Goedemorgen! Afgelopen vrijdag was het dan eindelijk zover: de lancering van mijn boek Platformrevolutie. De Morgen, Managementboek.nl en het AD gaven aandacht aan dit mooie moment, je leest er meer over onderaan deze editie. Het was een mooi event in Seats2Meet Utrecht met sprekers Marjolein Verkerk (bol.com), Hans van der Loo (Energyfinder) en Ronald van den Hoff (Seats2meet). De registratie en livestream werd verzorgd door Sebastiaan ter Burg en Stephan Verveen. Het was een mooi feestje en het boek staat intussen op nummer 14 van de Managementboek top 20.000. De video en fotos’s komen later deze week online.

In deze editie heb ik mijn tijd vooral gestoken in het uitwerken van één belangrijk artikel: de aankondiging van de platform to business verordening. Een belangrijke stap voor meer transparantie en verantwoordelijkheid voor platformen als intermediair. Fijne week!

Platform-to-Business verordening vragen en antwoorden | Rijksoverheid.nl

Er is de laatste tijd veel te doen over het gebrek aan verantwoordelijkheden van platformen voor de transacties die zij faciliteren. En dan vooral over de vraag waarom hier juridisch zo weinig aan te doen is. Voor de buitenwereld lijkt het net alsof platformen vogelvrij zijn en mogen doen wat zij willen. Voor een deel is dat ook een realiteit. Nog wel en gisteren is een belangrijke eerste stap gezet in brengen van transparantie in de marktmeesterrol die een platform heeft.

Gisteren is de ‘platform to business’ verordening ingegaan. In het Nederlands ook wel de ‘‘Verordening ter bevordering van eerlijkheid en transparantie voor zakelijke gebruikers van onlinetussenhandelsdiensten’ genoemd.

Voor wie?

Deze Europese verordening is bedoeld voor platformen die een business als aanbieder en een consument als klant hebben. Het is niet noodzakelijk dat de transactie ook daadwerkelijk via het platform verloopt.

In de kamerbrief van de Rijksoverheid worden de volgende voorbeelden gegeven van platformen die onder de regeling vallen:

• Reserveringsplatforms voor bijvoorbeeld restaurants of kappers;
• Vergelijkingssites voor bijvoorbeeld energiecontracten, vliegtickets of woningen;
• Online marktplaatsen waarop ondernemers producten of diensten aanbieden zoals maaltijden, hotelovernachtingen of kleding;
• Appstores.

En dus ook voor platformen als Uber, Booking, Fiverr, Thuisbezorgd, bol.com, Deliveroo, Amazon, Werkspot en vele, vele anderen.

Of het platform zelf al dan niet in Europa is gevestigd heeft overigens geen invloed op de verplichtingen: op het moment dat de ondernemers (dus ook freelancers!) die hun diensten aanbieden in Europa zijn gevestigd is de verordening van toepassing op het platform. Belangrijke en opmerkelijke uitzondering zijn platformen die een consumer-to-consumer of een business-to-business transactie faciliteren. Deze vallen niet onder deze verordening.

Wat gaat er veranderen?

Kort gezegd moet de verordening zorgen voor transparantie bij online platformen en een effectieve geschillenbeslechting.

Uit de kamerbrief: De belangrijkste punten van de verordening zijn:

• Regels omtrent de algemene voorwaarden;
• Geven van redenen voor opschorting en beëindiging levering van diensten;
• Regels omtrent rangschikking en verschillende behandeling;
• De toegang tot gegevens;
• Het verplichten van een intern klachtenafhandelingssysteem en externe bemiddeling.

De blog vanuit de Rijksoverheid zegt het volgende: “Digitale platforms moeten zorgen dat de algemene voorwaarden helder en makkelijk te raadplegen zijn. Daarnaast moeten platforms transparant zijn over de volgorde van de zoekresultaten, het besluit om een ondernemer van een platform te verwijderen en de behandeling van eigen producten ten opzichte van producten van derden die ook op het platform worden aangeboden.”

Een platform als Uber mag dus volgens deze verordening niet meer zomaar een aanbieder deactiveren. Iets dat, als ik de Facebook groepen van chauffeurs mag geloven, regelmatig tot grote frustratie leidt. En gaat de verordening sterk in op markten waar het platform zowel marktmeester als aanbieder is op het eigen platform.

Zoekmachines

Opvallend is punt 7 in de kamerbrief wanneer het gaat over zoekmachines: “Twee bepalingen in de verordening zijn van toepassing op zoekmachines. De eerste is de bepaling over transparantie van de belangrijkste parameters van de rangschikking van zoekresultaten. De tweede is de bepaling over de manier waarop eigen producten en diensten van de zoekmachine behandelt worden ten opzichte van die van derden. Zoekmachines zijn diensten waarop gebruikers een zoekactie (getypt of gesproken) uitvoeren en waarbij de gebruiker vervolgens alle websites te zien krijgt die een link hebben met de zoekopdracht.”

En dit is niet het enige

De nieuwe verordening klinkt als een goede stap voorwaarts. Het dwingt (bepaalde) platforms tot meer transparantie in hun processen en tot het nemen van meer verantwoordelijkheid.

Hoewel deze verordening dus puur gaat om het beschermen van aanbieders op platformen met een professionele (zakelijke) aanbieder en een consument als klant, staat deze verordening niet op zichzelf. Zo kondigde Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) in een Kamerbrief aan dat zij in Europees verband gaat inzetten op meer (wettelijke) verantwoordelijkheden voor de platforms richting consumenten. Iets dat volgens mij past binnen de ‘new deal consumers‘.

Een goede stap, maar…

In het gehele document van de verordening is bij artikel 5, lid 7, het volgende te lezen: “Om de naleving door onlinetussenhandelsdienstverleners en aanbieders van onlinezoekmachines van de vereisten van dit artikel te bevorderen en ervoor te zorgen dat ze deze ook toepassen, voorziet de Commissie in richtsnoeren voor de in dit artikel genoemde transparantievereisten”. Hoewel de verordening een jaar geleden is aangekondigd en op 12 juli 2020 van kracht is gegaan, zijn de richtsnoeren nog niet gepubliceerd. En weet dus nog geen enkel platform of zij nu wel of niet de juiste stappen hebben gezet om aan de verordening te voldoen. In een update op 12 Juni wordt hier het volgende over gemeld: “The Commission has had to review the original timetable that it proposed for the publication of the guidelines. The Commission is working to expedite their publication as soon as possible.”

Nu blijkt het na wat navraag in Brussel niet geheel ongewoon te zijn dat dit soort processen volgens het boekje gaan: bij het ingaan van de AVG/GDPR schijnt een zelfde situatie zich te hebben voorgedaan. Mij is verteld dat we nog iets geduld moeten hebben en het ingaan van een nieuwe wet altijd wat tijd nodig heeft.

Ik heb zelf ook een rondvraag gedaan bij enkele platformen over de acties die zij hebben ondernomen om compliant te zijn aan de nieuwe verordening. Wat mij opvalt is dat de (hele) grote platformen aangeven alles op tijd op orde te hebben, maar dat de meeste van de middelgrote en kleine platformen voor mijn mailtje of telefoontje nog nooit van de verordening hadden gehoord. Hier is dus nog zeker werk aan de winkel.

Conclusie

Al met al is deze verordening zo op het eerste gezicht een goede stap naar meer verantwoordelijkheid van platformen in hun rol als bemiddelaar tussen vraag en aanbod. De komende maanden en jaren zal moeten uitwijzen of deze stappen het gewenste effect opleveren en of naast het opzetten van de nieuwe wet ook de handhaving effectief kan worden ingezet.

Hier ligt trouwens ook een rol voor belangenorganisaties en vakbonden. In deze blog valt te lezen dat ondernemers, als een platform zich niet aan de regels houdt, de rechter kunnen inschakelen. “Dit kunnen ondernemersorganisaties of -verenigingen ook doen.”

Kabinet introduceert aparte rechtsvorm voor sociale ondernemers

Deze week aandacht in de media voor verantwoord eigenaarschap en ondernemerschap. In het FD het volgende bericht:

“Maatschappelijke ondernemingen krijgen in de toekomst een aparte juridische status. Zij kunnen zich dan in het Handelsregister inschrijven als een maatschappelijke bv, de bvm.”

En op de website van VPRO Tegenlicht aandacht voor het Steward Ownership Model. In dit stuk: “Alle aandelen van een Steward Owned bedrijf worden ondergebracht in een stichting, die daarmee officieel eigenaar wordt van de onderneming. Het bedrijf is als het ware van zichzelf, en kan volgens de statuten van de stichting niet meer worden gekocht of verkocht.

Zo worden alle persoonlijke financiële prikkels weggenomen bij het management, die nu zelf ook vaak opties en aandelen bezitten. Bij Steward Ownership zijn de directeuren slechts stewards die voor het bedrijf zorgen tot ze niet meer willen of kunnen.

Het bedrijf kan zich daardoor richten op z’n missie: het doel van de onderneming blijft gewaarborgd. Winst verdwijnt in een Steward Owned onderneming niet in private zakken, maar kan alleen worden geherinvesteerd in de missie van het bedrijf.”

Een goede ontwikkeling. Al zullen dit soort varianten ook in het onderwijs moeten worden meegenomen. Je kunt niet van een ondernemer verwachten dit soort modellen te overwegen als deze alleen het model van een ‘exit’ naar beurs of overname krijgt onderwezen.

In de media

Uber, Deliveroo en Airbnb groeien als kool. Maar de echte wereld groeit niet mee | De Morgen

Belgische krant De Morgen interviewde mij naar aanleiding van mijn nieuwe boek over de platformeconomie: “Platformen zijn marktmeesters. Ze zijn het alziend oog dat bepaalt wie toegang krijgt tot welke informatie. De vraag is of wij hen die machtspositie blind kunnen toevertrouwen.” en “Wie had ooit gedacht dat Europees commissaris voor Mededinging de meest rock-’n-roll functie binnen Europa zou zijn?”

Martijn Arets: ‘Ik kan geen business bedenken waarin platformtechnologie niet kan helpen’ – Boekblog – Managementboek.nl

Mooi stuk en fijn interview door Pierre Spanninks voor Managementboek.nl ter gelegenheid van de lancering van mijn boek

Het stuk in De Morgen werd afgelopen zaterdag ook in afgeslankte vorm gepubliceerd in het AD.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Komende vrijdag is de grote dag: de lancering van mijn boek Platformrevolutie. Jij kunt hier zowel fysiek als online bij zijn. Er is nog plek. Meer info vind je hier.

Daarnaast is deze week de laatste week van de actie dat je bij aanschaf van mijn boek direct gratis het e-boek Platformen in Crisistijd krijgt. Het boek is hier te bestellen.

Afgelopen week een uur lang mogen praten over de platformeconomie bij BNR ‘De Technoloog’. Altijd leuk om te doen en er was een goede dynamiek met de interviewers.

Los van alles rondom het boek ook deze week weer 5 stukken verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week! (en tot vrijdag ;-))

Restaurants to use Deliveroo takeaway app for table service

Een van de conclusies in mijn e-boek ‘Platformen in crisistijd’ is dat platformen als Uber(Eats), Deliveroo en Amazon zich in tijden van crisis positioneren als onmisbaar en onderdeel van een publieke en vitale infrastructuur. En daarnaast nieuwe diensten lanceren op een manier dat het net moet lijken alsof zij het beste met de wereld voor hebben. Vanuit de marketingmachine van de platformen snap ik (als voormalig marketeer zijnde)  dat: een boodschap verkopen als ‘doing good’ is natuurlijk altijd slim. Alleen iedere ontvangende partij zou zo scherp moeten zijn om dit in twijfel te trekken.

Deze week weer een mooi voorbeeld. In dit stuk wordt een nieuwe service van Deliveroo in de UK aangekondigd: Table Service. De nieuwe dienst doet inderdaad wat je denkt als je de titel leest: je kunt nu via Deliveroo ook een tafeltje in een restaurant reserveren. En te betalen. Hoewel de dienst nu gratis is, loopt de betaling dus wel via het platform. Eerder (voor corona) kwam Deliveroo ook al met een waanzinnige uitvinding: bestellen via de app om de maaltijd vervolgens zelf op te halen bij het restaurant.

De boodschap naar buiten is flitsend: “This is an important safety feature to give consumers confidence they can return to restaurants safely, and for restaurant staff, who will be able to work while minimising in-person contact”. Ik verwacht dat deze nieuwe feature al even op de plank lang en sowieso op een dag zou worden ingevoerd en dat de corona crisis een goede aanleiding is geweest om de dienst versneld te lanceren. Ik ben trouwens heel benieuwd of het ook gaat werken: andere reserveringtools hebben niet voor niets als advertising als businessmodel.

Het risico’s dat restaurants lopen met een dergelijke ontwikkeling is dat het platform het gehele klantcontact overneemt: bestellen, bezorgen, ophalen en komen eten. En je klantcontact blind weggeven, iets dat veel hoteliers in het verleden met o.a. Booking hebben gedaan, is natuurlijk geen slimme zet.

Oproep aan wethouder Dijksma voor eerlijke taximarkt – FNV

Na de sommatie bij Temper twee weken geleden (waar ik dit over schreef) presenteerde de FNV vorige week een ‘witboek’ over de taximarkt en de rol die Uber speelt in het verslechteren van de voorwaarden.

Het is opvallend dat in deze casus FNV het platform niet sommeert de chauffeurs in dienst te nemen. Dit kan zijn omdat ze de kans klein achten dat dit gebeurt (hoewel de kans bij Temper ook 0,000001% is), of omdat er nog een rechtszaak aan zit te komen en de sommatie deze niet in de weg wil zitten.

