Goedemorgen! Afgelopen week weer twee presentaties over platformen en arbeid mogen geven, online academische workshops bijgewoond en een dagje met de auto op pad geweest om bezoeken te brengen aan verschillende platform ondernemingen om te peilen hoe de vlag er bij hangt. Weer mooie discussies gehad en veel geleerd. En ook gewoon fijn om weer op pad te zijn. Ik kan niet wachten op mijn eerste tripje naar (en opdracht in) het buitenland. Met de wedstrijd Nederland – Oekraïne op de achtergrond weer 5 mooie stukken verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

How Amazon Sidewalk Works—and Why You May Want to Turn It Off | WIRED

Het was oktober 2014 toen ik in een zoektocht naar inspiratie voor crowdsourcing voorbeelden voor het eerst iets las over mesh netwerken. Dit was in een artikel over Firechat. Uit het artikel: “Firechat allows users to turn their smartphone into a node that transmits data, either by WiFi or Bluetooth, to other phones within a short range. It’s kind of like a walkie talkie when it’s one-to-one, but if you get enough smartphones together in a small area, then you can create a peer-to-peer meshnet that’s independent of mobile and Internet networks that can be surveilled or shut down by governments.” Firechat is dus een app die een groot decentraal netwerk mogelijk maakt, gebruik makend van telefoons die de app hebben geïnstalleerd en hebben draaien. Berichten kunnen, zonder gebruik te hoeven maken van een internetverbinding, via-via-via-via verstuurd worden. Voor veel mensen klinkt dat misschien wat omslachtig, maar in landen waar de overheid voor eigenbelang het internet wel eens uitzet, is het een krachtige manier om decentraal de communiceren en organiseren. Ik heb het voorbeeld jarenlang gebruikt om te laten zien hoe je om een markt te betreden niet altijd miljarden mee hoeft te nemen voor het opzetten van fysieke infrastructuur, maar gebruik kunt maken van een bestaande (decentrale) infrastructuur. De oprichter van Firechat sprak in 2015 de ambitie uit om de eerste gratis mobiele telefoon provider ter wereld te worden.

Waar Firechat gebruik maakt van bestaande apparaten (smartphones), ontdekte ik in diezelfde periode het Spaanse FON: een wereldwijd decentraal wifi netwerk. Je kon een FON router kopen waarmee je een eigen wifi netwerk in huis kon maken en parallel daaraan een open FOB wifi netwerk. Het idee was dat wanneer je maar genoeg deelnemers hebt, je vanzelf een wereldwijd dekkend decentraal netwerk kon neerzetten. Intussen telt FON wereldwijs meer dan 21 miljoen Wifi hotspots. Dat aantal is vooral gegroeid door samenwerkingen met bestaande telefoonmaatschappijen.

Ik moest denken aan de voorbeelden van Firechat en FON toen ik afgelopen week een stuk las waarin Amazon het volgende fragment mijn aandacht trok: “The new service will keep your Echo, Ring, and other Amazon devices connected to the internet, even if your internet service provider goes out. <..> To do this, Amazon uses Bluetooth and unused slices of the wireless spectrum, with Ring cameras and Echo speakers acting as the main bridges (actually called Sidewalk Bridges) to keep everything connected.” Apple doet net de Airtags en ‘find my iPhone’ exact hetzelfde.

Hoewel de voorbeelden van Amazon en Apple technisch gezien briljant zijn, laat het Apple Airtag voorbeeld (kleine apparaatjes die je aan bijvoorbeeld een tas kunt hangen waarna je via een app kunt zien waar de tas is) zien welke weg Amazon ook af zou kunnen leggen. Waar Apple dit eerst gebruikte voor de service voor de eigen gebruikers (iedereen helpt elkaar – vaak zonder het te weten – om de verloren telefoon terug te brengen), is de stap naar de Airtag er eentje waarbij Apple een complete nieuwe goedbetaalde dienstverlening uitrolt dat gebruik maakt van alle bestaande apparaten die het daarvoor heeft gekocht. En de internetverbindingen waar de gebruikers zelf voor betalen.

Is dit een probleem? Ik denk het wel en wel op meerdere fronten:

1. Deze bedrijven verkopen hardware die ze op een later moment kunnen inzetten om extra verdienmodellen op los te laten, zonder dat de gebruiker hiervan profiteert;
2. De instellingen staan ‘default’ op delen, je moet als gebruiker dus zelf actie ondernemen wanneer je dit niet wilt;
3. Op het moment dat je actie onderneemt moet je lastige keuzes maken. Bij Apple wordt ‘find my iPhone’ uitgeschakeld wanneer ik mij voor de ‘find Airtags’ optie wil afmelden. Dit is één keuze, waardoor het erg onaantrekkelijk is om niet mee te doen;
4. Dit geeft deze hardware makers een oneigenlijk concurrentie voordeel: het kan een internationale dienstverlening uitrollen zonder te hoeven investeren in infrastructuur en betaalt niet voor de toegang tot de apparaten.

Vooral het concurrentievoordeel en de beperkte keuze voor het kunnen afmelden zijn zaken die naar mijn mening de nodige aandacht verdienen in het debat. Want hoe tof de technologie ook is, het blijft belangrijk om goed na te denken over de voorwaarden. Juist omdat deze bedrijven de wijzigingen in software in – en voorwaarden voor – alle apparaten eenzijdig kan aanpassen en daarmee veel macht hebben.

Wageindicator & Gig: Biden and Gig Work; Rider Law, The Sequel

Ik ben een tijdje geleden in contact gekomen met WageIndicator: “WageIndicator Foundation collects, compares and shares labour market information through online and offline surveys and research. Its national websites serve as always up-to-date online libraries featuring (living) wage information, labour law and career advice, for employees, employers and social partners. In this way, WageIndicator is a life changer for millions of people around the world.” Er staat informatie over meer dan 140 landen op de website.

De reden van contact was omdat zij ook aandacht gingen besteden aan platformwerk. Intussen heeft platformwerk een eigen pagina op de website en is er veel waardevolle informatie te vinden en ik mag af en toe meekijken (en bemoeien) vanaf de zijlijn.

Afgelopen week publiceerden zij een nieuwe editie van de gig economy nieuwsbrief. Voor iedereen die wil weten wat er in de wereld speelt rondom de gig economy een aanrader om te lezen. Ik was begonnen om de highlights op te sommen voor deze editie, maar de keuze was reuze, dus je zult de nieuwsbrief toch echt zelf moeten lezen. En dat is zeker geen straf.

Toezichthouder maant scholen, universiteiten en Justitie om met Google te stoppen

De discussie over de afhankelijkheid van het onderwijs van een (heel) klein aantal grote technologiebedrijven is niet nieuw, maar was vorige week onverwacht groot in het nieuws: “De software van Google voldoet niet aan de Europese privacywet, stelt de Autoriteit Persoonsgegevens in twee vertrouwelijke rapporten.”

In de reactie van scholen was ook direct de enorme lock-in te zien die Google heeft. Door het onderwijs op grote schaal te sponsoren met goedkope Chromebooks is het voor bijna iedereen onmogelijk om onder Google uit te komen. En al kan dat, dan is het de vraag wat het alternatief is. Ik zag veel reacties voorbij komen dat veel alternatieven een veel hogere prijs hebben en scholen dit niet kunnen betalen. Je kunt natuurlijk ook stellen dat de prijs die nu wordt betaald in euro’s te laag is, maar in afhankelijkheid en marktmacht te groot. Voor Google zit de businesscase natuurlijk niet in het geld verdienen aan licenties, maar in het binnenhengelen van kinderen in het Google ecosysteem. De banken wisten vroeger ook al de waarde van het zo vroeg binnenhalen van klanten met mooie knuffels en speeltjes. Google doet daar een flinke schep bovenop. Slim van Google en je kunt het een bedrijf niet kwalijk nemen dat het investeert in nieuwe business, maar als ‘leidend voorwerp’ moet je toch echt een stuk scherper zijn en hier doorheen prikken. Laten we hopen dat dit bericht voor meer bewustwording zorgt en laat zien wat de werkelijke prijs is van goedkope software en laptops.

Nazim Salur creëerde met Getir een Turks miljardenbedrijf, terwijl Silicon Valley lag te slapen – MT/Sprout

Een informatief interview met de oprichter van flitsbezorger Getir. In Amsterdam zijn intussen drie (!!) flitsbezorgers actief: Getir, Flink en Gorillas. Het geld van investeerders gaat er zo wel heel erg hard doorheen terwijl iedereen vecht voor een stukje (hyper)lokaal marktaandeel ;-). En hoewel gemak de mens dient, is het wel de vraag hoe fraai het toekomstbeeld is van de mens die de luie stoel niet meer uit hoeft te komen en met een app alles kan bestellen waar op dat moment aan wordt gedacht. En met en druk op de knop een mechaniek van laagbetaalde arbeiders aan het werk zet om aan de behoeften van de bankhanger te voldoen. Los van dat dit de lokale middenstand, een hoop lol en spontane momenten en ontmoetingen uit het leven weghaalt is het ook wel een triest beeld van een on demand middenklasse waar iedereen via een app een eigen bediende heeft. Getir is op de eigen website overtuigd dat het het leven van de klant kan verrijken: “Iedere seconde telt – Wie heeft in dit hectische leven tijd voor boodschappen? Niemand. Wij doen de boodschappen, doe jij wat je leuk vindt.” Je zou bijna het idee krijgen dat je er niet bij hoort wanneer je te druk bent om even langs de supermarkt te lopen of fietsen. Je kunt je afvragen of dit de vooruitgang is waar we als maatschappij op zitten te wachten.

