Deze editie geen reflectie en analyse van artikelen in de media mbt platformeconomie, maar een uitgebreid verslag van een workshop die ik op 5 oktober organiseerde. Met 13 vertegenwoordigers van klusplatformen en een groep beleidsmakers, wetenschappers en experts verkenden we onder welke voorwaarden de portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers zou kunnen werken. We spraken zowel over portabiliteit tussen platformen als een export naar een digitaal CV. Het uiteindelijke doel hiervan is dat werkenden die via platformen klussen uitvoeren deze ervaring kunnen gebruiken om verder te komen in de arbeidsmarkt. En hoewel er nog veel vragen te beantwoorden zijn ben ik trots met deze eerste belangrijke stap en de wil die er is om dit verder te verkennen. Veel leesplezier en fijne week!

Verslag workshop portabiliteit reputatiedata voor klusplatformen:

Eerste stappen zijn gezet, platformondernemers willen aan de slag

Online reputatie is essentieel voor iedereen die online zaken wil doen. Als huurder moet je er tenslotte op kunnen rekenen dat het mooie appartement dat je boekt op AirBnb wel echt bestaat. Of dat die Fiverr-freelancer ook echt verstand heeft van code, voordat hij met je website aan de slag gaat. Als honderd mensen vóór jou schrijven dat ze goede ervaringen hebben met de verhuurder of freelancer, dan zal het wel goed zitten.

Momenteel moeten aanbieders op elk platform opnieuw reputatie opbouwen. Ook al sta je al jaren bekend als betrouwbare verkoper op eBay, als je jouw auto te huur zet op Snappcar moet je jezelf weer helemaal opnieuw bewijzen. Zou het niet handig zijn als je jouw reputatiedata kunt meenemen van het ene naar het andere platform? Onder welke voorwaarden voegt zogenaamde ‘dataportabiliteit’ in de kluseconomie waarde toe? Die vraag stond centraal tijdens een bijeenkomst van 25 vertegenwoordigers van platformbedrijven, wetenschappers en andere belanghebbenden in Utrecht.

Verkennend onderzoek: belangrijkste vragen

Initiatiefnemer Martijn Arets doet al jaren onderzoek naar de platformeconomie en richt zich momenteel specifiek op portabiliteit van reputatiedata. Arets: “Het onderwerp dataportabiliteit in de platformeconomie is een hot issue: iedereen praat erover en vindt er iets van, maar concrete invulling ontbreekt nog.”

Als onderdeel van zijn onderzoek organiseert hij drie workshops waarin belanghebbenden samen vormgeven hoe een systeem voor dataportabiliteit eruit moet zien. De eerste bijeenkomst begint met een presentatie van Jeroen Meijerink, universitair docent Human Resource Management aan de Universiteit Twente.

Hij onderzoekt dataportabiliteit in de platformeconomie vanuit het perspectief van Human Resource Management. Er is nog erg weinig bekend over deze zogenoemde ‘reputation transfer’. Daarom begint hij met een definitie: reputatiedata is volgens hem data over de prestaties van een werkende door een derde. Het zijn beoordelingen van opdrachtgevers, klanten of het platform zelf over de aanbieder. Het gaat dus niet om persoonsgegevens die een gebruiker zelf invoert.

Wat moeten we weten voordat we aan de slag kunnen met reputation transfer? Samen met drie studenten zet Meijerink uiteen welke vragen we moeten beantwoorden:

Waarom?

Het antwoord op die vraag hangt sterk af van je perspectief. Voor gebruikers is dataportabiliteit handig en soms zelfs noodzakelijk, omdat zij sneller aan de slag kunnen op een nieuw platform. Je krijgt tenslotte eerder aanvragen of klussen als je kunt laten zien dat je betrouwbaar bent. Wie bijvoorbeeld al bewezen heeft dat hij goede klantenservice levert op het platform Fiverr, hoeft niet van voren af aan te beginnen op Toptal.

Dat is ook voordelig voor de platformen: hoe betrouwbaarder de gebruikers, hoe meer transacties en hoe succesvoller het platform. Dataportabiliteit is al helemaal bruikbaar voor wie wil werken via twee of meer concurrerende platformen, bijvoorbeeld taxichauffeurs die rijden voor zowel Uber als Lyft. Al zullen die concurrerende bedrijven daar juist weer niet zo blij mee zijn, denkt Meijerink.

Wat?

Welke gegevens maak je overdraagbaar? Platformen hebben ieder hun eigen reviewsysteem: geschreven recensies, sterren, duimpjes omhoog of omlaag. Hoe vertaal je het ene systeem naar het ander?

Je zou er ook voor kunnen kiezen om het aantal transacties mee te nemen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de inkomsten op een platform sterker samenhangen met het aantal afgeronde klussen dan het aantal sterren. Maar dat geldt dan weer niet voor platformen die bemiddelen in langdurige opdrachten.

Verder moet je nadenken over de vorm. Data is zinloos als het niet toepasbaar, bruikbaar en valide is op andere platformen. Kies je voor persoonlijkheidskenmerken en competenties, gedrag (communicatie, reactiesnelheid) of deel je alleen resultaten (productiviteit, klanttevredenheid)?

Wie en hoe?

Delen twee platformen onderling hun data, of moet dit via een derde partij verlopen? En wat heeft de gebruiker hierover te zeggen? Je kunt je voorstellen dat een platformwerker met een schone lei wil beginnen. Of dat hij specifieke gegevens liever niet deelt met een ander platform. Moet er een opt-in of opt-out komen, zodat gebruikers kunnen kiezen of ze data delen?

Onderzoek: geïmporteerde ratings kunnen zorgen voor betere reputatie

Professor ‘Trust in Digital Services’ Timm Teubner heeft alvast wat wetenschappelijk getoetste antwoorden op die vragen. Via een videoverbinding vanuit Berlijn deelt hij de eerste resultaten van zijn studie ‘Bring your own stars – reputation portability between online platforms’.

Wat blijkt? Sterrenratings die je meeneemt van een ander platform zorgen wel degelijk dat potentiële klanten of opdrachtgevers je meer vertrouwen. Het kan dus zeker van nut zijn voor gebruikers. Bonanza heeft bijvoorbeeld al zo’n koppeling gemaakt, vertelt Teubner. Gebruikers kunnen hun bestaande eBay-reviews importeren en krijgen zo een kickstart op het nieuwe platform. Dat staat eBay toe, maar de online verkoopgigant is er niet echt blij mee.

Derde partijen

De vragen ‘wat’, ‘wie’ en ‘hoe’ zijn lastiger te beantwoorden. De professor zag de afgelopen jaren allerlei ondernemers die de reputatiedata van gebruikers probeerden samen te voegen in een online paspoort, zoals Deemly, Traity en TrustCloud. Dat businessmodel bleek niet succesvol: alle ondernemingen zijn inmiddels niet meer actief.

“Het grootste probleem is dat deze partijen begonnen met grote, internationale ambities en ingewikkelde systemen, de scope heel breed hielden en dat zij de platformen en andere stakeholders te weinig bij hun plannen”, vertelt Arets. “Met meer eenvoud, een aanpak met meerdere stakeholders en brede erkenning van de toegevoegde waarde zou zo’n derde partij wel succesvol kunnen zijn. Het is dan ook niet voor niets dat ik voor dit onderzoek partners heb betrokken vanuit de platformen zelf, maar ook een vakbond, het UWV en beleidsmakers. Dit is niet iets dat je in je eentje voor elkaar gaat krijgen.”

Afsprakenstelsel in cocreatie

Dat grootschalige cocreatie kan werken, daar is iDeal het bewijs van. Matthijs Ros vertelt hoe zijn bedrijf Innopay zo’n 15 jaar geleden aan de slag ging met banken om het project van de grond te krijgen. Terwijl iDeal een manier was om gezamenlijk te concurreren met de creditcardmaatschappijen, is volgens Ros het delen van reputatiedata in het belang van alle burgers.

“Er moet een afsprakenstelsel komen tussen data en toepassingen”, is zijn tip voor de platformeconomie. “Dat voorkomt dat alle data en macht bij de grote platformen liggen. Stel in cocreatie met een heel grote groep juridische kaders, protocollen en standaarden op over alle belangrijke elementen van het delen van reputatiegegevens. Het doel is een afsprakenstelsel waar ieder platform bij aansluit.”

Nederlandse platformen willen delen…

Hoe denken de platformen erover om reputatiedata te delen? Tijdens de workshopronde bleek dat alle dertien aanwezige afgevaardigden van platformbedrijven er wel iets in zien om met portabiliteit van reputatiedata aan de slag te gaan.

“Het is een goed idee, maar er zijn wel praktische bezwaren”, zegt Wiggert de Haan, mede-oprichter van Roamler. Daarmee vat hij goed samen hoe de aanwezige ondernemers erover denken.

“Tijdens de coronacrisis zagen we dat chauffeurs veel minder aanvragen voor taxiritten kregen”, zegt hij. “Om onze chauffeurs te helpen, hebben we zowel geprobeerd de vraag te stimuleren als gekeken hoe we ze konden helpen als ze werk in een andere sector wilden zoeken. We hebben het toen mogelijk gemaakt om een prestatieoverzicht te krijgen. Daarop staat hoeveel ritten een chauffeur gereden heeft, de gemiddelde klantwaardering op de laatste 500 ritten, de complimenten en een omschrijving van de vaardigheden die nodig zijn om taxi te rijden. Dit certificaat wordt erkend door arbeidsbemiddelaar Adecco, die het gebruikt om chauffeurs aan werk te helpen.” Lees er meer over in het whitepaper Eerlijk Werk.

…als de gebruiker het ook wil…

“Als het de arbeidsmarkt- en inkomenspositie van werkenden vergroot, dan zie ik er zeker iets in om reputatiedata van ons platform overdraagbaar te maken”, zegt Pim Graafmans van freelanceplatform YoungOnes.

Stijn Verstijnen van bezorgapp Deliveroo: “Voor ons platform lijkt het nu niet zo relevant, omdat we nauwelijks werken met ratings. Maar als blijkt dat onze gebruikers er iets aan hebben, bijvoorbeeld omdat het hen helpt een baan te vinden in een andere sector, dan wordt het interessant. Als onze gebruiker er belang bij heeft, dan hebben wij dat ook.”

Ook Roderik Kuster van chauffeursapp Sjauf wil het faciliteren, zegt hij. “Bij ons staat de flexwerker echt centraal en als het helpt om data te delen, moeten wij dat mogelijk maken.”

Wiggert de Haan van Roamler is ook positief, maar benadrukt dat het goed is om na te denken welke soorten informatie te onderscheiden. “We moeten eerst uitzoeken hoe dit model kan werken. Een pdf’je uitprinten heeft weinig zin, tenzij bijvoorbeeld partijen als UWV en Randstad dit erkennen.”

… en als het niet ten koste gaat van concurrentievoordeel

Hoe zit het met het uitwisselen van reviews tussen apps die elkaars concurrent zijn? Reinier Vastenburg van digitaal uitzendbureau NowJobs: “We steken er veel geld en tijd in om cv’s aan te vullen met relevante data en referenties. Daarmee voegen wij als bedrijf waarde toe. Ik voel er weinig voor om over twee jaar al die moeite zomaar te koppelen. Dat blijft lastig in deze discussie.”

Uber erkent dat dit een lastig onderwerp is, zegt Hilhorst: “Data delen om onze gebruikers te helpen, doen we graag. Maar de vraag is wel wat je deelt en waarom. Als een chauffeur vraagt om een prestatieoverzicht dan is dat natuurlijk prima, maar bijvoorbeeld een lijst van alle Uber-gebruikers willen we vanuit privacy- en concurrentie-oogpunt niet zomaar delen. Overigens is nog niet uit onderzoek gebleken of het delen van reputatiedata ook echt iets toevoegt voor chauffeurs. Je rating heeft namelijk geen invloed op of je ritten krijgt aangeboden, afstand tot de klant is de voornaamste factor.”

Andere platformen zien wel voordelen voor hun eigen business. Hoe meer data een platform kan verzamelen over gebruikers, hoe beter het vraag en aanbod bij elkaar kan brengen. Graafmans: “Maar het moet wel wederkerig zijn: de baten moeten opwegen tegen de kosten. Ik wil wel aanbevelingen delen, maar we willen niet dat kandidaten proactief naar andere platformen worden doorgestuurd. Het is prima als zij zich inschrijven bij een ander platform en de mogelijkheid hebben om gegevens uit onze database te importeren, maar het initiatief moet altijd van de kandidaat zelf zijn.”

Vervolgstappen

Er valt dus nog genoeg te bespreken. Deze workshop is onderdeel van een serie van drie. In een tweede workshop eind november komen de partijen opnieuw bijeen om te bespreken hoe reputatiedata kunnen worden gekoppeld aan skills om een digitaal cv te creëren. Uiteindelijk willen de partijen komen tot een eerste versie van dit digitale ‘gig cv’.

Martijn Arets: “De grote uitdaging is de eenvoud erin houden, zodat we meteen praktisch aan de slag kunnen. Vandaag hebben we de eerste stappen gezet om te ontdekken voor wie zo’n systeem waarde toevoegt, wie het moet opzetten en hoe een digitaal cv kan zorgen voor meer kansen op de arbeidsmarkt.”

Over dit onderzoek: Deze workshop is onderdeel van een onderzoek naar manieren waarop reputatiescores duurzaam kunnen worden verankerd op platformen die vraag en aanbod van arbeid met elkaar verbinden. Door sterk te focussen op het ontwikkelen van concrete, relevante adviezen, draagt dit onderzoek bij aan de verdere volwassenwording van de platform-markt én aan het versterken van de positie (‘empowerment’) van de opdrachtnemer die van platformen gebruikmaakt. Dit onderzoek is een initiatief van Martijn Arets en wordt ondersteund door: UWV, FNV, YoungOnes, Seats2Meet, Freshheads, de Zweedse Employment Service, het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het European Trade Union Institute (ETUI). Meer informatie vind je op www.kluspaspoort.nl

Goedemorgen! Vorige week maandag een waanzinnige workshop gehad rondom het vraagstuk van portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers. Benieuwd naar de resultaten? Die volgen de volgende nieuwsbrief, alles wordt as-we-speak op een rijtje gezet. Het was mooi om te zien hoe verschillende stakeholders en 12 vertegenwoordigers van klusplatformen zich inzetten en constructief (en kritisch) meedenken hoe dit te realiseren. En sowieso zooo fijn om weer eens offline bij elkaar te komen. Alleen dat maakte de bijeenkomst de moeite waard.

Ook goed nieuws mbt de partners van mijn onderzoek: het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat is sinds vorige week officieel partner geworden. Na Seats2Meet, YoungOnes, FNV, ETUI (European Trade Union Institute), Freshheads, UWV en de Zweedse Employment Services een mooie aanvulling in het rijtje partners. Naast het onderzoek start ik binnenkort een parallel traject om te verkennen onder welke voorwaarden een pilot/MVP kan worden gerealiseerd. Als dat lukt dan is dat een wereld primeur. Voor minder doen we het natuurlijk niet 😉

Voor deze editie weer de nodige stukken verzameld. Fijne week!

p.s. heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier! Op zoek naar een spreker over platformen voor jouw (online) event of sessie? Reply dan op deze mail.

Op een auto van Lynk & Co kun je een abonnement nemen | Trouw

Via Twitter kwam vorige week een video voorbij van de lancering van een nieuwe mobiliteitsdienst: Lynk & Co. Ik was in het begin sceptisch. Ten eerste: waarom heb je een video van 12 minuten nodig om jouw product aan te prijzen? Toch keek ik de video af. Het viel mij op dat er flink wat gebakken lucht werd verkondigd. Het merk profileert zich voor een doelgroep die gaat voor ‘experience over ownership’. “Membership means more than just a car. It’s also an all-access pass to the Lynk & Co community with curated events, exclusive products, and more. We’re working with local brands to promote their work, and always seeking out ways to work with people in the community.”

Genoeg blabla: wat is Lynk & Co nu precies? Samengevat is het een nieuw automerk waarvan je de auto kunt kopen of leasen. Deze auto kun je vervolgens makkelijk delen (lees: verhuren) aan anderen via een app. Wil je geen auto kopen of leasen: dan kun je hem dus via de app on demand delen. Het zou mij ook niets verbazen als een van de ambities is om auto’s zonder vast ‘baasje’ in steden te parkeren om zo het aanbod te vergroten. Oh ja, en je wordt lid van een community. Wat dat inhoudt en wie daar op zit te wachten is mij niet duidelijk, maar dat kan ook aan mij liggen natuurlijk.

Wat is er nieuw aan Lynk & Co?

In essentie is er weinig nieuws aan: via platformen als SnappCar, MyWheels, Greenwheels en Car2Go heb je al eenvoudig via een app toegang tot een vloot auto’s. En via SnappCar kun je al eenvoudig jouw auto aan anderen verhuren. En een auto leasen voor particulieren bestaat natuurlijk ook al lang, dat heet private lease. SnappCar combineert deze twee al jaren: lease een auto via SnappCar en je kunt hem eenvoudig via het platform aan anderen verhuren en zo de maandelijkse kosten drukken. Tot zo ver weinig nieuws. Behalve dat de opzegtermijn 1 maand is, waar dit bij private lease meestal een stuk minder flexibel is. Maar dat zal vast in de prijs zijn verwerkt: de maximaal 500euro per maand die een abonnement op Lynk & Co gaat kosten is niet overdreven veel, maar niet enorm concurrerend in de private lease markt. Daarnaast heeft het merk slechts 2 uitvoeringen, wat het ook makkelijker maakt om een auto van eigenaar te doen wisselen. Een beetje terug naar het Henry Ford tijdperk: “je mag iedere kleur kiezen, zolang het maar zwart is”.

Wat wél nieuw is aan Lynk & Co is dat het initiatief wordt genomen door de fabrikant van de auto. En dat is een stap die je nog weinig ziet. Normaal zie je dat de fabrikant een auto levert en de klant deze via een platform verhuurt aan anderen. Het nadeel hiervan is dat dit een shift naar een circulair model in de weg staat: het verdienmodel van de fabrikant is immers nog steeds geld beuren aan de verkoop van nieuwe auto’s, wat praktisch inhoudt dat er geen incentive is om kwalitatief goede auto’s te maken of deze zo te ontwerpen dat ze makkelijk kunnen worden gerepareerd. In het geval van Lynk & Co is dit wel het geval: de lease gaat direct bij de fabrikant en deze verdient geld aan een ‘as a service’ model. Hierdoor ligt er een trigger voor de fabrikant om de auto zo te maken dat deze zo lang als mogelijk meegaat en bij pech heel eenvoudig is te repareren. Daarnaast kan de fabrikant de auto zo optimaal ontwerpen zodat het eenvoudig kan worden gebruikt door meerdere klanten.