Dan het rapport. Over de cijfers van het rapport kan ik weinig zeggen. Net als bij het Temper ‘witboek’ ben ik altijd benieuwd naar de (gecontroleerde!) cijfers die vanuit het platform worden gegeven. Ik zou eigenlijk een derde partij willen zien die bij alle stakeholders de cijfers controleert of een groot onderzoek onder chauffeurs met bijvoorbeeld een schaduwapp die gegevens registreert. Gezien de (niet objectieve) bewoordingen die in het rapport worden gebruikt neem ik de cijfers met een korreltje zout. Zo tast Uber volgens FNV het imago van taxichauffeurs aan. Volgens mij hebben taxichauffeurs dat in het verleden ook zelf prima zonder Uber voor elkaar gekregen. Wil je iets meer lezen over het sentiment rondom taxi’s en Uber, lees dan mijn verslag van een event rondom de premiere van de documentaire Taxibotsing in 2017.

In het rapport staan zeker een aantal relevante aandachtspunten voor beleidsmakers. Zo heeft een groeiend aanbod op de markt impact op de gemiddelde verdiensten van de chauffeurs. Voor een platform is het makkelijk om te veel taxi’s te laten rondrijden: de rekening komt niet bij het platform te liggen. Toen ik een aantal jaren geleden in San Francisco was en Uber chauffeurs sprak was dat dan ook een veel gehoorde klacht: Uber probeerde de markt te domineren en concurrentie kapot te maken door veel taxi’s op het platform toe te laten. In het geval van de Verenigde Staten, waar de drempel om Uber te rijden minimaal is, is de pijn misschien wat minder groot: chauffeurs doen geen hele grote investeringen in vergunningen om te mogen rijden. In Nederland is dat natuurlijk heel anders.

Een andere klacht is de onduidelijkheid in de opbouw van tarieven. Oftewel: wat verdient een chauffeur? Het lijkt mij een goed idee om hier eens goed naar te kijken en bedrijven die hun aanbieders per stuk of klus betalen te verplichten transparant te zijn in de opbouw van de vergoeding. Daarnaast heb ik regelmatig gehoord dat de klant een ander tarief te zien krijgt dan de chauffeur. Als Uber echt het prikbord is dat ze beweert te zijn, dan is dat natuurlijk ook een no-go.

Een laatste punt uit het FNV rapport waar ik het over wil hebben is de verschillen in regelgeving tussen straat taxi’s en de bel- en bestelmarkt. In mijn boek ga ik hier ook dieper op in. Kort gezegd zijn straattaxi’s lokaal gereguleerd en vallen onder een zwaarder regime mbt regelgeving dan de nationaal gereguleerde én gecontroleerde bel- en bestelmarkt. Vanuit historisch perspectief is dit vast prima te verklaren, maar het lijkt mij een heel goed idee om dit nog eens goed tegen get licht te houden of deze tweedeling vandaag de dag nog steeds relevant is, of misschien een ongewenst concurrentievoordeel oplevert. Het is tijd dat iemand eindelijk een keer dit hete hangijzer oppakt.

In 2018 deed het Adviescollege Toetsing Regeldruk (ATR) in opdracht van de Tweede Kamer eenonderzoek naar “mogelijkheden om regeldruk te verminderen in vier situaties waar de klus- & deeleconomie zijn intrede doet. De vraag van de Kamer is ingegeven door de gedachte dat de regels die de wetgever heeft bedacht voor de oude economie, soms niet meer nodig zijn door de komst van nieuwe verdienmodellen in de klus- en deeleconomie. De vraag daarbij is welke regels geschrapt zouden kunnen worden, onder de voorwaarde dat het publieke belang dat die regels dienen, geborgd blijft.” Dit onderzoek, waar ik als lid van de adviesraad aan mocht bijdragen, heeft in de kamer destijds weinig navolging gehad. Deels misschien ook wel omdat de gekozen cases redelijk veilig waren: het onderwerp arbeid is niet ter sprake gekomen, omdat hier al andere onderzoeken naar liepen. Ik denk dat de vraag over de regulering van de taximarkt een perfecte en zeer relevante casus is voor een nieuw ATR onderzoek. Om de feiten boven tafel te krijgen en een goed onderbouwde overweging te kunnen maken voor de toekomst van de regulering van de taximarkt. Ik daag beleidsmakers die dit lezen dan ook hierbij uit om deze vraag op de agenda te zetten.

Competition: The European Commission launches a process to address the issue of collective bargaining for the self-employed | European Commission

Ook deze editie weer een nieuwtje mbt mededingingsrecht en platformen. Margrethe Vestager deelde het volgende op Twitter: “Those who need to can do collective bargaining without fear of breaking EU competition rules. But the concept “worker” and “self-employed” is now blurred. We want to clarify to enable Platformworkers to negotiate collectively to improve working conditions”.

Fijn dat er dus bij mededingingsrecht niet naar de contractvorm wordt gekeken wanneer het gaat om rechten en zekerheden. Daar zouden degenen die zich met de toekomst van de arbeidsmarkt in Nederland bezig houden iets van kunnen leren 😉

In dit stuk:

“The Commission has committed to improving the working conditions of platform workers during this mandate. So today we are launching a process to ensure that those who need to can participate in collective bargaining without the fear of breaking EU competition rules. As already stressed on previous occasions the competition rules are not there to stop workers forming a union but in today’s labour market the concept “worker” and “self-employed” have become blurred. As a result, many individuals have no other choice than to accept a contract as self-employed. We therefore need to provide clarity to those who need to negotiate collectively in order to improve their working conditions.”

Een goede stap vooruit. Wat niet wegneemt dat de grote uitdaging ligt bij de vraag hoe je in een tijd dat het aantal leden van vakbonden blijft dalen en de gemiddelde leeftijd van de overgebleven leden blijft stijgen het concept vakbond weer relevant kunt maken. Oftewel: fijn dat zij zich mogen verenigen, maar gaan ze dat ook echt doen? Wat dat betreft zou het eens goed zijn om na te denken over het toekomstige businessmodel van het concept ‘vakbond’. Ruim een jaar geleden deed ik in de blog ‘de coöperatie als vakbond 2.0’ al een voorzet.

Uber’s “Academic Research” Program: How to Use Famous Economists to Spread Corporate Narratives – Pro Market

Het grote probleem voor de wetenschap wanneer het gaat over platform onderzoek is de beperkte toegang tot data. In dit stuk komt naar voren dat Uber daar slim van gebruik lijkt te hebben gemaakt om hun (marketing) statements op een slimme manier wetenschappelijk te laten valideren. In dit stuk:

“Uber’s employees co-authored academic papers with brand name scholars that were then used to back the company’s PR and lobbying strategy. Published in respected journals, those articles are based on proprietary data and non-replicable analysis. Moreover, they all don’t discuss the subsidies that make it possible for Uber to pursue market dominance despite its endless losses.”

Een interessant verhaal om te lezen.

Uber to leverage core software to generate new revenue stream – TechSpot

De komende jaren verwacht ik veel groei in de platformeconomie doordat ondernemingen platform software als SaaS (Software as a Service) gaan aanbieden aan klanten. Aanbieders kunnen geheel nieuwe bedrijven zijn, maar ook bestaande platformen kunnen geld verdienen door hun software als ‘white label’ oplossing aan anderen beschikbaar te stellen. Daarnaast kunnen ook anderen zo profiteren van de kennis en algoritmes van de platform organisatie. Hier een voorbeeld van Uber:

“As Bloomberg highlights, the ride-hailing company is starting small, partnering with public bus agency Marin Transit in Marin County, California. When the service, called Marin Connect, goes live on July 1, Uber’s software will serve as the backend for just four vehicles. The two-year, $80,000 deal, will also integrate public transit schedules within the Uber app for locals.”

Ik ben overigens wel erg benieuwd naar de vraag wat er met data gebeurt. Oftewel: is het puur gebruik van de software, of krijgt Uber ook toegang tot de data?

Boeklancering!

Aanstaande vrijdag 10 juli van 12:00 – 14:00 vindt de boeklancering plaats bij Seats2Meet in Utrecht. Vanwege corona restricties is er ruimte voor maximaal 40 gasten. En er is nog plek! Daarnaast is het evenement online te volgen, hier is de
capaciteit vanzelfsprekend onbeperkt.

Wil je op locatie aanwezig zijn bij het evenement? Stuur dan snel een mail naar [email protected]. De capaciteit is beperkt en wie het eerst komt… Ik stel het op prijs dat wanneer jij je aanmeldt je ook echt komt.

Wil je het event online volgen via de livestream? Registreer je dan via deze link. Je ontvangt dan de link en code om het event via de livestream te volgen. Tijdens het event kun je vragen stellen via de chat en meedoen met diverse online polls.

Meer info vind je hier.

In de media

Hoe houden we de ‘platforms’ in toom? | BNR Nieuwsradio

Afgelopen week was ik te gast bij BNR ‘De Technoloog’ om een uur lang te praten over de platformeconomie. Het was een tof gesprek. Wil je laagdrempelig weten waar ik allemaal mee bezig ben, dan is deze podcast zeker een aanrader.

Martijn Arets (De Platformrevolutie): “Opereer als sport vanuit je kracht” | Sportinnovatie.studio

Afgelopen week was ik te gast in de Sportinnovatie studio om te praten over de platformeconomie. Ook deelde ik hier wat gedachten wat sportclubs en -bonden kunnen met platformen.

De platformrevolutie spaart geen enkele sector

In Aanraders signaleert de redactie van weekendkatern Futures recent verschenen of binnenkort te verschijnen publicaties als boeken, blogs, films en podcasts. Afgelopen zaterdag werd mijn aankomende boek Platformrevolutie uitgelicht.

Boek!

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Vrijdag 10 juli verschijnt het boek Platformrevolutie. Dat moet natuurlijk gevierd worden. Daarnaast is de lancering een goed excuus om nog eens met elkaar in gesprek te gaan over de platformeconomie.

Bij ‘vriend van de expeditie’ Seats2Meet in Utrecht vonden ze dit ook een goed idee en het team in Utrecht heeft de grootste zaal voor deze gebeurtenis beschikbaar gesteld. En omdat iedereen nu ook zo gewend is aan online events hebben we besloten om naast een offline event ook een online livestream aan te bieden. Zo kun je vanuit de luie stoel het event meemaken en via polls, vragen of een live video chat een bijdrage leveren

Wat gaan we doen?

Het nieuwe boek telt 368 pagina’s: genoeg voer voor een hele lange monoloog. Maar dat is juist niet wat we gaan doen. Tijdens het event ga ik in op de verschillende delen van het boek, waarna een externe expert telkens de tijd krijgt om vanuit zijn of haar belevingswereld te reflecteren op het verhaal en de ontwikkelingen.

Zo zal Marjolein Verkerk, manager public affairs bol.com, ingaan op de ontwikkeling van de platformeconomie. Marjolein is in de afgelopen zes jaar betrokken geweest bij de transformatie van bol.com van webwinkel naar platform. Ook Ronald van den Hoff, oprichter van Seats2Meet en auteur van o.a. Society 3.0 en Hans van der Loo, bestsellerauteur en oprichter van Energyfinder, zullen hun reflectie op het boek en de ontwikkelingen delen.

Praktische zaken

Het evenement vindt plaats op vrijdag 10 juli tussen 12:00uur en 14:00uur bij Seats2Meet in Utrecht. Vanwege corona restricties is er ruimte voor maximaal 40 gasten. Daarnaast is het evenement online te volgen, hier is de capaciteit vanzelfsprekend onbeperkt.

Wil je op locatie aanwezig zijn bij het evenement? Stuur dan snel een mail naar [email protected]. De capaciteit is beperkt en wie het eerst komt… Ik stel het op prijs dat wanneer jij je aanmeldt je ook echt komt.

Wil je het event online volgen via de livestream? Registreer je dan via deze link. Je ontvangt dan de link en code om het event via de livestream te volgen. Tijdens het event kun je vragen stellen via de chat en meedoen met diverse online polls.

Voorinschrijf actie

Wil je als een van de eerste het nieuwe boek ontvangen? Iedereen die voor 10 juli het boek via deze link bestelt, ontvangt direct gratis het e-boek ‘Platformen in crisistijd’.

Goedemorgen! Afgelopen week steeg mijn aankomende boek van plek 20.000 naar plek 31 in de Managementboek ranking. Dat was een mooie start. Als je tot 10 juli het boek voorbesteld, dan ontvang je direct het gratis e-boek ‘Platformen in crisistijd’. En helpt je het boek weer een plekje hoger in de lijst.

Na het NOS Journaal drie weken geleden, mocht ik afgelopen week bij MAX Vakantieman reactie geven op een platform case. Weer een leerzame ervaring.

Op 10 juli zal overigens ook een boekpresentatie plaatsvinden, later deze week ontvang je een uitnodiging.

Fijne week!

Vakbonden tegen Temper: neem alle zzp’ers in dienst of we stappen naar de rechter | De Volkskrant

Vorige week stonden FNV en CNV gebroederlijk bij freelanceplatform Temper op de stoep om het bedrijf een witboek en een sommatie aan te bieden waarin de bonden Temper sommeren de aanbieders op het platform als werknemer in dienst te nemen. Doet Temper dit niet, dan stappen beide bonden gezamenlijk naar de rechter. Interessant detail: in de sommatie is ook terug te lezen dat de bonden een vergoeding van 100.000euro elk van Temper eisen, aangezien het platform de CAO’s van de bonden schendt en zij hierdoor ‘schade leiden door verlies van prestige en werfkracht’.

