars in tijden van crisis. Ook hier valt nog weinig over te zeggen, omdat je dan ook een benchmarkt moet hebben. En die is er (voor zover ik weet) nog niet.

Wel zag ik een aantal voorbeelden voorbijkomen die laten zien dat platformen met een grote (freelance) supply pool snel overschakelen naar andere markten. Dit is ook logisch, omdat platformen als ‘private regulator’ heel eenvoudig de processen aan kunnen passen. Daarnaast focussen veel platformen zich op niet gereguleerd werk, wat ook de aanbod kant heel flexibel inzetbaar maakt. Daarnaast verwacht ik dat zij hun pool vooral zullen proberen te plaatsen bij organisaties in plaats van individuele eindklanten. Dit vanwege de schaal, snelheid en de kosten die je maakt om een nieuwe klant aan te sluiten. Die zijn namelijk behoorlijk hoog voor een individuele (particuliere) klant.

De voorbeelden:

YoungOnes

‘YoungOnes ziet ruime verdubbeling logistieke dagklussen’

Een stijging van 108% ten opzichte van ‘voor corona’. In het artikel staan nog een paar voorbeelden van werkzaamheden die nu opeens booming zijn op het platform. Daarnaast verwacht ik dat ze ij YoungOnes ook goed naar het UWV rapport ‘Arbeidsmarkteffecten corona-crisis – inventarisatie acute tekorten en overschotten’. Een mooi lijstje waar de prioriteiten de komende periode op moeten worden gelegd;

Temper en Alicia

‘Freelance barman stapt over op bezorging: insuretech Alicia verzekert ze per uur’

Dit stuk gaat over een naar eigen zegge unieke ongevallen- en aansprakelijkheidsverzekering die je per uur af kunt sluiten. Alicia, de aanbieder van deze verzekering, heeft in no-time een shift gemaakt van verzekering voor horeca via Temper naar verzekering voor transport via Temper. Dat de nieuwe markt nog lang niet goedmaakt voor wat is verloren gegaan wordt duidelijk uit de volgende quote: “In het eerste weekend na de livegang verzekerde Alicia 300 bezorguren op Temper. In de pre-coronatijd verzekerde Moerman overigens ruim 8.000 gewerkte horeca-uren per week via het platform.”

Uber

Uber lanceerde de ‘work hub’. “Uber Works connects people to shift work like food production, warehouse, and customer service in Chicago, Dallas, and Miami. And with Uber Freight, where carriers get paid for every load they deliver, we’re providing priority eligibility screening for drivers with a Class A Commercial Driver’s License.

As we respond to COVID-19, the Work Hub will also include opportunities outside of Uber. During this challenging time, we will be teaming up with companies that are currently hiring, like Domino’s, Shipt, CareGuide, and others, to get drivers connected to jobs. We’re also including links to job postings for other companies. We’ll continue to add new partnerships and listings to the Work Hub as we find more opportunities for you, so check the Driver app regularly for updates.”

Naast dat het goed is dat Uber dit voor de chauffeurs doet, is het ook voor het platform zelf een heel interessante testcase hoe zij hun supply kunnen inzetten voor andere soorten (bezorg)klussen. Dit omdat alleen taxi wel erg smal is en daarnaast ook kwetsbaar voor een crisis als deze.

Doordash

‘DoorDash now delivers from over 1.800 convenience stores nationwide, kopte Techcrunch onlangs. Snel geschakeld.

Amazon

Als laatst zijn platformen waar de handel door het dak gaat dankzij corona. Alle boodschappen bezorg services hebben het drukker dan ooit. En ook Amazon zoekt 100.000 extra mensen om de vraag aan te kunnen. En in deze tijd is het platform, dat bekend staat niet al te veel over te hebben voor de werknemers, erop gebrand dat de productie door kan gaan. En ging het zelfs zo ver dat het de directeuren van Abbott Laboratories en Thermo Fisher Scientificzover zouden hebben gekregen dat ze een samenwerking hebben toegezegd voor het leveren van corona testen voor Amazon personeel, “ondanks dat ze momenteel verplicht zijn alle coronatesten aan de Amerikaanse overheid te leveren.”. Hoezo moraal?

In de media

Op ‘quarantainekamp’ via Airbnb (don’t try this at home) – Newsweek België

Corona als kantelpunt. Naar een nieuw sociaal stelsel voor alle werkenden. – ZiPconomy

De nieuwsbrief van vorige week is ook gepubliceerd op Zipconomy.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie (tegenwoordig ook via een online presenatie)?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Afgelopen week gaf ik online een presentatie over de platformeconomie voor 150 medewerkers van de Gemeente Rotterdam vanuit mijn tot webinar omgebouwde kantoor.  Presenteren, binnenkomende vragen lezen, twee camera’s en audio bedienen en de livestream controleren vroeg flink wat van mijn multi-task capaciteiten, maar het was erg leuk om te doen. Zeker voor herhaling vatbaar.  Ook werd vorige week in De Telegraaf mijn opiniestuk gepubliceerd waarin ik omschrijf wat ik zie gebeuren in deze corona crisis. In deze editie van de nieuwsbrief geen verhalen over platformen, maar een uitgebreide en ietwat aangescherpte versie van dit opiniestuk. Ik hoop dat het je de nodige food4thought geeft. Fijne week!