Lastig verhaal als stand alone platform

En hoewel Lynk & Co als je de marketing blabla achterwegen laat in theorie een mooi circulair concept kan worden, blijft het de vraag hoe succesvol het merk kan worden wanneer de focus ligt op een eigen platform en community. Dit simpelweg omdat het on demand huren of verhuren van een auto alleen werkt wanneer vraag en aanbod in een geografisch beperkte omgeving in balans is. Je gaat immers niet 30 minuten fietsen om een Lynk & Co auto voor een paar uurtjes op te halen. En je zult als ‘eigenaar’ dus ook niet snel je auto verhuren wanneer de balans vraag/aanbod op het platform niet in orde is. Dat is het nadeel van dit soort concepten: je praat over (hyper)lokale netwerkeffecten. En ook al staat de brandstore straks in Amsterdam, je moet per postcodegebied deze balans op orde hebben om het voor zowel vraag als aanbod interessant te houden.

Wat slimmer zou zijn is om, eventueel naast een eigen platform, in te tappen op bestaande platformen als SnappCar en MyWheels. Nadeel daarvan is dan weer dat je niet echt een unieke waarde toevoegt en ook geen eigen klantenbase opbouwt die auto’s voor een paar uurtjes wilt huren. En juist dat is natuurlijk wat je wilt: het klantcontact en de klantrelatie ‘ownen’. Nog een flinke uitdaging dus, dus ik hoop dat er in dat plan minstens zoveel tijd en liefde is gestopt als in de brandmovie die is gemaakt om aandacht te vragen voor de lancering van het merk.

The making of CoronaMelder: een app voor heel Nederland – Frankwatching

“Hoe kwam de CoronaMelder als app tot stand? Hier lees je het uitgebreide verhaal van de makers, de testers en gebruikers.”

Mooi om te zien hoe het team rondom de CoronaMelder een nieuwe standaard hebben neergezet hoe je een open proces rondom het ontwerp van software voor de overheid kunt vormgeven. Hierna kan niemand meer zeggen ‘dat het niet kan’. Hooguit ‘dat het veel gedoe’ is, maar dat mag natuurlijk nooit een excuus zijn.

Ook interessant om te luisteren: het interview bij Fast Moving Targets met Brenno de Winter.

Airbnb IPO: Why It’s Going Public During Coronavirus – Bloomberg

De timing is opvallend: als platform in de vakantieverhuur business midden in een pandemie en net herstellende van een val van 90% van de business naar de beurs gaan. Het gaat intussen weer wat beter met Airbnb, maar niemand weet hoe deze markt er de komende jaren uit zal zien.  Een beursgang lijkt dan niet erg voor de hand liggend. In dit artikel wordt ingegaan waarom Airbnb dan toch deze stap maakt. Een van de redenen volgens dit stuk:

• Early Airbnb employees and investors have been waiting more than a decade to cash out, and some have restricted stock options that will expire early next year.
• The latest billion-dollar funding deal with Silver Lake and Sixth Street Partners came with an 11% interest rate, usually reserved for companies in distress, and Airbnb will be keen to refinance and raise additional capital.
• The public markets are trading at record highs.

De vraag is natuurlijk ook: als niet nu, wanneer dan wel? Juist omdat we geen idee hebben hoe deze markt er de komende jaren uit ziet, zou het zo maar een paar jaar kunnen duren voordat het ‘ideale’ moment daar is voor Airbnb om naar de beurs te gaan. In een positief scenario is Airbnb dan een stuk meer waard dan nu, maar het kan natuurlijk ook zomaar de andere kant opgaan. Want wat zijn de kansen voor Airbnb in de toekomst? Toen ik afgelopen weekend de app opende was het eerst dat ik zag de zin ‘dichtbij is het nieuwe ver weg: de buurt ontdekken’.  Ook in dit audio interview van Kara Swisher met Brian Chesky komt de focus op lokale en nationale accomodaties sterk naar voren. De vraag is alleen: hoe groot is de toegevoegde waarde van Airbnb in dit soort lokale markten? Als je naar Nederland kijkt zijn er al legio platformen als Natuurhuisje.nl die prima de nationale markt bedienen. Ik ben benieuwd wat voor extra waarde voor toeristen in eigen land Airbnb nog toe kan voegen.

Met al die onzekerheid snap ik de stap naar een beursgang wel. Zeker nu zij 11% rente moeten betalen over de lening van 2 miljard die zij aan het begin van de pandemie hebben afgesloten. Of, zoals het artikel afsluit: “They’ve got to get out and they’ve got to get out now.” Het is alleen de vraag hoe de beursmarkt naar de kansen van het platform aankijkt. Ik ben erg benieuwd.

Uber’s data sharing with UK police worries driver unions

Platformen zitten als marktmeester van een ultiem gefragmenteerde markt op een schat aan data. Hierdoor kan het platform een rol spelen in bijvoorbeeld het heffen van belasting en het ondersteunen van handhaving van regelgeving. Dat klinkt natuurlijk heel mooi op papier, maar in de praktijk is dit natuurlijk vrij complex. Want op het moment dat een platform data met de overheid deelt (bijvoorbeeld als onderdeel van een deal om ergens te mogen opereren), dan is het vaak niet duidelijk wat er met deze data gebeurt. En kan het zomaar voorkomen dat bijvoorbeeld data voor handhaving Airbnb zomaar bij de belastingdienst terecht komt.

Die twijfels zijn er ook in de UK: “Uber hands thousands of vital ‘pieces of intelligence’ to UK authorities each year, complying with over 2,000 requests for data in the capital alone last year.”

Commissie van Amerikaans Congres: splits grote techbedrijven op | De Volkskrant

Een rapport uit de VS bevestigde het kritische sentiment rondom de groeiende macht van techbedrijven in de VS. De conclusies zijn niet mals: “Om het eenvoudig te zeggen: bedrijven die ooit strijdlustige start-ups waren die de status quo uitdaagden, hebben nu het type monopolie dat we voor het laatste zagen in het tijdperk van oliebarons en spoorwegmagnaten”.

Twee belangrijke zaken die in de rapporten naar voren komen: de problemen van een marktmeester die ook aanbieder is op de eigen marktplaats en mededingingsvraagstukken. Ik ben heel benieuwd of er nu ook actie volgt, want intussen moet iedereen die hier iets mee moet of kan ervan zijn overtuigd dat er iets moet gebeuren.

Ook wel amusant: bericht: “Facebook: ‘Afsplitsen Instagram en WhatsApp onmogelijk'” Snap dat ze dat niet willen, maar dat is een ander verhaal. Het gaat erom dat dit niet past in hun strategie voor de toekomst om nog meer geld te verdienen. Niet om belang gebruiker. Bizar dat Facebook nog steeds gelooft dat de toehoorders zo naïef zijn, je zou het bijna als een belediging kunnen opvatten…

Foto impressie workshop

In de media

Verdienen met verhuur: inkomsten zijn zeker, maar slordige klanten ook | NU.nl

“Fietsen, koptelefoons, matrassen, spijkerbroeken: noem het maar op, of je kunt het tegenwoordig huren. Sinds de introductie van de leaseauto heeft het concept zich steeds verder verspreid, en inmiddels is het populairder dan ooit. Voor de consument zijn er voordelen, maar waar moet je als ondernemer eigenlijk op letten als je een product of dienst wil verhuren?”

Voor Nu.nl werd ik alweer even geleden gevraagd om input te leveren voor dit stuk. Ik had nog niet door dat het al was gepubliceerd, tot afgelopen week.

Ook gelezen

• Cory Doctorow: ‘Technologists have failed to listen to non-technologists’ – The tech activist on his new sci-fi novel and why we mustn’t treat the moral downsides of social media as a necessary evil
• Embedded Fixers, Pragmatic Experimenters, Dedicated Activists: Evaluating Third‐Party Labour Market Actors’ Initiatives for Skilled Project‐Based Workers in the Gig Economy
• Wetsvoorstel om uitwassen toeristische verhuur aan te pakken aangenomen
• Voetballer of verkeersleider, de games van dit bedrijf laten zien of je brein past bij je werk

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Vorige week was ik druk met de laatste voorbereidingen voor de workshop over portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers die vandaag plaats zal vinden. Hier zullen onder andere de 13 grootste klusplatformen die actief zijn op de Nederlandse markt aan deelnemen: alleen dat gegeven is uniek. Volgende week (of die week daarna) zullen de resultaten in deze nieuwsbrief worden gedeeld. Hierbij een dikke shout-out naar het team van Seats2Meet Utrecht voor het constructief meedenken en -werken hoe je binnen de richtlijnen wél dingen kunt doen. En tof dat ook de deelnemers hier positief in staan. Online kan veel, maar sommige bijeenkomsten werken toch echt het best offline.

Afgelopen week verscheen er ook een groot CBS rapport over de platformeconomie in Nederland. Voor Trouw en BNR mocht ik reactie geven en in deze nieuwsbrief editie vind je een uitgebreide analyse. Fijne week!

p.s. heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier!

Een op de tien Nederlandse bedrijven verkoopt via een online platform

Afgelopen week publiceerde het CBS wederom een rapport over de platformeconomie. Twee weken geleden publiceerden zij het rapport ‘Monitor Platformen – Meer zicht op platformen in Nederland’. Dit onderzoek was tot dusver nog aardig onder de radar gebleven, totdat het rapport deze week werd meegestuurd bij de bekendmaking van nog een rapport over de platformeconomie.

In het rapport (of beter gezegd: nieuwsbericht) dat deze week werd gepubliceerd is gekeken naar in welke mate bedrijven in Nederland gebruik maken van online platformen om hun diensten en producten te verkopen. De resultaten van dit onderzoek maken deel uit van een breder onderzoek en bredere enquête naar het ICT-gebruik van bedrijven.

Dat beide rapporten tegelijkertijd naar de media werden gestuurd leverde logischerwijs wat verwarring op, vandaar dat ik in deze analyse de rapporten dan ook apart van elkaar behandel. Onder aan deze nieuwsbrief lees je mijn bijdrage in Trouw en op BNR over dit rapport.

Hoe bedrijven in Nederland (externe!) platformen gebruiken om hun diensten en producten te verkopen

Om te beginnen met het laatste rapport over het gebruik van online platformen door bedrijven in Nederland. Het bericht opent met de volgende alinea: “Circa 8 procent van de Nederlandse bedrijven met twee of meer werkzame personen gaf aan in 2018 online platformen te hebben gebruikt om hun goederen en diensten af te zetten. De belangrijkste redenen waren de toegang tot een grotere afzetmarkt (83 procent) en gemak (75 procent). Dit blijkt uit het onderzoek ICT-gebruik bedrijven van het CBS.”

Wat opvalt aan dit onderzoek:

• In het bericht wordt gemeld dat vooral bedrijven in de horeca en handel gebruik maken van online platformen. Mijn vermoeden is dat vooral bedrijven die een consument bedienen (dus: to consumer) gebruik maken van platformen, aangezien deze doelgroep gewend is om met online platformen te werken;
• De motivatie voor bedrijven om spullen en diensten te verkopen via een platform is 1) het bereiken van een grotere markt, 2) gemak en 3) het behouden of vergroten van het marktaandeel. Als laatst geeft slechts 43% aan een platform te gebruiken om een internationale markt te bereiken. Dit laatste is logisch, aangezien dienstverlening vaak fysiek op locatie wordt uitgevoerd en daarmee minder snel internationaal schaalbaar is;
• “Bijna 40 procent van de bedrijven geeft aan dat de aanwezigheid van online platformen in hun bedrijfstak een positief effect heeft op hun omzet. Iets meer dan 7 procent geeft aan dat de aanwezigheid van online platformen juist een negatief effect heeft op de omzet.” Het negatieve sentiment valt hier dus erg mee;
• Als laatst valt mij op dat slechts 16,4% van de horeca gebruik maakt van een online platform. Ik had een veel hoger cijfer verwacht. Het kan natuurlijk liggen aan wie allemaal wel en niet in deze categorie zijn verzameld. In de categorie horeca geeft 41,8% aan dat de omzet stijgt door aanwezigheid van platformen, terwijl slechts 1,2% aangeeft dat de omzet daalt door de aanwezigheid van platformen. Het sentiment is dus vooral positief, wat je ook niet zo snel zou verwachten wanneer je naar de verhalen in de media luistert. Dan is het natuurlijk de vraag (zoals altijd): hoe representatief is de groep klagers. En natuurlijk ook: leuk dat de omzet stijgt, maar als de marge daalt dan is de ondernemer er onder de streep slechter mee af.

Onderzoek meer zicht op online platformen in Nederland

Dan het tweede en meest omvangrijke onderzoek dat echt 100% om platformen draait. Over dit onderzoek heb ik in de aanloop ook regelmatig met de onderzoekers van het CBS contact gehad en ik heb hen o.a. voorzien van een lijst met platformbedrijven, meegedacht over vragen en definities en input gegeven voor de aanbevelingen.

Over het onderzoek wordt in het bericht het volgende over gezegd: “Online platformen kunnen gezien worden als digitale bemiddelaars tussen twee of meer groepen aanbieders en afnemers van goederen, diensten en/of informatie en waarbij de bemiddelaars deze producten (meestal) zelf niet aanbieden. In steeds meer facetten van de samenleving en de economie komen dit soort digitale dienstverleners voor.

Deze notitie presenteert de eerste resultaten van een statistisch onderzoek onder een kleine 200 online platformen in Nederland. Aan bod komen onder meer de volgende aspecten: de gebruikers (aanbieders en afnemers), markoriëntatie, verdienmodellen, financieel resultaat, algoritmen, data, beoordelingssystemen, ondersteunde diensten, bedrijven die online platformen gebruiken, de deeleconomie en online platformen die in werk bemiddelen. Het gaat om voorlopige cijfers. Daarnaast wordt ingegaan op de gehanteerde definitie en de context van online platformen.”

Het heeft weinig zin om het hele rapport in deze nieuwsbrief samen te vatten: als je interesse hebt kun je het beste gewoon zelf het bijbehorende paper lezen. Het is een erg interessant document geworden en geeft weer de nodige food4thought.

Wat ik vooral mooi vind is de manier waarop de onderzoekers aangeven dat dit een eerste aanzet is, die nog verre van perfect is. Dat is ook absoluut zo, zo is de uiteindelijke onderzochte populatie is klein (179 platformen), maar die openheid en kwetsbaarheid zie ik weinig voorkomen. Zoals in deze quote uit het rapport: “Deze notitie is een eerste proeve van een breder onderzoek naar platformen in Nederland. Zoals bij alle eerste versies is er nog veel te verbeteren.”

Het meest interessant en relevant zijn wat mij betreft de aanbevelingen en ik ben blij dat een aantal van mijn speerpunten daarin zijn meegenomen:

“Ten slotte, is geconstateerd dat niet alleen het CBS bezig is met het samenstellen van een populatie van platformen, maar ook andere organisaties, die zich op enigerlei wijze bezighouden met dit onderwerp. Elke organisatie lijkt van nul te beginnen. Bovendien is bij de samenstelling van de populatie meestal sprake van handwerk. Het is aanbevelenswaardig werkzaamheden op dit terrein beter te coördineren, waarbij de toegang tot de populatie voor instellingen en onderzoekers gefaciliteerd zou moeten worden. Onderzoek naar (aspecten van) platformen is op dit moment een gewild onderwerp, zeker als het gaat om platformwerkers. Om te voorkomen dat meerdere organisaties vergelijkbare vragenlijsten naar platformen sturen, is ook hier coördinatie gewenst.”

Ik merk dat er langzaam maar zeker dat steeds meer partijen pleiten voor deze horizontale coördinatie en borging binnen de overheid. Volgens mij is dat een essentiële stap die moet worden genomen naar een meer weerbare overheid op het gebied van digitalisering en platformisering. Nu vindt er nog te veel werk in silo’s plaats en is er geen horizontale coördinatie. Dat werkt niet. Intussen ben ik ook aan het nadenken over hoe ik hier een rol in zou kunnen spelen. Ik merk dat veel partijen hier enthousiast over zijn, maar geen goed antwoord kunnen geven op de vraag waar dit geborgd kan worden en hoe hier ook structureel budget voor kan worden vrijgemaakt. Van mij wordt dan vaak verwacht dat ik gratis meewerk, wat natuurlijk geen duurzaam model is voor mijzelf: ik ontvang immers geen basis inkomen van het rijk (inclusief WC papier toeslag ;-)). Daar ben ik dus mee gestopt. En als men iets belangrijk vindt, dan moet die borging ook echt we te regelen zijn. Kwestie van prioriteiten en waar een wil is… Mocht je zelf ideeën hebben, laat het vooral weten.

ABN AMRO en Charly Cares starten pilot met directe uitbetaling voor flexwerkers

Nagenoeg iedere financiële dienstverlener is aan het verkennen welke rol zij kunnen spelen in de platformrevolutie en of zij nieuwe diensten of producten kunnen ontwikkelen om platformen te bedienen. Zo ook bij ABN AMRO. Zij maakten deze week bekend een pilot te zijn gestart met Charly Cares: een platform waar je als consument een oppasser kunt vinden en boeken.

De dienst: “ABN AMRO en oppasplatform Charly Cares starten samen een pilot waarmee oppassers en andere flexwerkers in de ‘gig economie’ meteen betaald krijgen nadat het werk is verricht, in plaats van dat ze dagen of weken op hun geld moeten wachten.”

Charly Cares is niet het eerste platform dat een dergelijke dienst aanbiedt: veel klusplatformen bieden deze dienst al een tijd aan via factoring. Wikipedia zegt hier het volgende over: “Factoring is een vorm van debiteurenfinanciering. Een ondernemer draagt zijn facturatie en debiteurenrisico over aan een gespecialiseerd bedrijf, de factoringmaatschappij. In ruil voor een vergoeding aan dit bedrijf ontvangt de ondernemer direct zijn geld. Hij hoeft dus niet te wachten totdat zijn facturen zijn betaald.” Wat praktisch inhoudt dat de platformwerker tegen een paar procent commissie het geld (nagenoeg) direct op de rekening krijgt. Dit is een dienst die platformen zelf niet organiseren: dit gaat altijd via een externe partij. Ieder zijn vak.

De nu gelanceerde dienst is an sich dus niet uniek, al zijn de toekomstplannen wel interessant: “In een later stadium zal de dienstverlening worden uitgebreid met diensten zoals geautomatiseerde belastingaangifte, financiering en verzekeringen om het nog aantrekkelijker te maken voor de gebruikers.” En zo wordt het nog makkelijker om aan het werk te gaan via platformen. ABN AMRO zal zeker de ambitie hebben dit verder uit te rollen naar andere platformen en ik vermoed dat hier de 2B markt het meest interessant is, aangezien hier flinke volumes in worden gedraaid.