Naast de sommatie presenteerden de bonden een ‘witboek’ met een eigen onderzoek waarin de bonden claimen dat de maatschappij 18 miljoen euro misloopt door Temper. Temper heeft 2 weken om met de bonden om tafel te gaan.

Het is niet de eerste keer dat FNV een platform aanklaagt: zo klaagde de bond eerder Deliveroo en Helpling aan. Bij Deliveroo waren de uitspraken wisselend, maar het beoogde resultaat van de bond werd niet behaald: de maaltijdkoeriers zijn nog niet in dienst bij het platform. Bij Helpling eenzelfde scenario, al kwam er (naar mijn mening) wel een heel interessante uitkomst uit deze zaak. De rechter besloot dat Helping geen werkgever is, maar wel een bemiddelaar. Toevallig kwam vorige week Koolmees met een zelfde voorstel voor platformwerkers. Door zzp-bemiddeling (let op: dus geen thuisschoonmaak wat de rechter in de Helpling zaak heeft besloten, wat natuurlijk opmerkelijk is) onder de Waadi (Wet Allocatie Arbeidskrachten Door Intermediairs) onder te brengen krijgen platformen meer verantwoordelijkheden, zonder dat er iets over de status van de aanbieder hoeft te worden gezegd. Een op het eerste gezicht slimme snelle zet: een stap vooruit zonder iets te hoeven zeggen of vinden over de arbeidsrelatie. Maar ook een zet met wat praktische haken en ogen. Je leest er hier meer over. Maar het idee dat een platform als een bemiddelaar wordt aangemerkt is volgens mij meer dan redelijk. CNV heeft zich tot nu toe niet uitgesproken over platformwerk, behalve een artikel in De Telegraaf een jaar geleden waar ik deze reactie op schreef.

Nu terug naar FNV en CNV. Ik heb het rapport gescand en de cijfers zijn duidelijk. Al ben ik natuurlijk ook erg benieuwd naar de reactie vanuit Temper op deze cijfers. Het scrapen van cijfers van websites geeft altijd een beperkt beeld (zie ook de Airbnb discussie), waardoor er altijd aannames (lees: keuzes die door de intentie van de afzender kunnen worden beïnvloed) moeten worden gemaakt. Het zou mooi zijn om de bronbestanden van FNV/CNV en Temper eens naast elkaar te leggen, ik ben erg benieuwd wat daar uitkomt. Dat een Temper freelancer voor de klant in veel gevallen goedkoper is dan via een uitzendbureau heb ik regelmatig teruggekregen van de uitzendbureaus, maar zeker ook aan de kant van de werkende ben ik benieuwd naar meer cijfers in detail. Op zich ben ik niet tegen rechtszaken: als dat de manier is om duidelijkheid te krijgen dan is dat een optie. Al is het natuurlijk voor degenen waar de zaak over gaat altijd vervelend om proefkonijn te dienen en te moeten betalen voor het duidelijk maken van onduidelijk beleid.

Waarom nu?

Het is niet vreemd dat de twee bonden samenwerken in deze casus: het is voor beide bonden een redelijk ‘veilige’ case en daarom prima om samen te werken. Daarnaast is dit voor CNV de eerste keer dat het iets met platformwerk doet en dan is de eis van in dienst nemen, een bekende in vakbondsland, eentje waar intern weinig gedoe over kan ontstaan. De timing voor Temper is natuurlijk op zijn zachtst gezegd beroerd: de sommatie komt op een moment dat zowel het bedrijf als de sector waarin het opereert aan het infuus ligt. Dan heb je waarschijnlijk weinig zin in een delegatie vanuit de vakbonden met een spandoek en een confettikanon.

Voor de bonden is de timing prima: met de vakantie voor de deur hebben de bonden een bommetje gegooid waar ze na de vakantie weer mee verder kunnen. Aan de andere kant is de timing ook opmerkelijk: beide bonden zitten bij de SER in de commissie voor een rapport over ‘platformeconomie en werk‘ dat binnenkort met een rapport komt. Je zou zeggen dat het handig zou zijn om hier even op te wachten om de zaak beter te kunnen onderbouwen.

Een verklaring voor het ‘waarom nu’ kan natuurlijk zijn dat de bonden vinden dat juist in een crisis als deze de kwetsbaarheid van de ZZP aanbieder op het platform extra zichtbaar en daardoor relevant is. Er zullen genoeg freelancers zijn die niet kunnen terugvallen op de regelingen vanuit de overheid. Als zij in dienst waren geweest via een uitzendconstructie was dit mogelijk een ander verhaal geweest. Ik zeg bewust ‘mogelijk’, omdat ook hier het nodige om te doen is. Hier en hier lees je er meer over. Daarnaast ben ik benieuwd hoe het is geregeld voor de uitzendkrachten die via Mice en Place werkten. Dit iconische uitzendbureau voor horecapersoneel ging in de eerste maand van de crisis failliet.

Daarnaast was het natuurlijk wachten totdat er (mogelijk) weer een rechtszaak zou beginnen. Het rapport van FNV is grondig en er zit maanden werk in. Dit is dus niet iets van ‘over één nacht ijs’.

Wat nu?

Dan de wat nu? Wat mij opviel na het persbericht over de sommatie is dat het stil bleef. Heel erg stil. Naast een stuk in de Volkskrant, dat een uur na het livegaan van het bericht op de FNV website werd gepubliceerd, en een stuk in het FD waren het op Twitter vooral vakbondsmensen die iets over de sommatie deelden. Op zich ook niet zo heel erg vreemd: een sommatie an sich is niet zo spannend en een vakbond die iets tegen freelancers of platformen heeft is ook geen nieuws. Ik had meer commotie verwacht rondom het rapport van de 18 miljoen, maar blijkbaar maakte dit geen indruk op journalisten.

Hoewel ik niet weet hoe dit verder af zal lopen, verwacht ik dat Temper ontspannen zal reageren. Het platform is al sinds de start van het bedrijf in gesprek met FNV Horeca en werkt daar ook mee samen, dus ik verwacht dat dat gesprek er wel komt. Temper en de bonden weten elkaar immers al lang te vinden, daar was een sommatie niet voor nodig: een telefoontje was voldoende geweest. Wat ik niet verwacht is dat Temper zich zal transformeren naar een uitzendbureau. Daar durf ik wel een goede weddenschap op af te sluiten. Dat gaat niet gebeuren. En dat weten de bonden ook.

Dus dan ook de vraag: waarom deze sommatie? De bonden weten dat Temper niet op de sommatie in zal gaan en dat de enige manier voor duidelijkheid de gang naar de rechter is. Deze stap hadden ze dus ook over kunnen slaan, hoewel een intern feestje natuurlijk altijd goed is voor het moraal.

De kort samengevat op de vraag ‘wat nu’: aan tafel, misschien een rechtszaak, heel misschien duidelijkheid, maar het blijft toch een beetje symptoombestrijding en het negeren van de vragen en verantwoordelijkheden die aan de basis liggen.

Conclusie

Zoals eerder gemeld ben ik niet voor of tegen een rechtszaak. Als dat duidelijkheid biedt: prima. Waar ik wel tegen ben dat is dat er nog steeds grote rondjes rondom essentiële arbeidsmarktvraagstukken wordt gelopen en iedereen nog steeds erg vanuit de eigen vertical opereert. De bonden, maar ook Koolmees, gooien voor de zomer een balletje op, wetend dat er na de zomer nog een aantal flinke vraagstukken op de agenda staan. Je kunt dit slim noemen. Of gewoon makkelijk.

Het Borstlap rapport meldde de ambitie om flex minder flex te maken en vast minder vast. De strijd om flex minder flex te maken gaat door, maar wat met vast minder vast? Daarnaast gaat het debat nog steeds puur over de vorm van contract in plaats van de onderliggende waarden. Wat mij betreft aangeeft dat iedereen nog steeds naar de (extreem) korte termijn en naar het eigenbelang kijkt en en niet (of in ieder geval onvoldoende) naar de lange termijn en het bredere belang. Op zich ook niet heel verrassend: de lange termijn vraagt een systeemverandering en dat is spannend en risicovol. Maar misschien had ik er gewoon te veel van verwacht. Net als dat ik, misschien achteraf gedacht wat naïef, hoopte dat de crisis een systeemverandering zou versnellen, terwijl ik nu zie dat de crisis vooral bestaande ongelijkheid en weeffouten versterkt.

Mijn conclusie kan dan niets anders zijn dat het debat over de arbeidsmarkt nog op hetzelfde niveau zit als voor Borstlap en ik zie dan ook weinig tekenen dat dit snel zal veranderen. Niet iets om trots op – of tevreden over – te zijn.

What an antitrust case against Google could mean for travel | PhocusWire

Zo, en dan nu tijd voor een luchtig onderwerp: mededinging 😉

Het zal je niet verbazen dat er flink wat (zeer terechte) discussie is over de groeiende macht van o.a. Google. Dit stuk gaat over de travel industrie en geeft een interessant inzicht in hoe Google invloed heeft op een geheel ecosysteem:

“Google’s seemingly unstoppable rise to domination of the online travel ecosystem in the last decade or so has not only profoundly shaped the travel industry, but it also has been routinely used by many industry players to justify – rightly or not – a string of negative financial results.

Meanwhile, the search giant’s control over the back-end infrastructure of the ad tech industry has been less of a headline across the industry’s chatter.

Anticompetitive authorities seem to think differently. More than 80% of online display advertising is traded real-time on electronic trading venues, also called programmatic advertising.

A number of sequential actions happen at lightning speed between the moment an advertiser places a new ad and that ad being displayed to the user. It turns out that Google controls a significant share of each of those steps as the chart below illustrates.”

Airbnb’s new plan to measure discrimination on its service – Axios

Hoewel de drempels om zaken te doen via een platform extreem laag zijn en aan de deur iedereen mee kan doen, vindt er ook binnen platformen discriminatie plaats. Zo ook bij Airbnb. Dit stuk geeft een inkijkje hoe Airbnb onderzoekt hoe het discriminatie via het platform kan verminderen.

Het is aannemelijk dat bij een platform als Airbnb meer wordt gediscrimineerd dan bij bijvoorbeeld Booking. Immers: de host kan zien wie de aanvraag doet en maakt op basis van eigen inzicht de keuze om iemand wel of niet toe te laten. Het zou wat mij betreft niet eens zo gek zijn om te kijken wat de effecten zouden zijn op het vertrouwen in het platform wanneer profielen worden geanonimiseerd richting de gebruikers of in ieder geval richting de meest kwetsbare zijde van de marktplaats. Zo sprak ik een keer een beheerder van een platform voor thuisschoonmaak die aangaf dat er discriminatie plaatsvond wanneer een klant mocht kiezen uit een aantal kandidaten. De oplossing was simpel: keer het proces om: de aanvraag van de klant werd de groep beschikbare kandidaten ingeschoten en de eerste die reageerde kreeg de klus.

Boek!

15 Experts lazen het manuscript voor publicatie en delen hun reactie en aanbeveling in het boek. De komende weken zal ik er hier een aantal uitlichten, zoals deze.

In de media

MAX Vakantieman

Na het 6 en 8 uur journaal twee weken geleden mocht ik afgelopen week bij Omroep MAX bij het programma De MAX Vakantieman duiding geven over online platformen in een casus waarbij mensen zijn opgelicht toen zij dachten een vakantiehuis te boeken via HomeAway.

Hoewel de entourage van het programma wat anders is dan ik ben gewend is het natuurlijk ontzettend goed dat dit soort programma’s consumenten duidelijk maken wat hun rechten zijn in situaties waar ze doorgaans tegen een muur aan praten.

Kan zzp-bemiddeling via platformen zomaar onder de Waadi vallen? – ZiPconomy

“Om uitbuiting van platformwerkers tegen te gaan, wil minister Wouter Koolmees onderzoeken of voor zzp-bemiddeling via platformen de Wet Allocatie Arbeidskrachten Door Intermediairs (Waadi) kan gelden. Experts vrezen dat dit lastiger is, dan het klinkt. “Het ene platform is het andere niet.”

Voor dit artikel leverde ik een bijdrage.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Deze week voor het eerst sinds 200 edities geen platform analyse, maar wel ander belangrijk nieuws. Mijn boek Platformrevolutie – van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven – is af en gaat vandaag naar de drukker! En daar ben ik ontzettend trots op. Dit 368 pagina tellend boek moet een fundament leggen voor het platformdebat en de ontwikkeling van de platformeconomie in Nederland en Vlaanderen.

Hoewel het boek ‘pas’ op 10 juli uitkomt nodig ik je vandaag uit om het boek via deze link voor te bestellen. Niet alleen ontvang je dan straks als een van de eerste een gesigneerd exemplaar, maar krijg je ook direct het gratis e-boek ‘Platformen in crisistijd’. In deze editie vertel ik er alles over en lees je ook wat anderen van het boek vonden. Fijne week!

Het boek. Is af!

Na ruim 6 jaar schrijven en veel breinbrekers en schrappen is mijn boek Platformrevolutie af. In het boek combineer ik theorie met praktijk. Heel veel praktijk. In totaal passeren 135 cases de revue, waarbij ik ook juist ook veel lokale initiatieven belicht: de platformeconomie is immers niet alleen voor bedrijven met budgetten die in de miljarden lopen.