Het is een onwerkelijke tijd. Terwijl ik parttime thuiswerk met drie jonge kinderen, weet ik dat ik mijn ouders zeker nog een maand niet meer zal zien. In de eerste week van de crisis zag ik al 20 procent van mijn jaaromzet voor 2020 verdampen. Het coronavirus heeft mij en mijn omgeving op allerlei manieren in zijn greep. Ook ik vind het spannend en maak ik mij zorgen over wat komen gaat. Maar naast het leed, zie ik ook veel mooie dingen gebeuren. Dit zou wel eens een kantelpunt kunnen zijn naar een nieuw sociaal stelsel waarbij degenen die echt waarde toevoegen in de samenleving hiervoor beter worden beloond en zekerheden weer collectief worden georganiseerd, ongeacht de vorm van het contract dat je hebt. Maar dan moet er wel nog echt wat gebeuren.

Verbonden, veerkrachtig en flexibel

De verbondenheid is groot. Initiatieven om elkaar te helpen en een hart onder de riem te steken, schieten als paddenstoelen uit de grond. Ik geniet van de veerkracht die ik binnen organisaties zie. Iedereen heeft een ‘wij regelen dit’-mentaliteit en neemt verantwoordelijkheid. Binnen no-time werken hele bedrijven thuis en werken teams autonoom aan oplossingen. Deze crisis leert ons dat managers de autonomie van het individu jarenlang hebben onderschat en onderdrukt. Ik vermoed dat organisaties veel kleiner en wendbaarder kunnen worden en we prima uit kunnen met een stuk minder managementlagen in organisaties. Dit zolang we uitgaan van de autonomie van het individu en dat de meeste mensen er het beste mee voor hebben. Zet de default op vertrouwen in plaats van wantrouwen en controle. Dat scheelt een hoop.

Zelfs ons eigen kabinet en sociale partners, die normaal gesproken alles ontwijken wat met consensus te maken heeft, hebben in een paar dagen een indrukwekkend pakket noodmaatregelen uit de grond gestampt. Samen. Het is duidelijk: onder druk wordt alles vloeibaar.

Beroepsgroepen die écht belangrijk zijn

Tegelijkertijd legt deze crisis ook een aantal weeffouten in onze samenleving bloot. Weeffouten waar we ons al lang van bewust waren, maar we hadden de luxe om ze te negeren. Tot nu.

Deze crisis maakt duidelijk welke beroepen belangrijk zijn voor de continuïteit van onze samenleving. Welke beroepen er echt toe doen. Pijnlijk om te zien is dat dit niet de beroepen zijn die we waarderen met het meeste inkomen. Het zijn de onderbetaalde zorgmedewerkers, docenten, journalisten. De hulpverleners, gemeenteambtenaren, supermarktpersoneel en de logistieke medewerkers. De beroepsgroepen waar jarenlang op is bezuinigd die nu met een ongelofelijke toewijding ons land overeind houden. Zonder vragen. Wanneer deze crisis voorbij is, zou het goed zijn om eens goed te kijken hoe we hier een betere balans in kunnen creëren. Dit stelt ook Sarah O’Connor in haar blog ‘It is time to make amends to the low-paid essential worker – The coronavirus crisis has exposed the plight of a precarious army labouring around the clock’.

Nu klinkt ‘zonder vragen’ heel barmhartig en in veel gevallen is dit ook zo. Ik heb dan ook veel respect voor iedereen die nu het klokje rond werkt om deze crisis te bezweren. Maar in veel gevallen hebben mensen ook simpelweg geen keuze. Dit wordt onder andere in dit artikel ‘The workers with no choice but to keep on with the job’ krachtig omschreven. Onderzoeker Vili Lehdonvirta vatte het pakkend samen in deze tweet: “The two-class system of the pandemic society: the home-bound zoomers and the street-running gigsters who serve them. Other positions are unstable—anyone holding them soon collapses into one of the two.” Want wie denkt dat iedereen een keuze heeft, moet misschien eens vaker buiten de eigen bubbel treden.

Steun voor iedereen?

Met het noodpakket is een historische stap gezet, nu is het een kwestie van doorpakken. En ik hoop echt van harte dat het geen administratieve chaos wordt. Voor iedereen zijn het onzekere tijden, maar het valt op dat jouw zekerheden en weerbaarheid sterk afhangen van de vorm van je contract. Werknemers in loondienst komen er over het algemeen beter vanaf dan flexwerkers en zelfstandigen.

Politiek en sociale partners praten al tijden over een basisvangnet voor alle werkenden en een herontwerp van ons sociale stelsel. Deze crisis lijkt het moment om de eigen kortetermijnbelangen opzij te zetten en aan de slag te gaan met een oplossing voor iedereen. Ik hoop dat na een eensgezinde start niet bij een volgende stap iedereen weer in de verdedigingsmodus schiet en alleen vecht voor de belangen van de eigen achterban. We hebben na de presentatie van het Borstlap rapport gezien: alle partijen stonden samen op het podium, maar hadden zich nog geen dag later alweer in de eigen loopgraven ingegraven. Het is geen verrassing dat dat ons als samenleving, maar ook de ingegraven partijen zelf, niet verder helpt. Dus hup: de ego’s aan de kant, kijk naar voren en het grote plaatje, luister niet alleen naar degenen met de grootste mond (en het beste lobby apparaat) en houdt die eensgezindheid vast.