In het ING rapport van 2018 deden onderzoekers de voorspelling dat een aanzienlijk deel van de uitzendmarkt zal worden overgenomen door platformen. Dit afhankelijk van de complexiteit van regelgeving en de ontwikkeling van technologie. Wat zij destijds zijn vergeten te vermelden is dat ook de ontwikkeling van een professioneel ecosysteem zal bijdragen aan een groei van het aantal platformen die bemiddeld tussen vraag en aanbod van arbeid. Geldt dit dan alleen voor ZZP platformen? Ik denk het niet. Omdat ook voor 2B platformen die via de uitzendconstructie werken dit soort dienstverleningen als factoring makkelijk moeten kunnen integreren in hun platformen.

Een online marktplaats lanceren? ‘Doe dingen die niet schalen’ | Sprout

Voor deze zomer is zoals je weet mijn boek Platformrevolutie uitgekomen. In dit boek kijk ik vooral naar wat platformen zijn, de verschillen in strategie, wat overheden en bedrijven hiermee kunnen en wat de meer meta vraagstukken zijn. In het boek geef ik dan ook duidelijk aan dat het geen ‘maar hoe dan’ boek is.

Daarom is het extra tof dat er nu dan ook een heus ‘maar hoe dan’ boek is van Nederlandse bodem, waar ik het voorwoord voor heb mogen schrijven. Het boek “Bouw een succesvolle online marktplaats – Handboek voor entrepreneurs en intrapreneurs” is geschreven voor Wout Withagen en Joost Gielen, beiden mede-eigenaar van Freshheads: een bureau dat organisaties helpt succesvolle marktplaatsen te bouwen. Freshheads is partner van mijn onderzoek naar reputatiedata.

Ik kan het boek aanbevelen: het staat vol met praktische tips en afwegingen aan de hand van zelf meegemaakte cases. Ik heb het al even geleden gelezen en er veel van opgestoken.

Tweede Kamer kan grip op digitalisering versterken | Rathenau Instituut

De vraag hoe kennis van de platformeconomie goed te borgen binnen de overheid is eentje die regelmatig in mijn nieuwsbrief voorbij komt, zoals in het stuk rondom het laatste CBS onderzoek hierboven.

Afgelopen week verscheen er (wederom) een interessant Rathenau rapport rondom dit vraagstuk:

“De Tweede Kamer kan zijn grip op digitalisering verstevigen door meer gebruik te maken van werkvormen die andere parlementen inzetten. Dat concludeert het Rathenau Instituut in een internationaal vergelijkend onderzoek. Het onderzoek was op verzoek van de tijdelijke commissie Digitale toekomst die de Tweede Kamer vorig jaar instelde om meer sturing te geven aan de gewenste en ongewenste gevolgen van digitalisering.”

In het rapport wordt gesproken over meer aandacht en ondersteuning: “In meerdere landen is de parlementaire aandacht voor digitalisering duidelijker vormgegeven dan in Nederland. Zo kennen de Duitse Bondsdag en het Britse Hoger- en Lagerhuis aparte commissies en woordvoerders voor dit thema. Daarnaast hebben parlementariërs vaak een uitgebreidere inhoudelijke ambtelijke ondersteuning bij digitaliseringsvraagstukken. Parlementaire commissies betrekken vaker specialistische adviseurs.

Het Rathenau Instituut ziet verschillende mogelijkheden voor de Tweede Kamer om zijn grip op digitalisering te verstevigen. Daarbij gaat het zowel om kennisvergroting van Kamerleden, het inzetten van nieuwe werkvormen als het aanpassen van werkvormen die de Tweede Kamer nu ook al gebruikt”

Het rapport geeft genoeg food4thought over hoe het in Nederland zou kunnen worden georganiseerd. Ik ben benieuwd naar het vervolg.

Ook gelezen

• How democracies can claim back power in the digital world – Technology companies have taken many aspects of tech governance from democratically elected leaders. It will take an international effort to fight back.
• Bird Is Quietly Luring Contract Workers Into Debt Through a New Scooter Scheme – Bird is contacting its independent contractor chargers and asking them if they’d like to become “fleet managers” by buying scooters themselves — but they don’t actually own the scooters
• VPRO Tegenlicht: Op volle retouren – Voor 23.00 uur besteld, de volgende dag in huis. Online winkelen was nog nooit zó makkelijk. En als het product je niet bevalt, dan stuur je het toch gewoon gratis terug? Maar wat gebeurt er eigenlijk met al die geretourneerde pakketten? Wat is het échte prijskaartje van ons retourgedrag?
• Zelfstandig professionals in tijden van corona: zzp’er relatief minder hard getroffen dan andere ondernemers. – Zelfstandig ondernemers hebben relatief minder last van de coronacrisis dan mkb-bedrijven. Een kleine meerderheid van de zzp’ers hoefde tot nu toe niet te besparen, lenen of aanspraak te maken op overheidssteun.
• Seattle Passes Minimum Pay Rate for Uber and Lyft Drivers. – The city became the second in the nation to create a compensation standard for ride-hailing drivers, after New York.
• What ‘The Social Dilemma’ Gets Wrong – Facebook vond het blijkbaar nodig om op de Netflix documentaire ‘The Social Dilemma‘ te reageren. Netflix omschrijft deze interessante docu als volgt: “Deze mix van documentaire en drama onderzoekt de gevaarlijke impact van sociale netwerken, met technische experts die over hun eigen creaties zelf aan de bel trekken.” FD journaliste Hella Hueck omschreef op Twitter de reactie van Facebook als volgt: “Lachwekkende huilie huilie van Facebook over The Social Dilemma.” Daar heb ik verder niets aan toe te voegen.

In de media

Luister naar BNR Nieuwsradio – BNR Nieuwsradio

Voor BNR mocht ik reactie geven op het CBS rapport. Het fragment luister je hier terug.

Ondernemend Nederland waagt zich nog niet massaal aan online verkoop | Trouw

In Trouw mocht ik ook reactie geven op het CBS rapport.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Vorige week was een druk weekje met o.a. colleges platformeconomie aan de Global School for Entrepreneurship en een masterclass (jaja, wederom over platformen) voor een gezelschap van AOG School of Management in de bossen rondom Garderen. Zo kom je nog eens ergens 😉 En beleefde ik mijn hardloop debuut tijdens de ThesingeRun in het Noorden van het land. Gezien mijn haat-liefde verhouding (de balans gaat eerder naar haat dan liefde) met hardlopen vermoed ik dat het om een unieke en eenmalige gebeurtenis ging, maar zeker leuk om een keer mee te maken. Komende week ben ik o.a. tafelgast in een debat tijdens de Fast Forward Insights 2020 dat wordt georganiseerd door CIONET. En druk met de voorbereidingen voor de eerste workshop over portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers die op maandag 1 oktober zal plaatsvinden. Eind oktober verzorg ik eenzelfde workshop in Stockholm, als de situatie rondom covid het toelaat… Fijne week!

p.s. heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier!

Gemeenteraden kunnen gerichter aandacht geven aan digitalisering | Rathenau Instituut

Een van de boodschappen van mijn boek Platformrevolutie is dat technologie nooit neutraal is en ook niet iets is dat ons overkomt. Hierbij wijs ik ook op de rol en verantwoordelijkheid van beleidsmakers als bewakers van de publieke waarden wanneer het gaat om technologische ontwikkelingen en de impact hiervan op de samenleving. Mijn ervaring is er nog (veel) te weinig besef is van deze rol en verantwoordelijkheid. Een belangrijk aandachtspunt.

Vorige week publiceerde het Rathenau Instituut een nieuw rapport (PDF): “Raad weten met digitalisering – Hoe de gemeenteraad kan sturen op de maatschappelijke impact van digitale technologie.” Het Rathenau Instituut houdt zich al ruim 30 jaar bezig met onderzoek en debat over de impact van wetenschap, innovatie en technologie op de samenleving. Een erg interessante club om te volgen. Rondom de platformeconomie publiceerden zij in 2017 het nog steeds relevante rapport (PDF): “Eerlijk delen – Waarborgen van publieke belangen in de deeleconomie en de kluseconomie.”

De samenvatting in een notendop: “Digitalisering zorgt voor grote veranderingen binnen gemeenten. Toch spreken gemeenteraadsleden maar zelden over de maatschappelijke en sociale gevolgen ervan. Dat concludeert het Rathenau Instituut op basis van gesprekken met zo’n dertig raadsleden, wethouders, griffiers en deskundigen uit verschillende gemeenten. Een nieuw denkraam met vijf stappen kan lokale volksvertegenwoordigers helpen om bewustere keuzes te maken bij digitalisering.”

Het denkraam is als volgt opgebouwd:

1. Het expliciteren van de beleidsdoelen waar het uiteindelijk allemaal om begonnen is (digitalisering is immers een middel, geen doel).
2. Het onderscheiden van de mogelijke interventiemogelijkheden: de instrumenten waarmee de gemeente kan sturen.
3. Het inventariseren van de mogelijke effecten van digitalisering: de beoogde voordelen, de voorzienbare nadelen, en de mogelijke neveneffecten, risico’s en onzekerheden.
4. Het nagaan wat de sturingsopties zijn om verschillende resultaten te realiseren om daarmee de beleidsdoelen te dienen.
5. Het maken van een politieke keuze: het bepalen hoe te sturen op een maatschappelijk wenselijke uitkomst.

Het rapport is een prima eerste stap voor raadsleden in een proces naar bewustwording. Ik hoop alleen echt dat de opdrachtgevers – Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (NVR) en de Vereniging van Griffiers (VvG) – het hier niet bij laten en dit onderzoek als opstapje gebruiken voor een verdiepingsslag. Waarom? Omdat veel voorbeelden uit het onderzoek zijn generiek (wat je bij een eerste verkenning kunt verwachten), waarbij het ook vaak de vraag is of het vraagstuk een digitaliseringsvraagstuk is of niet. Zo worden in het voorwoord ‘deel’ scooters aangehaald. Digitalisering is wel de aanjager van deze ontwikkeling (zonder smartphone met GPS, bluetooth technologie en mobiel dataverkeer zou dit systeem nooit werken), maar je kunt het ook zien als een verschuiving van het businessmodel van verhuurbedrijven. Daarnaast zijn veel onderdelen vanuit het denkraam erg conceptueel. Het probleem is bijvoorbeeld dat veel ideale sturingsopties in de praktijk niet werken, kijk maar naar de regelgeving en handhaving van Airbnb in Amsterdam. De regels zijn duidelijk, maar handhaving is tot vooralsnog het grote probleem.

Daarnaast hoop ik van harte dat een volgende stap voor o.a. VNG zal bestaan uit zelfreflectie: hoe kunnen wij als koepelorganisatie gemeenten helpen met digitaliseringsvraagstukken? Hoe kunnen wij als VNG standaarden ontwikkelen en misschien zelfs een meta platform voor gemeenten in Nederland neerzetten? Hoe kan VNG de schaalvoordelen die het kan creëren inzetten om de gemeenten en Nederland verder te helpen? Want het is een mooie utopie om te denken dat gemeenten zichzelf wel redden, maar in de praktijk zal het betekenen dat dit vooral het geval is voor het handjevol grote steden met voldoende middelen om dit soort zaken groots aan te pakken. Laten we hopen dat dit rapport dus een praktische eerste aanzet is, maar dat de opdrachtgevers wel beseffen dat dit slechts een bescheiden begin was voor het pakken van de rol en verantwoordelijkheid die op hen wacht.

Regionieuws: Ruim 3000 auto’s minder op straat in provincie Utrecht – RTV Stichtse Vecht

Hoewel er veel discussie in steden is rondom gedeelde mobiliteit, is de auto voor gedeeld gebruik in veel steden al jarenlang vast onderdeel van het straatbeeld. In deze blog vind je een aantal indrukwekkende cijfers van 25 jaar Greenwheels in de provincie Utrecht:

• Elke auto van het bedrijf wordt door gemiddeld 24 mensen gebruikt
• Op jaarbasis rijdt een Greenwheels gebruiker 1.947 kilometer minder dan voorheen, per klant levert dat een besparing van 345 kg minder CO₂ uitstoot op.
• In elke buurt waar een Greenwheels auto geplaatst wordt, verdwijnen 11 auto’s van straat. In de provincie Utrecht betekent dat dus 3146 auto’s die van straat zijn verdwenen en ruimte maken voor andere zaken.

Gedeelde mobiliteit heeft dus mits juist uitgevoerd door onderneming en beleidsmakers een positieve impact op de omgeving. Want hoe gek is het eigenlijk dat gemeenten kostbare grond opofferen voor het met publiek geld gesubsidieerd stallen van oud ijzer? Hoe gek is het dat een gesubsidieerde parkeerplaats voor of nabij de deur nog steeds zo als een recht wordt gezien? En hoeveel mooier is een speeltuin, grasveld of ontmoetingsplek dan een plek waar een auto wordt gestald?

Veel discussies rondom gedeelde mobiliteit zijn dan ook erg beperkt. Vaak wordt er te weinig nagedacht over het maken van goed beleid (zoals ze in Antwerpen wel aardig hebben begrepen) en wordt de huidige realiteit buiten beschouwing gelaten. Een aanbieder die onder voorwaarden een x-aantal voertuigen in een stad neerzet is dan ook zichtbaar, duizenden voertuigen van individuele eigenaren niet. Maar dat betekent niet dat ze er niet staan. Tijd voor een volwassen debat en beleid, want de combinatie van technologie en mobiliteit kan een positieve impact hebben op de leefomgeving. Maar dat komt, wat ik in bovenstaand stuk als reactie op het Rathenau rapport ook duidelijk maakte, niet vanzelf.

In de huidige ratingcultuur is de klant koning, rechter en beul – NRC

Een goed opiniestuk rondom de opkomst van de ‘ratingcultuur’. De meest interessante quote: “De klant is het object, niet het subject dat hij zichzelf waant.” Ik verwacht dat hier nog (te) weinig besef over is. Wat organisaties, ook platformen, die ratings inzetten voor beoordelingen doen is het outsourcen / verleggen van de kwaliteitscontrole naar de klant. Het probleem is alleen dat dit soort systemen redelijk ondoordacht worden ingezet. Daarnaast nemen veel systemen de context van de gebeurtenis niet mee. Ook hebben degenen die de rating geven vaak geen idee waarvoor de uitslag gebruikt wordt en wat de impact van de rating is op de toekomst van de ontvanger. Om maar niet te spreken over de onduidelijkheid in hoe een gemiddelde rating tot stand komt.

Voor mijn onderzoek naar de portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers denk ik veel na over de impact van ratingsystemen op het individu. Ik ben van mening dat ratings in principe en onder voorwaarden moeten kunnen, maar dat het belangrijk is om een ‘eerlijk’ en transparant systeem in te richten. Daarnaast moet je de resultaten ook echt als ‘nice to know’ meenemen in een beslissingsproces en zeker niet als informatie om blind op te sturen. Als laatst verwacht ik in de toekomst (en ervaar ik nu al) een (terechte) mate van rating moeheid. Want leuk dat veel bedrijven hun klanten bestoken met verzoeken voor een rating per mail om de NPS scores (Net promotor score – Hoe waarschijnlijk is het dat u ons zult aanbevelen aan een vriend of collega?) te kunnen berekenen, maar ik wil als klant echt geen 3 mailtjes hierover ontvangen na het bestellen van een blik verf via Bol. Deze bedrijven zullen dus op zoek moeten naar andere manieren om de kwaliteit te meten.

Roy Spaan (Mediahuis): ‘De echte uitdaging is elkaar vaker vinden dan die ene keer’ – ZiPconomy

ING voorspelde in 2018 dat “uitzendbureaus, arbeidsbemiddelaars en payrollers binnen één decennium 20 tot 70% van hun markt kunnen verliezen aan platformen.”. Dit rapport, de ruime marge wordt in het rapport zelf toegelicht, ging uit van platformen als losse entiteit. Wat niet werd omschreven zijn platformen die als SaaS oplossing organisaties in staat stellen zelf hun flexibele schil beter te organiseren, waardoor de vraag naar andere bemiddelaars zal afnemen. Dit stuk over de samenwerking tussen Jellow en Mediahuis (Mediahuis is ook aandeelhouder in Jellow, dus het is een klein beetje een WC-eend verhaal) laat mooi zien waar het heen kan gaan.

Facebook Says it Will Stop Operating in Europe If Regulators Don’t Back Down

“European regulators are cracking down on Facebook’s ability to transfer data across the Atlantic. Now the tech giant is threatening to pull its services from more than 400 million European users.”

Tja. Hier kan ik veel of weinig op zeggen. Ik zal het vandaag bij de korte variant houden:  poot stijf houden!

Lijstjes

Mozilla Foundation – Data Futures

Mooi onderzoek van Mozilla met goede voorbeelden:

Our first studies in this series describe:

• 7 data governance approaches in theory
• compile an analysis of over 110 examples of innovations worldwide
• and provocatively imagine scenarios i
  n which everything could go wrong

Employment status of platform workers (national courts decisions overview –

Zijn platformwerkers nu freelancers of moet het platform hen in dienst nemen? Nederland is niet het enige land waar nog de nodige onduidelijkheid is. Hier een overzicht van alle rechtszaken die rondom deze vraag lopen in Argentinië, Australië, België, Brazilië, Chili, Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, Panama, Spanje, Zwitserland, United Kingdom, VS en Uruguay.

Tweet

Lijkt mij een prima scenario om te verkennen!

Ook gelezen

• Uber banned more than 1,250 riders for not adhering to its mask policy, app says – Weer een duidelijk voorbeeld dat een platform als ‘private regulator’ de regels van het spel bepaalt. Covid heeft ons laten zien dat platformen veel meer zijn dan alleen het onafhankelijke prikbord waar zij voor die tijd mee kwamen. Dat debat is natuurlijk al lang verleden tijd;
• Inshur wil Nederlandse taximarkt veroveren met klantreviews als risico-indicator- Een beroerd idee (een app heeft veel meer informatie over rijgedrag dan alleen de sterren) en het ziet er naar uit dat eigenlijk alleen Uber Pro klanten een korting krijgen. Dit zijn chauffeurs die veel via Uber rijden en dus ook vanzelfsprekend meer ervaring hebben;
• Miljarden vliegen weg bij Tata Steel IJmuiden naar het moederbedrijf in India: zo raakt de kas van Tata ’leger en leger’ – Na de HEMA wordt dus ook Tata leeggetrokken door hebzuchtige eigenaren. Omdat het kan. Schandalig.
• Gig Economy Company Launches Uber, But for Evicting People.
• ‘Google gaat strenger handhaven op apps die commissie niet afdragen’

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Komende week staan weer twee presentaties op te planning: fijn dat het weer kan en mag. Aan het aantal interview verzoeken voor onderzoeken van derden te zien kunnen we de komende maanden nog veel nieuwe inzichten verwachten over de ontwikkeling van de platformeconomie. Ik probeer dit soort interviews altijd in de verloren uurtjes (zoals reistijd) te plannen: helaas heb ik niet de luxe van een ‘University Basic Income’ 😉 Voorwaarde voor mijn deelname is dan ook altijd dat het onderzoek openbaar wordt gepubliceerd. Deze week ook weer de nodige artikelen verzameld. Fijne week!

p.s. heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier!