CPB-directeur: Nederland moet bitcoin verbieden | FD

Afgelopen week pleitte CPB-directeur Pieter Hasekamp voor een verbod op bitcoin. Volgens Hasekamp is een crash onvermijdelijk en is snel ingrijpen gewenst. Kritiek op bitcoin is natuurlijk een vlammetje in en kruitvat gooien die vervolgens explodeert: de bitcoin en blockchain community is nogal… gevoelig en eigenwijs. Volgens de community zit Hasekamp er volledig naast, volgens de FD redactie ook en ook minister Hoekstra (wiens partij deze week ook een vlammetje in een kruitvat toegeworpen kreeg) gaf aan weinig in een verbod te zien. Een verbod dat overigens technisch waarschijnlijk onmogelijk is.

Je zou het bericht van Hasekamp kunnen framen als ‘oude wereld die bang is voor nieuwe wereld’ en ‘ongefundeerd en ongegrond’. Waar ik overigens vooral benieuwd ben naar de motivatie om juist dit onderwerp te belichten vanuit het CPB: dit zou eerder een zorg zijn van een AFM. De reactie vanuit de bitcoin aanhangers was ook behoorlijk voorspelbaar. Zij zien bitcoin als het voorbeeld van een betrouwbaar decentraal geldsysteem. Dat is natuurlijk ook niet helemaal waar: hoewel blockchain technologie veel mogelijkheden biedt (en er door private en publieke partijen genoeg wordt geëxperimenteerd met crypto currencies), zie ik het doordat er schaarste in het systeem zit meer als een (risicovolle) belegging. Even los van de ecologische footprint. En zijn er natuurlijk ook, net als in de ‘oude’ economie, genoeg mensen die flink hebben geprofiteerd door op het juiste moment op de juiste plek de juiste keuze te hebben gemaakt. Ik weet nog dat ik een keer op een bitcoin bijeenkomst was waar de fanatiekelingen van het eerste uur die voor een paar cent vele bitcoins hadden gekocht hun ‘geluk’ verdedigden met het excuus dat zij een risico hebben gelopen. Zo kun je het ook framen.

Los van de discussie of bitcoin goed of slecht is (op beide vragen is het antwoord ja en nee ;-)) en of de boodschap van Hasekamp de juiste is en of hij de persoon is om dit verhaal te brengen, vermoed ik dat de zorg vooral ligt in het gegeven dat instituties de controle op veel vlakken binnen het financiële systeem volledig kwijt zijn. Bij crypto currencies is dit zeker het geval: internationaal, moeilijk te herleiden, geen controles die wel bij banken plaatsvinden, etc. etc. Ook op andere domeinen verlaagt technologie de drempel om deel te nemen aan het
financiële systeem, wat ook weer de nodige uitdagingen met zich meebrengt. Denk maar aan de ‘GameStop’ hype afgelopen januari waar bijna dertigduizend Nederlandse ‘beleggers‘ aan meededen. Het verlagen van drempels opent weer een berg aan nieuwe vraagstukken waar ook een CPB zich terecht zorgen over moet maken. Dus misschien is het verhaal niet zo handig gekozen, maar de zorg terecht.

Ook gelezen

• Packaly and ABN AMRO announce a partnership for instant pay to Riders
• Uber Eats start in Nederland met bezorging van boodschappen bij Marqt
• ‘Meteen! Direct! De decadentie!’ Amsterdam is het strijdtoneel geworden van de flitsbezorgers
• Zoekmachines hoeven niet meer te bieden op plek in Android-keuzescherm
• Delivery Hero, Bolt, Glovo and Wolt founders announce European Purpose Project (de Europese gig economy lobby is gestart…)
• Freelance platfom Malt haalt nog eens 80 miljoen op. En komt eraan.
• Japan gaat mogelijk monopolieposities Apple en Google onderzoeken
• Donkere wolk boven ‘ontwikkelaarsfeestje’ van makers iPhone-apps

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Vorige week veel discussies gevoerd n.a.v. het SER advies over de toekomst van de arbeidsmarkt. Er valt veel over te zeggen en te vinden. In deze editie doe ik ook mijn plasje, wetende dat er nog veel onzekerheden en mitsen en maren zijn. Ook een uitgebreid stuk over de macht van platformen als poortwachter met als voorbeeld de casus van de Google zoekmachine. Met de vraag: is het nog steeds een zoekmachine? Ik denk van niet.

Vorige week stond er een foutje in de nieuwsbrief: ik schreef dat het inspectierapport over Temper vooral gelekt was, maar bij mijn weten nog nooit was gepubliceerd. Ik heb begrepen dat het wel al lang is gepubliceerd, maar dat het geen openbaar rapport is. Weer wat geleerd.

Voor nu: fijne week!

Hoe Google het wint van Booking en Expedia – FD

Google was jarenlang de beste vriend van veel (reis)platformen. In ruil voor miljarden dollars aan advertentiegeld (boven een organisch zoekresultaat van een hotel staat steevast minstens één advertentie van een platform die dat resultaat wil kapen) gaf Google deze platformen jarenlang toegang tot een miljardenpubliek. Wat deze platformen alleen onvoldoende in de gaten hebben gehad is dat Google hetzelfde truukje uithaalt als dat zij doen: op rekening van de gebruiker leren en deze data vervolgens inzetten om eigen processen te optimaliseren en eigen diensten te ontwikkelen. Om hiermee de klant in het eigen ecosysteem te ‘zuigen’.

En nu zijn de reisplatformen, ook wel Online Travel Agencies (OTA) genaamd boos: “Nu de OTA’s steeds meer concurrentie van Google zelf krijgen, verandert de digitale levensader van weleer in een achilleshiel. Partijen zoals Expedia, Kayak, TripAdvisor en Trivago beklagen zich steeds luider over het feit dat Googles zorgvuldig afgeschermde zoekalgoritmes een opvallende voorkeur vertonen voor de eigen onlineboekingplatforms: Google Flights en Hotels. Die ontwikkeling kwam in een stroomversnelling toen Google deze platforms in 2019 integreerde in Google Travel. Kort daarna constateerde Expedia dat de vanuit Google gegenereerde traffic ‘steeds verder opdroogt’ en noemde reviewsite Trip­Advisor Googles ‘partijdige’ algoritmes ‘onze belangrijkste uitdaging van het moment’.

En dan is er ook nog de OneBox: het aparte ‘informatieblok’ dat Google prominent naast zoekresultaten en betaalde links plaatst. Zo verschijnt naast een zoekopdracht naar de ‘Costa del Sol’ tegenwoordig ook een soort ‘minireisgids’ met van andere websites geplukte foto’s en reisinformatie over bijvoorbeeld ­klimaat of mooie stranden. Met daarbij onder het kopje ‘Een reis inplannen’ een serie door Google gecontroleerde links naar beschikbare vliegtickets, ­hotels, en bijvoorbeeld ook beschikbare vakantiehuisjes.”

In het FD-artikel lees je meer interessante details. In de nieuwsbrief van 3 augustus en 26 oktober (iets specifieker over travel) vorig jaar ging ik hier ook al dieper op in hoe Google steeds meer van een zoekmachine aan het veranderen is in een eigen platform met betaalde en organische zoekresultaten (in die volgorde) in de longtail. In de onderstaande afbeelding heb ik dit even provisorisch gevisualiseerd. Waarbij het belangrijk is om te beseffen dat Google alleen eigen diensten kan ontwikkelen door te leren van de data van zowel de gesponsorde (advertentie) als organische zoekresultaten. En anderen daardoor laat betalen voor het verrijken van de eigen dienst en het risico verlegt naar de gebruikers.

Dan de vraag: is dit erg? Ik denk dat dit absoluut een ongewenst scenario is. Want hoewel de grote platformen ook verre van heilig zijn, blijft er met de normale marketplaces nog altijd ruimte over voor concurrentie. Al is het maar in een niche. Met Google als potentieel ‘super platform’ zal er steeds minder ruimte zijn voor concurrentie. Steeds minder keuze. En zal zowel de aanbieder als de consument hier de nadelen van ervaren.  Wat de bestaande reisplatformen natuurlijk niet vrijwaart in de discussie van marktmacht, want ook zij zijn natuurlijk niet heilig. Verre van.

SER: aanpak schijnzelfstandigheid focussen op uurtarieven onder 35 euro – ZiPconomy

Je kunt het bijna niet hebben gemist vorige week. En dan heb ik het niet over het interview met Sywert van Lienden of het nieuws dat Booking de loonsteun terugbetaalt, maar het SER akkoord van de sociale partners over de toekomst van de arbeidsmarkt. Het advies was erg breed en had veel, heel veel, open eindjes. The devil is in the details zal ik maar zeggen. In dit stuk op Zipconomy lees je de highlights. In Trouw mocht ik er iets over zeggen, maar zoals met ieder ingewikkeld onderwerp is het lastig om in het kort zowel de breedte als de diepte te raken.

Hoewel de link met de maaltijdbezorger misschien wat vergezocht is, heb ik wel een aantal punten aan kunnen stippen, zoals de vraag hoe representatief de partners van de SER zijn in discussies en adviezen over de toekomst van de arbeidsmarkt? Er worden veel voorstellen over de toekomst van ZZP gedaan, zonder dat deze zijn vertegenwoordigd in de SER. Dit was overigens ook een van de opmerkingen in het rapport van Borstlap. Of zoals iemand op Twitter zei: “mogen wij ZZP’ers nu straks de voorwaarden voor de ontslagvergoeding van ambtenaren bepalen?”. Dit gebrek aan vertegenwoordiging zie ik echt als een groot probleem. Ook omdat het hierdoor voor partijen die wel zijn vertegenwoordigd makkelijk maakt om de rekening naar de niet gerepresenteerde groep te schuiven. De vakbonden schuiven de rekening naar de ZZP’ers, de uitzenders zullen profiteren van een verschuiving van ZZP naar uitzend (en leveren iets in, maar zullen netto er niet slechter op worden) en de werkgevers krijgen flexibiliteit in uren en leggen die rekening bij de gehele samenleving neer. Gelukkig is het advies dan ook niet meer dan een advies en is het de regering (die komt er vast nog wel een keer) die wél alle wel en niet werkenden vertegenwoordigd die de finale keuzes moet maken. Laten we hopen dat die wat breder dan alleen de polder kijken.