Tot slot

Natuurlijk heb ik ook zorgen. Zorgen over de onzekerheid hoe lang dit gaat duren. Zorgen over iedereen die nu om welke reden dan ook buiten de boot valt. Zorgen over hoe straks verder. En wanneer dat straks dan is. Ook zorgen over of de rekening van het ongekende steunpakket straks niet juist bij degenen komt te liggen die het hardste werken, het minst klagen, het slechtst zijn georganiseerd en het minste verdienen. Terwijl de grote slimme partijen die nu een flink deel van de steuntaart op peuzelen straks vrolijk het aandeelhoudersbelang weer vooropzetten en hun maatschappelijke verantwoordelijkheid als vanouds ontduiken. Zorgen dat deze crisis uiteindelijk de kloof tussen arm en rijk alleen maar zal vergroten. En zorgen dat dit ‘unieke’ momentum om tot een langverwachte (en broodnodige) systeemverandering te komen niet het gewenste effect heeft. Want al ben ik een optimist, de realist in mij verteld mij dat we nog een lange weg te gaan hebben.

Naast alle ellende en onzekerheid, zie ik kansen om nu eindelijk de problemen die jarenlang vooruit zijn geschoven aan te pakken. Laten we de dit moment gebruiken om opnieuw na te denken over inkomensverdeling. En ons af te vragen welk sociaal vangnet we nodig hebben voor alle werkenden in onze economie. Ik pleit voor een verplicht universeel collectief en sociaal vangnet voor alle werkenden, met toegang tot verzekeringen en pensioen.

Geef de overheid na tijden van gebrek aan leiderschap en visie weer een kans.Never waste a good crisis, zou ik zeggen. Dan kijken we over een paar jaar niet alleen terug op een crisis die ons land in de afgrond stortte, maar ook een crisis waar we als samenleving sterker uit zijn gekomen. Ik begrijp dat dit geen gemakkelijke taak is, maar na eerdere mislukte pogingen zie ik het nu echt als het moment van ‘nu of nooit’. Dan maar nu zou ik zeggen…

Goedemorgen! Afgelopen week zou ik eigenlijk in Milaan zijn voor een tweedaagse workshop over platform design. Niet geheel verrassend ben ik niet naar Milaan geweest. Wel heb ik aan de tweedaagse in de vorm van een online workshop deelgenomen. Een bijzondere ervaring om met de tools Zoom en Miro twee lange dagen met 25 deelnemers uit meer dan 15 landen en een stuk of 10 tijdzones samen te werken. Het was intensief, maar een waanzinnige ervaring en erg veel van geleerd. Onder aan deze editie vind je de ‘groepsfoto’.

Waar ik in de laatste twee edities van mijn nieuwsbrief in ben gegaan op platformen die vraag en aanbod van vrijwilligerswerk bijeenbrengen en hun reactie op de Corona crisis, wil ik voor deze week eens kijken naar een aantal platform gerelateerde vraagstukken rondom platformwerk die door de Corona crisis komen bovendrijven.

In de goede economische tijden, zeg een week of 5 geleden, stelde ik regelmatig de vraag: zijn platformen vooral succesvol in tijden van hoogconjunctuur? Hoewel het eenvoudig is om daar over te filosoferen, is het nu een (hopelijk voor iedereen korte) periode waar we iets zinnigs over deze vraag kunnen gaan ontdekken en zeggen.

Het is nu intussen duidelijk dat de markt van klusplatformen, die wordt gekenmerkt door korte klussen (zowel van duur als van periode aanvraag tot uitvoer) van zeg een paar minuten tot maximaal een dag of twee, misschien wel het hardst wordt geraakt in tijden van crisis. Bij platform voor thuisschoonmaak Helpling werd in de eerste week al 40% van alle thuisschoonmaken geannuleerd. De verwachting is dat dit op zal lopen tot 50 – 60%. In Italië is al 80% geannuleerd. Bij concullega Homeworks was dit in de eerste week al 60%. Ook Uber chauffeurs klagen over een enorme terugval van werk en komen amper nog uit de kosten.

Ook op andere platformen is een terugval te zien. Zo spitte ik wat klussen door op de website van Temper en ontdekte dat ook daar het aanbod niet om over naar huis te schrijven is. Op het platform dat zijn oorsprong kent in de horeca staat nog maar weinig klussen en voor de klussen die beschikbaar zijn, komen veel reacties. Zo krijgt een oproep voor een ‘passievolle cateringmedewerker’ 139 aanmeldingen. De gemiddelde responstijd van deze klant staat op 72 uur, wat mij doet vermoeden dat de klus automatisch is ingeschoten, maar de klant nu even niet op mensen zit te wachten.

De belangrijke vraag is nu wel natuurlijk: hoe zit dit met de rest van de markt? Want hoewel de terugval bij Helpling en HomeWorks dramatisch is, zal dit bij de rest van de markt, die zich grotendeels in het zwarte circuit afspeelt, vast niet anders zijn. En zullen naast Temper alle bemiddelaars voor flexwerkers in de horeca het momenteel heel moeilijk hebben. Mijn vermoeden is dat er weinig verschil zal zijn in de terugval van vraag via platformen als via niet-platform bemiddelaars.

Wat zijn dan wel platform unieke vraagstukken die de moeite waard zijn om nogmaals te stellen in tijden van crisis? Ik zet er hier 4 op een rij:

1. Kunnen platformen sneller schakelen dan niet platform organisaties in tijden van crisis?
2. Welke rol kan een platform spelen voor haar gebruikers in tijden van crisis?
3. Hoe het fabeltje van platform als prikbord nu echt achterhaald is
4. Hoe de crisis laat zien dat verplichte zekerheden, los van de vorm van het contract, een must is.

Kunnen platformen sneller schakelen dan niet platform organisaties in tijden van crisis?