Bol.com informeert consument voortaan duidelijk wie verkoper is | ACM.nl

Voor veel gebruikers van platformen (de vragers/klanten, niet de aanbieders) is het vaak niet duidelijk dat zij gebruik maken van een platform/marktplaats en geen diensten of producten afnemen van de partij wiens naam die boven de website staat. Binnen e-commerce is dit vermoed ik bovengemiddeld, ook omdat veel e-commerce platformen van oorsprong een webwinkel zijn (met 100% eigen voorraad) en langzaam maar zeker het platform model hebben omarmd. Omarmd, maar niet volledig: nagenoeg alle e-commerce platformen hebben een aanzienlijk deel van de handel nog in het eigen magazijn staan. Zo wordt 60% van het aanbod van bol.com direct verzorgd door de 35.000 lokale Nederlandse en Belgische verkooppartners. De overige 40% komt op rekening en verantwoordelijkheid van bol.com zelf. Ook platformen als Amazon en Zalando hebben een hybride model dat balanceert tussen het zijn van een platform en het zijn van een normale webwinkel.

De ACM vond dat het tijd was om iets aan deze onduidelijkheid te doen en heeft samen met bol.com enkele voorwaarden opgesteld. Enerzijds zijn dit voorwaarden met betrekking tot de informatievoorziening (dat het duidelijk is wie de verkoper is) en anderzijds met betrekking tot de verantwoordelijkheid van het platform als poortwachter aan de deur voor nieuwe en bestaande aanbieders. De ACM verwacht hierbij dat het platform de nodige verantwoordelijkheid op zich neemt.

Bol.com reageerde dat zij n.a.v. het contact met ACM geen grote veranderingen hebben doorgevoerd. Het was een aanscherping op verbeteringen die ze reeds zelf al hadden doorgevoerd. Vanuit bol.com een slimme actie om dit samen met de ACM aan te pakken. E-commerce platformen weten dat zij in de toekomst als marktmeester meer verantwoordelijkheden krijgen. Je kunt dan beter zelf meeschrijven aan de nieuwe regels dan dat iemand anders deze voor jou schrijft. Daarnaast zal bol.com vermoed ik ook baat hebben bij strengere regels. Het van origine Nederlandse platform zal als je kijkt naar andere internationale concurrenten van nature al veel meer aan de Nederlandse wetgeving en standaarden voldoen dan niet-Europese concullega’s als Amazon en Alibaba. Extra en nieuwe regelgeving zal voor bol.com dus minder impact hebben dan op de concurrentie en daarnaast is het een slimme manier van jezelf onderscheiden in de markt.

Ik ben benieuwd hoe dit zich verder zal ontwikkelen. E-commerce platformen hebben als doel om voor zowel vraag als aanbod de drempels te verlagen en processen te vereenvoudigen en uniform te maken voor alle gebruikers. Wat ook een impact heeft op de verwachtingen van deze gebruikers. Er is een gevaar dat zij in een soort vicieuze cirkel terecht komen. Wat dat betreft heeft Marktplaats.nl het misschien wel heel slim aangepakt: daar is het voor iedereen duidelijk dat het platform niet de verkoper is. En weet iedereen dat wanneer er iets mis gaat, dat het platform dat niet voor je gaat oplossen. Misschien niet een strategie die een schoonheidsprijs verdient, maar het is wel duidelijk. Waarbij ik mij natuurlijk ook besef dat dit niet een strategie is voor een e-commerce bedrijf dat een totaaloplossing voor al jouw dagelijkse aankopen wil leveren.

Winst naar de aandeelhouders? Deze vijf grote bedrijven doen het anders – VPRO Tegenlicht – VPRO

Gister avond was er weer een mooie Tegenlicht uitzending, deze keer over het Steward Ownership model. “Stel je eens een bedrijfsstructuur voor waarin de winst niet vooral naar de aandeelhouders gaat, maar terugvloeit naar de samenleving. Klinkt als een niche? Deze vijf grote bedrijven doen het al jaren.” Een model dat ik 3 jaar geleden ontdekte en waar ik 2 jaar geleden naar Berlijn vloog om tijdens een congres alles over te leren. Aanleiding was een platformbedrijf dat een shift naar dit model maakte.

In de Tegenlicht blog wordt goed en duidelijk omschreven waar het model voor staat, inclusief 5 succesvolle voorbeelden. Kort samengevat komt het erop neer dat bij het Steward Ownership model het eigenaarschap dienend is aan het bedrijf, waardoor de aandeelhouders geen negatieve en extractieve invloed kunnen uitoefenen op het bedrijf en de koers die het vaart. Wat mij betreft mag dit model zo in alle schoolboeken, wat dat betreft is het onderwijs nog zeer eenzijdig wanneer het gaat over eigenaarschapsmodellen.

Een van de cases die in deze uitzending voorbij komt is de case van Beterboeken: een ‘eerlijk’ alternatief voor Booking.com. Vier maanden geleden deelde ik al een eerste analyse over dit initiatief. Toen was er alleen nog een manifesto beschikbaar. Intussen is het team een crowdfunding campagne begonnen en heb ik de initiatiefnemers ook persoonlijk gesproken. Het mooie van een crowdfundingcampagne is dat initiatiefnemers veel informatie moeten delen over de plannen en strategie om potentiële investeerders over de streep te trekken. De prospectus is dan ook erg interessant om eens rustig door te lezen. Want het kiezen voor een duurzaam eigenaarschapsmodel zegt natuurlijk niets over de kans op succes van het platform. Wat mij opvalt is dat de aandachtspunten die ik destijds in mijn analyse deelde nog steeds relevant zijn.

De plannen zijn in ieder geval ambitieus: het doelbedrag is 1 miljoen euro (met een uitloop tot 2 miljoen euro), wat veel is voor het platform Crowdaboutnow (dat buiten AFM toezicht valt) waar een project doorgaans een paar ton ophaalt. Het geld is bedoelt voor het bouwen van de eerste versie, de MVP, van het platform. 1 Miljoen voor een MVP (er staat nu alleen nog maar een verhaal en een ambitie, wat een groot risico is) is erg ruim, zeker omdat het idee nog niet is gevalideerd: niemand weet of iemand er op zit te wachten. Als dat een nee is, dan is die 1 miljoen weg. Wat niet alleen vervelend is voor de initiatiefnemers en investeerders, maar ook negatief afstraalt op het model. Ik had het reëler gevonden wanneer die 1 miljoen voor bijvoorbeeld 2 jaar zou zijn en de clausule was ingebouwd dat wanneer op moment X blijkt dat het plan niet aanslaat het restbedrag wordt teruggestort naar de investeerders. In het plan gaat verder veel aandacht uit naar de aanbieders. Het is logisch dat zij enthousiast zijn: zij hebben veel te winnen. Nagenoeg geen aandacht gaat uit naar degenen die de boekingen moeten plaatsen: de klant. Wat dat betreft is een jaar voor een MVP dan ook kort. In Q4 2021 is er alweer een vervolginvestering van 3 miljoen euro nodig. Wat concreet zal inhouden dat een paar maanden na het sluiten van de eerste campagne alweer zal moeten worden toegewerkt naar de volgende funding ronde. In jaar 3 wordt een omzet van 35 miljoen verwacht, wat bij een commissie van 10 procent betekent dat daar een boekingswaarde van 350 miljoen euro tegenover moet staan. Zeg dat een gemiddelde boeking 100 euro bedraagt (= grove niet onderbouwde inschatting), dan zou het platform in jaar 3 zo’n 3.500.000 transacties moeten verwerken. Het is de vraag of de initiatiefnemers met deze ambities zichzelf niet genadeloos klem zetten. Ik ben bang van wel.

Dan de vraag: wordt Beterboeken een succes? Mijn reactie een paar dagen geleden was: ik gun het de initiatiefnemers en de markt, maar ik acht de kans heel erg klein. Totdat ik mijzelf bij het schrijven van deze nieuwsbrief de vraag stelde: waneer is het platform een succes? Doordat het initiatief zich zo afzet tegen – en daardoor ook qua omvang associeert met – Booking, lijkt de aanpak en de strategie nooit tot het gewenste resultaat te kunnen leiden. Het opzetten van een dominant internationaal boekingsplatform met een paar miljoen aan investeringen in 3 jaar tijd is onbegonnen werk. Maar wat als je het nu eens anders bekijkt: wat is er wel mogelijk? Want ook al zou het platform ‘slechts’ 1 procent van het aantal boekingen van een hotel kunnen verzorgen en daarmee ook zelf levensvatbaar zijn, dan is wel aangetoond dat het kan. Dus wat positiever geredeneerd zou het best wel kunnen, al verwacht ik dat dit alleen mogelijk is wanneer de groeiambities over meer jaren worden uitgesmeerd (niet 3, maar zeg 6 jaar) en de groei aan kosten/lasten dan ook minder snel zal stijgen.

Al met al verdient dit initiatief natuurlijk een kans, maar zal het zich de komende tijd echt moeten gaan bewijzen. De tijd van afgeven op de ander is voorbij en nu is het tijd dat het platform op en vanuit eigen kracht gaat laten zien het het dan wel moet. Ik ga het volgen.

Zo slecht verdient de Uber-chauffeur dus niet – NRC

Hoeveel verdient de Uber chauffeur? Het klinkt als een eenvoudige vraag, maar het antwoord is ingewikkeld. Zo ingewikkeld, dat Uber in samenspraak met de Gemeente Amsterdam besloot een studie te laten uitvoeren door het ‘Research Centre for Education and the Labour Market (ROA)’ dat gelieerd is aan de Universiteit Maastricht.

De resultaten zijn erg interessant. Hier (PDF) lees je de factsheet met alle uitkomsten en grafieken. Hierin zie je ook hoe volgens dit onderzoek de groei van de markt en de groei van het aanbod goed in balans is.

Rens Lieman schreef voor het NRC een goede analyse van het rapport. Hij schrijft: “Na aftrek van 1.500 euro aan kosten, zoals die voor de leaseauto, brandstof en verzekering, houdt de fulltimer van die maandomzet ongeveer 2.740 euro over. Dat is een kleine zestien euro bruto per uur, blijkt uit een berekening van NRC op basis van schattingen van taxichauffeurs van Uber, vakbond FNV en Admini-Desk – een in taxi’s gespecialiseerd administratie- en boekhoudkantoor. Ter vergelijking: dat is een stuk meer dan het cao-loon van een enigszins ervaren taxichauffeur in loondienst.”

Dat klinkt dus goed, al zijn er wel verschillen met wat individuele chauffeurs mee naar huis nemen: “Maar het kwart dat aanzienlijk mínder dan het gemiddelde verdient, zo’n 1.300 Amsterdamse chauffeurs, duikt in deze berekening met iets meer dan 9 euro per uur wel flink onder het cao-loon.”

Vanzelfsprekend was er ook kritiek op het onderzoek. Zo deelde FNV een blog waarin het aangaf van mening te zijn dat het onderzoek te eenzijdig is en voorspelbare conclusies deelt. Op een eerder onderzoek door Cornell University naar de inkomsten van chauffeurs in Seattle kwam de nodige kritiek, ook uit de wetenschappelijke hoek, toen een ander onderzoek met heel andere cijfers kwam. Het probleem van dit soort onderzoeken is dat het vanwege de (terechte) voorwaarden mbt privacy en concurrentie niet mogelijk is voor andere onderzoekers om het onderzoek te reproduceren. En dan heb je snel de schijn tegen. Hoe dit op te lossen? Ik denk dat het mogelijk is om academische onderzoekers toch onder voorwaarden toegang te geven tot een zelfde dataset. Waar een wil is… En daarnaast verwacht ik van een partner als de Gemeente Amsterdam dat zij ook een rol kunnen spelen in ervoor zorgen dat de aangeleverde cijfers kloppen. En wanneer ook zij mede opdrachtgever van het onderzoek waren geweest had deze betrokkenheid ook bijgedragen aan het vertrouwen.

FNV was ook niet tevreden dat zij niet bij het onderzoek zijn betrokken. Ik denk niet dat het veel had uitgemaakt als FNV ook betrokken was geweest bij het onderzoek: het onderzoek gaat over de verdiensten van de chauffeurs en is daarbij input voor beleidsmakers die dit als een van de bronnen gebruiken om keuzes te maken. Ik neem aan dat de input van FNV door de Gemeente Amsterdam ook wordt meegenomen in de uiteindelijke besluitvorming. Al is het de vraag in hoeverre de vragen van FNV op gemeente en niet op nationaal niveau moeten worden opgepakt.

Los van het onderzoek publiceerde Uber ook een rapport (PDF) ‘Eerlijk werk – onze visie op het werk als taxichauffeur via het Uber-platform’. Voor mij was het fragment ‘erkenning van goed werk’ het meest interessante fragment. Ik had hier al eerder met een vertegenwoordiger van Uber over gesproken, maar het is prettig dat dit nu ook een keer op papier staat en daarmee makkelijker deelbaar is. Het gaat om het volgende:

“Chauffeurs doen elke dag hun uiterste best om reizigers een goede ervaring te leveren. Wij vinden dat chauffeurs daar ook voor erkend moeten worden en dat ze daar een bewijs van moeten kunnen krijgen. Dit werd deels al via de app vormgegeven (via feedback van reizigers), maar hebben we recent uitgebreid. Indien chauffeurs besluiten om een volgende stap te zetten, kunnen zij sinds kort een prestatieoverzicht aanvragen waarmee zij erkenning krijgen voor de diensten die zij via de Uber-app hebben geleverd. Hierin is opgenomen wanneer de chauffeur zijn of haar eerste rit heeft gereden,
hoeveel ritten er zijn gereden en de gemiddelde klantwaardering op de laatste 500 ritten. Ook vermeldt het overzicht de belangrijkste complimenten. Dit overzicht wordt inmiddels door een eerste arbeidsbemiddelaar (Adecco) erkend.”

Chauffeurs die via het Uber platform rijden krijgen daarmee een automatisch gegenereerd getuigschrift. Dit concept neem ik ook mee in mijn onderzoek naar de portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers. Het zou mooi zijn als hier een standaard kan worden gezet dat alle platformen adopteren. Stap 2 (dat gaan we in een workshop eind November bespreken) zal gaan over het automatisch koppelen van skills aan klussen die via platformen zijn uitgevoerd, om zo toe te werken naar een digitaal CV voor platformwerkers die zij vervolgens kunnen gebruiken als opstapje in de arbeidsmarkt. Wordt vervolgd…

Lessen uit de VS: wet schijnzelfstandigheid alweer aangepast – ZiPconomy

“De omstreden AB5 wetgeving in Californië, vooral gericht op bescherming van Uber-chauffeurs, is aangevuld met 75 uitzonderingen voor andere groepen freelancers. Wat ooit een simpele benadering was om te bepalen wie een schijnzelfstandige is en wie niet, is binnen een jaar een doolhof geworden van uitzonderingen en aanvullende bepalingen.”

Een goede case waar beleidsmakers lessen uit kunnen trekken om duidelijkheid te scheppen in het dossier schijnzelfstandigheid.

The Social Dilemma | Netflix Official Site

Deze Netflix documentaire is echt een aanrader. Het is een soort van Tegenlicht uitzending waarin veel ex-medewerkers van grote platformen hun licht laten schijnen hoe platformen als Facebook grote verdeeldheid creëren. Niet een documentaire om vrolijk van te worden, maar het geeft een goed en realistisch beeld van een van de grotere problemen die tech heeft gecreëerd. Sander Schimmelpenninck schreef eerder in de Volkskrant ook deze prikkelende column over de docu: “Wie nog steeds naïef is over de ellende van sociale media: kijk de Netflix-documentaire The social dilemma”.

Ook gelezen

• Pandemie verdiept sociale kloof in flexland Nederland – NRC
• Onze digitale identiteit staat op het spel, maar het is nog niet te laat. Een open brief van Marleen Stikker aan de Eerste Kamer.
• Disclose algorithms, ban micro-targeting says Columbia University professor Anya Schiffrin – Regulation will have a ‘big role’ in curbing disinformation says the director of the Technology, Media, and Communications specialization at Columbia University
• Uber fights London ban in court for a second time
• Important thread about the national collective agreement signed between food delivery platforms in Italy with a minority union with scarce representativeness to deprive workers of statutory protection.
• Senators Demand Amazon Stop Spying on Workers – The move comes after Motherboard revealed an Amazon internal spying unit called the Advocacy Operations Social Listening Team.
• Ola is facing a drivers’ legal challenge over data access rights and algorithmic management – In the Ola challenge, the ADCU says the drivers received only partial data in response to requests for their information under GDPR — such as not receiving date-stamped GPS data. Another complaint is the lack of ratings data at the trip level, which they say Ola blocked — meaning they have no way to challenge unfair or discriminatory ratings.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Per week spreek ik 2-3 platform ondernemers (nieuwe & bestaande contacten) om zicht te houden op wat er in de markt speelt en om kennis te delen. De laatste tijd is dit veelal online, afgelopen week weer een zeldzame ‘offline’ ontmoeting. Op bezoek bij VersTrade in Utrecht: een ambitieus B2B platform met eigen logistieke tak. Ook zijn bij het blok Platformeconomie dat ik momenteel verzorg regelmatig platform ondernemers online aanwezig om hun ervaringen met de studenten te delen. Zo deelden vertegenwoordigers van Freshheads en Gearbooker de afgelopen week hun ervaringen. Voor deze week staak BKSY en Roamler op het programma. Altijd leuke en interessante gesprekken. Fijne week!

Geniet de bezorger bij Deliveroo wel genoeg vrijheid? – NRC

Het was alweer een tijdje stil rondom Deliveroo in Nederland. Tot volgende week. Toen was het hoger beroep in de zaak FNV > Deliveroo, met als doel om helder te krijgen of de maaltijdbezorgers nu wel of niet ‘echte zelfstandigen zijn.

Na het lezen van het stuk in het NRC, het lezenswaardige Twitter draadje van journalist Rens Lieman en het interview met de algemeen directeur van Deliveroo Nederland in de Volkskrant is mijn belangrijkste conclusie: deze zaak blinkt uit in onduidelijke en niet onderbouwde stellingen van beide kanten. FNV voert het proces met veel voorbeelden van andere platformen, waardoor het lijkt alsof er weinig nieuw bewijs is tegen Deliveroo en Deliveroo doet uitspraken die vervolgens niet onderbouwd zijn. Zo geeft Deliveroo aan dat de verdiensten van maaltijdkoeriers 2-3x het minimumloon zijn, maar wanneer de rechter om onderbouwing vraagt komt er geen gedegen antwoord uit, behalve dat het afhangt van wat je nu wel of niet meetelt als werktijd en vragen of iemand die een rit weigert deze tijd nu wel of niet mee moet nemen in de berekening van het gemiddelde loon.