En de effecten van het advies op de kluseconomie? Om te beginnen zijn er natuurlijk veel klusplatformen die niet met een ZZP constructie werken. Platformen waar werkenden aan consumenten diensten aanbieden via de regeling dienstverlening aan huis. Er zijn ook steeds meer platformen die via een uitzendconstructie opereren. Ook zijn er veel platformen die zich niets aantrekken van enige juridische status: dit zijn vooral de platformen die online werk faciliteren. Je doet werk via het platform en je zoekt het zelf maar uit hoe je dat in het land waar jij woont met de belastingdienst regelt. Voor de ZZP platformen zou een 35 euro grens de grootste impact hebben: veel van hen zullen op zoek moeten naar een ander model. Maar voordat het zover is, is het eerst afwachten of het advies door het kabinet wordt overgenomen, wat het exacte beleid zal worden, of de uitvoer niet te complex gaat worden en of alles juridisch stand houdt. We gaan het meemaken. Voor een historisch akkoord mis ik toch echt de ambitie in het plan. En ik had ook liever de werkende meer centraal in de plannen gezien en hoewel het stuk ‘flex minder flex’ veel aan bod komt, stelt het ‘vast minder vast’ niets voor. En juist dat hebben we zo hard nodig om een wendbare arbeidsmarkt te krijgen. Zoals je vermoed ik tussen de regels door leest ben ik nog niet overtuigd. Maar ik laat mij graag verrassen.

Platformbedrijven willen polderen – FD

Een interessante ontwikkeling: waar klusplatformen tot voor kort nog individueel opereerden (op een niet succesvolle poging daargelaten), ziet het er naar uit dat ook de platformen elkaar steeds beter weten te vinden. En hoewel het landschap aan klusplatformen behoorlijk divers is, hebben zij toch ook de nodige gemeenschappelijke punten om samen voor te strijden. Dus hebben een aantal klusplatformen een eigen ‘sociaal akkoord’ gepresenteerd en zijn zij daarbij een van de vele partijen die hun bijdrage hebben geleverd aan de formatietafel.

Amazon’s Cost Saving Routing Algorithm Makes Drivers Walk Into Traffic

Wat wanneer een computer jouw baas zou zijn? Ik weet nog dat het antwoord op deze vraag ‘vroeger’ behoorlijk positief werd beantwoord. Het antwoord was vaak: graag! Want een computer is consistent (en niet afhankelijk van het humeur van een mens), eerlijk en heeft geen verborgen agenda. Hoe naïef konden we zijn 😉

Amazon is denk ik wel het bekendste voorbeeld dat er alles aan doet om mensen te sturen (en beïnvloeden) middels technologie. En laat daarbij ook zien dat een computer als baas niet iets is om trots op te zijn. Zo las ik vorige week het artikel: “Injury Data Shows Amazon Jobs Are More Dangerous Than Walmart and UPS”. Via technologie vraagt het bedrijf het uiterste (en meer) van haar werknemers. Ook het artikel: “Amazon’s Cost Saving Routing Algorithm Makes Drivers Walk Into Traffic” laat zien hoe het bedrijf werkenden stuurt via technologie en daarmee dwingt om ontzettend gevaarlijke dingen te doen. Zoals het oversteken van een snelweg om een pakketje af te leveren. Medewerkers in dienst hebben geen mogelijkheden om de instructies te negeren: een algoritme als baas mag je niet negeren. Freelancers hebben het ietsje ‘beter’: als zelfstandig ondernemer (waar overigens weinig ondernemends aan is) mogen zij het algoritme nog wel wat negeren en taken naar eigen inzicht uitvoeren.

Amazon als bedrijf laat zien wat we niet als samenleving willen. Wat mij betreft zou de discussie hier meer over moeten gaan. In het geval van Amazon discrimineert het algoritme niet op de juridische status.

Ook gelezen

• How the gig economy works in Ukraine (video)
• Can the EU Regulate Platforms Without Stifling Innovation?
• Werken in de platformeconomie, vloek of zegen?
• Amsterdam krijgt nóg een nieuwe flitsbezorger: Getir
• My Marketplace Strategy: Go Niche
• Getir valuation triples to $7.5bn as investors chase grocery app craze – Istanbul-based delivery platform is now worth more than Deliveroo and Grubhub
• In Zuid-Holland leggen ze de eerste steen van het Grenzeloos Datalandschap
• Brussel onderzoekt mogelijk machtsmisbruik van Facebook met Marketplace
• De werkgevers werden ‘woke’, dus de SER is nu voor gratis geld en tegen zzp’ers
• Booking betaalt loonsteun terug na ophef over bonussen

In de media

Overal zoeven deelscooters. Maar zijn ze echt zo groen? | Topics.nl

Een groot stuk, onder andere in het AD, over deelscooters. Inclusief bijdrage van ondergetekende.

Is de maaltijdbezorger echt gebaat bij het ‘historische’ Ser-advies over de arbeidsmarkt? | Trouw

In Trouw mocht ik reactie geven op het eerder in deze nieuwsbrief besproken SER advies.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Vorige week stond bij mij in het teken van datadelen, portabiliteit van reputatie- en transactiedata en overkoepelende juridische vraagstukken in de platformeconomie. Ik heb mij weer vermaakt 😉 Het project waarin we een standaard ontwikkelen voor portabiliteit van data voor platformwerkers staat intussen goed in de steigers: 6 platformen, 4 universiteiten en diverse kennispartners werken volop mee. Altijd fijn wanneer iedereen in een ‘dit gaan we regelen’ modus zit waar het gemeenschappelijk belang boven het eigen belang staat. En dat is gaaf.

In deze editie weer de nodige mooie artikelen en food4thought. Mooie week!

Fairwork | New Report – Ratings fairness in the UK Platformeconomy

Hoe ‘eerlijk’ is het werk en de condities in de platformeconomie? Dat is de hoofdvraag die bij Fairwork centraal staat. Al enige jaren doet deze club, die is geborgd bij een groep top onderzoekers bij de Oxford University, onderzoek naar de condities van werkenden in de platformeconomie.

Afgelopen week kwamen zij voor het eerst met een rapport voor de UK uit. Platformen kunnen maximaal 10 punten scoren. Dit over 5 onderwerpen:

1. Fair pay;
2. Fair conditions;
3. Fair contracts;
4. Fair management;
5. Fair representation.

De laagste score in dit UK rapport is een 0, de hoogste een 8. Hierbij wel een kleine disclaimer: alleen wanneer het platform een punt kan onderbouwen wordt deze toegekend, anders niet. Werk je niet (optimaal) mee, dan verdien je geen punten.

Los van deze disclaimer is de methodiek een goede manier om inzichtelijk te maken hoe ‘fair’ het werk via het desbetreffende platform is en een incentive voor platformen om zich beter te gedragen. Daarnaast is het een echt serieus wetenschappelijk onderzoek: om een score te krijgen wordt o.a. gesproken met zowel platformwerkers als de medewerkers van het platform zelf. Dat maakt het model niet makkelijk schaalbaar, maar wel kwalitatief erg sterk.

Wat in de score ontbreekt, en dat zie ik in nagenoeg iedere discussie in de kluseconomie, is de context en benchmark. Zo wordt bij ‘fair pay’ bijvoorbeeld gekeken naar het minimumloon, maar niet naar wat een werkende die niet via een platform wordt bemiddeld verdient en wat deze condities zijn. Dit is (naar mijn mening) echt belangrijk, omdat dat ook laat zien of de condities via het werken via een platform beter, het zelfde of slechter zijn. Dat is ook waardevolle informatie.

Wat dit rapport ook laat zien is dat de grens over wat nu wel en wat nu niet onder de kluseconomie of platformwerk valt begint te vervagen. Zo scoort het platform PedalMe in de UK lijst de hoogste score: een 8. Maar is dit nu echt een platform? Of is het een koeriersbedrijf dat ook gebruik maakt van platformtechnologie? Fairwork werkt zelf met de volgende definitie: “A digital labour platform is a “company that uses digital resources to mediate value-creating interactions between consumers and individual service-providing workers, i.e. that digitally mediates transactions of labour”. De klant is volgens deze definitie (als ik hem goed lees) en consument. Maar bij het koeriersplatform is dit (in veel gevallen) niet zo. Of voert het platform namens een business (winkel) een bezorging uit.

Waarom al dat gezever over een definitie? Heb ik op zondagavond 23:12 niets beter te doen? Ik kan mij genoeg dingen bedenken, maar het punt dat ik vooral wil maken is dat doordat platform technologie steeds meer door bedrijven die we niet direct als platformbedrijf zien, dat de grens en het grijze gebied steeds vager zal worden. Immers: wanneer je PedalMe toevoegt, zou je in Nederland ook vele fietskoerierbedrijven als Fietskoeriers.nl toe kunnen voegen, maar ook nieuwe diensten als Gorillas. Die welliswaar geen tweezijdige marktplaats zijn, maar die wel via platformtechnologie hun koeriers aansturen. Doen we dat, dan zal het aandeel platformwerk in de Nederlandse arbeidsmarkt exploderen. Puur door het anders interpreteren van een definitie. Tijd dus voor een goed gesprek over definities.

Vaccine waitlist Dr. B collected data from millions. But how many did it help? | MIT Technology Review

Het is je vast niet ontgaan dat ons land in deze pandemie ruim 17 miljoen virologen en andere pandemie experts telt. Wat een weelde 😉 Wat deze periode heeft laten zien is dat zowel een centrale als een decentrale (bottom-up) aanpak niet optimaal is. Een perfecte platform case dus: centraal faciliteren en kaders stellen en daarmee decentraal empoweren. Dat klinkt eenvoudig, maar iedereen weet dat dit in de praktijk erg lastig is.

Daarom is het vandaag tijd voor een gedachte experiment aan de hand van een concrete casus. Een gedachte experiment dat meer inzicht moet geven welke rol een overheid heeft in de platformeconomie en hoe zij als ‘overheid als platform’ deze technologie en strategie kunnen gebruiken om centraal te faciliteren en kaders te stellen om vervolgens decentraal te empoweren.