Waar ‘traditionele’ organisaties veelal wat moeizaam en traag bewegen, zijn platformen continu bezig met het verbeteren van hun dienstverlening. Alle gebruikers zijn realtime proefkonijnen (en daar kun je wat van vinden), waardoor een platform snel kan leren, valideren en doorontwikkelen. Snel schakelen, nieuwe dingen bedenken, valideren en opschalen zit in het DNA van een platform organisatie.

Ook nu is de snelheid waarmee platformorganisaties op deze crisis inspelen niet te missen. In de laatste twee edities deelde ik al wat voorbeelden van platformen die vraag en aanbod van vrijwilligerswerk met elkaar verbinden die binnen enkele dagen het platform hadden aangepast voor deze crisis. De Coronahulp variant van NLVoorelkaar heeft (naar eigen zegge) nu al 85.000 paginabezoeken gegenereerd op de speciale website en de 67 lokale actieplatformen. Een ander mooi voorbeeld is Open Social, een Nederlandse SaaS-dienst en bouwer van online communities. Zij maakten ‘in 48 uur tijd een platform waar ziekenhuizen en andere medische bedrijven apparatuur en kennis kunnen uitwisselen.’ Intussen maken 400 organisaties wereldwijd gebruik van dit platform.

Hoewel bovenstaande voorbeelden indrukwekkend zijn, zegt het nog niet veel over de wendbaarheid van bestaande klusplatformen met een bestaand groep werkenden waar van de een op de andere dag de vraag wegvalt. Buiten Nederland doen de platformen flink hun best om de weggevallen business op te vangen. In het artikel ‘Disrupting ‘Business as Usual’: How COVID-19 is impacting platform-mediated labor and social reproduction’ van Niels van Doorn et al (leestip!!), omschrijven de auteurs hoe het er aan de andere kant van de plas aan toe gaat:

“Now that NYC’s ride-hailing industry is taking a big hit due to COVID-19, which is also wreaking havoc on the restaurant and hospitality industry, drivers and restaurant workers are turning to delivery platforms to salvage part of their income while Uber and Amazon are exploring the possibility of delivering test kits in the near future. Uber and Lyft are also trying to capitalize on an increased need for the private transportation of vulnerable people and critical goods, through their Uber Health and LyftUp initiatives, respectively. Meanwhile, DoorDash is partnering up with NYC’s government to deliver food to “medically fragile students”, and it has also launched a “package of commission relief and marketing support” for new and existing partner restaurants.”

Ook het Nederlandse Temper probeert het roer om te gooien. In een Linkedin post van een van de Salesmanagers staat dat het platform per 16 maart is opengesteld voor andere ‘sectoren die hulp kunnen gebruiken’ als warehousing, supermarkten, bezorgdiensten, transportbedrijven, callcenters en zorg’. De tijd zal het lerenof platformen als Temper sneller dan andere bemiddelaars in staat zijn om te schakelen tussen verschillende markten met eenzelfde ‘supply’ pool. Technisch hebben ze zeker een voorsprong, maar uiteindelijk moet je ook bij de klant binnen zien te komen en de juiste mensen in het bestand hebben die ook op andere plekken aan de slag kunnen gaan. Ik ga het volgen.

Welke rol kan een platform spelen voor haar gebruikers in tijden van crisis?

Een platform kan in principe een grote rol spelen voor haar gebruikers in tijden van crisis. Het platform kan gebruik maken van de schaalvoordelen om snel nieuwe klanten te vinden, kan gebruikers ontlasten door bijvoorbeeld commissies tijdelijk niet te innen en ga zo maar door. Maar uiteindelijk zal een platform, net als menig ander bedrijf, in veel gevallen eerst de eigen toekomst proberen te borgen. In NRC afgelopen week een interview met de nieuwe topman van Booking.com. Op de vraag wat hij voor de getroffen hotels kan doen antwoordde hij: “Ik ben de kerstman niet, ik kan niet zomaar geld gaan uitdelen”. Nu drukt hij zich hierbij niet heel tactisch uit, iets dat hij in het stuk vaker doet, maar de mogelijkheden zijn inderdaad beperkt. Al ben ik er wel van overtuigd dat wanneer er een wil is, er altijd vanuit de schaalvoordelen van het platform iets gedaan kan worden om de pijn van de gebruikers iets, al is het maar iets heel kleins, te verlichten. En misschien is het sowieso goed om eens te kijken of een deel van de winst, Booking maakte in 2016 nog 2,4 miljard euro winst op een omzet van 7,1 miljard, kan worden gereserveerd in een fond voor calamiteiten. Dat zal bij een beursgenoteerd bedrijf erg lastig worden, dus misschien moeten we na de Corona crisis maar nog eens serieuzer gaan nadenken over coöperatieve platform modellen of andere eigenaarschap vormen als het Steward Ownership Model waar ik eerder over schreef. Want iets meer verantwoordelijkheid zou op zijn plaats zijn.

Hoe het fabeltje van platform als prikbord nu echt achterhaald is

Veel klusplatformen noemen zichzelf een prikbord, wijzend naar het prikbord bij supermarkten waar je met een briefje iets aan kunt bieden en iemand jouw briefje af kan halen om vervolgens een transactie met jou te doen. Voor wie deze nieuwsbrief al langer leest zal het geen verrassing zijn dat ik die hele prikbord metafoor de grootste onzin vindt. Een platform heeft als ‘private regulator’ een belangrijke vinger in de pap bij het realiseren van een transactie. Dat is in principe goed, prikborden werken nooit op grote schaal, maar de machtspositie van de private regulator kan ook misbruikt worden door het platform.