Het boek bestaat uit 4 delen. In deel 1 ga ik in op de context van de platformeconomie: wat is het, wat gebeurt er en hoe plaats je deze ontwikkelingen in maatschappelijk perspectief? In deel 2 beschrijf ik wat bestaande organisaties met platformen kunnen. Want hoewel het misschien lijkt dat platformen alleen voor startups zijn, zijn bijna alle platformen die we kennen niet als platform begonnen. In deel 3 ga ik in op de rol van de overheid in de platformeconomie. Van grip op platformen naar hoe je een betere overheid kunt zijn door gebruik te maken van de platformgedachte. Ik sluit af met een blik op de toekomst, enkele trends en stel ik een aantal belangrijke vragen. Zo schrijf ik onder andere de ‘ode aan de informatie asymmetrie’.

Op 10 juli organiseer ik een (voornamelijk) online boekpresentatie. Meer informatie volgt de komende weken. En vanaf vandaag is het boek dus voor te bestellen. Als je nu het boek via deze link bij Managementboek.nl besteld, dan krijg je een gratis uniek e-boek over platformen in crisistijd.

Platformrevolutie – van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven

De samenleving wordt de laatste jaren opgeschud door nieuwe platformorganisaties als Amazon, Uber en Booking.com. Met hun exponentiële groeicapaciteit en onorthodoxe strategieën groeiden deze organisaties in een paar jaar uit tot spelers van wereldformaat. De platformrevolutie lijkt geen enkele sector te sparen.

Hoewel de platformrevolutie grote kansen biedt, zijn er ook genoeg vragen. Wat doen platformorganisaties anders? Wat kunnen bestaande organisaties hiervan leren? Welke rol is er voor de overheid weggelegd in de platformeconomie? Hoe benutten we de kansen en voorkomen de we mogelijke negatieve effecten?

Deze vragen stonden voor ondernemer, internationaal platformexpert en auteur Martijn Arets centraal tijdens zijn 60 reizen naar 16 landen waar hij in de afgelopen 8 jaar ruim 500 betrokkenen sprak. In Platformrevolutie analyseert Arets de belangrijkste ontwikkelingen en stakeholders, legt hij de meest prangende dilemma’s bloot en schetst hij een visie op en roadmap naar de toekomst.

Bestel nu en ontvang een gratis e-boek

Samen met het team van Managementboek.nl heb ik een speciale actie opgezet. Als je het boek voor de lancering op 10 juli besteld, ontvang je direct het e-boek ‘Platformen in crisistijd’ gratis in je inbox. Het boek:

“Wat is de impact van economische veranderingen op de platformeconomie? Werkt de platformeconomie voornamelijk in een hoogconjunctuur? Of is het een blijvend fenomeen dat ongeacht de economische situatie zijn waarde aan de economie toevoegt? En zijn platformen beter dan niet-platform organisaties in staat om te schakelen en hun model aan te passen in tijden van economische tegenwind? In dit e-boek maak ik een analyse van de ontwikkeling van de platformeconomie in crisistijd.”

Bestellen kan bij voorkeur via deze link. Door deze link te gebruiken krijg ik een klein percentage van de opbrengst. Een biertje per bestelling zal ik maar zeggen. Daarnaast helpt een voorbestelling mij om in de top 10 van Managementboek.nl te komen. Hoewel het algoritme geheim is, denk ik dat ik aardig door heb hoe deze werkt.

Inhoudsopgave

Wat anderen zeggen

Voor de publicatie heb ik het manuscript naar 15 experts uit de wetenschap, het bedrijfsleven, politiek, overheid en de platformeconomie zelf gestuurd en heb gevraagd om een quote te geven wat zij van het boek vonden. Hier onder vind je een selectie van 6 quotes. De volledige lijst vind je straks terug in het boek.

—————–

“Martijn Arets is zonder twijfel een van de best geïnformeerde experts op het gebied van de platformeconomie. In Platformrevolutie rijgt hij theorie en praktijk, ervaring en inzicht moeiteloos aan elkaar om de lezer mee te trekken langs een fascinerende ‘vlootschouw’ van platformen. Daarbij schuwt hij grote vragen niet. De kracht van dit boek zit in de talloze concrete voorbeelden die aantonen welke effecten platformen hebben op mensen, instituties, gevestigde belangen, ja, op de hele samenleving.”

José van Dijck, hoogleraar media en digitale samenleving, Universiteit Utrecht; coauteur van The Platform Society

—————–

“Platformen zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving. Martijn behandelt in zijn boek niet alleen de usual suspects. Hij schetst juist de diversiteit van de platformen, hun gebruiksgemak en daarmee succes .n hun complexiteit. Zijn achtergrondinformatie over oorsprong en werking van platformen zie ik als broodnodige basiskennis van dit thema. Voor overheden vormen platformen een continue uitdaging. Het lezen van Martijns visie op hoe overheden met de uitdagingen .n kansen zijn omgegaan, was herkenbaar, her en der confronterend, maar leverde bovenal nieuwe inzichten op. Het in gesprek gaan en blijven met partners, zo ook platformen, blijft de sleutel tot succes.”

Nanette Schippers, projectmanager gemeente Amsterdam

—————–

“Een heldere, complete en bovenal objectieve vertelling van hoe de platformeconomie zich heeft ontwikkeld en volwassen is geworden. Het aandeel van platformen in de wereldwijde economie groeit met de dag, maar wat speelt zich af achter de muren van de platformen en wat ligt in het verschiet? Vaak blijven die belangrijkevragen onbeantwoord. Dit boek geeft actuele en relevante antwoorden, en toont de kansen en uitdagingen in de platformeconomie.”

Michelle van Os, directeur Helpling Nederland

—————–

“Dit boek is een multidisciplinair kijkje ‘achter de schermen’. Overheden, ondernemers en wetenschappers die reflecteren op de technologiegestuurde realiteit en meebouwen aan onze meer en meer platformgedragen maatschappij, zullen inzichten en kennis ontlenen aan de informatie die Martijn Arets bijeenbrengt. Arets duidt niet alleen de werkwijze en betekenis van platformen, maar levert onder het motto ‘bij leiderschap hoort verantwoordelijkheid’ een waardevolle bijdrage aan het debat.”

Rosalie Koolhoven, wetenschappelijk auteur en universitair docent IT-recht, Rijksuniversiteit Groningen

—————–

“Hoe ontwikkel je begrip van zoiets nieuws en complex als de platformeconomie? Niet door te denken dat je er slapend rijk mee wordt (gaat niet lukken!), maar door te beginnen bij wat iemand die er al veel langer over na heeft gedacht .n er veel mensen over heeft gesproken, al weet. Martijn bundelt in dit boek heel veel voorbeelden en hij biedt denkkaders: handvatten om grip te krijgen op deze materie. Topboek voor de easy followers dus.”

Marieke Blom, hoofdeconoom ING Nederland

—————–

“Martijn volgt al tien jaar lang de platformeconomie en deelt in dit boek al zijn kennis. Door theorie en praktijkverhalen te combineren, ontstaat een goed overzicht en leest het boek prettig. Een must-read voor medewerkers van platformen, organisaties die hiermee concurreren en overheden.”

Ronald Egas, CEO Werkspot

Grote bestelling of presentatie?

Heb je interesse in een grote(re) afname (25+ exemplaren) van het boek en/of een presentatie over de Platformrevolutie voor jouw organisatie? Neem dan direct contact met mij op, dan bespreken we de mogelijkheden. Dit kan per mail ([email protected]) of per telefoon (0650244596).

Goedemorgen! Afgelopen donderdag zou een rustige dag zijn geweest. En toen besloot TakeAway (in Nederland bekend van Thuisbezorgd.nl) om de Amerikaanse concullega Grubhub voor 7,3 miljard dollar over te nemen. En werd ik die dag geïnterviewd voor het 6 en 8 uur journaal (vanaf 12:18), nos.nl, Radio 1, Trouw en NRC. Vooral bij Radio 1 kreeg ik de ruimte om deze gebeurtenissen wat breder te trekken en aandacht te vragen voor platformcoöperaties, de aankomende Europese platform to business verordening die platformen verplicht transparanter te zijn richting aanbieders en om Horeca Nederland en vakbonden nog eens aan te sporen meer gebruik maken van hun positie om aanbieders te empoweren. Dat is dan weer het voordeel van live radio.

In deze editie een verdieping op de deal tussen Takeaway en Grubhub en daarnaast nog een aantal andere mooie stukken. Fijne week!

Just Eat Takeaway confirms it’s gobbling up Grubhub in a $7.3B deal – TechCrunch

Er is al veel geschreven over de overname van de deal tussen Grubhub en Takeaway. De overname is ambitieus, risicovol, maar vooral een ‘once in a lifetime’ kans voor TakeAway. Dus hoewel de timing misschien niet ideaal was, het bedrijf is nog bezig met de integratie van de eerder overgenomen JustEat, denk ik dat nee zeggen geen optie was. Een korte analyse:

Waarom dit het ideale huwelijk is

Op het moment dat er in landen marktleiders zijn, is een overname de enige mogelijkheid om  een land of continent binnen te komen. Het is simpelweg te kostbaar om vanaf nul te beginnen. In de VS woedt momenteel een strijd tussen o.a. UberEats en Doordash. Een dure strijd: er worden per jaar vele miljoenen verbrand om marktaandeel te vergaren. Een strijd die nog wel wat jaren zal aanhouden. Nu in de Amerikaanse markt stappen is zeker weten dat je de komende jaren nog flink wat geld zult moeten verbranden. Daarnaast zijn klanten (zowel vraag als aanbod) niet trouw aan de app die zij gebruiken en zijn de switching costs, de kosten om van app te wisselen, laag.

Waarom dan toch deze stap? Ten eerste omdat Grubhub van alle partijen in de VS het meest lijkt op TakeAway. Beiden zijn als bestelplatform gestart en hebben daar op een gegeven moment bezorging aan toegevoegd. Voor beide partijen geldt dat het aandeel van eigen bezorgingen op het totaal aantal bestellingen gering is. TakeAway heeft aangegeven dat het aandeel eigen bezorgingen tot maximaal vijf procent mag groeien. Wat het aandeel en de ambitie van Grubhub, die overigens in tegenstelling tot TakeAway met freelancers werkt, heb ik nergens terug kunnen vinden. Ook zijn het beide partijen die hun sector, maaltijdbezorging, door de jaren heen trouw zijn gebleven. Jitse Groen noemt TakeAway en Grubhub dan ook de ‘pioniers’ van de maaltijdbestel platformen. Groen moet sowieso weinig hebben van de platformen als Deliveroo en UberEats die een primaire logistieke insteek hebben. Volgens Groen is dit een model dat nooit uit zal kunnen. Daarnaast ageert hij regelmatig tegen het freelance model van deze platformen: TakeAway werkt met een uitzendconstructie in samenwerking met Randstad. Die houding tegenover de andere platformen zijn wat mij betreft een wassen neus: meer dan 95% van de bestellingen worden door de restauranthouders geregeld. Dit gaat volgens de Horeca cao (die best beroerd is als je jong bent) en bij een onderzoek van de inspectie onlangs was bij 100 van de 170 restaurants er iets niet in de haak met de voorwaarden voor de bezorgers. Dus heel goed dat het voor deze kleine 5% goed is geregeld, maar dat is een minderheid van de totaalbestellingen die via het platform lopen.

Nog een reden dat dit een ideaal huwelijk is, is dat Grubhub al lang meegaat, waardoor de waardering wat beter onderbouwd is dan bijvoorbeeld de 12,6 miljard waar concurrent DoorDash nu op staat gewaardeerd. En hoewel 7,3 miljard dollar een hoop geld is, zal de prijs van overname kandidaten de komende jaren alleen maar toenemen. Zo is de huidige waardering voor Uber al 55,9 miljard dollar en ik geloof echt niet dat zij UberEats ooit (vrijwillig) zullen verkopen.

Samengevat: Grubhub lijkt het meest op TakeAway, is nog enigszins te betalen en het is onwaarschijnlijk dat een dergelijke kans zich de komende jaren voor de Amerikaanse markt nog had voorgedaan. Het was nu of nooit zal ik maar zeggen voor het Amerikaanse avontuur van TakeAway. Daarnaast is het ook een kwestie van eten of gegeten worden. Ik snap de keuze en het is een flinke prestatie dat dit is gelukt.

Impact op de (Nederlandse) markt

Mij is vaak gevraagd wat de impact is van deze deal voor Nederlandse consumenten en restaurateurs. Voor nu denk ik weinig. Het is niet zo dat twee platformen die beiden actief zijn op de Nederlandse markt zijn samengegaan en dat daardoor de keuze voor de consument minder wordt. Vanuit dat oogpunt zie ik niet veel problemen. Zie jij die wel, dan hoor ik het uiteraard graag.

Wat wel gaat gebeuren is dat de bedrijven samen gaan profiteren van de gemaakte schaalvoordelen. Ik heb geen zicht in hoeverre de boel technisch kan worden geïntegreerd en wat dit aan voordelen oplevert. Daarnaast zijn er natuurlijk genoeg schaalvoordelen te bedenken mbt staff afdelingen, inkoop, etc.. Maar ook hier moet je niet overdrijven. TakeAway werkt per land met eigen merken en teams. Dit betekent eigen campagnes, advertising, etc. Een investering in het merk op de Duitse markt heeft geen impact op de Nederlandse klant. Wat dat betreft zijn de schaalvoordelen dus niet oneindig.