Wat is nu wijsheid? Ik weet het echt niet. Enerzijds ga ik zeker mee in het betoog van Deliveroo dat we moeten naar een systeem waar alle werkenden bepaalde rechten en plichten krijgen, waardoor de flinke oneffenheden in de arbeidsmarkt kunnen worden rechtgetrokken en we het weer over de inhoud kunnen hebben in plaats van over de contractvorm. Maar in hoeverre zijn deze mooie woorden alleen preken voor eigen parochie? Anderzijds zie ik ook dat dit nog een lange weg is en het niet eens zo’n heel gek idee is dat we voor de ’time being’ dan maar bepaalde groepen in dienst moeten laten gaan met het gevaar dat daardoor de urgentie (voor zover die er is, want er wordt veel gepraat, maar met beroerd weinig resultaat) wegvalt en we ’terug bij af’ zijn. Wat mij misschien daarin nog het meest dwarszit (wees gerust, ik slaap nog prima), is dat alle stakeholders nog zo diep met hun hakken in het zand zitten en geen centimeter lijken te willen bewegen. De uitkomst van het Borstlap rapport was dat flex minder flex moet worden en vast minder vast. Het lijkt alleen dat iedereen zich nu richt op het flex minder flex stuk (maar dan niet vooruit kijken, maar vast blijven zitten, minder flex kan op veel manieren worden vormgegeven behalve iemand in een contract te dwingen) en niemand iets lijkt te geven om het ‘vast minder vast’ stuk.

Nog even terug naar deze zaak, ik dwaalde een beetje af. Buit Deliveroo de bezorgers uit zoals FNV zegt? Niemand die het weet. Wel weten we intussen vanuit Uber zaken in de VS dat het in dienst nemen van de chauffeurs Uber zo’n 500 miljoen per jaar extra zou kosten, hoe dat in Nederland zit is niet bekend. Misschien moet de rechter die vraag eens stellen. Het was goed dat de rechter doorvroeg naar de onderbouwing van de cijfers en argumenten, maar ik zou daar wel wat meer daadkracht bij willen zien. Cijfers. Maar dan wel goed gecontroleerde cijfers. Hoeveel mensen rijden er voor Deliveroo in Nederland? Hoeveel ritjes doen zij? Wat zijn hun achtergronden? Wat zijn de verdiensten en hoe zijn deze opgebouwd (wat wordt wel en wat wordt niet meegeteld?). En dan natuurlijk het liefst cijfers van enkele jaren op een rij. En wat vinden zij van dit werk? En wat waren hun kansen voor Deliveroo? Het is reuze interessant en daarnaast van levensbelang voor ieder debat rondom dit onderwerp om hier alles over te weten. Om daarna de vraag te stellen hoe deze cijfers zich verhouden tot het collectieve belang.

Waarom al die moeite en waarom moet Deliveroo de bezorgers dan niet gewoon gelijk morgen in dienst nemen? Op zich heb ik daar niets op tegen, ik heb hier verder geen belang in en ben ook geen jurist. Maar wat ik wel zie is dat deze zaak interessante lessen kan opleveren voor wat er nog gaat komen in platformisering en hoe technologie een rol in de arbeidsmarkt gaat spelen. Zo zijn de manieren waarop nu de toets is of iemand wel of geen werknemer is in de toekomst alleen maar moeilijker te toetsen zijn. Kijk bijvoorbeeld naar de allocatiefunctie. Een ‘open’ platform claimt dit niet te doen, maar toch worden er in het design van een platform altijd keuzes gemaakt die van invloed zijn op het proces van matchmaking. En het platform heeft een reputatie hoog te houden, dus zal achter de schermen altijd een oogje in het zeil houden en waar nodig ingrijpen, al zal dat dan gebeuren onder een andere term. En zo zijn er nog vele voorbeelden te bedenken. Laten we dan toch maar eens de urgentie erkennen om dit stelsel structureel opnieuw vorm te geven, met respect voor de rechten en mogelijkheden voor het individu, met de mens centraal en de juiste balans tussen individu en collectief en werkende en ‘werkgever’.

p.s. dat betekent dus niet een tussencategorie creëren als pleister op het systeem zoals Uber, Lyft en anderen nu in California met ongekende lobbykracht erdoorheen proberen te drukken als reactie op de (ook niet perfecte) AB5 wetgeving.

Uber and Lyft should just become taxi firms and get over themselves

Een van de vaste antwoorden van platformen in taxi en maaltijdbezorging op de vraag waarom zij de aanbieders niet in dienst nemen is dat volgens hen dan de flexibiliteit die er nu is niet mogelijk is. Dit terwijl deze bedrijven zoveel data hebben dat ze toch prima voor 90% zouden moeten kunnen voorspellen wat de vraag gaat worden over een week. Daarnaast zouden ze ook hun schaalvoordelen kunnen benutten net bijvoorbeeld de inkoop van auto’s, verzekering en ga nog maar even door.

Dit is ook in andere woorden het pleidooi in dit artikel, waar ook een voorbeeld wordt aangehaald van een taxi app die het anders doet:

“Dallas-based startup Alto says it will enter California this year, and for all intent and purpose it’s an upmarket taxi firm. The company owns the vehicles, which it also maintains, drivers are fingerprinted, and are recognized as employees. Something that Uber and Lyft have avoided at all costs.n Unlike Uber and Lyft, which pay drivers based on the routes they complete, Alto pays its drivers an hourly rate.

What these two cases really show is that Uber and Lyft have plenty of scope to reinvent themselves. It doesn’t mean that they’re doomed to failure, in fact, far from it. But Uber and Lyft need to recognize this and acknowledge that they have the ability to comply with laws and adjust their business model accordingly. Rather than continuing to fight legislation just because it isn’t happening on their terms.”

Natuurlijk is het de vraag in hoeverre het voorbeeld van Alto succesvol en levensvatbaar is. Dat is het nadeel in veel van dit soort discussies is dat er veel ‘strohalm voorbeelden’ worden gebruikt: hard op zoek naar een voorbeeld van hoe het ook anders kan, zonder na te denken of de casus ook echt een verschil kan maken.

Moest ik gelijk denken aan een voorbeeld van een afspraak tussen platform voor thuisschoonmakers Hilffr en een Deense vakbond waar een schoonmaakster na een x-aantal uren automatisch in dienst kwam. De incidentele aanbieders hebben zo alle vrijheid en de afhankelijke aanbieders alle zekerheid. Al zou het voor de klant en het platform dan weer een prikkel kunnen zijn om alleen de niet afhankelijke incidentele aanbieder te kiezen. Ook Temper biedt tegenwoordig (via Alicia) een AOV aan voor de ‘fanatieke’ gebruiker aan. Hier zie je dat het platform een voorschot neemt op het aankomende debat. Laten we hopen dat die een beetje constructief is.

German trust busters get a sharper sword – EURACTIV.com

Mededingingsrecht is een onderwerp dat in deze nieuwsbrief zeer regelmatig de revue passeert. Vorige week kreeg ik dit interessante stuk doorgestuurd: “Germany’s ruling coalition has reached an agreement on the amendment to the 62-year old Act against Restraints of Competition (GWB). In the future, authorities will take stronger action against online giants that abuse their market power.”

Een aantal interessante passages:

• New criteria for market power: Until now the Bundeskartellamt had little control in such cases, because the criteria for market power rarely applied to online platforms. For this reason, the catalog has now been sharpened. One new criterion is, for example, “intermediary power,” which allows companies to act as “gatekeepers” due to their large presence and to decide which providers gain access to the market via their platform and which do not. As soon as such “cross-market significance” is established, the authority can look for possible distortions. In addition, large online companies will find it more difficult in the future to sit on their data treasures.
• Mergers: Simpler for smaller companies, more difficult for large ones: mergers have become stricter for large companies, which generated more than €500 million globally last year. If they buy a company and certain criteria apply (such as an objective threat to competition), they must report the purchase to the authorities. The authority then examines possible distortions of competition.

De Duitsers noemen dit “the world’s most digital antitrust law”. Daar kan ik weinig op zeggen en ik ben natuurlijk vooral benieuwd naar de praktijk: gaat deze wet daadwerkelijk een verschil maken.

#Handpicked: 20.000 x 7,50 is veel euro’s voor een online college | Fast Moving Targets

Met grote regelmaat lees ik de nieuwsbrieven van Fast Moving Targets. Hier worden vaak praktische tools en platforms besproken. Vorige week kwam deze editie voorbij, waarin werd ingegaan hoe je als performer (artiest, spreker, auteur, etc.) via platformen online optredens kunt geven en de bezoekers daarvoor kunt laten betalen. Met als meest recente voorbeeld het optreden van Rutger Bregman waar 20.000 bezoekers 7,50euro neerlegden om de livestream te kunnen bijwonen.

Het platform 24streamer dat in de nieuwsbrief wordt aangehaald vind ik een mooi voorbeeld van een platform dat ‘makers’ in staat stelt om zonder eigen voorinvestering in technologie een online publiek te kunnen aansluiten en hier een businessmodel omheen te kunnen bouwen. In die trend zijn er meer platformen die iets soortgelijks mogelijk maken. Zo kun je via platformen als Patreon en Petjeaf.nl jouw volgers/fans/abonnees van exclusieve content voorzien in ruil voor een terugkerende bijdrage. Het platform faciliteert in een persoonlijke pagina met mogelijkheden voor het plaatsen van berichten en een betaalsysteem. Ook voor deze nieuwsbrief en mijn blog activiteiten heb ik al eens overwogen om hiermee te gaan experimenteren, maar dat is er nog niet van gekomen. Heb je hier ideeën over of wil je hier iets over kwijt? Stuur dan een reply op deze mail.

Flitsmeister helpt bij dimmen straatverlichting in straat Assen | NU – Het laatste nieuws het eerst op NU.nl

“Bij een proef in Assen wordt de verlichting aan een weg gedimd als er volgens navigatie-app Flitsmeister weinig mensen op de weg zijn. Dat laat Flitsmeister maandag weten in
een blogpost.”

Flitsmeister is een interessant voorbeeld van een crowdsourcing platform waar gebruikers een dienst ‘afnemen’ en de verzamelde data wordt gebruikt voor onverwachte activiteiten, zoals in dit geval het dimmen van straatverlichting.

Het is interessant om te volgen welke wegen Flitsmeiser nog meer in zal slaan. Dit interview via Emerce is ook zeker de moeite van het kijken waard.

Ook gelezen (en beluisterd)

• Wordt Google for Jobs ook voor Gigs? ‘Google moet je nooit onderschatten’
• Webwinkels: kopen op de pof onder druk door Hoekstra’s renteplafond
• Schiphol ontketent Brusselse Big Brother. Een grote databank met daarin opgeslagen de gezondheidsgegevens van vliegreizigers -– de luchtvaartindustrie denkt daar sinds de uitbraak van Covid-19 serieus over na. Het zou de nieuwste stap zijn in de ontwikkeling van Europese informatiesystemen volgestouwd met persoonsgegevens, waar de Nederlandse overheid mede namens Schiphol al jaren voor lobbyt. De officiële motivering is dat zulke informatiesystemen Europa veiliger maken. Onderzoek van Follow the Money laat zien dat de werkelijkheid anders in elkaar steekt.
• Apple klaagt Fortnite-maker aan en beschuldigt ontwikkelaar van diefstal
• Meer zicht op online platformen in Nederland
• Restaurant city – Technopolis podcast

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Afgelopen week de eerste lessen verzorgd voor het blok Platformeconomie aan de Global School for Entrepreneurship. Erg leuk om het gesprek (en de discussie) aan te gaan met ondernemende studenten en hen bewust te maken van de keuze (en verantwoordelijkheid) die zij hebben bij het opzetten van hun bedrijf en platform. Komende week weer de nodige afspraken en kennismakingen op het programma. Soms fysiek, meestal online. Het voordeel van online is dat je mensen veel sneller spreekt: een uurtje is sneller gevonden in de agenda wanneer er geen reistijd bij komt kijken. Ook werk ik deze week aan de voorbereidingen van enkele workshops rondom de portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers welke ik eind oktober in Stockholm zal geven. De Zweedse UWV is intussen ook partner van mijn onderzoek en ze zijn daar met erg toffe dingen bezig. Daarover later meer. Fijne week!

p.s. heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier!

Amazon Drivers Are Hanging Smartphones in Trees to Get More Work – Bloomberg

Technologie, data en algoritmes spelen een steeds belangrijkere rol in de arbeidsmarkt. Binnen de platformeconomie is dit ook zichtbaar: platformwerkers hebben een algoritme als baas (zeker bij ‘on demand’ transacties als taxi en maaltijdbezorger) en klussen worden automatisch toegewezen aan de, volgens het algoritme van het platform, meest geschikte kandidaat. Ook processen rondom HR (wie is welkom, wie doet zijn werk goed, consequenties bij goed of slecht presteren, ‘ontslag’, etc) worden zo veel als mogelijk geautomatiseerd.

Dat automatiseren gebeurt voornamelijk rondom eenvoudige processen met relatief weinig variabelen. Ondanks dat is de uitkomst geen absolute waarheid en zijn er voor alle betrokken genoeg manieren om het proces te beïnvloeden. Dit las je ook terug in het stuk ‘De nieuwste wapenwedloop gaat niet om bommen, maar om algoritmes (en hoe die te foppen)‘ dat ik vorige week deelde.

Deze week kwam er vanuit de platformeconomie ook een interessant (en discutabel) voorbeeld voorbij. De logistieke tak van Amazon groeit als kool. Aangezien prijs, kwaliteit en efficiency voor bezorging (die veelal nagenoeg gratis wordt weggegeven) van Amazon belangrijk is, neemt het bedrijf een steeds groter deel van de bezorging, dus ook de ‘last mile’ voor haar rekening. Dit doet Amazon niet door deze bezorgers in dienst te nemen, maar door hen op freelance basis in te huren via een app ‘Amazon Flex’.  Wel de lusten, niet de lasten zal ik maar zeggen. Het valt mij op dat in discussies rondom platformwerk Amazon nog aardig buiten het debat wordt gehouden. Onterecht, zeker omdat deze chauffeurs letterlijk maar één opdrachtgever hebben via deze app: Amazon.

In het stuk wordt omschreven hoe Amazon Flex chauffeurs het algoritme van Amazon proberen te beïnvloeden, met als doel om meer ritjes te krijgen. De oplossing is eenvoudig en bizar:

“Someone places several devices in a tree located close to the station where deliveries originate. Drivers in on the plot then sync their own phones with the ones in the tree and wait nearby for an order pickup. The reason for the odd placement, according to experts and people with direct knowledge of Amazon’s operations, is to take advantage of the handsets’ proximity to the station, combined with software that constantly monitors Amazon’s dispatch network, to get a split-second jump on competing drivers.”

Een slimme manier om het algoritme te foppen: deze denkt dat de chauffeur dichtbij is, maar krijgt deze gegevens van een smartphone aan een boom. Even los van het technische vernuft en de creativiteit van de chauffeurs laat deze casus nog twee dingen zien. Ten eerste dat de eenvoud van het algoritme ook veel negatieve effecten op de fysieke omgeving kan hebben: als de auto die het meest dichtbij is de klus krijgt dan is de kans groot dat rondom een vertreklocatie vele auto’s doelloos staan geparkeerd of rondjes rijden. Niet fijn voor de omgeving dus. Het systeem is dus iets té eenvoudig gemaakt. Ten tweede laat het ook de wanhoop van deze groep werkenden zien: zij moeten alles op alles zetten om genoeg werk bij elkaar te sprokkelen. Daarbij blijft weinig over van de beloofde vrijheid. Oké: vrijheid van verplichtingen voor Amazon, maar beroerd weinig vrijheid voor de ‘freelancer’ die zijn of haar eigen baas is en tijd in kan delen. Zeker voor wie afhankelijk is van het inkomen.

Uber and Lyft face “day of reckoning” – The San Diego Union-Tribune

De komende maanden zijn interessante maanden voor de toekomst van de kluseconomie in de Verenigde Staten en dan met name voor de platformen die ‘on demand’ consumenten bedienen met dienstverleningen als taxi en (maaltijd)bezorging.  Vorig jaar werd in California de AB5 wet aangenomen. Het doel van deze wet is om platformen als Uber, Lyft en Postmates te dwingen om hun aanbieders in dienst te nemen. De AB5 test leek eenvoudig: als een bedrijf aan een van deze drie criteria voldeed, zou het de uitvoerder van het werk in dienst moeten nemen:

• (A) the worker performs relatively free of the hiring entity’s;
• (B) the work performed is outside the “usual course” of the hiring entity’s business;
• (C) the worker is regularly engaged in an independent trade, occupation, or business of the same nature as the work done for the hiring entity.

De praktijk bleek, niet geheel verrassend, weerbarstiger. De platformen waar deze wet voor is gemaakt ontkenden dat deze op hen van toepassing is. Het argument is dat de kern van het bedrijf niet de chauffeur, maar de technologie is. Een niet verrassende reactie. Daarnaast had de wet ook wat ‘onverwachte’ bijeffecten: de wet had op veel andere beroepen waar freelancers in opereren, zoals journalistiek, een grote impact:

“Supporters, led by organized labor, said it was a necessary change to address rampant misclassification that allowed companies to exploit workers and skirt giving them benefits. But it was widely criticized by business groups and many freelancers who said the new standard was too rigid and jeopardized their livelihoods.”

Vorige week werd dan ook aangekondigd dat er een flink aantal uitzonderingen op de wet zouden worden toegevoegd.

Voor Lyft, Uber en Postmates veranderde er niets: zij namen hun aanbieders niet in dienst. Sterker nog: de rechter heeft hun beroep afgewezen en de platformen dreigen om zich uit de staat California terug te trekken wanneer de uiteindelijke uitspraak in hun nadeel is.