Met de Corona crisis heeft menig platform laten zien dat het debat over wel of geen prikbord toch echt verleden tijd is. Zo besloot Airbnb eenzijdig om de door hosts op individueel niveau opgestelde annuleringsvoorwaarden te overrulen ten koste van de hosts. Uber en andere taxi platformen besloten om in sommige steden de dienstverlening te staken. En freelance platformen zijn naarstig op zoek naar andere afzetmarkten waar ze er alles aan doen om hun bestaande pool platformwerkers te matchen met klanten in andere sectoren. Dit allemaal voor het goede van vooral het platform, maar ook de aanbieders. Prima natuurlijk, maar ik denk dat deze crisis meer dan ooit heeft laten zien dat een platform toch echt wel meer is dan alleen een simpel prikbord. Laten we die discussie dan ook maar snel achter ons laten.

Hoe de crisis laat zien dat verplichte zekerheden, los van de vorm van het contract, een must is.

Hoewel dit punt zeker na alles wat nu al is gebeurt in deze crisis eigenlijk geen toelichting meer nodig heeft, toch nog even een tekenend praktijkvoorbeeld. Vorige week las ik het artikel “Uber Asks US Government to Give Its Workers Health Insurance In a desperate bid, Uber wants a federal fix to the problem of its drivers wanting livable wages and healthcare coverage.”

Uber CEO Dara Khosrowshahi heeft met succes in de VS een lobby gevoerd waarbij een deel van het noodpakket is gereserveerd voor ‘gig economy workers’. Op de korte termijn natuurlijk fijn, maar op lange termijn (zoals ook in het artikel van Niels van Doorn et al wordt vermeld) is dit een probleem, omdat via deze weg de huidige handelswijze wordt gelegitimeerd. Zoals Veena Dubal het in een tweet verwoordde: “Gig companies get out from the billions of dollars they owe states for refusing to pay into unemployment insurance funds.“

De eindconclusie van de auteurs van het stuk op Vice is duidelijk: “When you take all of this into account, it’s easy to see what Khosrowshahi is doing here—it’s what Uber has been doing this past decade: begging for more subsidies to continue this unsustainable business model. The U.S. should be moving toward universal free healthcare for all, but that’s not currently the world we live in. And so all Khosrowshahi is acknowledging in his letter is that the business model his company pioneered has left millions of people around the country vulnerable and his company has done little to fix it.

Tijd voor een systeemverandering….

Gespot

Opdracht geannuleerd? Dit kun je doen! – ZiPconomy

Zou een crisis als deze een momentum zijn om weer eens goed na te denken over belangenbehartiging van werkenden? FNV lijkt hier wel iets in te zien en geeft in deze tijden veel aandacht aan de problemen voor zelfstandigen door de Corona crisis. FNV Zelfstandigen heeft daarom een brochure (zie hier) opgesteld met een aantal tips en adviezen over hoe om te gaan met afgezegde afspraken en geannuleerde opdrachten. En is er een enquete om te verkennen wat de vragen en problemen zijn bij zelfstandigen in deze tijd.

De groepsfoto

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie? Tegenwoordig ook gespecialiseerd in online presentaties 😉

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Afgelopen editie deelde ik een korte analyse van de markt van platformen die vraag en aanbod van vrijwilligerswerk bijeenbrengen en kwam ik tot de conclusie dat er weliswaar genoeg platformen zijn die vraag en aanbod van vrijwilligerswerk voor deze crisis bijeenbrengen, maar dat er nog wel ruimte was voor verbetering. Ik kreeg als reactie veel tips met nieuwe initiatieven, maar ook van bestaande initiatieven die een ‘corona’ uitbreiding op de huidige dienstverlening hebben geïnitieerd. Daarnaast zag ik veel bestaande niet vrijwilligersplatformen op meerdere manieren reageren op de situatie. In deze editie ga ik dan ook in op deze 3 onderwerpen. Fijne dag!

Platformen vrijwilligerswerk reactie

De vier grootste platformen die vraag en aanbod van vrijwilligers matchen heb ik vorige week al behandeld: NLvoorelkaar, WeHelpen, Deedmob en Mijnbuurtje. Binnen een week hebben alle vier de platformen op ieder een eigen manier actie ondernomen om bij te dragen aan het matchen van vrijwilligers voor de Corona crisis.

NLvoorelkaar lanceerde een speciale Corona pagina op het platform. Slim is dat zij gebruik maken van het bestaande netwerk van 70.000 vrijwilligers die via het platform actief zijn. In het netwerk van het platform zitten ook 59 gemeenten. Met deze cijfers is de kans op succes natuurlijk groot: vanuit een stevige basis vooruit werken.

Ook Mijnbuurtje heeft een speciale Corona release doorgevoerd op alle lokale platformen die zij faciliteren. Daarnaast heeft het wat extra service aangekondigd voor bestaande klanten.

Deedmob lanceerde het geheel nieuwe platform Coronahelpers. Wat opvalt bij dit platform is dat de vraag vooral komt vanuit bestaande partners. Het is dus geen platform dat eenvoudig vraag en aanbod tussen individuen faciliteert. Het is de vraag in hoeverre een tijdelijk platform gaat werken. Andere initiatieven hebben ervoor gekozen voor een uitbreiding op het bestaande platform. Ik heb het idee dat dat een betere keuze is.