Ik hoor veel mensen zeggen dat op het moment dat er een partij groter wordt en in meerdere landen dit het platform ook meer macht geeft. Dit is enerzijds waar: op het moment dat de partij groot is en kapitaalkrachtig, kan het nieuwkomers dwarszitten. Het enige ‘lastige’ (en daarmee ook ‘fijne) hierin is met een bestelplatform is dat het om lokale business gaat. Lokale klanten bestellen bij lokale aanbieders. Dit geeft kansen voor kleine initiatieven om klein en lokaal te experimenteren, te valideren en vanuit daar te groeien. De consument zal altijd gaan voor gemak en een goede prijs. Dat is niet iets dat alleen door een miljardenbedrijf kan worden geleverd.

Vooruitzicht voor deze sector

Onderliggend aan de vragen bij bovenstaand stuk zijn natuurlijk de discussies over de commissie van TakeAway en transparantie in zoekresultaten. De commissie is nu 13 procent. Veel restauranthouders vinden deze te hoog en zien de samenwerking met Thuisbezorgd als een duivels dilemma: je kunt niet met ze, maar ook niet zonder ze. Het is lastig te zeggen of dit percentage te veel, te weinig of precies goed is. Thuisbezorgd maakt veel kosten (er werken vele duizenden mensen en vele miljoenen worden maandelijks uitgegeven aan advertising) en zorgt ook voor nieuwe business voor restauranteigenaren. Is dit die 13 procent waard? Dat weet je alleen wanneer je de kosten van het platform en de extra inkomsten weet. Los daarvan adviseer ik altijd om een dergelijk platform vooral te gebruiken voor het verkrijgen van nieuwe klanten en zelf alles zo in te richten dat je vervolgtransacties via eigen kanalen kunt verwerken. Laat het platform voor jou werken in plaats van andersom.

Wat wel duidelijk is, is dat de kans dat dit percentage omlaag gaat nagenoeg nul is. Alleen verwacht ik niet dat dit anders was geweest wanneer Grubhub niet was overgenomen, dat staat hier wat mij betreft los van. Daarnaast zal er ook een grens zijn van wat een platform kan rekenen voor een transactie.

Wat betreft transparantie verwacht ik in de nabije toekomst nog wel flink wat aanpassingen wat betreft regelgeving. Het is bij veel platformen, ook bij Thuisbezorgd, niet duidelijk hoe de ranking tot stand komt. In veel gevallen is het zo dat wie betaald ook hoger in de ranking komt. Dat Thuisbezorgd hier niet transparant is, kwam naar voren in deze uitzending van Radar. Bekijk het fragment vanaf 9:06 en zie hoe de woordvoerder peentjes zweet bij het beantwoorden van vragen over de totstandkoming van de ranking. Een beschamende vertoning.

Gelukkig zitten beleidsmakers ook niet stil. Binnenkort wordt de Platform To Business Verordening ingevoerd, waarbij platformen met een business als aanbieder en een consument als klant o.a. worden verplicht om transparant te zijn over hoe een ranking tot stand is gekomen. Over een paar weken zal ik meer aandacht aan deze verordening besteden. De ‘New Deal for Consumers‘ moet meer transparantie brengen voor de consumenten die van platformen gebruik maken. Er komt nog de nodige wetgeving aan die platformen dwingen om transparanter te zijn en meer verantwoordelijkheid te pakken. Een goede zaak.

Digital gatekeepers | Report | Government.nl

Een pittig, maar zeer interessant en relevant rapport van Nicolai van Gorp en Paul de Bijl over platformen als ‘digital gatekeepers’.

“This report has been commissioned by the Ministry of Economic Affairs and Climate Policy and provides further insight into the nature of competition in digital markets and into the factors that determine when digital platforms can be said to have a gatekeeper position. These insights have been used to further shape the Dutch position on modernising competition policy in relation to digital platforms.”

Ik ben er nog niet doorheen, maar wil het hier wel alvast delen. Dit omdat ik verwacht dat het maken van een samenvatting mij de komende weken niet gaat lukken. Als dit een onderwerp is dat bij jou op de agenda staat, dan is dit stuk een must read.

Uit de executive summary:

“Governments and policy makers are concerned about the market power of digital platforms and the associated risk of abuse and spill-overs into other markets. This may, for instance, happen through discrimination by digital platforms with a (dominant) gatekeeper position.

There is a risk that competition law has only a limited deterrent effect on incentives of digital platforms to act anti-competitively. Competition cases take a long time, and meanwhile the downstream market may already be monopolised, and the situation may be irreversible due to network effects. As such, the benefits of anti-competitive behaviour remain positive even after authorities have condemned and prohibited the platform’s behaviour.

This discussion paper explores if, when and which type of ex ante regulation may be desirable in such cases. While being aware that ex ante rules can be heavy-handed and may stifle innovation, the report also explores alternatives within the context of European Competition Law (Articles 101 and 102 TFEU).

This report restricts itself to competition problems that may occur when vertically integrated platforms with market power apply discriminatory practices. It starts with an elaboration of the nature of competition in digital markets and provides a clear description of what a platform is, as a steppingstone to the analysis of the harm to competition and consumers. We then apply our analysis to recent competition cases and construct a pragmatic way to deal with competition problems in digital markets.”

BlaBlaCar partners with scooter startup Voi to launch new BlaBla Ride app – TechCrunch

Het was een lange tijd stil rondom de lift-app BlaBlaCar. Voor wie de app niet kent: dit van origine Franse platform was een van de grootste deeleconomie platformen van Europese bodem. Al vrij vroeg was het de eerste Europese ‘unicorn’ met een waardering van meer dan 1 miljard euro. In Nederland is BlaBlaCar nooit echt van de grond gekomen, wat prima te verklaren is, aangezien de afstanden in Nederland relatief kort zijn (en het gedoe om om te rijden dus groot in verhouding tot de opbrengsten).

Maar buiten Nederland is het platform flink gegroeid. Ook is het platform aardig de breedte ingegaan: het kocht een eigen busbedrijf en startte een carpooldienst voor woon-werkverkeer.

Dit artikel geeft een goede update van de stand van zaken van het platform en bericht over een nieuwe uitbreiding: de toevoeging van deel (lees: huur) stepjes. Wat dit nieuws interessant maakt is dat zij dit niet zelf gaan doen of een bestaande aanbieder overnemen, naar een samenwerking met aanbieder Voi zijn gestart. En dat samenwerken is, hoe gek het ook klinkt, een unicum.

“Existing Voi members will still use the same app, but it’ll now be called BlaBla Ride in France. Existing BlaBlaCar users will be able to log in with their BlaBlaCar accounts. Voi users in other countries will still see Voi’s brand exclusively in the app and service.”

Meer weten over BlaBlaCar? Ik interviewde beide founders. Beide video’s zijn hier terug te zien:

WEBINAR | De rol van platformen in de digitalisering van de retail

Welke rol hebben platformen in de toekomst van retail? Uhm. Groot? Ja.

Afgelopen week bekeek ik dit interessante webinar dat inging op dit vraagstuk. Vooral de inbreng van Thierry Aartsen (VVD) vond ik interessant. Zo stelt hij dat online en offline retail ook wat betreft beleid meer moet worden geïntegreerd en kwam hij met een paar duidelijke voorbeelden. Het webinar is hier terug te bekijken.

In de media

NOS Journaal gemist? Start met kijken op NPO Start

Item vanaf 12:18.

NPO Radio 1 on Twitter: “De honger van Thuisbezorgd is niet te stillen. Dit jaar namen ze al het Britse Just Eat over en nu komt daar het Amerikaanse Grubhub bij.

Oversteek naar VS logische stap voor Just Eat Takeaway, maar ook riskant | Trouw

Met de beoogde overname van het Amerikaanse maaltijdbestelplatform Grubhub hoopt het Nederlands-Britse Just Eat Takeaway concurrenten als Uber en D…

Just Eat Takeaway stilt honger in VS – NRC

Maaltijdbezorging: Just Eat Takeaway neemt het Amerikaanse Grubhub over. Een ambitieuzere stap voor het bedrijf was eigenlijk niet denkbaar. Het bedrijf,…

‘Thuisbezorgd-oprichter Jitse Groen neemt risico met overname van Grubhub’ | NOS

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Afgelopen week weer meters met mijn onderzoek gemaakt en nog een hoop laatste klusjes voor mijn nieuwe boek gedaan. Alles ligt bij de vormgever en het einde is nu echt in zicht. Over twee weken start de voorinschrijving. Ook heb ik een online presentatie gegeven voor relaties van Labor Redimo over de impact van  platformen op de arbeidsmarkt en wat betekent dit voor de manier waarop de inhuur en recruitment is georganiseerd? Het was leerzaam om ook meer in de wereld van inhuur te duiken, aangezien veel klusplatformen zich nu vooral in de to-consumer en de MKB markt begeven. Voor deze editie weer een aantal mooie stukken uitgezocht, waaronder een oproep om toch echt meer naar de bredere context te kijken. Fijne week!

Crisis toont kwetsbare positie platformwerker: ‘Hoofdpijn, veel hoofdpijn, broer’ | De Volkskrant

Ik word regelmatig gebeld door journalisten die aan het verkennen zijn welk verhaal zij over de impact van deze corona crisis op de platformeconomie kunnen schrijven. Het probleem is alleen dat we er dan vaak na een kort of lang gesprek achterkomen dat er eigenlijk niet zo heel veel boeiends te melden is. Natuurlijk zijn er interessante platform ontwikkelingen in de crisis te benoemen: zo pakken platformen meer dan ooit hun rol als marktmeester (en is het debat over of een platform een prikbord bij deze definitief voorbij), spelen platformen een rol in het bijeenbrengen van vraag en aanbod van vrijwilligerswerk en in sommige gevallen een rol in het faciliteren van interne mobiliteit bij bijvoorbeeld ziekenhuizen. In de nieuwsbrief edities 195 t/m 199 lees je hier (veel) meer over. Interessante ontwikkelingen, maar voor het brede publiek niet echt nieuwswaardig.

Wat deze crisis ons dan wel leert is dat platformen een spiegel zijn van de sector waarin zij opereren. Heeft de bestaande markt slechte condities, dan zal dit bij een platform in die markt niet veel anders zijn. En wordt een sector geraakt door een crisis, dan wordt het platform (en de aanbieders) even hard geraakt. Niet heel spannend, maar het maakt wel duidelijk dat mocht je nog denken dat platformen onfeilbaar zijn, het tijd wordt om uit deze droom te ontwaken. Ik vind het zo zonde dat in menig debat de context vaak volledig wordt vergeten of ontkend. En dat is echt een gemiste kans.

Zo sloot iconisch uitzendbureau Mise en Place al vrij snel na de start van de crisis de deuren, maar ook freelance bemiddelaar Temper, die voor een groot deel afhankelijk is van de horeca sector, maakte deze week bekend zo’n 45 man te moeten ontslaan op het hoofdkantoor. Ook platformen in de toeristische sector worden hard geraakt, zie ook dit overzicht. Net als iedereen in die sector.

In dit Volkskrant artikel zegt Bas ter Weel van het SEO Economisch Onderzoek het volgende over de platformwerker (n.a.v. een onderzoek uit 2018): “Hun positie is kwetsbaar. Het werk dat ze doen is eenvoudig, dus zullen ze er nooit veel geld mee verdienen. Ze dragen bovendien geen werkloosheidspremies af en zijn daarom niet verzekerd tegen werkloosheid. Buffers hebben ze vaak nauwelijks. Op het moment dat hun werk wegvalt, zijn ze dus aangewezen op de bijstand.”

Helemaal waar dat de doelgroep die hij omschrijft (er valt wat te zeggen over hoe de definitie van platformwerker door het SEO wordt gehanteerd) kwetsbaar is en dat hier iets aan moet worden gedaan. Het is alleen de vraag in hoeverre de platformwerker in een sector kwetsbaarder is dan de niet platformwerker. Zo is in het artikel te lezen dat uit FNV onderzoek blijkt dat 71 procent van de taxichauffeurs verwacht binnen een jaar te stoppen en dat dit bij Uber chauffeurs 76 procent is. Geen groot verschil, zeker wanneer je weet dat chauffeurs bij Uber sowieso relatief kort voor het platform rijden: ik verwacht dat niet-app-chauffeurs doorgaans veel langer hun beroep zullen uitoefenen. In de VS rijdt 4 procent van de Uber chauffeurs langer dan een jaar voor/via het platform.  Dan de thuisschoonmaakster: is deze via Helpling kwetsbaarder en harder geraakt door de crisis dan de thuisschoonmaakster in de zwarte markt? Ik denk het niet. Wat dat betreft doet de corona crisis eigenlijk exact hetzelfde wat sommige platformen die kwetsbare workers aan werk helpen: een vinger op een zere plek leggen en bestaande pijnpunten vergroten. En daarmee aanleiding geven voor een goed debat over de sector. De context in het debat achterwege laten is een gemiste kans. Niet doen dus.

Grocers urge CMA to block Amazon-Deliveroo deal | News | Retail Week

Half april werd bekend dat de investering van Amazon in Deliveroo, die door de Britse mededingingsautoriteiten on hold was gezet, toch door mocht gaan. De reden die werd gegeven van het proces dat is versneld is dat Deliveroo onderdeel uit zou maken van de (kritieke) infrastructuur van het land en dat zonder de investering van Amazon het bedrijf failliet zou gaan.

In dit bericht wordt gedeeld dat winkeliers tegen die beslissing in beroep zijn gegaan en de autoriteit hebben gevraagd hun keuze te heroverwegen. Mede omdat onder de huidige voorwaarden van de investering Amazon ook echt een zetel in de Deliveroo board zal krijgen. Ik ben op dit moment het boek ‘Bezonomics’ aan het lezen en om eerlijk te zijn begrijp ik de zorg. Benieuwd waar dit op uitloopt.