De platformen hebben een ongekend grote campagne opgezet om hun gelijk te halen  en de ‘schade’ te beperken. Het in dienst nemen van de chauffeurs zou ene bedrijf als Uber immers zo’n 500 miljoen dollar per jaar kosten. Voor de duidelijkheid: als dat is dat er moet gebeuren om de zekerheid voor de chauffeurs te krijgen dan vindt ik dat een goed zaak: het excuus dat iets niet in het businessmodel past is natuurlijk een absoluut zwaktebod. Net als dat de luchtvaart zou aangeven niet zou kunnen bestaan wanneer het belasting zou betalen over kerosine en de werkelijke prijs zou betalen voor de impact op de samenleving. Oh wacht, dat doen ze ook niet 😉 (sorry, deze moest even…)

Rode draad in de ’tegen’ campagne is een alternatieve wet die de bedrijven hebben vormgegeven. Het lijkt een copy paste van de strategie van ‘Regulatory Hacking‘: het ‘playbook’ van hoe je als bedrijf omgaat met dit soort situaties. Het eerste argument is dat de huidige wetgeving ‘outdated’ is en de oplossing in AB5 de flexibiliteit voor de aanbieders ernstig beperkt. De platformen erkennen wel de onderliggende waarden van de nieuwe wetgeving en de noodzaak voor meer zekerheden, maar geven aan dat de manier waarop deze waarde in een wet zijn gegoten niet klopt. En dat dit beter kan. Dit beter is het idee van het creëren van een ‘derde categorie’ werkenden, omschreven in het ‘Prop 22’ voorstel. Een soort ‘werknemers light’ model, waarbij de volle verantwoordelijkheden van het werkgeverschap niet van toepassing zijn. Je leest hier meer over de exacte verschillen.

De manier waarop de platformen proberen hun gelijk te krijgen is ongekend en de strijd verre van gelijk: “Supporters of the companies’ proposition have raised more than $110 million as of June 30, according to state filings. Meanwhile, the campaign to defeat Prop 22 has raised less than $1 million.” In dit stuk wordt gesproken over 110 miljoen, maar ik heb ook cijfers tot boven de 180 miljoen voorbij zien komen. Welke van die twee ook waar is: het verschil tussen de voor- en tegenstanders is enorm.

Dan over hoe de campagne wordt gevoerd. Hoewel ik geen overzicht heb over wat de voor- en tegenstanders, zie ik vooral berichten voorbijkomen van de strategie van de voorstanders van Prop 22. In dit stuk wordt gedeeld dat de platformen mensen inhuren die ‘on the ground’ campagne voeren voor deze alternatieve wet. En professor Veena Dubal moest haar kritische houding (gebaseerd op onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek!) bekopen met een laster campagne waarin ze haar geloofwaardigheid proberen te ondermijnen. De strijd wordt ongekend hard gestreden en het is voor zover ik kan zien niet eens de vraag of het speelveld gelijk is: dat is het niet.

Al met al is dit een interessante strijd om te volgen. “In the November election, the issue will be put before Californians, who will decide the fate of the companies’ ballot measure, Proposition 22.” Het is vanuit gezond verstand geredeneerd natuurlijk discutabel waarom een beslissing rondom een wet als deze aan de kiezer wordt voorgelegd, dit zou natuurlijk een beslissing zijn voor de politiek. Daarnaast is de balans tussen de voor- en tegenpartij natuurlijk compleet zoek. Het zou mij niets verbazen als Prop 22 wordt aangenomen en de platformen weliswaar meer gaan betalen aan de chauffeurs, maar daarmee ook definitief onder hun verantwoordelijkheid van het volle werkgeverschap uitkomen. We gaan het meemaken…

p.s. er wordt ook gesproken dat de platformen de chauffeurs niet direct in dienst nemen, maar dat dit via een franchise constructie gaat. In het stuk ‘The Pitfalls of Uber and Lyft as Franchisors‘ lees je dat hier nogal wat haken en ogen aan zitten.

In Geneva, Uber Eats must now use employees – Le Temps

Een bericht dat je in de storm rondom AB5 en Prop22 niet aan had zien kunnen komen: UberEats heeft aangekondigd om vanaf nu in het Zwitserse Genève alleen nog maar net koeriers die in dienst zijn te werken.

“Tuesday August 25 could become a historic date. That day, a message is sent to the 500 delivery people using the Uber Eats app in Geneva. It can be read that, from September 1, “you will have to be an employee of one of our partners” to make deliveries and that “the deliverers exercising their activity as freelancers will no longer have access to the application”.

Ik ben naar meerdere dingen benieuwd. Ten eerste natuurlijk wat deze stap voor effect heeft op andere steden provincies en landen. Wordt dit een nieuwe standaard? Daarnaast ben ik ook benieuwd wat de overwegingen van Uber zijn geweest en wat het verhaal achter deze stap is. Maar het meest benieuwd ben ik, gevoed door een stukje realiteitszin uit het stuk ‘The Pitfalls of Uber and Lyft as Franchisors’ van hierboven, maar de executie van deze stap. Oftewel: hoe gaat deze constructie er precies uitzien, welk effect heeft het op de zekerheden, verdiensten en flexibiliteit van de koeriers. Het volgende fragment uit het artikel (vrij vertaald via Google Translate) geeft in ieder geval nog opmerkelijk (lees: verdacht) weinig duidelijkheid:

“Concretely, delivery people are invited to register with a company, Chaskis, registered in the Geneva Trade Register on August 25. We do not know who owns this business. Delivery people can indicate their wishes in terms of activity rates and schedules. As of this month, they will receive a salary, will be subject to contributions and they will be entitled to unemployment. Achievements hardly won in the 20th century which are called into question by “uberization” almost everywhere in the world.”

Airbnb sleept huurders voor rechter | Financieel | Telegraaf.nl

In veel discussies rondom de platformeconomie probeer ik een beetje de grote namen te ontwijken: hier wordt al zoveel over gesproken. Deze nieuwsbrief is dat niet gelukt: na Amazon en Uber is nu Airbnb aan de beurt. Het bedrijf heeft een opmerkelijke stap gezet: “Airbnb heeft advocatenkantoor De Brauw ingehuurd om individuele huurders te dagvaarden. De verhuursite wil zo voorkomen dat tienduizenden klanten hun servicekosten gaan terugvragen.”

Het geschil is ontstaan na de uitspraak van de rechter dat Airbnb, die als het ware twee heren dient, geen commissie mag inhouden aan de kant van de huurder. Als reactie op deze uitspraken hebben een aantal partijen als de consumentenbond diensten ontwikkeld waarmee iedere Airbnb huurder de volgens de rechter onterecht betaalde commissie terug kan vorderen. Met terugwerkende kracht. Hoewel het natuurlijk altijd fijn is om geld terug te krijgen vindt ik deze actie ook wel wat overdreven, zeker omdat bekend is dat op het moment dat een platform de commissie bij een van de twee zijden weghaalt, deze aan de andere kant terugkomt. Oftewel: het heeft geen effect op het bedrag onder de streep voor alle partijen.

Los van wat je van deze actie van o.a. de Consumentenbond vindt is de tegenactie van Airbnb op zijn minst opmerkelijk te noemen: via advocaten druk uitoefenen met als doel dat mensen hun claim niet indienen. Dat is best grof geschut richting de eigen gebruikers. Niet een erg positieve strategie van een service bedrijf…

Recensie

Platformrevolutie – ‘Solide boek, dat getuigt van brede kennis en inzicht’ – Boekblog – Managementboek.nl

Vorige week verscheen weer een mooie recensie van mijn boek op Managementboek.nl: “Zoals de drummer het ritme aangeeft in een band, zo geeft Martijn Arets al jaren constant de ontwikkelingen in de platformeconomie aan. Beiden zijn essentieel voor de samenwerking tussen de overige bandleden.”

Ook gelezen (en geluisterd)

• De macht van Big Tech. Zijn Google en Facebook nog te temmen? Podcast interview met Marietje Schaake: oud-europarlementariër voor D66 en director cyber policy aan de Stanford University;
• Spotificeren van de loopbaan als Utopia? Over het loskoppelen van zekerheden en het arbeidscontract;
• Mathys van Abbe (Kinder) trekt zelf ook portemonnee om zijn donatie-startup door ‘corona’ te loodsen;
• Tech is failing people with disabilities;
• Trump signs order prioritizing job skills over college degree in government hiring;
• Inside Amazon’s Secret Program to Spy On Workers’ Private Facebook Groups;
• Amazon: wolf in wolfskleren voor start-ups.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Voor je ‘ligt’ de eerste editie van mijn nieuwsbrief na de zomerstop. Na een heerlijke tijd met het gezin op een camping in niemandsland in Frankrijk (alles, inclusief supermarkt, was minstens 45 minuten rijden) is de vakantie voorbij en tijd voor nieuwe dingen. Ik hoop dat ook jij een mooie zomer hebt gehad.

Intussen zit mijn eerste week er alweer op waarin ik een presentatie heb gegeven voor de Gemeente Zwolle (een combi van online en offline) en de aanvragen voor presentaties het komende najaar die tijdens mijn vakantie waren binnengekomen heb verwerkt. Het geven van presentaties is naast onderzoek doen de belangrijkste pijler in mijn businessmodel, wat er aan bijdraagt dat ik onafhankelijk mijn werk kan doen. Ik merk intussen ook steeds meer aanvragen voor sessies met raden van bestuur van grote organisaties. De Platformrevolutie is ook daar intussen doorgedrongen.

Ook start morgen een blok Platformeconomie dat ik heb vormgegeven voor de Global School for Entrepreneurship. En een mooi nieuwtje: 5 Oktober organiseer ik bij Seats2Meet in Utrecht een multi stakeholder workshop rondom het vraagstuk van portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers.

In deze editie een flink stuk over TakeAway, deel(jaja: niet lokatie gebonden verhuur)fietsen in China, de Apple App Store en een groot onderzoek naar platformen en vrijwilligerswerk. Daarnaast deel ik enkele items uit de media waar ik zelf een bijdrage heb mogen leveren: het NOS Journaal, de Telegraaf en de Volkskrant. Ook introduceer ik (inspired by de nieuwsbrief van Sprout) een nieuwe rubriek ‘ook gelezen’, waarin ik nog wat extra linkjes deel van stukken die ik heb gelezen.

Fijne week!

p.s. heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier!

Apple en Google halen Fortnite uit appwinkels vanwege omzeiling toeslag | NU.nl

De laatste weken speelt er een erg interessante testcase met betrekking tot marktmacht van platformen. Waar vraagstukken rondom macht en sectorale platformen voornamelijk gaat om vraagstukken tussen sectorale platformen en de directe stakeholders (vraag en aanbod), gaat deze strijd tussen de sectorale platformen en een van de meest machtige meta platformen: de Apple App Store.

De Apple App Store is voor ontwikkelaars van platformen en apps een belangrijke partner: het is dé toegangspoort naar alle iPhone gebruikers. Voordeel is dat de store laagdrempelig is: in principe kan iedere developer eenvoudig een app bouwen en deze via de store aanbieden aan vele miljoenen gebruikers. Wat cijfers: er zijn al meer dan 2,2 miljard iPhones verkocht (2018), er zijn 2,2 miljoen apps beschikbaar (2017), welke bij elkaar al meer dan 130 miljard keer zijn gedownloaded (ook 2017). De omzet die hiermee wordt gegenereerd liegt er niet om, in mijn boek valt hier over te lezen: “Volgens onderzoeksbureau App Annie besteden consumenten in 2019 ruim 122 miljard dollar in deze app stores. In 2016 lag dit bedrag nog onder de 60 miljard.”

Een flinke business dus. Zeker als je weet dat Apple een commissie van 30 procent van de omzet krijgt. Bij verleningen is dit overigens ‘slechts’ 15 procent. De omvang van jouw business heeft geen effect op dit percentage. Apple doet veel moeite om deze betalingen binnen het platform te behouden. Zo maakte Facebook bekend dat Apple een update had geweigerd mbt het organiseren van betaalde evenementen via Facebook, omdat Facebook in deze update meldde dat 30 procent van de omzet aan Apple moet worden afgedragen. Apple noemde deze informatie irrelevant en blokkeerde de update. Ook in een aflevering van ‘podcast over media’ van Alexander Klöpping en Ernst-Jan Pfauth deelde Alexander zijn ervaring dat Apple heel strikt deze betaalstroom bewaakt en alle hints voor gebruikers om via een omweg (veelal via een normale website, dus buiten de app om) om een abonnement af te sluiten door Apple worden geblokkeerd.

Er zijn regelmatig grote bedrijven die tegen deze hoge commissie protest aantekenen. Zo zocht Spotify enige tijd geleden de media op om zich te beklagen over het model en nu is het Fortnite-maker Epic Games die het aan de stok heeft met Apple. Epic Games bouwde een eigen betaalsysteem in de app, zodat daarmee het Apple betaalsysteem omzeild. Apple blokkeerde vervolgens de game maker de toegang tot de store.

Het is nog de vraag wat er nu gaat gebeuren. Apple heeft veel te verliezen en zal zeker voorlopig zijn poot stijf houden. Het is vooral de vraag of het Epic Games lukt om de druk op Apple op te voeren. Deels natuurlijk via de gebruikers: zij kunnen straks geen nieuwe games meer kopen. En deels via andere aanbieders in de App Store. Zo hebben Spotify en Tinder aangegeven Epic te steunen en sprak ook Facebook zich kritisch uit tegenover het verdienmodel van Apple. Dat is dan ook weer het mooie van platformen: zonder gebruikers is een platform niets waard. Organiseren geeft dus (veel) macht.

Epic gaaf aan dat: “Met in-appaankopen die verplicht via Apple moeten, onderdrukken ze de concurrentie en houden ze prijzen hoog. Uit principe doen we daar niet aan mee.””. Natuurlijk is dit deels ook uit eigenbelang en is het maar de vraag of een eventuele verlaging zal worden doorgerekend aan de gebruikers, maar ik snap de frustratie. Op het moment dat het Epic lukt om meer grote medestanders te vinden die bereid zijn het spel hard te spelen door bijvoorbeeld hun apps uit de store te halen maken zij zeker een kans. Want Apple zet in deze strijd niet alleen de inkomsten uit de Apple Store op het spel, maar ook de verkoop van de iPhone. Immers: als het aanbod in de Apple Stores minder interessant is, dan is het ook minder interessant om een iPhone te kopen. De combinatie van een eigen store én hardware is in goede tijden een goudmijn, maar het kan ook heel snel de andere kant op gaan. En met die iPhone gaat het sowieso wat minder, zo werd eerder bekend dat het marktaandeel van iPhone in Europa in 12 maanden tijd van 17% naar 14.1% is gedaald.

Een interessante casus om in de gaten te houden…

Takeaway-topman Jitse Groen: ‘Je kan toch niet meer van ons winnen’ – NRC

Interviews met Jitse Groen, oprichter van Thuisbezorgd en inmiddels de CEO van een van de grootste maaltijdbestelwebsites ter wereld, zijn zeldzaam. Dit NRC interview geeft een mooi kijkje achter de schermen en schetst een portret van een zelfverzekerde Nederlandse ondernemer die overtuigd is van de toegevoegde waarde van zijn bedrijf en dat dit alleen kan wanneer je groot bent. Kleintjes zijn kansloos voor hem. Zorgen over mededinging maakt Jitse zich duidelijk niet: het gegeven hij de uitspraak ‘je kan toch niet meer van ons winnen’ heeft gedaan zegt eigenlijk genoeg.

Als ondernemer kan ik alleen maar respect hebben voor de manier waarop hij zijn bedrijf dat hij heeft uitgebouwd tot een voor Nederlandse begrippen ongekend formaat. Toch is er ook wat op zijn verhaal aan te merken.

Een van de speerpunten van Jitse die je overal in de media, dus ook in dit interview, ziet terugkomen is het gegeven dat hij de bezorgers in dienst neemt. Hij distantieert zich als bestel platform dan ook van de door Venture Capital gefunde bezorg platformen. Daar is hij heel duidelijk over. Het ‘probleem’ is dat door zicht te distantieren zijn uitspraken over bezorg platformen een stuk minder legitiem zijn. Immers: bij TakeAway wordt minder dan 5 procent van de bestellingen die via het platform worden verkocht door het bedrijf zelf bezorgd. De overige ruim 95 procent wordt bezorgd door koeriers die worden geregeld (ik gebruik hier expres een ruim begrip) door de restaurants zelf. En dat zijn ook niet de beste werkgevers. Inspectie SZW deed eerder dit jaar onderzoek onder restaurants met eigen bezorgers en kwam toen met een niet al te positief oordeel. “Bij meer dan de helft van de gecontroleerde bedrijven gaat het mis. Het ontbreekt bij deze bedrijven vaak aan kennis over wat wettelijk is toegestaan. Bezorgers krijgen te weinig betaald, werken te lang of mogen überhaupt op bepaalde tijden niet werken omdat ze te jong zijn. Dit geldt zowel voor grote ketens met eigen bezorgers als voor de kleinere eetgelegenheden met eigen bezorgers.” Het is dus fijn dat voor die kleine 5% de voorwaarden goed zijn geregeld, wat vooral kan om dat deze groep vooral wordt gebruikt om de zichtbaarheid van het merk te vergroten (en dus deels ook gewoon marketingkosten zijn) en om nieuwe restaurants aan te kunnen sluiten. Daarmee heeft Jitse dus, in tegenstelling tot wat hij claimt, weinig invloed op de werkomstandigheden van verreweg het grootste deel van de koeriers die de maaltijden die worden verkocht via zijn platform. Ik snap dat hij dit anders wilt framen, maar begrijp niet dat hier in de media geen kritische vragen over komen.

In een ander interview voor BBC deelde hij ook de wens dat de Engelse tak, Just Eat, zal stoppen met het ZZP model. Kijkend naar de strategie in andere Europese landen is het dan de vraag wat de volgende stappen zullen zijn. Gaan ze in de UK toch een grote bezorg tak opzetten (waarvan hij weet dat dit niet kostendekkend is), of zullen de bezorgwerkzaamheden simpelweg worden verlegd naar de individuele restaurants. Het is opmerkelijk dat hij niets zegt over het onlangs overgenomen Amerikaanse platform Grubhub. Deze werkt ook met ZZP’ers (en ziet zichzelf ook meer als verkoop dat bezorg platform).

Het is dus afwachten hoe dit zich zal ontwikkelen. Wordt Jitse echt de ‘redder’ van de ‘gig economy’, zoals het artikel in BBC suggereert, of is het een slimme manier om zich te onderscheiden van de concurrenten die als bezorg platforms onder een vergrootglas liggen wanneer het gaat om de manier waarop zij met hun ZZP aanbieders omgaan.

En die marktmacht? Die is inderdaad groot binnen het domein van het online verkopen van maaltijden. En daarin zit nog een heel belangrijk verschil met de maaltijd bezorg platformen: TakeAway zal zich vermoed ik altijd op dit ene domein blijven richten, terwijl alle ‘nieuwe’ platformen zich steeds breder zullen profileren. Van maaltijdbezorging naar bezorging, fintech en vele andere sectoren. Waardoor zij maaltijdbezorging zouden kunnen gebruiken als leerschool en manier om klanten binnen te halen. Wat dan ook de verliezen die zij nu lijden kan verklaren. Welke strategie wint? Niemand die het echt weet. Wat dat betreft is de strijd nog niet gestreden. Nog lang niet. En dat weet iemand als Jitse maar al te goed.