Het meest innovatief is Whapp, het nieuwe initiatief van WeHelpen. “Met Whapp kun je niet alleen zelf om hulp vragen, maar ook jouw hulp aanbieden aan andere gebruikers. Wanneer iemand in jouw omgeving om hulp vraagt, zoekt Whapp gebruikers die bij die vraag passen. Als jij een match bent, stuurt Whapp je een berichtje met daarin de vraag. Voel je je geroepen om te helpen, dan kun je direct met de hulpvrager chatten.” Een waanzinnig leuk concept en goed uitgevoerd, al ben ik wel erg benieuwd hoe lang het duurt voordat deze service werkt. Whapp zoekt naar hulp in een straal van 7 km rondom de vraagsteller, de transactie is immers lokaal. Om dit platform / deze app goed te laten werken heb je dus best wat massa nodig. De app is overigens niet geheel nieuw: in 2019 lanceerde WeHelpen de app al en na diverse pilots voor verschillende gemeenten was de Corona crisis een goede aanleiding om de app versneld landelijk in te voeren.

Nieuwe initiatieven

De afgelopen dagen zijn er echt ontzettend veel mooie nieuwe initiatieven voorbij gekomen. Ik zal er hier een paar uitlichten:

Roamler initieerde het platform ‘Bezorg de Zorg’. De omschrijving: “Het zorgpersoneel van Nederland werkt tijdens de Coronacrisis keihard om de overvolle gezondheidsinstellingen draaiende te houden. Juist zij, die nu zó belangrijk zijn, lopen dagelijks tegen problemen aan die thuisblijvers in mindere mate ervaren, zoals het doen van boodschappen, om nog maar te zwijgen over de lege schappen die ze aantreffen. Om deze hardwerkende professionals te helpen, gaat de Roamler community (vrijwillig) aan de slag! Zij gaan boodschappen doen én bezorgen, via het het Roamler platform. Zorgverleners kunnen via de website bezorg-dezorg.nl een boodschappenlijst indienen en worden daarna gematcht aan een Roamler die voor hen de taak oppakt en de boodschappen komt brengen.” Top initiatief.

Het team van Part-up heeft de afgelopen week ook het klokje rond gewerkt om verschillende organisaties in de zorg te faciliteren met hun platform software. In deze post: “Spreadsheets voldoen niet meer om het werk dat herverdeeld moet worden, te organiseren. Terwijl zorgpersoneel rondom de intensive care wordt ingezet, matchen wij de overige medewerkers en vrijwilligers met al het werk dat blijft liggen, zodat de zorg door kan blijven draaien.” Oftewel: optimaal gebruik maken van de beschikbare capaciteit binnen de eigen organisatie.

Laurens Walling, een van de oprichters van deze coöperatieve platform organisatie, vertelde mij ook dat hun software nu ook wordt ingezet om vrijwilligers van buiten ziekenhuizen te matchen met vraagstukken waar de zorg op dit moment mee te maken heeft. Hij vertelde mij dat ziekenhuizen hier al jaren mee bezig zijn, maar dit meestal beperkt bleef bij een contact formulier op de website, waarna iemand handmatig een match maakte. Via het platform worden nu direct een pool vrijwilligers ontsloten aan de medewerkers van het ziekenhuis. Geen centrale matching meer en een proces vele malen sneller en efficiënter dan voorheen. En juist die snelheid, dat is wat juist nu van grote toegevoegde waarde is.

Nog een paar andere initiatieven:

• Een sympathiek matching platform: https://www.gewoonmensendiemensenwillenhelpen.nl/
• Van mijn eigen buurman: #steundekeukens. Een eenvoudige website waarop klanten kunnen zien welke restaurants in de buurt nog open zijn voor afhalen of die bezorgen.
• Helpende Hand: een simpele webapp, gemaakt door Erwin Blom van FastMovingTargets, om vraag en aanbod in je wijk, buurt familie of vereniging bij elkaar te krijgen.
• Een mooi initiatief: Studenten helpen scholieren. “Bijles en studiebegeleiding voor scholieren, door studenten. Want ook al zijn de scholen dicht, jij verdient een goede begeleiding bij jouw schoolwerk.”
• Sharetribe, een SaaS oplossing waarmee je eenvoudig een marktplaats platform kunt bouwen, heeft besloten om non-profit initiatieven te supporten met een ‘open-ended free trial’ van Sharetribe Go.

Reactie bestaande reguliere platformen

Airbnb

Het platform dat de meest rigoureuze beslissing heeft genomen in Airbnb. Het platform, dat in 2020 naar de beurs zou moeten gaan (die kans is klein), maakte het volgende nieuws bekend: “Airbnb is updating its cancellation policy to allow guests to cancel reservations anywhere in the world for a full refund.” Een mooi gebaar, maar wel met een grote impact voor de ‘andere’ kant van de marketplace: de aanbieders. Want waar Airbnb de commissie van geannuleerde verblijven misloopt, ligt de rekening van deze beslissing natuurlijk voor het overgrote deel bij de verhuurders. En die krijgen met deze beslissing een grote klap te verwerken. In hetzelfde bericht zegt Brian Chesky, een van de oprichters, het volgende: “we know our hosts depend on money from Airbnb. 50% depend on it to pay their rent/mortgage.”. Het is natuurlijk de vraag wie het beste de pijn van deze gemiste transactie zou kunnen dragen: de toerist of de verhuurder. Het is opmerkelijk dat Airbnb de kant van de toerist heeft gekozen, over de rug van de verhuurders. Daar leek Airbnb niet geheel blind voor. Chesky: “We are working on some bold ideas to support hosts, and we will have news very soon.” Dat ‘bold idea’ kwam even later naar buiten en was minder ‘bold’ dan is aangekondigd. In dit stuk: “In a letter sent Tuesday to House Speaker Nancy Pelosi and House Minority Leader Kevin McCarthy, the online travel company recommended that the legislature pass a collection of tax relief and loan measures that would specifically benefit its network of hosts. The measures would provide both short-term help for property managers and, longer term, potentially make the short-term rental business more profitable for them.”