Why the Upwork CEO believes the pandemic will lead to more work with freelancers

Wat is de impact van corona op de toekomst van werk? In dit artikel met de CEO van Upwork, een van de grootste freelanceplatformen ter wereld, komen een aantal interessante inzichten naar voren.

1. Door maandenlang online te werken ontdekken bedrijven dat het prima werkt met mensen die nooit fysiek bij jou op locatie komen;
2. Bedrijven zijn op zoek naar een meer wendbare organisatie;
3. Werkers beseffen dat gokken op één paard ook een risico is. Gok je mis, dan ben je alle inkomsten kwijt.

Hier wat meer context op basis van 3 quotes uit het artikel:

Online werken werkt prima:

“They’re opening their eyes to getting more comfortable working with people who are not on site in their offices and are realizing that they have strategic benefits to be gained through flexing their talent pools much more dynamically than what they’ve done in the past.”

Wendbare organisaties:

“Companies are really evaluating their fixed cost structure that they have around full-time employees and the level of flexibility they have to spin teams up and down as business needs are changing,” she says, “noting that during past economic challenges, companies have tended to bring on contract and freelance employees before resuming full-time hiring.”

Risicospreiding voor de werkende:

“During the recession in 2008–2009, Brown says, the company saw indicators that people were thinking differently about their relationship with full-time work. “The idea that they had this one lifeline of safety and security, and if they were laid off or if that employer was going under suddenly, they were really exposed,” she explains. “So we saw a shift of more people into the freelance workforce.”

“Brown says she’s talked to freelancers on the Upwork platform who feel more secure during the current economic downturn because of freelancing: They can build a portfolio with multiple clients, so if one has to pull back, they aren’t losing everything.”

Interessante food4thought… Vergeet trouwens niet dat hier wordt gesproken over freelancers met unieke en schaarse skills. Een categorie die dus niet in de kwetsbare doelgroep valt. Online werk schept voor hen kansen. Wanneer je kijkt naar online werk  waar een overvloed van aanbod is, dan bestaat er een reëel risico voor een ‘race to the bottom’. Het mooie van online werk is namelijk dat de wereld jouw klant is. Het nadeel is ook dat de wereld jouw concurrent is. En op het moment dat je op een plek in de wereld woont (als Nederland) waar de kosten voor levensonderhoud hoog zijn, dan heb je een probleem. Voor een aanbieder in India is 5 euro per uur veel, voor iemand in Nederland een drama. Oftewel: bovenstaand verhaal is slechts van toepassing op een specifieke groep freelancers. Voor een meer kwetsbare groep kan een verschuiving als deze juist heel negatief uitpakken.

Estonia to implement a digital nomad visa

Een interessant bericht uit Estland, het meest digitale land ter wereld. In mijn aankomende boek heb ik de case van Estland ook uitgebreid meegenomen. Dit nieuwtje kwam helaas te laat voor het boek:

“The Estonian parliament on 3 June adopted amendments to the current laws to create a digital nomad visa that would allow people to come to Estonia as a tourist and at the same time continue working for a foreign employer or as a freelancer independent of location.”

Tweet

Voor de zomer lanceer ik een nieuwe startpagina voor platformwerk in Nederland. Op deze website komen de profielen van meer dan 100 kluseconomie platformen te staan die actief zijn op de Nederlandse markt. Het doel van de website is om een overzicht te creëren van het landschap en daarmee een fundament te leggen voor onderzoekers, beleidsmakers en ondernemers.

De afgelopen maanden heeft ’team Galaxy’ van projectpartner FreshHeads een waanzinnige website gebouwd en vorige week is de dataverzameling begonnen (dank Jaap van Slageren voor je hulp!). Van de eerste 50 platformen is nu de basis informatie verzameld. Het is altijd interessant om in de algemene voorwaarden van platformen te duiken en om uit te zoeken of de platformen iets zeggen over de ‘legal status’ van de aanbieder en over belasting. Dan kom je nogal eens bijzondere passages tegen. Hier onder de top 3 van vorige week:

“Je kan in zijn algemeenheid stellen dat de belastingdienst graag al je inkomsten belast. Hoe ze je inkomsten uit Petbnb willen belasten hangt af van je persoonlijke situatie.”

“Pawshake is een internationaal platform voor dierenoppassers en ons specialisme ligt bij het oppassen van dieren. We hopen dus op je begrip voor het feit dat we je geen belastingadvies kunnen geven.”

Eigen publicatie

Importing reputation data does make sense, according to initial research outcomes among e-commerce platforms – Kluspaspoort.nl

De eerder gedeelde blog over portabiliteit van reputatiedata is nu ook in het Engels beschikbaar.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Omdat ik verwacht dat de komende tijd nog veel events online zullen worden gehouden en omdat ik ook zeker de voordelen zie van online events heb ik deze week in mijn kantoor een vaste setup gebouwd waarmee ik online presentaties kan geven. Twee camera’s, licht, regie en geluid. En nu ik dus goed heb geïnvesteerd in kapitaalgoederen ben ik dan ook eindelijk volgens de VNO-NCW standaarden ondernemer 😉

Deze week ook mijn manuscript naar de uitgever gestuurd. Na jaren werk is het dan eindelijk af. Voor zover een boek over een dergelijk actueel thema ooit af kan zijn. 10 Juli komt het boek uit, over een week of 3 begint de voorinschrijving. Voor in mijn boek heb ik 15 mooie aanbeveling quotes ontvangen van beleidsmakers, wetenschappers, ondernemers en vakbonden. En juist die diversiteit aan stakeholders is nodig om de kansen van de platformeconomie te vangen en de negatieve effecten de kop in te drukken.

Fijne dag en week!

Hoe Beterboeken.nl wél een geduchte Booking concurrent zou kunnen worden

Een paar weken geleden las ik over de intenties van een ondernemer om een eerlijke Booking.com alternatief te lanceren. De initiatiefnemer had met vele hoteleigenaren gesproken, die nagenoeg unaniem het duivelse dilemma van Booking deelden: je kunt niet met ze, maar ook niet zonder ze.

Twee weken geleden deelde ik al een uitgebreide analyse over de vraag ‘is het feestje van Booking nu echt voorbij?’.  In dit stuk sprak ik over platformcoöperaties en over Fairbooking.com: een Frans initiatief van de hotelsector.

Deze week deelde BeterBoeken een manifest. Ook was initiatiefnemer Niels Meijssen, partner bij appbouwer TodayTomorrow, te gast in de podcast van New Business Radio.

Het manifest ziet er sympathiek uit: zo is de missie geborgd in het organisatiemodel, wat erg lijkt op het steward ownership model waar stemrecht en eigenaarschap los van elkaar staan en een stichting een ‘golden vote’ heeft mochten de aandeelhouders en medewerkers met elkaar samenspannen. Daarnaast wil het een maximum commissie percentage vastleggen van 10 procent en mogelijk ook een bijdrage van de consument vragen (wat overigens niet mag). En daarnaast hebben zij de ambitie om een eerlijke website te zijn. Geen gedoe met het verleiden van consumenten met ‘er is nog 1 kamer vrij’, iets dat Booking overigens ook niet meer mag doen.

Kansrijk of kansloos?

Dan de vraag: heeft dit initiatief een kans? Hoewel natuurlijk iedereen een kans verdient en er met alleen een manifest (iets dat normaal alleen blockchain projecten doen, die komen vaak niet verder dan een manifest) ligt is het lastig om de kansen in te schatten. Het eerste bericht over dit initiatief verscheen nog geen maand geleden. Toch leek het mij interessant om hier alvast over na te denken.

Wat opvalt is dat in de communicatie (zie hier het archief) naar voren komt dat er voornamelijk is gesproken met de hoteleigenaren. Het is geen verrassing dat deze niet altijd even blij zijn met Booking. Hoewel er natuurlijk een flinke bias zit in de groep geïnterviewden (tevreden Booking klanten zullen niet snel pro-actief reageren op een initiatief als deze), vermoed ik wel dat hotels open staan voor een nieuwe en eerlijke aanbieder. Als de koppeling net de reserveringssystemen wordt gemaakt, dan is het voor een hotel heel eenvoudig om aan te sluiten zonder enig risico. Zij hebben dus weinig te verliezen: de switching costs zijn laag.

Ook wordt er veel aandacht besteedt aan het model dat eerlijk moet zijn. Vier van de vijf punten uit het manifesto gaan hier over. Ik vraag mij af of dit een goed idee is. Hoewel ik dit enorm belangrijk vindt, is dit niet een punt waarmee je klanten (en vooral mensen die willen boeken) overtuigd om bij jou te boeken en niet bij Booking. Het is de vraag wie hier echt om geeft en of je hiermee de massa gaat bereiken. Want als er iets is dat een succesvol hotelboekingsplatform moet doen is: de massa bereiken. Zonder massa, geen succes. Het ontbrekende punt gaat over de gebruikerservaring: vertrouw ons, we bouwen echt wel iets goeds.

Over de techniek wordt weinig tot niet gesproken. Een goede boeking website bouwen lijkt volgens deze appbouwer geen probleem. Ik verwacht dat dit een stuk ingewikkelder is dan het van buiten lijkt: een dergelijk systeem moet kunnen praten met alle reserveringssystemen ter wereld. Daarnaast is een platform meer dan een app: Booking spendeert vele miljarden per jaar aan online advertising en heeft bijvoorbeeld vele duizenden medewerkers op de klantenservice zitten om alle vragen te beantwoorden en problemen te beantwoorden. Dit initiatief draait nu op donaties (1.200 euro is binnen) en wil binnenkort een crowdfunding campagne starten.

Als laatst valt mij op dat de boodschap erg gericht is op het sentiment tegen Booking. Tegen iets of iemand zijn is prima en gebruik maken van een momentum mbt het negatieve sentiment rondom Booking kan natuurlijk een strategie zijn, maar uiteindelijk moet je uitgaan van jouw eigen kracht en niet van de negativiteit rondom een ander.

En juist dat is dat ik nog mis bij dit initiatief. Wat maakt dit project uniek, behalve dat het eerlijker is dan Booking. Want fijn dat de hoteleigenaren minder commissie betalen, maar levert het ook een vergelijkbare dienstverlening naar de klant? Want die klant is de grote afwezige in de communicatie rondom dit initiatief.

Hoe zou het wél kunnen werken?

Dan is er natuurlijk de vraag: hoe zou het wél kunnen werken? Want als je het maar slim genoeg aanpakt is ook een Booking te verslaan. Alles kan immers stuk. En als er een moment is waarop grote platformen kwetsbaar zijn, dan is het wel nu. Booking, maar ook Airbnb en Uber, zijn redelijk lamgeslagen en daardoor relatief kwetsbaar. Misschien was er (behalve 20 jaar geleden) geen betere tijd om een alternatief te starten dan nu.

Even filosoferend op een mooie zondag zomeravond kwam ik op het volgende uit:

1. Begin met bouwen en experimenteren, zet het initiatief desnoods in een stichting, maar ga nu geen geld en tijd spenderen aan een juridische kerstboom.
2. Zoek en betrek partners. Je wilt snelheid maken en geen hele grote investeringen doen. Je kunt snelheid maken door met partners samen te gaan werken. Hotelketens, leveranciers en…. een branchevereniging. Dit zou voor Horeca Nederland een grote kans zijn om relevant te zijn voor de leden en niet alleen beschouwend in de slachtofferpositie te zitten, maar ook echt iets te doen. Partners stralen veelal vertrouwen uit naar hun netwerk (dan hoef je geen tijd te investeren om dit zelf op te bouwen) en hebben vaak ook de nodige resources tot hun beschikking.
3. Start en bouw een platform voor Nederlandse hotels dat parallel loopt aan andere boekingsplatformen. Neem de tijd om te leren en te experimenteren. Rome is ook niet in één dag gebouwd.
4. Zet het platform en de organisatie in twee lagen op: een meta organisatie voor techniek en schaalvoordelen en een lokale organisatie per land. Werk met partnerships om deze landen, evt. middels een franchise constructie, aan te sluiten. Zo combineer je internationale schaal- en netwerkvoordelen met lokale afstemming en draagvlak.
5. Ga in alles uit van eigen kracht en (unieke) waarde toevoegen voor beide zijden van de marktplaats: hotels én klant. Want als er één uitdaging is om een Booking te verslaan is het dat er in ieder geval één machtige zijde van de marktplaats die nu nog weinig te klagen heeft: en dat is de klant. En zonder die klant aan boord, ben je, ook met de beste bedoelingen ter wereld, helemaal nergens.

To be continued…

Verplicht betalen voor je reservering: horeca in coronatijd krijgt vorm | NOS

Vandaag gaat de horeca weer open. Dat is een spannend moment. Met de beperkingen van de anderhalvemeter is het zaak voor horeca ondernemers om hun bezetting zo efficiënt mogelijk te organiseren. No-shows zijn nu meer pijnlijk dan anders. Het is dan ook niet vreemd dat er veel initiatieven voorbij komen van apps en platformen die horeca ondernemers proberen te helpen met deze reserveringen.