China, fietsen en platformen: een kijkje achter de schermen | Ed Sander 艾德 | ChinaTalk on Twitter

De platformeconomie in China is voor mij altijd een blinde vlek geweest. Natuurlijk heb ik de klok horen luiden en ben ik globaal op de hoogte, maar echt de diepte ingaan is er nog niet van gekomen. Toen ik afgelopen week tijdens een presentatie een foto van een afvalberg met Chinese deel/huurfietsen deelde en deze op Twitter werd gedeeld, kreeg ik van Ed Sander, expert op het gebied van digitale innovatie in China, de reactie dat het echte verhaal genuanceerder ligt. Uiteraard was mijn vraag hoe het dan wel zat. Hij schreef hier een kort stukje over en deelde deze als foto op Twitter. Hier onder heb ik een zijn verhaal gedeeld. Op Twitter lees je het hele verhaal. Voor de duidelijkheid: dit stuk is dus geschreven door Ed, niet door mij:

“In tegenstelling tot wat we misschien verwachten heeft de Chinese overheid een andere aanpak richting techbedrijven dan hier in het westen. Over het algemeen geeft ze bij nieuwe innovaties de start-ups veel vrije ruimte om hun dienst of product uit te rollen. In de praktijk versnelt dit de innovatie maar tevens concurrentie door binnenlandse copycats, wat veelal weer goed is voor de consument want het levert vaak lagere prijs en betere producten op. In veel gevallen resulteert dat erin dat de sterkste overblijft en de markt zichzelf uiteindelijk uitbalanceert.

Zodra de markt zich begint te stabiliseren, of zodra er excessen optreden grijpt de overheid in. En vaak kan ze dan heel snel nieuwe regelgeving doorvoeren waar de techbedrijven zich aan dienen te houden. In China kan de overheid in principe van de ene op de andere dag een hele bedrijfsvoering verbieden als ze dat nodig acht. Ze geeft dus eerst de innovatie de vrije loop om het vervolgens te reguleren. We hebben dit in China zien gebeuren bij mobiel betalen, de deeleconomie, live-streaming, e-commerce, etc. Het is naar mijn mening een van de factoren waardoor China zo veel
sneller innoveert dan het westen.

Soms gaat het gepaard met problemen, vooral wanneer het geen digitale diensten betreft en overaanbod zoals bij de fietsen in de fysieke omgeving voelbaar is. Bij de deelfietsen waren er op een gegeven moment, naast een hoop kleine partijen, drie grote partijen die allemaal concurreerden op (vergelijkbare lage) prijs. Beschikbaarheid van de fietsen was dan de manier waarop ze dachten te kunnen winnen en een aantal grote steden werd overspoeld door fietsen. Zodanig dat voetgangers soms geen plek meer hadden op het trottoir.

Maar de overheid is dat wel degelijk gaan reguleren, hoewel wellicht wat aan de late kant. Ze heeft kapotte fietsen en fietsen die op plekken stonden waar ze niet hoorden verwijderd naar ‘bike graveyards’ die we kennen van de foto’s en filmpjes. De bedrijven werd gevraagd om die fietsen op te halen maar omdat ze daarvoor een vergoeding voor opslag moesten betalen en de meeste fietsen kapot waren deden ze dat in de praktijk niet. De overheid heeft ook regels opgelegd over waar fietsen geplaatst mochten worden en heeft in veel steden razendsnel parkeervakken gecreëerd, waar veel techbedrijven d.m.v. geo-fencing en/of kleine boetes of beloningen in de app gehoor aan hebben gegeven. De techbedrijven kregen ook opdracht om geen nieuwe fietsen te plaatsen in de steden, maar sommigen omzeilden dat door de fietsen te besmeuren met modder of te bekrassen, zodat ze niet als nieuw te herkennen waren.

Van de drie grote partijen is Mobike opgekocht door Meituan, die het inmiddels heeft ge-rebrand naar haar eigen merk. BlueGoGo werd gekocht door Didi Chuxing. In Ofo werd geÔnvesteerd door Alibaba, maar doordat Ofo met haar eigenzinnigheid het management van Alibaba tegen de haren instreek wilde het e-com bedrijf niet langer investeren in Ofo. Dat, plus het feit dat Ofo’s fietsen van slechtere kwaliteit waren, resulteert erin dat Ofo nu op sterven na dood is. Hellobike is de derde huidige grote partij en ook hier heeft Alibaba in geÔnvesteerd. De markt is met deze drie partijen (en nog een aantal regionale kleinere) redelijk tot rust gekomen. Er is weer ruimte voor voetgangers en deelfietsen zijn een onderdeel geworden van mobility in de steden.

Er heeft dus wel degelijk beleid achter gezeten, hoewel niet altijd succesvol of snel genoeg. De fietsen die achterbleven op de bike graveyards zijn vooral het geld van investeerders die de zoveelste hype zagen en in de beginjaren geld in deze bedrijven zijn blijven pompen.”

Volgens mij is dit een mooi en uniek kijkje in de Chinese platformeconomie. En het heeft mij ook geïnspireerd om mij toch wat meer ook in dit land te verdiepen. Ed organiseert overigens regelmatig studiereizen naar China en het lijkt mij leuk om te verkennen wat de mogelijkheden zijn om samen, na corona, ook een editie te organiseren rondom de platformeconomie. Mocht je daar interesse hebben om deel te nemen, stuur dan een reply op deze editie, dan houdt ik je op de hoogte.

Coronacrisis: ondanks uitbraak van solidariteit ook flinke tekorten | NLvoorelkaar

Aan het begin van de coronacrisis heb ik enkele edities besteedt aan de analyse hoe platformen reageerden op deze pandemie. Een van de zaken waar ik naar keek was welke rol platformen in het bijeen brengen van vraag en aanbod van vrijwilligerswerk spelen. NLVoorelkaar was een van de platformen die hier regelmatig voorbij kwam.

NLVoorelkaar ervaarde dat 1/3 van de hulpbehoevenden een tekort aan hulp heeft ervaren. Gemotiveerd door de vraag hoe dit komt en, nog belangrijker, hoe het beter kan, hebben zij een onderzoek uitgevoerd onder 1.800 hulpbehoevenden, vrijwilligers, maatschappelijke organisaties en professionals in het veld. In het rapport worden alle tips gedeeld. Zij maakten ook een overzicht van de meest belangrijke bevindingen, die ik hieronder deel:

• 40% van de hulpbehoevenden vond het lastiger om hulp te vragen tijdens de lockdown. Belemmeringen waren o.a.: angst voor besmetting, de aanname dat het niet mag, familie en professionals die te druk of afwezig zijn, versnippering van hulp en inflexibele richtlijnen van de organisatie.
• Eenzaamheid is de grootste niet-ingevulde behoefte (38%), gevolgd door klus- en tuinhulp. Eenzaamheid is tegelijkertijd een sterk groeiende motivator voor vrijwilligerswerk.
• We zagen veel nieuwe gezichten: 12,5% van de helpers had voor corona nog nooit vrijwilligerswerk gedaan.
• Van het vrijwilligerspotentieel bleef nog 35% onbenut door versnippering, mismatch of gebrek aan vragen.
• Corona veranderde de redenen om te vrijwilligen flink: minder instrumenteel (wat je er zelf aan hebt) en meer vanuit plichtbesef. Er zijn wel verschillen tussen jong en ouder of noord en zuid Nederland.
• 30% wil zich na corona méér inzetten. O.a. zinvolheid, veiligheid en flexibiliteit zijn voorwaarden voor duurzame inzetbaarheid.
• Advies van prof. dr. Lucas Meijs: “Investeer in het ophalen van hulpvragen, daar zit het grootste verbeterpunt en de hoogste nood”.

Mooi werk!

Journalist Ron van Gelderen werd noodgedwongen schoonmaker via het platform Helpling: ‘Pats! Daar gaat de designlamp’ | De Volkskrant

“Journalist Ron van Gelderen kon om mentale redenen even geen stukken meer schrijven, maar wilde niet zijn hand ophouden. Dus werd hij schoonmaker via internetplatform Helpling. Voor gemiddeld 12 euro bruto per uur doet hij het huishouden van klanten die doorgaans minstens het dubbele verdienen en die met één vinger in de app zijn lot bepalen.”

Het artikel is een mooi en open verslag van journalist Ron van Gelder die vanwege persoonlijke gebeurtenissen even geen journalistiek werk kon doen, te trots was om een WW aan te vragen en uiteindelijk een flinke tijd (hij deed 800 klussen) via Helpling als thuisschoonmaker aan de slag ging.

Dit soort verhalen hebben altijd iets dubbels. Vaak blinken dit soort verhalen uit in een verhaal over verwondering van het moeten leven en werken in een omgeving die normaliter ver buiten de bubbel van de goed opgeleide witte man ligt. Voor vele tienduizenden vrouwen (ja, voornamelijk vrouwen) is onderbetaald zwart schoonmaken bij particulieren zonder enige rechten al jarenlang de enige mogelijkheid om een inkomen te vergaren. Iets waar we ons als maatschappij over het algemeen maar al te graag de ogen voor sluiten. Natuurlijk is er de Regeling Dienstverlening aan Huis, maar ik denk dat het gegeven dat deze groep die via deze regeling werkt in tijden van corona nul komma
nul hulp hebben gehad bewijst dat wij als samenleving liever de ogen sluiten dan de werkelijkheid onder ogen zien. En verantwoordelijkheid nemen.

Wat prettig is aan dit stuk, is dat van Gelderen specifiek ingaat hoe het voor hem voelt om via een app te werken en hoe hij ervaart hoe een derde van zijn klanten zich echt anders is gaan gedragen door de platformeconomie:

“Er is sinds de introductie van internet een verwende klasse ontstaan die eraan gewend is geraakt dat met enkele muisklikken of vingerbewegingen alles kan worden besteld: van Zalando-pakketten tot Thuisbezorgd-maaltijden en van Uber-chauffeurs tot Helpling-schoonmakers. De begrensde communicatie via app of website leidt ertoe dat deze verwende klasse mij behandelt als een robotstofzuiger die met een simpele handbeweging tot leven kan worden gewekt.” Ik moest denken aan een (video)interview dat ik in 2015 met de toenmalige directeur van Helpling Nederland Floyd had en vroeg naar de voordelen voor klanten voor het werken met de app. Hij antwoordde dat een van de voordelen was dat wanneer je niet tevreden was, je met een druk op de knop de schoonmaakster kon ‘ontslaan’. In zijn ogen bijzonder prettig, omdat zijn ervaring was dat mensen dit normaal moeilijk vonden om te doen en dus door gingen met een schoonmaakster waar zij niet tevreden over waren. Vanuit technisch perspectief een kekke feature, maar voor degenen waarover via een klik op een knop wordt geoordeeld zeker geen vooruitgang.

Van Gelderen legt ook de link tussen de groep van de platformeconomie en de groei van dit soort precaire ‘banen’, maar ik vraag mij af of dit in de praktijk echt zo is. Zijn het nieuwe banen, werkten deze mensen voorheen ook al in het zwarte circuit of trekken dit soort platformen een doelgroep aan die dit bijvoorbeeld voor erbij naast een studie doen en geen afhankelijkheid opbouwen. Ik verwacht een combinatie van deze drie. Zijn zorg over de groei in inkomensongelijkheid deel ik. En daar ligt ook een zorg rondom de platformeconomie waar, zonder goed beleid, degenen die unieke skills bezitten en waar we ons als samenleving toch al geen zorgen over hoeven te maken er beter van worden, terwijl degenen die ‘commodity’ skills hebben (voor jou tien anderen) kwetsbaarder worden. Een belangrijk aandachtspunt.

Ook gelezen

• What Can America Learn from Europe About Regulating Big Tech? – “When the Dutch politician Marietje Schaake arrived in Silicon Valley, she realized just how bizarre American thinking about the industry had become.” Een indrukwekkend portret.
• De nieuwste wapenwedloop gaat niet om bommen, maar om algoritmes (en hoe die te foppen)
• UberEats could be underpaying delivery drivers on 21% of trips, according to a programmer who reportedly built a tool that found the app was lowballing the miles that drivers traveled.
• Er gaat een hardnekkig gerucht dat er een boek over Booking in de maak is. Dat klopt!
• FNV sleept Deliveroo voor de rechter om contract voor twee bezorgers
• Laat meningsvorming niet over aan tech-monopolisten – Facebook floreert bij ophef: hoe meer reuring, hoe meer data. Maar ook door het tempo van de machinerie raakt het debat snel oververhit; er is amper tijd om op adem te komen, geen ruimte voor reflectie. Maar wat Hans Schnitzler vooral verbaast, is dat mensen vrijheid van meningsuiting claimen in een ruimte waar iedereen digitaal wordt uitgekleed.
• Kan YouTube zomaar video’s verwijderen?
• Infrastructuur voor IRMA-app klaar voor grootschalige inzet – Waarom de IRMA authenticatie-app veilig en betrouwbaar is.

In de media

Item ontslagronde Booking | NOS Journaal

Op de valreep voor mijn vakantie (ik had letterlijk mijn slippers al aan en moest daarna haasten om mijn auto bij de garage op te halen) mocht ik op het Mediapark in Hilversum duiding geven aan de ontslagronde die Booking die dag had aangekondigd.

Kritiek op Facebook: ’Vandaag Zwarte Piet, morgen een VVD-reclame?’ | Financieel | Telegraaf.nl

Een kort interview vanuit het zwembad in Frankrijk voor dit artikel in de Telegraaf over de manier waarop Facebook met de verantwoordelijkheid van het marktmeesterschap omgaat.

Wat moeten we aan met Airbnb? ‘Keer terug naar de kleinschaligheid’ | De Volkskrant

Nog een interview vanaf mijn vakantieadres gedaan voor de Volkskrant over Airbnb. ‘Wat moeten we aan met Airbnb? ‘Keer terug naar de kleinschaligheid.

Recensie

Platformrevolutie – ‘Een masterclass platformeconomie’ – Boekblog – Managementboek.nl

Een mooie boekrecensie en samenvatting tegelijk verscheen vorige week op Managementboek.nl.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Voor je ligt de laatste editie voor mijn ‘zomerstop’. Woensdag vertrek ik met mijn gezin naar een mini camping in Frankrijk om bij te komen van de afgelopen maanden en te genieten van elkaar. Maandag 31 augustus zal de eerstvolgende editie weer in je digitale deurmat ‘vallen’.

In deze editie naast weer een aantal mooie artikelen ook een nieuwtje over een nieuw onderzoek. Samen met Jeroen Meijerink van de Universiteit Twente ben ik een onderzoek gestart naar de verschillen tussen to-business platformen die de uitzend en de freelance constructie gebruiken. Een onderwerp waar veel over wordt gesproken, maar waar niemand nu echt het verschil snapt. In deze nieuwsbrief leg ik uit wat we gaan doen. Afgelopen week de eerste twee interviews met Youbahn en Maqqie gedaan en al veel nieuwe inzichten opgedaan. Eind 2020 zullen de resultaten worden gedeeld in een paper en een blog.

Fijne week en fijne zomer en tot eind augustus!

p.s. heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier!

Fair competition and transparency benefits us all – Newsroom | TikTok

Er gaan al langer geluiden op voor meer transparantie van de handelswijze van online platformen. In de editie van vorige week deelde ik er een groot stuk over dit vraagstuk. Het was lang stil vanuit de markt en waar iedereen naar de beleidsmakers keek kwam daar ineens afgelopen week een Chinees platform dat aankondigde vol voor transparantie te gaan:

“Even more, we believe our entire industry should be held to an exceptionally high standard. That’s why we believe all companies should disclose their algorithms, moderation policies, and data flows to regulators. We will not wait for regulation to come, but instead TikTok has taken the first step by launching a Transparency and Accountability Center for moderation and data practices. Experts can observe our moderation policies in real-time, as well as examine the actual code that drives our algorithms. This puts us a step ahead of the industry, and we encourage others to follow suit.”

Het was het platform TikTok dat met dit nieuws naar buiten kwam. De timing van het bericht is niet geheel toevallig uitgekozen: het bericht werd een dag voor de hoorzitting van Facebook, Amazon, Apple en Google voor het Congres in de Verenigde Staten (zie ook dit verslag in NRC en hier de vooraf gepubliceerde speeches van de tech CEO’s voor een lesje ultieme public policy). Iedereen wist dat hier veel vragen over marktmacht en (in)transparantie zouden komen. Een slimme zet van het Chinese platform. Want hoewel er in het Westen veel vraagtekens zijn over het vertrouwen van Chinese platformen: de Amerikaanse platformen staan er wat reputatie betreft momenteel niet al te best voor. Daarnaast kwam ook naar buiten dat Microsoft mogelijk interesse heeft om het platform over te nemen. Na een tweet waarin Trump bekend maakte te overwegen TikTok in de VS te verbieden  werden de overnamegesprekken abrupt afgebroken..,

Er natuurlijk zijn er nog genoeg vraagtekens bij dit bericht te zetten. In het stuk wordt gesproken dat ‘experts’ kunnen meekijken, maar wie zijn deze experts en hie selectief is het platform in het selecteren van deze experts? Daarnaast is het natuurlijk ook altijd de vraag in hoeverre de experts de juiste zaken te zien krijgen. Wat dat betreft zou een vertrouwde derde partij die toezicht kan houden geen gek idee zijn. Maar ondanks alle vraagtekens een slimme zet van TikTok om hiermee (mogelijk: we moeten natuurlijk zien hoe dit verder gaat lopen) een stap te zetten die veel Amerikaanse platformen tot dusver nog niet hebben durven zetten.

Google’s Top Search Result? Surprise! It’s Google – The Markup

Een van de belangrijke thema’s bij het verhoor van Big Tech gaat over marktmacht. Een niet onbekend onderwerp in dezes nieuwsbrief. Een van de aspecten van marktmacht gaat erover dat veel platformen als marktmeester de regels van het spel bepalen en bepalen wie wel en wie geen toegang heeft. Dat is vooral een onderwerp van debat wanneer de keuze beperkt is, zoals de discussies over de Apple App Store. Een ander onderwerp van marktmacht gaat over het vraagstuk van platformen die zowel marktmeester (beheerder van de marktplaats) als ook deelnemer op diezelfde marktplaats zijn. Amazon (maar ook bol.com) zijn hier bekende voorbeelden van, maar ook Google komt steeds meer in opspraak, omdat het platform in de zoekresultaten eigen diensten voortrekt ten opzichte van andere aanbieders.

In dit (uitgebreide) stuk een goede onderbouwing van waar we het dan over hebben: “The search engine dedicated almost half of the first page of results in our test to its own products, which dominated the coveted top of the page”. Het stuk komt met een aantal heel concrete voorbeelden waarin Google eigen producten voorrang geeft in zoekresultaten boven producten van anderen. Ongeacht of dit voor de consument de beste oplossing is.