Een uiterst discutabele stap. Met deze actie heeft Airbnb vrienden gemaakt bij iedereen die een accommodatie heeft geboekt en hier vanwege Corona van af wil. Maar het laat daarmee tegelijkertijd de verhuurders zitten. En dit is, los van de illegale hotels waar je wat mij betreft geen medelijden mee hoeft te hebben, voor heel veel verhuurders (die 50%) echt een probleem. Vooral opmerkelijk omdat voorheen verhuurders zelf de ruimte hadden om zaken als ‘cancellations policies’ zelf te bepalen en dit door Airbnb is overruled.

Wat je ook van deze actie wil vinden: met deze actie in gedachte is de discussie of Airbnb een prikbord of een bemiddelaar is natuurlijk volledig verleden tijd.

UberEats

Bij de maaltijdbezorg platformen is het aanbod van restaurants de afgelopen week behoorlijk gegroeid. De vraag lijkt nog niet te ‘profiteren’ van de situatie. De meeste mensen zijn ook thuis en kunnen dan ook prima zelf koken is mijn gedachte hierbij. UberEats maakte deze week bekend om nieuwe restaurants geen activeringskosten (400euro) in rekening te brengen en de procedure om toegelaten te worden als restaurant te versnellen naar maximaal 48uur. Prima actie.

Voor klanten besloot het bedrijf om tijdelijk geen bezorgkosten in rekening te brengen. Ook natuurlijk erg aardig. Er is dan wel een hele grote ‘maar’. Want het is toch best opmerkelijk dat in tijden van crisis de klant een incentive krijgt in plaats van de (nu meer dan ooit) kwetsbare bezorger. Praktisch gezien laat deze actie zien dat het duidelijk is aan welke zijde van de marktplaats de schaarste ligt. Het platform doet overigens, net als concullega Deliveroo, wel iets voor de bezorgers. Bezorgers die met Corona zijn besmet krijgen financiële steun. Alleen zijn de voorwaarden voor die steun zo strikt, dat ik net verwacht dat daar in Nederland een koerier voor in aanmerking zal komen.

Tweet

In de media

Wie komt er op voor de Uber-chauffeur? – NRC

In dit NRC stuk mocht ik ook een bijdrage leveren. Twee fragmenten:

“Volgens Martijn Arets, onderzoeker en expert op het gebied van online platformen, legt het coronavirus op pijnlijke wijze bloot dat we onze arbeidsmarkt verkeerd hebben ingericht. „Welke rechten en plichten je hebt, hangt af van je contract. En of er een organisatie is die voor jouw rechten opkomt”, zegt Arets. „Je ziet dat de onderkant van de arbeidsmarkt ook in de platformeconomie niet weerbaar is.””

Arets zegt te hopen dat deze crisis zal leiden tot wetgeving om juist deze groep in de toekomst beter te beschermen. En niet door iedereen in dienst te nemen zoals vakbond FNV wil. „Dat gaat niet werken”, zegt Arets. „Zorg nou eens dat alle werkenden dezelfde collectieve basisverzekering hebben die iedereen dezelfde bescherming biedt, ongeacht het contract dat je hebt. Gebruik alle eensgezindheid en het momentum nu om tot een collectieve oplossing te komen.”

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie (tegenwoordig ook via een online presenatie)?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Mijn buren kwamen gisteren terug van hun vakantie en zeiden: we zijn in een heel ander Nederland teruggekomen. En dat is helemaal waar. De onzekerheid hield en houdt mij (en ik vermoed ook de rest van het land) in zijn greep. Fijn dat er nu keuzes zijn gemaakt, maar rustiger zal het er niet op worden. Ik had oorspronkelijk deze nieuwsbrief al klaargezet met 5 artikelen, toen besloten om een stuk te schrijven over de 5 punten waarop deze crisis een harde vinger op bestaande systeemfouten legt totdat gister avond bekend werd dat het land nu echt op slot gaat. Binnen al die onzekerheid bedacht ik mij: welke rol kan een platform spelen in het creëren van iets van orde in deze chaos. En dat is dan ook precies waar deze editie om draait.

Ik zal de komende weken soms overdag en vooral ’s avonds wanneer de kinderen slapen aan het werk zijn.  Want dat thuiswerken klinkt als een waanzinnig concept, maar met kinderen van 1, 5 en 6 zal dat in de praktijk toch een uitdaging worden. Presentaties zijn afgezegd, maar mijn onderzoek en boek lopen door. Volgende week zal mijn stuk over de systeemfouten alsnog verschijnen, moet er nog even op kauwen. Veel sterkte met het vinden van jouw draai in deze nieuwe situatie.

Hoe platformen ons door de Corona crisis heen kunnen trekken

De (terechte) maatregelen om grip te krijgen op de Corona crisis hebben een grote impact op de dagelijkse gang van zaken van onze maatschappij. Er is een grote onbalans in werkdruk en zorgtaken. Met het sluiten van scholen en kinderdagverblijven en het verplicht thuiswerken voor wie dat kan is iedereen voor zich bezig om de ballen in de lucht te houden. Daarnaast zijn er groepen in de zogenaamde ‘vitale sectoren’ die wel door móeten werken, maar daardoor moeite hebben om de dagelijkse organisatie van bijvoorbeeld een gezin rond te krijgen. Deze onbalans valt niet te organiseren door centrale instituties. Enerzijds omdat deze op een laag pitje draaien en geen capaciteit hebben en anderzijds omdat de zorgvraag (in de meest brede zin van het woord) die er nu is niet centraal te coördineren is.