Jochem Pasman, onderdeel van het platform advisory team van KPMG, voorspelde op Linkedin een platform oorlog: “Corona heeft een nieuwe ‘platform-oorlog’ ontketend in Nederland. Velen mengen zich in de strijd in de hoop een graantje mee te pikken, slechts enkelen zullen overleven. De bijvangst uit het proces zal hierbij het belangrijkste component worden: bezoekersdata van plekken waar tot nu toe zeer beperkt betrouwbare data over was. Drankenfabrikanten en brouwers staan voor dit soort data in de rij. Logisch dus dat partijen als Heineken bepaalde initiatieven steunen om zo potentiële versnippering in de vergaarde data tegen te gaan. Aan de andere kant: klanten laten betalen om deze data te genereren is daarom wellicht niet het winnende business model hier (en ja, dit kun je oa op basis van expliciete toestemming keurig AVG-compliant inregelen).”

Ik verwacht ook dat veel ondernemers hiermee zullen worstelen. Niemand heeft hier ervaring mee en er is ook geen tijd om te experimenteren. Ze kunnen hierin dus best wat hulp gebruiken en een stukje coördinatie zou hier welkom zijn. Deze zal niet van Horeca Nederland komen. In het FD zegt de woordvoerder: “Het is aan horecaondernemers zelf hoe zij hun reserveringssysteem inrichten. ‘Wij spelen daar geen coördinerende rol in.” Opmerkelijk. En een gemiste kans. Je zou denken dat hier juist een rol voor een branche organisatie is weggelegd. Daarnaast heeft de vereniging ook een belang in Bookdinners.nl: een alternatieve reserveringswebsite voor restaurants. De ideale basis om snel een eigen systeem op poten te zetten. Maar nee.

De komende weken verwacht ik dan ook genoeg berichtgeving over hoe het reserveren gaat verlopen. Gaat de klant het doen? Is er ruimte voor verschillende lokale initiatieven? Komt er één grote speler? Of gaan de horecaondernemers (eventueel lokaal) zelf iets op poten zetten? De technologie is immers geen rocket science, hoewel er wel interessante experimenten kunnen worden gaan met dynamic pricing. We gaan het meemaken.

Het belasten van inkomsten behaald uit de deel- en kluseconomie | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl

Afgelopen week werd een rapport van het Ministerie van Financiën gepresenteerd mbt belasting uit inkomsten uit de deel- en kluseconomie. Via deze link lees je het 43 pagina tellende rapport. Heb je daar geen zin in, dan is dit artikel in dagblad Trouw een prima alternatief.

De context: “De verwachte groei van de deel- en kluseconomie betekent dat een steeds grotere groep belastingplichtigen inkomen verkrijgt via digitale platformen. De kans bestaat dat een deel van de gebruikers van deze digitale platformen de verworven inkomsten niet, onjuist en/of onvolledig aangeeft. Dit levert een risico op van uitholling van het bestaande systeem van inkomensheffing.

Het is daarom belangrijk de knelpunten in het huidige fiscale stelsel die deze ontwikkelingen met zich meebrengen te identificeren en beleidslijnen te benoemen voor de toekomst.”

Trouw berichtte: “Driekwart van de mensen die hun eigen woning tijdelijk verhuren via platforms als Airbnb geeft die inkomsten niet op bij de Belastingdienst. Die gaat nu scherper controleren, wat tientallen miljoenen per jaar kan opleveren. “

Het rapport heeft 4 beleidslijnen opgeleverd:

1. Verplichte gegevenslevering door digitale platformen (gegevensrenseignering)
2. Inhoudingsplicht voor platformen voor alle individuele aanbieders
3. Vereenvoudiging van fiscale wetgeving
4. Voorlichting

Wat opvalt is dat er in het rapport veel wordt verwezen naar het rapport van de Commissie Borstlap. Opvallend, omdat het Borstlap rapport weinig aandacht heeft besteedt aan de platformeconomie.

Het rapport erkent ook dat internationale samenwerking cruciaal is. Voor beleid, maar ook voor het ontwikkelen van standaarden. Zodat platformen niet voor ieder land een eigen interface hoeft te ontwerpen. Wat dit rapport vooral duidelijk maakt is dat de oplossingen niet alleen veranderingen bij platformen, maar vooral ook bij overheden vandaan moeten komen.

Geen loonoffer in deze crisis, maar winst voor medewerkers | Trouw

Goed stuk waarin wordt opgeroepen om na te denken over manieren waarop medewerkers kunnen participeren in organisaties om zo de lasten, maar ook de lusten te kunnen delen. Een onderwerp waar naar mijn mening te weinig aandacht voor is. Een van de bouwstenen hiervoor is natuurlijk onderwijs. Ik daag daarom ook de auteurs, en in het bijzonder Erik Stam, uit om in het kader van ‘practise what you preach’ een pilot te organiseren binnen de eigen opleidingen waar aandacht wordt gegeven aan verschillende vormen van eigenaarschap. Want hoe kun je verwachten dat een ondernemer dit als optie meeneemt, wanneer daar in het onderwijs geen aandacht aan wordt besteedt??

Tijdelijke commissie Digitale toekomst overhandigt eindrapport | Tweede Kamer der Staten-Generaal

De tijdelijke commissie ‘Digitale toekomst’ heeft haar rapport gepresenteerd, waarin het o.a. pleit voor een vaste kamercommissie digitale zaken. De aanbevelingen:

• richt een vaste Tweede Kamercommissie voor Digitale Zaken op;
• bepaal als Kamer welke kennis over digitalisering je nodig hebt;
• ondersteun de andere Kamercommissies rondom digitalisering;
• zorg voor passende wetten en regels voor digitalisering in Nederland en stem goed af met de organisaties die toezicht houden op digitalisering; en
• weet wat er speelt in de Europese Unie en bepaal met de regering wat Nederland daar inbrengt over digitalisering.

Het lijkt mij een goed plan om deze horizontaal opererende commissie neer te zetten. Wel ben ik erg benieuwd naar de samenstelling van deze commissie en waar deze haar kennis vandaan gaat houden. Het lijkt mij een goed idee om hier een community van experts rondom op te zetten die op deelonderwerpen een bijdrage kunnen doen. Ondernemers, wetenschappers, etc. Het gevaar is altijd dat vooral de public affair bureaus en medewerkers en brancheverenigingen aan tafel komen. Prima om naar te luisteren, maar niet als enige bron. Daarnaast zal er iets van continuïteit en onafhankelijkheid moeten worden geborgd. the devil is in the details zal ik maar zeggen. Lijkt mij in ieder geval erg interessant om eens verder over na te denken en mee vorm te geven.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Afgelopen week heb ik van enkele experts een quote mogen ontvangen voor in mijn aankomende boek Platformrevolutie. Het is altijd spannend om na jarenlang gewerkt te hebben aan een boek de tekst met anderen te delen. Heel fijn is het dan wanneer de reacties positief zijn, zoals deze: “In de Platformrevolutie rijgt Martijn theorie en praktijk, ervaring en inzicht moeiteloos aan elkaar om de lezer mee te trekken langs een fascinerende ‘vlootschouw’ van platformen. Daarbij schuwt hij grote vragen niet. De kracht van dit boek zit in de talloze concrete voorbeelden die aantonen welke effecten platformen hebben op mensen, instituties, gevestigde belangen, ja, de hele samenleving.”

Afgelopen week is ook de Engelse versie van de website van mijn onderzoek live gegaan. En is een nieuwe blog over portabiliteit van reputatiescores gepubliceerd. Welke ik dan ook in deze nieuwsbrief met jullie deel. Fijne week!

Reputatiedata meenemen? Dat heeft zin, blijkt uit eerste onderzoek binnen e-commerceplatformen – Kluspaspoort.nl

Wat betekenen jouw reviews op platformen zoals Bol.com, eBay of Marktplaats voor potentiële klanten? En wat levert het eigenlijk op als jij je reputatiedata kunt meenemen naar een ander platform? Inzichten van professor ‘Trust in Digital Services’ Timm Teubner, pionier op het gebied van onderzoek naar de portabiliteit van reputatiedata.

Professor Timm Teubner is gefascineerd door de vraag hoe aanbieders op online marktplaatsen hun data mee kunnen nemen naar andere platformen. Zorgen meer reviews van diverse platformen samen voor meer vertrouwen? Welke invloed heeft ‘draagbare’ reputatiedata op jouw online profiel?

Ik sprak Teubner in Berlijn vlak voordat de maatregelen tegen de coronapandemie ieder internationaal bezoek onmogelijk maakten. Deze podcast is de registratie van ons interview over online reputatie en de toegevoegde waarde van dataportabiliteit. In deze blog deel ik mijn meest relevante bevindingen. Alvast een tipje van de sluiter: ja het lijkt zin te hebben. Hoe en onder welke voorwaarden lees je hier.

Wil je meer weten over het onderzoek van Timm, check dan deze opname op mijn YouTube kanaal. Dit is de keynote tijdens de 6th International Workshop on the Sharing Economie die ik vorig jaar juni organiseerde.

Facebook and Instagram roll out Shops, turning business profiles into storefronts – TechCrunch

Afgelopen week deelde Mark Zuckerberg het volgende bericht op zijn Facebook pagina: “I just announced that we’re launching Facebook Shops today – the basic idea is that any small business can easily start a shop to sell things directly across our apps. If you visit someone’s shop, you’ll be able to see that small business’s story, see their featured products, and buy them in our apps.”

Kort samengevat wordt iedere pagina op Facebook en Instagram in potentie een winkel. Dankzij deze tool van Facebook kunnen gebruikers hun pagina’s gebruiken om klanten een professionele online winkel ervaring te bieden. Inclusief betaaloptie.

Facebook grijpt hierbij de coronacrisis aan als momentum om deze nieuwe feature, die vast al langer op de plank lag, groots uit te rollen. Mark: “I think this particularly important right now because so many small businesses are moving online to deal with the economic fallout from Covid-19. As people are being told to stay home, physical storefronts are having a hard time staying open and millions of people are losing their jobs. I’ve been personally working with our teams on Facebook Shops every day for the last couple of months so we could accelerate launching it to small businesses who could use tools like this now.”

Ook de redacteur van TechCrunch is het hier mee eens dat de timing perfect is: “After all, the pandemic has probably made consumers even more likely to treat Facebook and Instagram profiles as the go-to source of information on local restaurants and stores — if your favorite store has changed their hours, or switched to online delivery/curbside pickup, they’ve almost certainly posted about it on Facebook or Instagram. So why not allow visitors to make purchases without having to leave the Facebook and Instagram apps?”

Dan de vraag: wat moet je hier van vinden? Aan de ene kant is deze optie natuurlijk waanzinnig voor gebruikers. Winkeliers die niet de middelen hebben om te investeren in technologie kunnen nu laagdrempelig hun bestaande accounts gebruiken om spullen te verkopen. Het geeft ondernemers mogelijkheden om via de Facebook accounts hun volgers te binden en deze investering te kapitaliseren middels de shop. Dit zal ook veel andere ondernemende types aanspreken. Investeren in je eigen brand, content gratis weggeven en deze opgebouwde groep volgers vervolgens verleiden om iets in de winkel te kopen. Dat zou op zich prima moeten werken. Er bestaat wel een risico dat het aanbod zo groot en onoverzichtelijk wordt, dat je als klant niet weet wie je wel en niet kunt vertrouwen. De lage drempel zou daarmee ook de achilleshiel kunnen zijn van het concept.

Er zit natuurlijk ook een schaduwzijde aan. De afhankelijkheid van Facebook van juist deze groep kwetsbare aanbieders zou je op zijn minst onwenselijk kunnen noemen. In het verleden heb ik genoeg voorbeelden gezien van bedrijven en individuen die veel tijd en geld hebben geïnvesteerd in het opbouwen van een Facebook pagina en vervolgens die fans alleen konden bereiken wanneer daarvoor werd betaald. Ik zie een dergelijke functie dus vooral als voordeel om mee te experimenteren en te valideren, maar zeker niet iets om volledig van afhankelijk te zijn. Over het businessmodel wordt in het stuk op TechCrunch het volgende gezegd: “Facebook’s vice president of ads Dan Levy said that while the company will charge “small fees” on each purchase, the real monetization will come from driving more advertising. (Shops can also be featured in ads and stories.)” Nog een reden om als beheerder niet te afhankelijk te willen worden van deze nieuwe dienst.

PLATFORM WARS: another chapter unfolds | Manfredi Sassoli de Bianchi posted on LinkedIn

Als aanvulling op bovenstaand verhaal over Facebook Shops deel ik deze Linkedin post van Manfredi Sassoli.  Facebook is namelijk niet de enige die in de coronacrisis extra gas geeft om de business te laten groeien. De top 5 van Manfredi:

1. Online sales for Amazon increase boosting share value
2. Google announces free listings on Google Shopping
3. Shopify launches consumer facing app “Shop”
4. TikTok adds new “BUY” button to its interface
5. Now facebook launches its shop feature

Dit maakt duidelijk dat er nog een enorme veldslag aanstaande is van platformen die individuele aanbieders faciliteren om hun waar online te verkopen.

Zalando: alle ballen op het platform | Twinkle

Steeds meer e-commerce spelers omarmen de platform strategie. Zo ook Zalando, ontdekte ik in dit artikel van een jaar geleden. In 2019 was het aandeel van de marktplaats op de totale handel van Zalando nog 10 procent. De ambitie is dat dit in 2024 is gegroeid tot 40 procent.

Zalando heeft daarmee net als andere aanbieders als Bol een platform first strategie. In mijn aankomende boek zet ik vraagtekens bij deze strategie. Ik verwacht dat het marktplaatsdeel maximaal zal groeien tot 60 procent. Maar al met al een interessante ontwikkeling om in de gaten te houden.