Het begint met een tweet die ik op 30 maart 2021 om 9 uur ’s avond stuurde. De vaccinatiecampagne kwam niet van de grond en voor de buitenwereld leek de coördinatie flink te kort te schieten. Dit in combinatie met een lockdown vol beperkingen zorgt voor frustratie. Ook bij mij. Dus ik stuurde deze tweet: “Wie bouwt even een Too Good Too Go app voor niet gevulde vaccinatie slots? Zo moeilijk kan het niet zijn. Wie van jullie helpt de GGD een handje? Morgen Crowdfunding live en overmorgen bouwen”. Het idee was simpel: faciliteer centraal met een platform waar mensen decentraal op priklocaties (incl. huisartsen) hun restjes konden aanmelden, om er zo voor te zorgen dat geen enkel vaccin werd verspild. Een ToGoodToGo (een platform dat ik eerder in deze nieuwsbrief heb uitgelicht) voor onbenutte prikcapaciteit.

Toen ik de volgende morgen mijn Twitter app opende zag ik dat deze was ontploft: met (inmiddels) bijna 50.000 impressies, 161 likes, 28 retweets en flink wat reply’s had ik een vraagstuk (of misschien beter: frustratiestuk) te pakken waar meer mensen iets van vonden. De grote vraag was alleen: waar kan dit het beste worden geborgd. Mijn idee was om dit met hulp van anderen zelf op poten te zetten. Immers: hoe moeilijk kan het zijn? Intussen hoorde ik via via dat iemand anders dit al eerder bij de GGD had aangeboden en zij hiervoor hadden bedankt.

Uiteindelijk heb ik het idee om verschillende redenen niet doorgezet. Om te beginnen ging dit om een heel tijdelijk probleem: een platform opzetten kost tijd en vervolgens moeten ook alle priklocaties worden aangesloten (en gecontroleerd). Daarnaast moet dit ook gewoon goed gebeuren: er komt veel gevoelige data bij kijken en die wil je niet op straat hebben liggen. Al met al zou het een enorme operatie worden voor een probleem dat op het moment dat alles werkte misschien alweer voorbij was. Daarnaast was het een idee bedacht vanuit buiten. Ik had geen idee of de priklocaties op deze oplossing zaten te wachten, of en hoe dit binnen hun processen paste en het was de vraag of het een kwestie was van ‘platform zoekt probleem’ of ‘probleem zoekt platform’. Had ik het wel gedaan, dan had dat vast ontzettend veel mooie media aandacht opgeleverd, maar was het de vraag of het echt iets had bijgedragen.

Een van de voorbeelden waar ik in die week naar heb gekeken is het Amerikaanse Dr. B. Dit platform leek exact op hetgeen ik in gedachte had. Intussen zijn we een paar maanden later en las ik vorige week dit artikel dat flink wat kritische kanttekeningen (en voor mij leerpunten) plaatste over de toegevoegde waarde van het platform (er waren maar een fractie van de priklocaties aangesloten en de redactie heeft niemand kunnen vinden die is geholpen via het platform), de intransparantie van het platform en het businessmodel en de vraag wat er met de data zou gebeuren.

Intussen hebben in Nederland drie artsen het platform ‘Prullenbakvaccin‘ gelanceerd. In de laatste editie van Medisch Contact las ik een artikel over het initiatief. Het initiatief is vanuit de sector (artsen die de pijn van het probleem ervaarden) voor de sector opgezet.  VWS en De Jonge waren in het begin negatief over het platform: “het zou de vaccinatieverdeling van het RIVM doorkruisen”. Een paar weken later was de toon vanuit VWS gematigd en waren zij enigszins positief. De website ziet er goed uit, al is het de vraag in hoeverre het probleem nog urgent is. Los van dat: top dat dit is gerealiseerd, al is het alleen maar om hier van te leren voor in de toekomst.

Want wat kunnen we van deze casus leren? Wat zijn de voorwaarden om een dergelijk platform succesvol neer te zetten? Een paar gedachten:

1. Het moet snel duidelijk worden hoe groot de pijn is (hoeveel vaccins worden weggegooid). Is er echt een probleem? Dit moet redelijk snel uitgezocht kunnen worden, maar het is wel belangrijk om daarbij te denken vanuit het probleem, niet de oplossing.
2. Het belangrijk dat de kwaliteit goed is en bedenk hoe welke data je wel en welke data je vooral niet wilt verzamelen. Bij Prullenbakvaccin.nl vul je bijvoorbeeld geen persoonlijke data in.
3. Idealiter moet dit worden meegenomen in de totale strategie en niet als een parallel en extern project. Dat een planning van vaccinaties nooit waterdicht kan zijn is op voorhand te bedenken. En daar kun je dus op voorhand oplossingen voor bedenken en ontwikkelen. Of in ieder geval koppelingen mogelijk maken waar anderen van buiten op aan kunnen sluiten.
4. Het is ontzettend belangrijk dat alle betrokken stakeholders worden meegenomen in een dergelijk traject. Het moet voor hen geen extra administratie opleveren en passen binnen bestaande processen. Dus: niet voor mensen denken, maar met mensen denken.
5. Je wilt niet dat een dergelijk initiatief een eigen verdienmodel nodig heeft. Het is belangrijk om de vraag te stellen wat we verstaan onder een digitale publieke infrastructuur.
6. Het sowieso de vraag is waar dit geborgd moet worden.

Hoewel ik nog zit te kauwen op deze casus, leek mij het een goed moment om deze wel nu al te delen. En denk ik intussen na hoe je ook als overheid meer kunt faciliteren met de borging van publieke waarden en democratische legitimiteit en intussen anderen kunt empoweren om zich zelf te organiseren. Want de tijd dat top-down organiseren de enige en beste optie was, is intussen echt wel een paar jaar voorbij. En daar moeten organisaties en instituties, dus ook VWS en het RIVM, maar aan wennen.

Voor de fiscus is een flexkracht van Temper voorlopig een zzp’er

Hoewel de Arbeidsinspectie in een uitgelekt rapport (het rapport is alleen meerdere malen uitgelekt, maar bij mijn weten nog nooit officieel gepubliceerd) de conclusie trekt dat Temper een uitzendbureau is,  maakte to-business freelance bemiddelingsplatform Temper afgelopen week bekend dat de Belastingdienst met het verlengen van de modelovereenkomst daar tot het nieuwe jaar niet in mee gaat. En zijn de werkenden die via Temper klussen vinden gewoon ZZP’er.

Je hoeft niet veel fantasie te hebben dat ze bij FNV ‘not amused’ waren over dit bericht. Ik moest er stiekum wel om lachen. Waarom? Omdat deze casus laat zien hoe groot de onduidelijkheid is over de verschillende classificaties in de arbeidsmarkt dat ze het bij de verschillende ministeries eigenlijk ook niet echt meer weten. Er wordt nu gesproken of de bewijslast dan maar moet worden omgedraaid (medewerker, tenzij), maar dat is natuurlijk ook een puur zwaktebod: de onduidelijkheid blijft. En duidelijkheid: daar is intussen iedereen wel aan toe. De actie van Temper met de Belastingdienst is slim ingezet, maar ook de FNV speelt met het lekken van het rapport van de Arbeidsinspectie ook een eigen spel.

De houding vanuit FNV is niet heel verrassend: zij hebben het (terechte) gevoel dat zij de enige zijn die zich over de arbeidsmarkt durft uit te spreken. FNV liet zich meerdere malen ontvallen dat zij het vreemd vonden dat juist zij nu de uitzendsector aan het promoten zijn. (ok, misschien nu even niet ;-)). De reactie vanuit Temper is daarentegen ook niet verrassend: zij hebben logischerwijs geen zin om de rekening te betalen van onduidelijke regelgeving en hebben een heel andere arbeidsmarkt in gedachte.

De onduidelijkheid zal intussen nog wel een flinke tijd voortduren. Intussen shopt iedereen selectief uit het rapport van Borstlap en is de broodnodige hervorming van de arbeidsmarkt waar zowel de waarden van FNV als van Temper (want die liggen dichterbij elkaar dan je zou denken) tot hun recht komen nog ver, ver weg.

Amazon’s New ‘AmaZen’ Program Will Show Warehouse Workers Meditation Videos

Hoe zorg je als techbedrijf dat ongelukkige magazijnmedewerkers weer gelukkig en rustig worden? Via technologie. Een ‘mooi’ voorbeeld hoe veel techbedrijven alle problemen denken te lossen via…. technologie. Je zou natuurlijk ook naar de kern van het probleem kunnen kijken hoe het uberhaupt komt dat die mensen zo ongelukkig zijn…

Ook gelezen

• ‘Als maaltijdbezorgers in een pandemie geen geld verdienen, wanneer dan wel?’
• ‘A slap in the face’: California Uber and Lyft drivers criticize pay cuts under Prop 22
• ‘Just Eat Takeaway overtreedt databeschermingswet AVG’ – Just Eat Takeaway overtreedt volgens Duitse toezichthouder de privacywetgeving voor werknemers en zou een hoge boete moeten krijgen.
• Deelplatform Horsify haalt paarden uit het (online) Wilde Westen
• ‘Uber Was Supposed To Be Our Public Transit’ – Innisfil, Ontario, decided to partially subsidize ride-hailing trips rather than pay for a public bus system. It worked so well that now they have to raise fares and cap rides.
• Amazon’s relentless pace is injuring warehouse workers and violating the law, Washington state regulator says
• Booking paste bonusregels aan voor miljoenenbeloning top. – In crisisjaar 2020 nam Booking ruim 100 miljoen euro aan overheidssteun aan. De beloning voor de top: 28 miljoen euro.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Afgelopen week druk geweest met het afronden van de eerste concept versie van mijn rapport over portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers. Ik werk altijd goed met deadlines: onder druk wordt alles vloeibaar zal ik maar zeggen. Over een dikke maand komt het rapport uit.