Een vraag die mij het afgelopen weekend bezighield was: “Waarom is er eigenlijk geen platform die mensen die iets kunnen (boodschappen, koken, oppassen en bepaalde niet gekwalificeerde zorgtaken) verbindt met mensen die iets nodig hebben?”.

Gistermiddag (tijdens het buitenspelen met de kinderen) en avond ben ik hierin gedoken. Het antwoord: er is veel. Heel veel. Maar of het bestaande aanbod hét antwoord gaat geven op deze vraag? Ik ben er nog niet van overtuigd. Een korte analyse.

Digitale participatie platforms

Tijdens mijn zoektocht, waar ik ook diverse tips via Twitter op binnenkreeg, ben ik veel mooie initiatieven tegengekomen.

Grofweg zou ik deze initiatieven willen indelen in 3 categorieën:

1. Platformen voor algemene communicatie doeleinden binnen buurten. Denk hierbij aan buurtplatformen als Nextdoor of algemenere middelen als Facebook groepen en Buurt Whatsapp groepen;
2. Marktplaatsen die specifiek zijn gericht op het verbinden van vraag en aanbod van hulp- en zorgvragen. Mooie voorbeelden zijn NLvoorelkaar, WeHelpen, Deedmob, Mijnbuurtje.nl en Croqqer;
3. Platformen die een niche faciliteren. Zoals Thuisafgehaald.nl, HandigeHelden en het Belgische Helpper.

Een iets bredere kijk op platformen en samenleving vind je in het rapport ‘Digitale ondersteuning van zelfredzaamheid en participatie’ heeft het Kwaliteits Instituut Nederlandse Gemeenten (KING) een flinke inventarisatie gemaakt hoe gemeenten platformen kunnen gebruiken voor informatievoorziening en burgerparticipatie. Het rapport ‘Keuzewijzer e-tools’ is in dat kader ook interessant om door te lezen, maar blijft – zoals de titel ook zegt – vooral in de tooling zitten.

In het KING rapport wordt een interessante hoofdindeling gemaakt van de onderzochte platformen. Op basis van de input van diverse platformbeheerders zijn zij gekomen tot een hoofdindeling in 3 hoofdcategorieën, variërend van algemeen tot specifiek.

Wat mij opviel

Wat mij opviel bij de platformen die ik heb bezocht:

1. Uiteindelijk gaat het om lokale transacties: mensen die ontmoeten elkaar fysiek, dus je hebt op (hyper)lokaal niveau een goede balans tussen vraag en aanbod nodig. Aan de andere kant zie je dat de platformen wel veelal landelijk opereren of een ‘meta platform’ hebben. Door veel lokale communities te faciliteren maak je vanzelf gebruik van schaalvoordelen voor ontwikkeling, begeleiding en strategie;
2. Een platform is techniek, maar het succes hangt af van de mensen die het uitvoeren. Veel platformen hebben lokaal eigen mensen of vertegenwoordigers om gebruikers op het platform te helpen;
3. De platformen hebben allemaal behoorlijk veel functionaliteiten (kennisbank, agenda, projectpagina’s, etc.) en soms zijn er meerdere belangen (gemeenten die het in een breder project stoppen);
4. Er kan op de meeste platformen echt van alles worden gevraagd en aangeboden, wat het lastiger maakt om een goede en snelle match te maken tussen vraag en aanbod.

Dilemma

Het is lastig om een keuze te maken welk platform op dit moment de beste papieren heeft. Dat is namelijk volledig afhankelijk van welk probleem je aan wilt pakken en wat de doelstellingen zijn. Voor waar naar ik op zoek ben merk ik dat bij de bestaande platformen het vaak groot aantal stakeholders en de grote diversiteit aan functionaliteiten en soorten dienstverlening een probleem om op korte termijn zijn om snel meters te kunnen maken.

Zo ben ik onder de indruk van het werk van o.a. NLvoorelkaar, WeHelpen en Deedmob, maar de enorme verscheidenheid aan categorieën en de lange flow om een transactie te kunnen maken zorgden ervoor dat ik afhaakte. Datzelfde probleem hebben veel goedbedoelde bottom up initiatieven als een Linkedin groep waar (oud) zorgmedewerkers die hulp willen bieden zijn verenigd en het sympathieke www.gewoonmendendiewillenhelpen.nl . Ook was ik onder de indruk door het Ready2Help project van het Rode Kruis. 40.000 Mensen hebben zich hier aangesloten om een hulpvraag te ontvangen bij een noodsituatie. Niet heel geschikt voor hetgeen waar ik naar op zoek was, maar wel een erg mooi initiatief.

Conclusie

Ik denk dat er momenteel genoeg middelen en groepen zijn om vraag en aanbod van hulp aan elkaar te koppelen. Er zijn ook de nodige niche marktplaatsen die ook in te schakelen zijn. En daarnaast werken de zelf opgezette Whatsapp en Facebook groepen vaak ook natuurlijk helemaal prima.

Maar toch. Toch ga ik de komende week nog eens verder nadenken en met mensen verder sparren of het toch een goed idee is om voor dit soort situaties een specifiek platform te bouwen. Mocht daar iets uitkomen, dan kom ik daar in deze nieuwsbrief uiteraard op terug.

Fijne week en veel sterkte met alles!