Reclaiming Work: The Cycle Couriers Subverting The Gig Economy

Een mooie ruim 7 minuten durende documentaire waarin platform coöperaties voor maaltijdbezorgers aan bod komen. Alex, de oprichter van CoopoCycle, interviewde ik twee jaar geleden in Parijs. De video van dit interview is hier terug te bekijken. Meer eigen video’s over platform coöperaties vind je in deze playlist.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! De laatste loodjes wegen het zwaarst, dat is zeker bij het afronden van een boek. Afgelopen week veel tijd besteed en over twee weken moeten de definitieve teksten bij de uitgever liggen. Over twee weken verwacht ik dan ook meer info over het boek, de cover en een link voor voorinschrijvingen te kunnen delen. Op dit moment ligt het manuscript bij 15 experts die een quote voor het boek zullen aanleveren. Ik heb super benieuwd naar hun reactie.

Deze week dan ook een ‘korte’ versie van de nieuwsbrief. Ik heb vooral aandacht besteed aan de casus rondom platform Booking. In NRC verscheen een uitgebreid artikel over de situatie bij het platform en dat leek mij een goede aanleiding om eens de diepte in te gaan. Veel leesplezier en een fijne week!

Het feestje van Booking is voorbij – NRC

Dat het niet goed gaat met de business van Booking, dat voor kort een van de meest winstgevende platformen was, is geen nieuws. Iedereen in de reisbranche heeft het zwaar en er is geen reden te bedenken waarom het grootste bemiddelingsplatform in deze sector daar geen last van zou hebben. Nu de reserveringen met 85% zijn gedaald en iedereen het er wel over eens is dat het echt nog wel wat jaren zal duren voordat het toerisme weer op het oude ‘niveau’ terug is, is het de verwachting dat ook Booking flink in de kosten zal moeten snijden. En niet alleen dat: ook een andere strategie zal moeten uitrollen. Het is niet meer business as usual. De vraag die in de titel van dit NRC stuk wordt gesteld is dan ook niet eens zo hele gek: Is het feest van Booking nu voorbij? Het artikel geeft een mooi overzicht van de opkomst van Booking, de periode van de startup waar het geld over de plinten heen klotste tot de eerste problemen met de fiscus en vervolgens de corona crisis.

In deze analyse deel ik de variabelen waaruit blijkt dat het zo maar eens zou kunnen zijn dat Booking zich in de meest kwetsbare periode van het bestaan van het bedrijf bevindt.

Survival modus

Hoe toerisme na corona eruit zal komen te zien weet niemand. Dat het een tijd zal duren voordat het toerisme weer op gang komt, daar is iedereen het over eens. De markt ligt op zijn gat, grote platformen hebben hun astronomische advertentiebudgetten in de koelkast gezet en hebben de focus naar binnen gericht en staan in de survival modus. Dat is een flinke uitdaging voor een organisatie als Booking die is ingericht op groei en die tegelijkertijd nog relatief weinig geld in kas heeft. Al het geld is opgebrand om aandeelhouders tevreden te stellen en er rust een flinke schuld op het bedrijf. Iets dat geen probleem zou zijn in goede tijden, maar in een crisis dubbel zo hard aankomt. Failliet zal de tent trouwens niet snel gaan: het bedrijf heeft onlangs 4 miljard opgehaald om het in ieder geval een jaar zonder inkomsten te kunnen uitzingen. De vraag is dus niet of Booking de crisis overleefd, maar hoe het platform de crisis uitkomt.

Wat staat er?

Hoewel ik de afgelopen jaren meerdere gesprekken heb gehad met mensen binnen Booking is het voor mij van buiten lastig te beoordelen wat er aan organisatie staat. Wanneer je het NRC stuk en de krantenberichten die het laatste jaar zijn verschenen over de organisatie leest, dan komt er een beeld naar voren van een gigantische uit de kluiten gegroeide organisatie (17.500 medewerkers) die de afgelopen jaren te hard is gegroeid.

De Volkskrant publiceerde eind vorig jaar het artikel ‘Als je een paar jaar bij Booking.com hebt gewerkt, zal geen fatsoenlijk techbedrijf je nog in dienst willen nemen’. Werknemers omschrijven de situatie bij het bedrijf als ‘één grote chaos’. Nu is het lastig om op basis van het artikel harde conclusies te trekken, het is niet bekend hoe representatief de groep medewerkers die is geïnterviewd is, maar op het moment dat er via verschillende kanalen dit soort berichten naar buiten lekken, dan is er toch echt wel iets mis.

Daarnaast leert het Volkskrant artikel ons dat de technologie waar Booking op draait zwaar verouderd is. Als gebruiker was mij dat ook opgevallen. Het werkt, maar vraag niet hoe. Prima, maar niet op een manier dat je zou mogen verwachten van een platform van deze omvang. Als buitenstaander krijg ik het idee dat Booking een beetje hetzelfde probleem heeft als Facebook: veel experimenteren, veel veranderen, maar dan vooral met als doel om conversie en winst te verhogen in plaats van de klant écht te helpen. Iets dat natuurlijk een risico is wanneer het geld binnenstroomt en klanten verder weinig keuze hebben. Erg relaxed wanneer het goed gaat, maar een groot gevaar in tijden van crisis.

Wat Booking natuurlijk mee heeft, is dat het veel geld kan uitgeven aan advertisement en daarmee nagenoeg iedereen weg kan concurreren met het inkopen van advertenties bij o.a. Google. Daarnaast heeft het platform een groot deel van het aanbod op het platform aangesloten en zit het bij gebruikers top of mind wanneer het gaat om merkvoorkeur. Booking heeft ook veel geluk dat de reiswereld zelf zo enorm slecht de eigen online dienstverlening heeft georganiseerd. Ook al wil ik direct bij een hotel boeken, dan nog wordt ik afgeschrikt door verschrikkelijke processen en kom ik alsnog bij Booking terecht. Aangezien reizen vaak internationaal is, heeft het platform veel baat bij de internationale netwerkeffecten waar het van profiteert.

Wat Booking tegen heeft is de verouderde technologie, de enorme omvang van de organisatie, de verwende aandeelhouders die alleen groei gewend zijn en een grote groep aanbieders die weliswaar klant zijn, maar het platform zo zullen inruilen voor een ander. Daarnaast is de unieke toegevoegde waarde voor hoteliers voor het platform ook steeds minder. In het begin van Booking waren hoteliers nog volledig analoog en kon Booking profiteren van de hoge drempels (o.a. investeringen) voor kleine aanbieders om online te gaan. Nu wordt de markt overspoeld met betaalbare boekingssystemen en andere software, wat de toegevoegde waarde van Booking verlaagd én ook een deur openzet voor concurrentie. Immers: de kosten om op meerdere platformen actief te zijn en te wisselen tussen platformen zijn nagenoeg nul. Het is dan ook de vraag hoe lang Booking de extreem comfortabele winstmarges kan behouden

Van internationale naar nationale netwerkeffecten

Hoewel Booking nog steeds goede papieren heeft en deze crisis echt wel zo overleven, is de situatie zoals die nu is uniek en een grote kans voor nieuwe initiatieven. Het is immers makkelijker de markt op komen wanneer de marktleider aan het infuus op de grond ligt, dan wanneer deze op volle kracht vooruit gaat.

Daarnaast is er een kans dat de problemen die zich de afgelopen jaren rondom Booking hebben opgestapeld een groot effect gaan hebben op het nu en straks van het bedrijf. Door de crisis liggen dit soort zaken onder een vergrootglas en de publieke druk kan ervoor zorgen dat beleidsmakers deze kwesties niet langer kunnen negeren. Denk aan de door het CPB gekraakte innovatiebox waar het bedrijf al meer dan 2 miljard belastingkorting door kreeg en de rechtszaken in verschillende landen rondom belastingen. Het kan zomaar zijn dat Booking als grote reus de case gaat worden waar politiek haar peilen op gaat richten.

Daarnaast zijn er natuurlijk ook platform technisch een aantal ontwikkelingen die Booking parten kunnen gaan spelen. Zo weet niemand hoe het post-corona toerisme er uit zal komen te zien, maar er is een kans dat (zeker de komende jaren) mensen minder ver weg gaan dan voorheen. Dit is een gevaar voor Booking. Want als internationale marktleider gedij je bij internationale netwerkeffecten. Op het moment dan mensen meer nationaal of bijvoorbeeld Europees gaan reizen, dan liggen er kansen voor een nationaal of Europees platform. Op het moment dat je alleen je peilen moet richten op een land in plaats op heel de wereld, dan is het veel makkelijker om een goed werkend platform te introduceren. Daarnaast kun je dan ook beter aansluiten op de lokale behoeften en beter inspelen op de lokale markt. Alles is simpelweg overzichtelijker.

Wie gaat de strijd met Booking aan?

Er zijn verschillende scenario’s te bedenken: een nieuw platform, een bestaand platform dat de markt van Booking in gaat, de sector zelf of de overheid.

In Frankrijk bestaat Fairbooking.com al een aantal jaar. Opgezet door de hotelsector. Het is nog een beperkt platform: je kunt er alleen zoeken en niet reserveren. Wat ze wel slim hebben gedaan is dat het voordeel dat wordt gecreëerd door niet te boeken via een platform als Booking met een hoge commissie, wordt gedeeld met de klant. De locatie betaald minder commissie en de klant krijgt korting of een gratis ontbijt. Dat is dan voor de klant weer een extra motivatie om wat extra gedoe te accepteren.

Daarnaast zouden ook nieuwe initiatieven met elkaar kunnen gaan samenwerken. Bij platform coöperaties gebeurt dit al. Er is 1 internationale tech coöperatie waar de technologie wordt ontwikkeld en de strategie wordt bedacht en vervolgens is er per land een lokale coöperatie met bijvoorbeeld de hoteliers die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het land. Een mooi schaalbaar model, wat volgens mij met een stuk minder legacy kan worden opgezet.

Ik zie hier een enorme (gemiste) kans voor brancheverengingen als een Koninklijke Horeca Nederland. Die staan nu vooral bekend als platform bashers, maar het zou natuurlijk een uitgelezen kans zijn om juist nu, eventueel samen met de Europese collega’s, een eigen platform te starten en de leden hierin mee te nemen. Dan bewijzen ze ook gelijk hun bestaansrecht én boren ze een nieuw verdienmodel aan. Ik betwijfel alleen of de visie en ambitie aanwezig is om dit ook echt van de grond te krijgen. De voorbeelden die ik tot nu toe heb gezien waren redelijk ambitieloos.

Als laatst zou een land een eigen platform kunnen starten. De vraag welke infrastructuur nationaal zou moeten zijn geregeld en geborgd wordt naar mijn mening nog te weinig gesteld. Of een boekingsplatform onderdeel zou moeten zijn van een nationale infrastructuur betwijfel ik, maar het is interessant om over na te denken. Zeker nadat Frankrijk afgelopen week bekend maakte de aanjager te willen zijn voor een nationaal platform:

“The French government will join forces with the tourism industry to build an Internet site aimed winning back customers from U.S. online travel giants such as Airbnb Inc. and Booking Holdings Inc.

The initiative is part of government-led stimulus package to revive tourism in one of the world’s top destinations as hotels, restaurants, theme parks as well as travel sites and tour operators are among the hardest hits by lockdowns and restrictions to fight the global coronavirus pandemic.”

Daarnaast is het de vraag of de problemen met het platform worden opgelost door het eigenaarschap anders in te richten. Dit was ook een van de conclusies van ons paper over platform coöperaties:

“Meer in het algemeen blijft de vraag of, en zo ja, onder welke voorwaarden platformcoöperaties tot betere uitkomsten leiden voor betrokkenen en voor de samenleving als geheel. Zo zijn alle platformcoöperaties, op een enkele uitzondering na, ‘single stakeholder’ organisaties, waarbij men zich richt op de belangen van één groep (de aanbieders). Daarnaast zijn coöperaties niet per se heel open. Wanneer platformwerkers een gecentraliseerde coöperatie oprichten, zouden ze een prikkel kunnen hebben om nieuwkomers te weren om de concurrentie voor klussen te beperken (Rey en Tirole, 2007). Tenslotte kan een platformcoop natuurlijk zelf ook uitgroeien tot een monopolist, met alle mogelijke nadelen van dien voor de consument.”

Oftewel: misschien zijn we met een platform vanuit de hotels zelf onder de streep slechter af… Niet onbelangrijk om over na te denken…

Pakketjes bezorgen en verzenden met Flitsmeister Pickup 📦

Deze nieuwsbrief afgelopen week trok mijn aandacht. Flitsmeister, een community met 1,7 miljoen leden, maakte bekend een eigen bezorgservice te willen starten. Via de app is immers bekend waar de leden rijden en zo zou eenvoudig een match kunnen worden gemaakt tussen winkels die iets willen versturen en leden.

Een sympathiek idee, maar de kans dat dit gaat werken is niet al te groot. Andere platformen als PickThisUp begonnen ook met p2p bezorgingen, maar zijn uiteindelijk overgestapt naar professionele vervoerders. Maar wie weet weet het Flitsmeister team mij te verrassen.

Watch as 3,500 Uber employees are told they are being laid off over a three-minute ZOOM call | Daily Mail Online

Vorige week deelde ik nog een goed voorbeeld van hoe je (als platform) afscheid neemt van collega’s. Deze week een minder rooskleurig voorbeeld. Uber ontsloeg in een Zoom call van een 3 minuten 3.500 contactcenter medewerkers. Een uur na de call zou iedereen toegang tot zijn account verliezen. Best naar wanneer je net de call zou hebben gemist….

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie (tegenwoordig ook via een online presenatie)?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.