Tussendoor nog colleges verzorgd voor groepen van Nyenrode en Universiteit Twente, een bijdrage geleverd aan een jubileum talkshow van Funda met Eva Jinek en twee  live radio optredens mogen doen: BNR en Radio 1. Waar ik bij Radio 1 direct vanaf de camping op de fiets naar de studio fietste. Gelukkig hadden ze gewaarschuwd dat er webcams hingen en had ik tussen mijn klamme camping kleren nog iets toonbaars kunnen vinden ;-). Bij BNR ging ik 30 minuten in gesprek over de rol van Apple als poortwachter en privacy ‘beschermer’. Een aanrader om terug te luisteren. Al zeg ik het zelf.

Volgende week maandag geen nieuwsbrief ivm pinksteren. Het gaat regenen, dus leek het ons een goed idee om nog een weekend te gaan kamperen 😉 Fijne week!

Overheid dwingt burger in de richting van Google en Apple

“Alleen klanten van de twee Amerikaanse techbedrijven kunnen overheidsapps downloaden en veilig inloggen via DigiD. De app voor het coronapaspoort is straks ook exclusief beschikbaar in de winkels van Google en Apple.”

Goed stuk in het FD over hoe de/een overheid haar burgers dwingt om lid te worden van Google of Apple om gebruik te kunnen maken van overheidsdiensten. Het verweer is dat veel mensen dit al gebruiken, dus dit de makkelijkste weg is. Dat is natuurlijk een niet acceptabel en te makkelijk antwoord. De alternatieven zijn er en de groei hiervan is natuurlijk een kip/ei verhaal. En juist een overheid zou een aanjager kunnen zijn om een Nederlands of Europees privacy vriendelijk alternatief te promoten. Wat wanneer we besluiten dat alle digitale diensten die met publiek geld zijn gefinancierd altijd evenveel commerciële als open technologieën aan moet bieden aan de gebruiker? En hierin niet gaan voor de weg van de minste weerstand? Ik weet zeker dat we dan met een jaar of 5 volwassen alternatieven hebben met genoeg schaal. En dat businessmodel? Zie het als een stuk publieke infrastructuur. Daar valt overigens prima geld mee te verdienen, maar niet met de rendementen waar een Venture Capital investeerder op zit te wachten. En daar is natuurlijk helemaal niets mis mee.

p.s. check ook deze podcast aflevering van Tegenlicht-maker Roland Duong over zijn strijd om de ‘whatsapp buurtpreventie’ borden, waar gemeenten gratis reclame maken voor whatsapp, te verwijderen. Met succes.

Just Eat Takeaway launches grocery delivery in Germany | Reuters

De ontwikkeling van de maaltijdbezorgmarkt blijft interessant om te volgen. Veel platformen experimenteren met het verkopen en bezorgen van andere goederen dan eten. Het enige platform dat altijd duidelijk aangaf hier geen brood in te zien is TakeAway. In de investor calls kwomt deze vraag stelselmatig terug en het antwoord van CEO Jitse Groen was altijd: misschien is het interessant en misschien is het mogelijk om dit zonder verlies te kunnen uitvoeren, maar het risico is groot en we kunnen nog veel groeien binnen onze huidige markten. Oftewel: past niet binnen de focus en het is natuurlijk ook de vraag wat de unieke toegevoegde waarde van een TakeAway is ten opzichte van andere partijen in de markt.

Afgelopen week kwam daar verandering in met het verschijnen van een persbericht (PDF) van Lieferando, de Duitse tak vanTakeAway met (naar eigen zegge) meer dan 10.000 bezorgers, 12 miljoen klanten en actief in 50 steden. Hierin is bekend gemaakt dat je vanaf binnenkort in Duitsland (en misschien ook in Nederland en de UK) ‘almost everything related to food and select supermarket articles’ kunt bestellen in de ‘super app’ van Lieferando. Een opmerkelijke en op het eerste gezicht onlogische keuze. Immers: de marges zijn klein en de concurrentie in dit segment is groot. NRC berichtte vorige week dat er wereldwijd al meer dan 14 miljard is geïnvesteerd in ‘flitsbezorging’ van boodschappen. En waar Groen met maaltijdbezorging al in een competitieve markt zit waar veel geld wordt verbrand zou je zeggen dat het instappen in nog een soortgelijke markt niet de meest logische keuze is. Je kunt een euro immers maar één keer verbranden, uhm, uitgeven 😉

De grote vraag is dan ook: waarom? Dat antwoord kwam al snel na een reactie van mij op een Tweet van Groen. Het antwoord: hij kan niet anders. Concurrent Delivery Hero betreedt na de zomer onder de naam Foodpanda wederom de Duitse markt wvoor een bezorgservice van eten én boodschappen. Wederom, omdat Delivery Hero in 2018 nog de maaltijdbezorgbusiness in Duitsland aan TakeAway verkocht. Wat ze blijkbaar (ook niet juridisch) weerhoud om de strijd nogmaals aan te gaan met TakeAway.

In het persbericht van Delivero Hero staat een interessant fragment. “Delivery Hero will be opening its own Dmarts with the goal to deliver groceries and convenience items in as fast as 7 minutes. The Group also plans to launch cloud kitchens and restaurant concepts.”

Waar TakeAway dus boodschappen binnen 20-30 minuten van bestaande verkopers gaat bezorgen, heeft Delivery Hero met Foodpanda de ambitie om een netwerk te bouwen van eigenlokale winkels / distributiepunten om vanuit daar te bezorgen. En daarnaast ook de ambitie om eigen virtuele restaurant merken te lanceren en te bereiden in eigen productiekeukens. Hiermee is op lange termijn het businessmodel van Foodpanda vele malen interessanter, al zijn er natuurlijk genoeg kostbare en risicovolle hobbels te nemen.

Heel benieuwd ben ik dan ook of TakeAway zelf ook plannen heeft voor deze ghost- of darkkitchens en eigen winkels. Of misschien daar een combi van. Omdat de marge op het verkopen van boodschappen al klein is, laat staan het verkopen van andermans boodschappen. Daarnaast zijn de kosten van het laten ophalen bij een andere winkel ipv het eigen magazijn als vertrekpunt ook vele male hoger.

Wat sowieso opvalt is dat het voor TakeAway, dat echt een eerste generatie platform is, even leek dat de markten waar zij marktleider waren veilig waren. En het enige dat zij hoefden te doen was meer marge uit deze markten halen en in andere landen marktaandeel vergroten. En nu lijkt het alsof ook alle markten waar zij een marktleiderschap hebben ter discussie staan. Dat wordt een interessant schaakspel. Want waar Groen op social media alle vertrouwen uitstraalt (dit terwijl TakeAway verder een ontzettend gesloten bedrijf is), zijn er ook voor hem nog genoeg onzekerheden.

En waar gaat dit heen? Ik heb natuurlijk geen glazen bol (anders was ik al lang gaan investeren…), maar het ziet er naar uit dat puur een marketplace (alleen verkoop, geen bezorging) gezien de concurrentie geen optie meer is. Het ‘makkelijk’ geld verdienen is dus verleden tijd. Ik verwacht dat dit type platformen steeds meer producten (eten en goederen) vanuit eigen magazijnen en keukens gaan leveren. Daar zit een veel betere marge op en je hebt grip op de kwaliteit, proces en customer journey (klantreis/ervaring). Of MKB (vooral K) bedrijven hiervan gaan profiteren is nog maar de vraag. In theorie zou je met een dergelijke dienstverlening en ‘super app’ een gehele winkelstraat kunnen digitaliseren, maar ik denk dat de ondernemers en investeerders toch kiezen voor de ‘weg van de minste weerstand’ en dat dit op termijn negatief zal uitpakken voor de bestaande ondernemingen. Nog genoeg vragen, ik blijf het volgen…

Facebook dreigt iPhone-gebruikers: ‘Zonder je data geen gratis app’ | Het Parool

In de nieuwe IOS versie wordt iPhone gebruikers gevraagd of ze nog langer gevolgd willen worden. Naar verwachting zal de overgrote meerderheid van de gebruikers ‘nee’ zeggen. Dat maakt veel techbedrijven zenuwachtig. Bij BNR Digitaal hadden we hier een mooi gesprek over. Platformen als Facebook en Instagram smeken bij gebruikers om toch alsjeblieft ‘ja’ aan te klikken. Het enige probleem: het lukt ze niet om met goede argumenten te komen. Simpelweg omdat deze er niet (voldoende) zijn. Dan maar betalen voor Facebook en Whatsapp? Ik verwacht het niet. Al zou ik best een paar euro per maand over hebben voor een dienst die mijn privacy wel waardeert.

SeniorWeb bedankt vrijwilligers voor hun inzet op online vrijwilligersdag | SeniorWeb

Waar veel aandacht gaat naar nieuwe, hippe platform startups wordt vaak vergeten dat er ook veel minder opvallende platformen zijn die al jarenlang succesvol opereren. SeniorWeb is daar eentje van. Een platform dat vrijwilligers met senioren met ICT vragen verbindt. Ik verwacht niet heel erg vertrokken vanuit een platform gedachte, maar wel met steeds meer platform kenmerken. Ik denk er aan om een podcast serie te starten (heb natuurlijk nog niet genoeg te doen ;-)) en dan zou dit platform een van de eerste zijn om eens mee in gesprek te gaan.

Een paar cijfers:

• In 1996 opgericht
• 150.000 leden
• 3.000 vrijwilligers
• 17.000.000 bezoeken van de website per maand
• 425 leslocaties in Nederland
• 70.000 hulpvragen worden jaarlijks afgehandeld: online, telefonisch of aan huis.

Een mooi voorbeeld.

U.S. Labor Secretary supports classifying gig workers as employees

En weer ontwikkelingen in het vraagstuk of maaltijdbezorgers die via een app hun klussen scoren nu werknemer zijn of niet. Spanje verplicht bezorgplatformen de maaltijdkoeriers in dienst te nemen en ook in de VS zijn weer ontwikkelingen. Het is ook wel grappig dat veel platformen voorheen aangaven dat de keuze om te gaan voor het freelance model niets te maken heeft met kosten. De beurs denkt hier anders over: “Shares of Uber fell as much as 8 percent while Lyft dived as much as 12 percent. Doordash fell nearly 9 percent and Grubhub was down 3.3 percent.”.