Het onderzoek: “We examined more than 15,000 recent popular queries and found that Google devoted 41 percent of the first page of search results on mobile devices to its own properties and what it calls “direct answers,” which are populated with information copied from other sources, sometimes without their knowledge or consent. When we examined the top 15 percent of the page, the equivalent of the first screen on an iPhone X, that figure jumped to 63 percent. For one in five searches in our sample, links to external websites did not appear on the first screen at all.”

Dat het niet meer gaat om de beste zoekresultaten voor de gebruikers, maar om de hoogste vergoeding voor het platform komt naar voren in de volgende quote: “In queries for specific airlines that appeared in our sample, Google presented Google Flights at the top of the results page, before links to the airlines’ own websites. A search for “nonstop flight” also returned Google Flights in the top spot, above competitors.” En: “We found that the majority of links to and results for non-Google sites were pushed down to the bottom-middle of the page, where data shows users are less likely to click.”

Oftewel: Google trekt zijn eigen producten voor. En niet zonder verdiensten: “The effects of placing its own products on the search page can be stark: In the nine years since Google Flights and Google Hotels launched, those sites have become market leaders. They garnered almost twice as many U.S. site visits last year as each of their largest competitors, Expedia.com and Booking.com, even though we found Google Flights doesn’t always show users all the options.

Dit stuk lezende begrijp je de zorgen over de groeiende macht van dit soort online dienstverleners en de wens om via het mededingingsrecht een betere balans in macht te creëren.

De vraag is natuurlijk: waarom doet Google dit? Voor de korte termijn natuurlijk om meer geld te verdienen. Voor de lange termijn verstoort het de relatie met de aanbieders en adverteerders. De hierboven genoemde reisplatformen adverteren jaarlijks voor vele miljarden op het platform. Het is bijzonder om te zien dat Google zo met haar eigen klanten omgaat. Daarnaast heeft het ook een oneerlijk concurrentievoordeel: het heeft als marktmeester zich op alle data van alle aanbieders én betaalt geen kosten voor de eigen advertenties.

Als Google als zoekmachine verder zou gaan, dan zou deze strategie natuurlijk heel dom zijn: op korte termijn zakken vullen en daarmee voor de lange termijn belangrijke stakeholders schaden. Dan zijn er hardop denkend  twee scenario’s waar het bedrijf rekening mee houdt:

1. Het verwacht dat de monopolie positie zal worden uitgebouwd en stakeholders simpelweg geen keuze hebben;
2. Het niet de ambitie heeft om zoekmachine te blijven, maar de zoekresultaten als ‘long tail’ inzetten. Oftewel: Google zal langzaam maar zeker van zoekmachine transformeren naar een startpagina voor iedere zoekactie, waarbij het de voorkeur heeft om mensen zo lang als mogelijk binnen het ecosysteem te houden en deze aandacht te kapitaliseren. Alleen voor de antwoorden die het zelf niet kan geven (en zelf niet kan kapitaliseren) wordt doorverwezen naar de ‘long tail’ van de gefragmenteerde groep aanbieders.

Ik gok zelf op scenario 2. Daarmee zitten de bestaande aanbieders met een duivels dilemma: met alles dat ze Google nu voeren om business te genereren voor de eigen organisatie voeden ze Google met waardevolle data en inzichten, waarmee het platform op termijn heel eenvoudig de directe concurrentie aan kan gaan. En winnen. In veel opzichten een totaal ongewenst scenario en goed dat hier naar gekeken wordt.

The Failed Promise Of Freelance Consulting Talent Platforms | Boundless: Beyond The Default Path

Een interessante analyse van de opkomst van freelance platformen in de 2-business markt voor langer lopende klussen (dus geen gigs). De conclusie van het stuk: de belofte is niet ingelost. In het stuk worden problemen omschreven die ik herken, al zegt dat natuurlijk niet dat de belofte nooit ingelost kan worden.

De issues volgens dit stuk:

Issue #1: Talent platforms have “atomized” the talent staffing process and outsourced much of the work to an unpaid freelancer labor force.

Hier wordt omschreven dat de rol van het platform door de jaren heen is veranderd. Waar eerst het platform veel werk voor de klanten uit handen nam, is het platform steeds meer gaan automatiseren. Oftewel: van bemiddelaar ondersteund door technologie naar een 100% techbedrijf.

“This shift was not simply increasing the visibility of projects and letting freelancers directly compete for projects. It was a shift from the structure of the talent platform as a hands-on talent agency to a hands-off technology company.”

Issue #2: The lack of a “winner take all” platform means every additional platform created more work for the freelancer

In plaats van een consolidatie van de markt verschenen er steeds meer platformen. Als freelancer moet je op meerdere platformen actief zijn en de kans dat je een opdracht wint verkleint, terwijl de investering in tijd voor zoekkosten groeit. Oftewel: voor de aanbieder brengt deze ontwikkeling weinig goeds met zich mee.

Issue #3: VC incentives undermine the health of the overall ecosystem

Hierdoor komen platformen klem te zitten in het eigen model. Het VC model vraagt groei in marktaandeel, -omvang en marge. Dit in een markt (to business) die langzaam ontwikkelt en waar in veel gevallen de rek beperkt is.

De auteur van het stuk komt ook met 3 suggesties hoe het wél zou kunnen werken:

1. Focus on Niche Talent Pools & Problems
2. Find ways to create a “virtuous cycle” with freelancers
3. Embrace the generosity and human touch of talent-owned platforms

Uiteindelijk komt het erop neer dat het freelance marketplace model (dit stuk gaat over online en daarmee locatie onafhankelijk werk) nu vooral teveel is (door)ontwikkeld vanuit een teveel technisch perspectief, zonder echt te kijken naar de behoeften van beide zijden van de marktplaats. Ik zie nog veel mogelijkheden, maar dan moeten partijen hier wel echt serieus tijd (en geld) in stoppen en een stukje realiteitszin worden bijgebracht. Een freelance marketplace is nu eenmaal een stuk ingewikkelder en complexer dan een consumer-to-consumer platform voor dienstverlening…

Nieuw onderzoek!

Hoewel mijn agenda met mijn onderzoek naar portabiliteit reputatiedata en veel andere werkzaamheden als presentaties en advies goed gevuld is, zijn er altijd vraagstukken die zo belangrijk zijn dat ik er nog wat extra tijd voor vrijmaak. Samen met Universitair docent Jeroen Meijerink van de Universiteit Twente voer ik de komende maanden onderzoek uit naar het overeenkomsten en verschillen tussen freelance platformen en uitzendplatformen onderzoek naar de verschillen tussen to-business freelance- en uitzendplatforms en de wijze waarop zij hun relatie met de aanbieders van werk vormgeven.

De afgelopen jaren is
het aandeel van klusplatformen die bemiddelen tussen vraag en aanbod van werk gegroeid. Deze groei is het sterkst te zien in platformen die bemiddelen tussen een individuele aanbieder en een zakelijke afnemer. Het ING Economisch Bureau voorspelde in 2018 dat in 15 jaar 20 tot 70 procent van de uitzendmarkt zal verlopen via online platformen.

Een van de meest prangende discussies rondom platformwerk is die van de status van de aanbieder. Sommige platformen werken volgens een freelance constructie, anderen volgens een uitzendconstructie. Volgens velen is de flexibiliteit en autonomie van de aanbieder alleen mogelijk vanuit het freelancemodel. Anderen weerleggen dit en wijzen erop dat een platform prima via een uitzendconstructie kan werken. In debatten hierover ontbreekt veelal een diepgang in de verschillen tussen deze constructies en de manier waarop platformen individuele aanbieders het mogelijk maken om autonoom en flexibel te werken.

Universitair docent Jeroen Meijerink van de Universiteit Twente en en ondergetekende vinden dat de tijd rijp is om duidelijkheid in dit debat te brengen. Niet met de ambitie om een uitspraak te doen over de juridische status, maar om de verschillen en overeenkomsten in bemiddelingsactiviteiten van zowel freelance- als uitzendplatformen in kaart te brengen. Om hiermee het debat te voeden met relevante inzichten vanuit de praktijk.

Voor dit onderzoek interviewen wij in totaal 8-10 platformvertegenwoordigers van klusplatformen in een mooie mix tussen uitzend, freelance en hybride platformen. Daarnaast putten we uit de database van de website platformwerk.nl (in oprichting) om platformwerk op de Nederlandse markt in perspectief te kunnen plaatsen. Deze week vonden de eerste twee interviews plaats met platformen Maqqie en YouBahn. Deze twee interviews gaven ons al heel waardevolle inzichten in de verschillen en gelijkenissen, het was een mooie start!

Eind 2020 verwachten we de resultaten te kunnen delen en daarmee een bijdrage te leveren aan het debat over – en de ontwikkeling van – de platformeconomie in de to-business markt in Nederland.

Recensie

Platformrevolutie – ‘Een nuchtere en veelomvattende kijk vanuit de praktijk’ – Boekblog – Managementboek.nl

Afgelopen week verscheen er een mooie recensie van Platformrevolutie op Managementboek.nl. “Platformrevolutie is een must-read voor iedereen die zich bezig houdt met ondernemen, strategie, marketing en innovatie. Het is uiterst actueel en de auteur beschrijft met veel kennis van zaken de opkomst van platformbedrijven, de impact die platformen hebben op de maatschappij en de risico’s en kansen die platformoplossingen bieden voor consumenten, bedrijven, burgers en overheden.” Het hele verhaal lees je hier.

Blog

Deze rechtszaak moet het machtsverschil tussen online bemiddelaars en gebruikers verkleinen – ZiPconomy

Mijn bericht uit de vorige nieuwsbrief over de rechtszaak tussen de Uber chauffeurs uit de UK en het platform werd afgelopen week ook als blog doorgeplaatst op Zipconomy.

In de media

2020.07.29 | Nederland.WerktDoor.nl

Afgelopen week was ik te gast bij de uitzending van Nederland Werkt Door bij Seats2Meet Tilburg. Het thema van de uitzending was ‘overvloed’. Ik was uitgenodigd om te komen praten over mijn nieuwe boek. Vanaf 1:11:16 is mijn fragment terug te bekijken.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Voor je ‘ligt’ de voorlaatste editie voor mijn ‘zomerstop’.  Daarna laat ik je voor 3 weken met rust. In die periode kun je natuurlijk ook prima mijn nieuwe boek lezen, dan ben je weer helemaal bij. Over het boek gesproken: ik heb deze week gehoord dat dit najaar de luisterboek versie van het zal uitkomen. Intussen zijn ze ook begonnen met de productie van de tweede druk van het fysieke boek. En start een verkenning voor anderstalige publicaties.

Komende tijd zal ik mij ook bezighouden met het ontwikkelen van een blok ‘platformeconomie’ voor de Global School for Entrepreneurship. Direct na de vakantie zal ik, vergezeld met enkele platform ondernemers, in 5 weken tijd de studenten op weg helpen in de platformeconomie. Tof van deze internationale opleiding is dat alle studenten ook zelf echt al een aan een eigen bedrijf werken of bezig zijn met de validatie van hun concept.

Deze week heb ik weer wat artikelen voor je uitgezocht en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

Uber drivers to launch legal bid to uncover app’s algorithm | Uber | The Guardian

Platformen bepalen als marktmeester de regels van het ‘spel’. In het geval van platformen voor taxi’s en maaltijdberzorging is het het platform dat bepaalt wie welke klus krijgt, tegen welk tarief, wie mee mag doen en wie niet en ga zo nog maar even door. Het probleem hierbij is dat de informatiemacht volledig bij het platform ligt: voor de individuele gebruiker wordt de informatie asymmetrie misschien wel meer dan ooit in stand gehouden. Hiermee is het verschil in informatiemacht, en daarmee dus ook gewoon macht, groter dan bij traditionele bemiddelaars.

Om hier een betere balans in aan te brengen zou je kunnen bedenken dat de besluitvormingsprocessen, de algoritmes, inzichtelijk zouden moeten zijn voor een ’trusted 3rd party’, een algoritmeaccountant. Deze kan het algoritme controleren op bepaalde variabelen. In een workshop in de zomer van 2019 onderzocht ik deze mogelijkheid met een brede groep aan stakeholders.

Een andere optie, wat niets zegt dat de een beter of slechter is en of er een keuze tussen twee moet worden gemaakt, is om de gebruikers beter toegang te geven op de data die invloed heeft op de transacties van de individuele gebruiker. Juist voor platformen die de aanbieder als ondernemer classificeren zou dit een no-brainer moeten zijn. Immers: je kunt pas echt ondernemen als je toegang hebt tot de data die van invloed is op jouw business en transacties. Geen ondernemer bepaalt immers zijn strategie met de ogen dicht.

Vervolgens is het interessant om te kijken hoe je deze data kunt bundelen (poolen) om op basis van de data van meerdere aanbieders analyses te maken en hiermee het machtsverschil tussen aanbieders en platform te verkleinen. De gedachte van het samenbrengen van de aanbieders is niet nieuw. Ruim een jaar geleden schreef ik de blog ‘de coöperatie als vakbond 2.0’. Deze begint als volgt: “In het FD van 19 februari pleitten arbeidsrechtadvocaten Jaap van Slooten en Jorinde Holscher voor de introductie van de werkerscoöperatie. Een vehikel dat, in lijn met eerdere berichtgeving van de Autoriteit Consument & Markt (ACM), zzp platformwerkers moet helpen collectieve (tarief)afspraken te maken met de platformen waar zij voor werken.” Het gehele paper is hier te downloaden. Het idee van de werkerscoöperatie is om het machtsverschil tussen aanbieders en platformen te verkleinen middels een coöperatie.

Deze week kwam er een interessant nieuwtje voorbij die te maken heeft met collectief data verzamelen en de toegang tot data voor platformwerkers. Een groep Uber chauffeurs klaagt het bedrijf aan, omdat zij vinden dat zij met AVG/GDPR verzoeken te weinig data krijgen om goede keuzes te maken en inzicht te krijgen in de manier waarop het bedrijf beslissingen maakt over de aanbieders.

De zaak wordt gevoerd door de Worker Info Exchange (WIE) waar ik eerder al over schreef. In het verzoekschrift (interessant leesvoer!) wordt het volgende over deze exchange gemeld: “WIE is een non-profit organisatie die zich onder meer ten doel stelt om werknemers en zelfstandigen in de informatie-economie toegang te geven tot (persoons)gegevens die tijdens het werk over hen worden verzameld. Een belangrijk doel is daarbij om de machtsverhouding tussen grote digitale platforms, zoals Uber, en de mensen die deze platforms succesvol maken – de werknemers – in balans te brengen.”

WIE wordt ondersteund door de App Drivers & Couriers Union (ADCU). Uit het verzoekschrift: “De ADCU is een vakbond die opkomt voor de belangen van alle private hire drivers & couriers in het Verenigd Koninkrijk, onder andere in de relatie met werkgevers en toezichthouders. De ADCU zet zich onder andere in voor meer transparantie over de gegevensverwerking door partijen als Uber. De ADCU is aangesloten bij de International Alliance of App Transport Workers (IAATW). Beide organisaties zetten zich in digitale rechten voor ‘platform workers’.”

“De ADCU en IAATW hebben gezamenlijk het initiatief genomen tot oprichting van een ‘data trust’. Binnen deze data trust, welke in stand wordt gehouden door Worker Info Exchange, worden de persoonsgegevens van chauffeurs bijeengebracht. De inzichten die zodoende worden verkregen, kunnen onder andere worden gebruikt in het kader van collectieve onderhandelingen.”

Deze rechtszaak levert een belangrijke bijdrage aan de verkenning in hoe een ongelijk (informatie) speelveld tussen platformen en gebruikers in de digitale wereld kan worden tegengegaan. Er zijn nog genoeg vragen en er zullen er vast nog meer bijkomen, maar de enige manier om dit te verkennen is door er iets aan en mee te doen. Daar kan een rechtszaak als deze prima in bijdragen. Of, zoals Anton Ekker, de Nederlandse advocaat die deze zaak voert treffend samenvat: “The app decides millions of times a day who is going to get what ride: who gets the nice rides; who gets the short rides. But this is not just about Uber. The problem is everywhere. Algorithms and data give a lot of control but the people who are subject to it are often no longer aware of it.”

Deliveroo Workers Benefit From Untied’s Latest Gig Economy Accounting Tool | The Fintech Times

Op het moment dat je via verschillende platformen aan het werk bent, kan het een probleem worden om de administratie en belastingaangiften op orde te hebben. In de UK is hier een oplossing voor:

“Currently, platform workers – those who work across multiple industries – represent the fastest-growing segment of those who need to submit tax returns and while filing is relatively straight forward, many are not familiar with the UK tax system and proportionate to income, the cost of using an accountant is high.

Working quickly, untied designed and deployed a totally new product – untied for gig workers. It had a specific onboarding process and built-in translation. Recognising that people tend to work for multiple platforms, it supported the key ones directly, and additional platforms were available to add if needed. It then promoted the service to riders directly via emails circulated by Deliveroo on untied’s behalf and on social media.

Within 28 minutes of the tool being available, a Deliveroo worker had filed their tax return and during its peak, a new user signed up every 27 seconds.”

Natuurlijk is het de vraag hoe wenselijke het is wanneer mensen via verschillende platformen hun inkomen bijeen moeten sprokkelen (de tegenvraag is natuurlijk ook: wat is het alternatief en is dit beter of slechter dan dit alternatief), maar het is een interessante ontwikkeling om te volgen. Veel banken volgen deze ontwikkeling, ook in Nederland, op de voet. Ik ben wel nog benieuwd wanneer er ook vanuit de overheid tools en koppelingen (API’s) worden ontwikkeld om de steeds meer decentrale economie te faciliteren. Vanuit het oogpunt van transactiekosten een heel relevante vraag wat mij betreft…

Uber acquires public transportation software company in latest transit expansion

De laatste weken zie ik veel berichten over Uber voorbij komen dat zij experimenteren met het faciliteren van openbaar vervoer binnen de app. Ik neem deze vaak niet mee in deze nieuwsbrief, maar vond het relevant om een keer te vermelden. Zeker ook met de combinatie van dit bericht dat het een ‘public transportation software company’ heeft overgenomen. Het moge duidelijk zijn waar de ambitie van Uber ligt: al het transport (binnen steden) via één app. Wat op zich ook geen nieuws is, enkele jaren geleden was dit ook de conclusie van mijn blog ‘Waarom de rit van Uber zomaar kan eindigen in de grootste startup-deceptie ooit”.

Background paper of the Working Group on New Forms of Work | European Network of Public Employment Services (PDF download!)

Steeds meer stakeholders verdiepen zich in het fenomeen platformwerk, wat een goede zaak is. Een paar weken geleden presenteerde het ‘European Network of Employment Services’, zeg maar alle UWV’s van Europa, een inleidend paper over platformwerk. Zonder diep op de inhoud in te gaan kan ik zeggen dat het een interessant en compleet stuk is geworden. Voor wie een inleiding platformwerk nodig heeft is dit zeker een aanrader.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.