Nu in Spanje de switch wordt gemaakt is het ontzettend interessant en belangrijk om te kijken wat de effecten zijn op:

• het aantal mensen dat toegang heeft tot werk;
• wie toegang heeft tot dit werk;
• de verdiensten;
• de voorwaarden;
• de flexibiliteit;
• de tevredenheid;
• en ga zo nog maar even door.

Dit omdat het geen garantie is dat de voorwaarden er beter op worden. Dit ook omdat veel platformen zullen besluiten via tussenpartijen (uitzenders en subcontractors) te gaan werken.

Toevallig kreeg ik bij het schrijven van dit stuk een blog met wat eerste inzichten toegestuurd. Het is een Spaans stuk, maar Google Translate hielp een hoop. Niet verrassend blijkt uit het stuk dat de platformen opperen dat deze wet Spanje als start-up land een slechte dienst bewijst. Niet verrassend en van dat soort uitspraken moet je niet van onder de indruk zijn. Maar wat gaat de koerier verdienen?

“A salary of 1,180 euros gross (barely 1,000 euros net) through a subcontractor or Temporary Work Company, with 40-hour days a week, a single day off, using his personal vehicle and with renewable employment contracts every fifteen days . These are some of the first labor proposals that some workers of home delivery platforms are receiving after the approval of the so-called ‘rider law’ by the Council of Ministers.”

Vanuit de app kregen bezorgers de mogelijkheid om met één klik op de knop de contact data te delen met een
van de subcontractor partijen. Het uurloon is 7,40 per uur (+ 7 cent per kilometer) en je gebruikt een eigen motorfiets of auto.

Het is dus de vraag of deze verandering echt iets oplevert voor de koeriers, of dat het vooral goed is voor de gemoedsrust van vakbonden en beleidsmakers dat er weer een vakje afgevinkt kan worden en het groter gesprek over de hervorming van de arbeidsmarkt niet gevoerd hoeft te worden. Want dat is en blijft mijn grootste angst en kritiekpunt: dat er voorbij de wensen van de werkenden wordt gekeken en tegen schijnzelfstandigheid wordt gevochten, terwijl er campagne wordt gevoerd voor schijnzekerheid.

Ook gelezen

• Inside the Decision on Trump’s Facebook Fate (podcast)
• Is Apple’s Privacy Push Facebook’s Existential Threat? (podcast)
• Apple is Holding Back the Creator Economy: What happens when a product company tries to run a platform?
• ‘More than a job’: the meal delivery co-ops making the gig economy fairer
• Laten we voor radicale ideeën eens naar de Zweden kijken
• Restaurant Staff Shortages Pique Appetite For Automation
• Aanbieder digitale samenvattingen van studieboeken haalt €43 mln op

In de media

Apple speelt bad guy én good guy | BNR Nieuwsradio

“Facebook schreeuwt moord en brand, omdat iPhone-gebruikers nu gemakkelijk kunnen aangeven dat hun data niet gebruikt mag worden. En Apple lijkt zelf de gebeten hond, in de juridische strijd met Fortnite-maker Epic Games, waarbij sappige geheimen van allerlei techgiganten op tafel zijn gelegd.”

Afgelopen week mocht ik bij BNR Digitaal 30 minuten lang in gesprek gaan over deze vraagstukken. Erg leuk om te doen!

Kappertjes vergeten? Flitsbezorging is al onderweg – Nieuwsweekend – NPO Radio 1

Vanaf mijn vakantieadres (lees: camping) sprong ik afgelopen zaterdag ochtend op de fiets naar Hilversum om in het programma Nieuwsweekend in gesprek te gaan over flitsbezorging apps / platformen als Gorillas. Een mooie start van de dag.

Verkopen via Amazon of bol.com? ‘Let op addertjes onder het gras’ |  NU.nl

Een interview dat al even geleden werd gepubliceerd, maar afgelopen week gezien de ontwikkelingen weer op de voorpagina van Nu.nl stond .

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Voor je ligt/staat de 250ste editie van deze nieuwsbrief. Een mijlpaal. Bizar om te bedenken dat ik al 250 zondagavonden (dat is met vakanties meegeteld ruim 5 jaar!) heb besteed aan het maken van een nieuwsbrief. En met veel plezier: het dwingt mij tot lezen en nadenken en helpt in het duiden van het debat. Intussen heeft de nieuwsbrief ruim 1.000 abonnees en wordt de nieuwsbrief veelvuldig geopend en doorgestuurd. Hoewel ik altijd wel reacties ontvang ben ik voor deze editie benieuwd hoe jij deze nieuwsbrief leest, wat je er uit haalt en wat je gedachten zijn. Deel deze door op de reply knop te drukken van deze mail.

Afgelopen twee weken kwam er weer genoeg platform nieuws voorbij. In deze editie heb ik weer een aantal artikelen uitgezocht en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

Fortnite-maker tegenover Apple in rechtszaal over machtsmisbruik in App Store | NOS

Ik schreef eerder over deze rechtszaak van Epic Games (een spelletjes maker) en Apple (met de Apple Appstore). Epic is van mening dat Apple zijn macht misbruikt en enerzijds te hoge prijzen rekent voor de dienstverlening (tot 30 procent) en anderzijds een concurrentievoordeel heeft met eigen concurrerende apps binnen de eigen appstore. Niet alleen heeft Apple daarmee een prijsvoordeel (het hoeft niet de 30 procent af te dragen), maar ook het voordeel van toegang tot data (ook van concurrenten) en het voortrekken van eigen apps in de store.

Deze zaak laat twee belangrijke discussies in de platformeconomie zien. Over de positie en macht van de poortwachter (alleen via de Apple Appstore kun je jouw app op een iPhone of iPad krijgen) en over het duivelse dilemma van de marktmeester die op het eigen platform ook aanbieder is. En daarmee een dubbele pet op heeft wat vragen is om oneerlijke concurrentie en in het meest positieve geval wantrouwen en onduidelijkheid.

Het is altijd interessant om te kijken waar in het verleden vergelijkbare zaken hebben gespeeld. Zo hebben supermarkten in mindere mate met huismerken een vergelijkbaar dilemma van (super)marktmeester en aanbieder (van huismerken) in de eigen schappen. Je kunt dit zeker niet 1-op-1 vergelijken met de platform case, maar je kunt er wel veel van leren.

Over de hoogte van de vergoeding van de poortwachter kreeg ik via Twitter een interessante case doorgestuurd waar winkeliers ontevreden waren over de hoogte van de kosten van betalingen die klanten met hun creditcard doen. “Een klant die met de creditcard betaalt, kost de winkelier wel 40 keer meer dan een klant die pint.” Ik ben niet al te diep in de case gedoken, maar voor zover ik het kan overzien heeft MasterCard toegezegd de tarieven te verlagen, is er een ‘Monitoring Trustee’ aangewezen om te controleren of MasterCard zich aan de afspraken zou houden en heeft de ACM geconcludeerd dat dit het geval was. Dit ondersteund door nieuwe wetgeving die al in de maak was. En als ik dan toch linkjes aan het delen ben, dit paper geeft ook interessante inzichten: “Multilateral Interchange Fees – Competition and regulation in light of recent legislative developments”.

Als laatst: wanneer het conflict over de commissie uiteindelijk is opgelost (dat gaat nog wel even duren, wees gerust), dan is het natuurlijk wel de (grote) vraag waar dat voordeel naartoe gaat. Draagt het bij aan de winstmarge van in dit geval Epic, of zien de consumenten dit ook echt terug in de prijzen die zij voor de software en abonnementen moeten betalen. Ook een niet onbelangrijke vraag…

“We Are Devastated”: Instacart Is Deactivating Workers and They Don’t Know Why

Het wordt langzaam maar zeker duidelijk wat de grote platform vraagstukken zijn van de komende jaren. In het vorige artikel ging het over de rol van een (meta)platform als poortwachter en het vraagstuk van de dubbelrol van marktmeester en aanbieder op een zelfde marktplaats. De volgende die in dit stuk centraal staat gaat over transparantie en accountability van (semi) automatische besluitvormingsprocessen. Het kijkje onder de motorkap van de technologie, aangestuurd door een private regulator, om te controleren of de juiste dingen gebeuren en om weerbaar te zijn wanneer er iets mis gaat.

Dit artikel gaat over Instacart: een platform waar je boodschappen bij winkels via de Instacart app kunt bestellen en ‘gig workers’ deze boodschappen voor jou ophalen. Volgens het artikel werken momenteel een half miljoen (500.000!) platformwerkers via het platform. Het platform denkt dit jaar naar de beurs te gaan met een waardering van 39 miljard dollar en was een van de platformen achter de lobby voor de ‘Proposition 22‘ wet in California eind vorig jaar.

In dit artikel komen verschillende platformwerkers aan het woord die zonder duidelijke opgaaf van reden van het platform af worden gegooid: gedeactiveerd. Wanneer zij verhaal halen, krijgen zij weinig duidelijkheid. Een voorbeeld: “It’s been two weeks since I’ve been deactivated, and I’ve lost a lot of income, and I’ve reached out more than 20 times now. No one has told me what documentation they’re asking me to send. The other problem is they’re working exclusively through email. There needs to be a way to talk to an actual person.”

Uit het artikel wordt duidelijk dat de bewijslast bij de platformwerker en niet bij het platform ligt. Je wordt gedeactiveerd, verliest je inkomstenbron en daarna verzand je in een moeras van onduidelijke processen en lukt het niet om een mens aan de lijn te krijgen die het probleem op kan lossen. Als we het dan toch hebben over een wensenlijstje voor regelgeving en/of afspraken, dan is het natuurlijk noodzakelijk dat dit soort platformen processen uitlegbaar maakt op de website en daar ook verantwoordelijk voor kan worden gehouden. Daarnaast is de strategie van ‘schuldig, tenzij’ natuurlijk verwerpelijk, laten we dat dan ook gelijk omdraaien. Je werkt immers met mensen, niet met robots.

Crowd Economy in smart villages – how does it works?

Vaak wordt bij platformen direct aan een digitale oplossing gedacht. Dit terwijl in veel gevallen een platform ‘slechts’ een digitale laag is over een bestaand proces. En daarmee een middel, nooit een doel. De afgelopen jaren maakte ik, tot maart vorig jaar, veel reizen voor interviews en presentaties: van 2012 – 2020 zo’n 60 reizen naar 16 landen. En dan kom je nog wel eens op onverwachte plekken terecht. In 2015 mocht ik spreken en interviewen op de “Crowdsourcingweek Arctic Circle”. Het congres werd gehouden in Vuollerim: een klein mini dorpje vlak naast de poolcirkel. Omdat het dorpje enkele maanden per jaar door sneeuw van de buitenwereld was afgesloten, waren zij gewend om alles wat moest gebeuren met het dorpje op te pakken. Het was een ware ‘offline crowdsourcing community’. En nog steeds zijn zij aan het verkennen hoe zij, ook met behulp van digitale tools, het ‘samen’ van de gemeenschap kunnen versterken. Vorige week kwam dan ook dit bericht voorbij:

“Notes from Smart villages 2021-04-30 Sharings from some practical examples. In Vuollerim, Arctic Circle, Sweden you find this village with 800 inhabits and 7 crowd based companies.”

Leuk om te lezen. En te beseffen dat een platform een middel is die in veel omgevingen kan worden toegepast. In dit geval in een prachtige omgeving waar ik ook nog met sledehonden op pad mocht gaan en het noorderlicht heb mogen aanschouwen. Misschien later dit jaar, wanneer het reizen weer mag, maar weer eens een bezoekje brengen…

Koninklijke onderscheiding voor bedenker OV-fiets – OV-Magazine

Een van de mooiere en succesvolle platform cases in Nederland is natuurlijk die van de OV-fiets. En zoals meer goede ideeën ook hier geboren vanuit frustratie: “en fiets huren op het station was toen nog bureaucratisch, duur, ingewikkeld en tijdrovend. Je moest een formulier invullen, een kopie van je paspoort inleveren en 100 gulden borg betalen. Dat kostte algauw een kwartier. Ronald vond dat dat binnen 1 minuut moest kunnen. En het terugbrengen binnen 30 seconden, want dan moest je je trein halen. Ook moest de OV-fiets goedkoper zijn dan een busretourtje.”

In 2019 werden volgens dit artikel 5,2 miljoen ritjes met de OV fiets gemaakt. Deze case laat zien dat achter iedere verandering een gedreven ondernemer of ondernemend persoon zit die tegen de stroom en verwachtingen in doorzet en volhoudt. Het is dan ook meer dan terecht dat Ronald Haverman twee weken geleden een lintje ontving.

L1NDA en YoungOnes bieden oplossing voor personeelstekort horeca – Emerce

Platformen in de kluseconomie zullen in de toekomst steeds meer verweven worden in bestaande processen. Een aantal weken geleden deelde ik een bericht dat uitzendplatform NowJobs ging samenwerken met ontwikkelaar van planningtools Nostradamus. Lege gaten in de planning kunnen zo worden doorgeschoten naar het platform. Afgelopen week kwam het bericht voorbij dat freelanceplatform YoungOnes gaat samenwerken met L!NDA: ook een planningstool én een uitzendplatform. Ook een interessante combi. Ik ben vooral benieuwd wie de keuze gaat maken of een klus naar het uitzend- of freelanceplatform gaat en wat we nog meer van deze samenwerking kunnen leren.

Ook gelezen

• Onder de motorkap van de arbeidsmarkt gaat het er wild aan toe. Gelukkig maar
• Uber sees driver cost rising as U.S. economy recovers
• Facebook dreigt iPhone-gebruikers: ‘Zonder je data geen gratis app’
• Uber, Lyft have a California playbook to fight proposed U.S. rules on workers
• Hoe Uber met Nederlandse bv’s wereldwijd belastingen ontwijkt
• Amazon had sales income of €44bn in Europe in 2020 but paid no corporation tax

Tweet van de week

Ik heb intussen behoorlijk wat algemene voorwaarden van platformen doorgenomen (verder gaat het goed met mij, maak je geen zorgen ;-)) en het valt mij op hoe vaak bedrijven met algemene voorwaarden weg willen poetsen wat eigenlijk niet kan. In dat rijtje past ook onderstaande melding die ik op Twitter voorbij zag komen.

In de media

Gorillas: de grote disrupter of opportunistische passant? | FoodPersonality Magazine

Voor FoodPersonality werd ik geïnterviewd over ‘flitsbezorger’ Gorillas. Misschien zul je denken: alwéér Gorillas? Ja. Alweer Gorillas. Toch adviseer ik je het stuk te lezen: het is een uitgebreid stuk (3 pagina’s) met een goede analyse.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Afgelopen week veel tijd besteedt aan het schrijven van een nog te publiceren longread over het vraagstuk hoe een provincie zich moet verhouden t.o.v. de platformeconomie. Hier ook een mooi debat over gevoerd: weer veel van geleerd. Daarnaast ook flinke stappen gezet met het eindrapport van mijn onderzoek over portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers. Er komen dus binnenkort twee flink lange stukken aan. Deze week ga ik een weekje met mijn gezin kamperen, waardoor er volgende week maandag geen nieuwsbrief op je digitale deurmat zal vallen. Voor deze editie weer een aantal mooie stukken verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

Minimum Viable State: Building a Nomad Internet Country

Platformen en technologische innovaties dwingen bestaande spelers zich te herbezinnen over hun bestaansrecht. Zo had ik een aantal jaren geleden een discussie over de vraag: ‘wat is een bank?’. Destijds was een bank een financiële dienstverlener die via fysieke lokale kantoren het contact had met de klant. Maar wat als je de kantoren weghaalt, wat tegenwoordig de realiteit is. Wat blijft er over? Zo zijn er al banken die meer programmeurs in dienst hebben dan analisten. Eenzelfde discussie zou je bij Picnic kunnen stellen. Is het een supermarkt? Nee. Is het een logistieke dienstverlener? Ja. Is het eet techbedrijf? Ook. Dan de vraag wat Albert Heijn is. Albert Heijn zal nooit de snelheid en innovatekracht van een Picnic kunnen overnemen. Simpelweg omdat het te veel vanuit de gedachte dat het een supermarkt is denkt. En dat is een grote beperking.

Dan de vraag: wat is een land? Voorheen werd vooral gekeken naar de fysieke grenzen. Maar met een groeiend digitaal domein is die gedachte ook verouderd. In die gedachte is dit stuk zeker de moeite van het lezen waard. Dat begint met: “Governments are out of touch. The nation-state model is outdated. It’s time to create the global infrastructure for a borderless world.”

Een aantal interessante fragmenten:

An internet country: “Stanford lecturer Balaji S. Srinivasan argues that we’re ready to build the first countries on the internet. They’ll be cross-border, open source projects with economies built around remote work, civility towards others, and new culture to support their values.”

Building a new layar: “The world as it exists right now has three layers: the local, the national, and the international. Your immediate environment – the local – will always be important, but the nation-state is an increasingly irrelevant and unnecessary layer. Nation-states are expensive and corrupt, detached from their citizens, and incredibly inefficient. <….> The future emphasis will be on two layers: the hyperlocal and the global. So, the question is: What is the global layer needed to support a future where things happen globally and locally, and we want the most citizens possible to engage at both levels?

Wil je meer weten, lees dan zelf het hele stuk.

BlaBlaCar raises $115 million to build all-in-one travel app – TechCrunch

Het was het eerste Europese ‘Unicorn’ platform in de ‘sharing economy’: BlaBlaCar. Het platform komt zo af en toe voorbij in deze nieuwsbrief, omdat ik het interessant vindt om te volgen waar ze mee bezig zijn. BlaBlaCar laat goed zien hoe platformen smal beginnen en vanuit daar de dienstverlening naar gebruikers uitbreidt. Van carpoolen naar bussen naar een ‘alles in één’ app voor het boeken van mobiliteit.

Deze groei heeft overigens niet alleen te maken met de honger naar meer markt en geld. Het heeft ook te maken met het langetermijn bestaansrecht en een sterkere concurrentiepositie. Iedereen weet dat wanneer je niet alleen een mooie niche oplossing, maar ook een totaaloplossing voor je klant kunt zijn, zij ook trouwer aan jou zullen zijn.

Dit komt ook mooi naar voren in de investor call van TakeAway die ik vorige week hier deelde. TakeAway was voorheen puur een verkoop platform (marketplace) en is met de jaren steeds meer eigen bezorgers gaan toevoegen. In de call valt te horen dat bezorgen in eerste instantie vooral geld kostte en waarschijnlijk uiteindelijk wel kostendekkend en misschien winstgevend zal worden. Waarom dan die moeite? Door ook bezorging toe te voegen kan het platform ook eten leveren van restaurants die traditioneel niet deelnamen aan de marketplace van TakeAway, aangezien zij geen bezorging hebben. Het kan een totaaloplossing bieden voor als je honger hebt en iets wilt laten bezorgen. Dat zal resulteren in meer bestellingen per klant. Daarnaast is er een grote kans dat wanneer een klant bij TakeAway de maaltijd niet kan bestellen deze overstapt naar een concurrent en TakeAway deze klant kwijt is. Het gaat volgens Jitse Groen in deze call dan ook niet alleen om die ene misgelopen transactie, maar om de zeg 15 transacties die het platform misloopt door deze ene misgelopen transactie. Dan is de investering in eigen bezorgers opeens heel logisch. (los even van de branding en zichtbaarheid op straat)

Crowdfundactie ‘kinderen Ruinerwold’ groot succes: meer dan 4 ton opgehaald | NU.nl

De afgelopen weken de documentaire serie ‘kinderen van Ruinerwold’ bekeken. Een prachtig gedocumenteerd en super heftig verhaal. Deze week kwam dit bericht voorbij: mensen die de kinderen uit het gezin willen steunen hebben via crowdfunding 4 ton opgehaald. Het geld zal, vanuit een aparte stichting, worden gebruik voor “studie, jobcoaching, tandartskosten, rijlessen, juridische kosten, huisvesting of bijvoorbeeld de inrichting van een nieuwe woning.”

Hoewel er rondom crowdfunding in de media voornamelijk aandacht is rondom lening crowdfunding, blijft donatie crowdfunding mij fascineren. Het is een van de mooiste en puurste vormen van platformeconomie waar drempels en transactiekosten worden verlaagd en individuen worden empowered om goed te doen. Zo was de spelletjeswinkel van een buurman in de problemen door de lockdown en legden 380 donateurs in no-time ruim 10.000euro neer om de winkel van de ondergang te redden.

Wat mij vooral opvalt is dat het bij deze nagenoeg niet gereguleerde en gecontroleerde vorm van crowdfunding maar zelden mis gaat. Misschien is het dan toch waar dat de meeste mensen deugen 😉 Wat je misschien niet weet is dat mijn platformeconomie interesse is gestart vanuit interesse in – en ervaring met – crowdfunding. Ik heb zelf 4 eigen campagnes gedaan en in honderden campagnes bijgedragen / geïnvesteerd. En schreef hier de (praktisch ingestoken) boeken ‘Crowdfunding de hype voorbij‘ en ‘Crowdfunding voor Dummies‘ over. Mijn interesse kwam overigens niet vanuit een succesvolle, maar vanuit een niet succesvolle campagne die mij uiteindelijk een ton heeft gekost. Leergeld zal ik maar zeggen. In het stuk ‘Op je bek gaan: dit leerde ik van mijn mislukte crowdfunding-campagne‘ deel ik mijn ervaringen en lessons learned.

Zijn ‘spookkeukens’ bedreiging of gouden kans voor de horeca? |  NU.nl

“Geen zitplaatsen, geen gastvrouw, geen obers. In zogenoemde cloud, dark, ghost en shared kitchens wordt louter en alleen voor thuisbezorging gekookt. Een ontwikkeling die niet meer te stoppen is, zeggen twee deskundigen tegen NU.nl.”

Er wordt regelmatig geschreven over spookkeukens, de letterlijke vertaling van het Engelse ‘ghost kitchens’. In dit artikel wordt gesproken over ‘cloud, dark, ghost en shared kitchens’. Ik zou eerder spreken over virtuele restaurant merken: restaurants met geen fysieke locatie waar het merk alleen online van bestaat. Het is dan dus ook geen restaurant, maar een productie keuken. In mijn boek Platformrevolutie schrijf ik er ook over. In dit stil op nu.nl een aantal leuke inzichten uit Nederland en België.

Dan de vraag: zijn deze virtuele restaurants een bedreiging of gouden kans voor de horeca? Het enige antwoord dat ik kan geven is: it depends. Dit omdat dit soort restaurants in verschillende vormen kunnen verschijnen. En de ene vorm een grotere bedreiging is voor de horeca dan de ander.

De variabelen:

1. Een virtueel restaurant vanuit een bestaand restaurant. Ook wel ‘satelliet keukens’ genoemd. Een bestaand restaurant opent op andere locaties een productiekeuken om vanuit daar ook bezorging te kunnen organiseren. In dit geval is dit een kans voor bestaande horeca ondernemers;
2. Een virtueel restaurant zonder ‘echte’ restaurant locatie. Een geheel nieuw merk dus, uitgevoerd vanuit een productie keuken. Misschien is dit concurrentie voor bestaande horeca, maar deze nieuwe vorm van horeca zal wel de taart groter maken en een nieuw type horeca ondernemers aantrekken;
3. Een virtueel restaurant vanuit een platform opgezet. In het stuk ‘Covid 19 – a deep dive into food delivery platforms‘ gaat Sangeet Paul Choudary hier op in. Hij omschrijft 3 stappen die een platform neemt: 1) Aggregate consumer demand and delivery logistics as a delivery platform, 2) Partner with restaurants, build network effects, and learn from market-wide data to identify popular dishes, ordering patterns etc. 3) Create a dark kitchen based on this data and optimise cooking operations around demand patterns. In dit voorbeeld leren de platformen op rekening van de restaurants om vervolgens zelf eigen virtuele restaurantmerken te lanceren. Wat een regelrechte bedreiging is voor de horeca. Deze stap valt ook onder de discussie van of platformen zowel marktmeester als aanbieder mogen zijn op een zelfde platform.

Dit blijft een interessante ontwikkeling om in de gaten te houden.

Apple leads the next chapter of podcasting with Apple Podcasts Subscriptions – Apple

Nu het luisteren naar podcasts de laatste jaren steeds populairder aan het worden is, zijn er ook steeds meer partijen die hier serieus geld mee willen verdienen. In het begin zag ik dat contentmakers redelijk platform onafhankelijk opereerden: een aflevering werd op verschillende platformen gedeeld. In dit bericht een aankondiging van Apple dat zij hun podcast platform gaan verbeteren en ook abonnementen gaan faciliteren voor podcastmakers. Zo kun je laagdrempelig en zonder investering geld gaan verdienen met jouw podcast.

Dat klinkt mooi, maar er zijn ook een aantal voorwaarden waar je voor op moet passen. Op het moment dat je van 1 platform afhankelijk wordt, ben je ook kwetsbaar. Het platform kan eenzijdig voorwaarden aanpassen. Het is dan slikken of stikken: je hebt het platform nu eenmaal nodig om jouw publiek te bereiken.

Daarnaast is het de vraag of het gemak dat in dit geval het Apple platform jou biedt opweegt tegen de kosten die het in rekening brengt. Zo rekent Apple een fee van 30 procent + belastingen. Wanneer een luisteraar een jaar is geabonneerd op jouw podcast, zakt dit percentage naar 15 procent + belastingen. Opmerkelijk is ook de zin “Your other podcast revenue — including any ads — will stay 100% yours.”. Wanneer je dus zelf geld verdient door in jouw podcast een reclame te laten horen, dan wordt hier geen commissie op ingehouden. Het probleem is alleen: je het geen idee of dit over een aantal jaren nog steeds zo is.

Voor een Nederlandstalige podcast is het afzetgebied relatief beperkt. Het is dan ook de vraag in hoeverre de diensten van zo’n internationaal platform voor jou echt relevant zijn. Uiteindelijk is het voor een contentmaker belangrijk om het contact met het publiek zelf in de hand te houden. Net als ik doe via deze nieuwsbrief. Er zijn vervolgens genoeg tools die je kunt
gebruiken om abonnees te betrekken en te laten betalen voor een abonnement. Zoals in Nederland via Vriendenvandeshow en Petje.af, de Nederlandse versie van Patreon. Misschien is de drempel voor een abonnee iets hoger om aan te sluiten dan via een druk op de knop in de Apple Podcast app, maar je behoudt wel jouw onafhankelijkheid.

Lang verhaal kort: als een distributieplatform ook jouw klantcontact in handen wil krijgen, dan moet je oppassen. Het is altijd verstandig om deze gescheiden te houden. En waar mogelijk zelf de regie op jouw klantcontact en -gegevens te behouden.

Ook gelezen

• EU cities contemplate life with less Airbnb – Airbnb-packed hotspots don’t want things to continue as before.
• Twitter Catches Fake Amazon Workers Sharing Anti-Union Propaganda
• Boze maaltijdbezorgers in Israël zijn in conflict met Just Eat Takeaway om vakbondsvorming
• Europa komt als eerste ter wereld met regels voor kunstmatige intelligentie. ‘Dit wordt een feest voor juristen’
• Interne mail toont hoe Facebook veiligheidsproblemen wil ‘normaliseren’
• Apple wil mogelijk meer advertenties plaatsen in App Store
• Uber announces $250 million stimulus to bring back drivers
• How big tech got so big: Hundreds of acquisitions
• IT’ers vanuit Afrika inhuren voor klussen in Europa en de VS: ‘Dit is veel leuker en levert professionals uit Afrika meer op’

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Vorige week druk bezig geweest met twee presentaties en een eindstuk van een verkenning over de rol van de provincie in de platformeconomie. Voor deze editie weer een aantal mooie artikelen verzameld en daarnaast een aantal publicaties gedeeld waar ik bij betrokken was. Zo werd ik vorige week twee keer als expert aangehaald in artikelen in De Volkskrant over Amazon en Gorillas, mocht ik digitaal aanschuiven bij De Nieuws BV op NPO Radio1 en  NPO2 en publiceerde ZiPconomy een mooie blog over de ABU bijeenkomst waar ik vorige week over berichtte. Genoeg leesvoer voor deze week dus 😉 Mooie dag!

7 miljoen voor online expediteur Shypple, dat dit jaar 60 miljoen omzet wil maken – MT/Sprout

Veel berichtgeving en discussies gaan over platformen in de to-consumer sector, terwijl juist ook in de to-business markten platformen een grote impact hebben en kunnen hebben. Er zijn 3 kenmerken van markten waar platformen extra waarde kunnen toevoegen:

1. hoge mate van informatieasymmetrie;
2. complexe processen;
3. ingewikkelde regelgeving.

In de logistiek kun je over het algemeen alledrie de vakjes aanvinken. Een mooi voorbeeld van een b2b platform is Shypple: een online expediteursplatform. Klanten zijn niet meer afhankelijk van intransparante expediteurs en ingewikkelde processen, maar kunnen eenvoudig via het platform zelf boeken en monitoren.

Daarnaast biedt een platform en de data en schaal die het heeft de kans om de dienstverlening uit te breiden en daarmee de klant nog meer te ontzorgen. Uit het artikel van Sprout:

“We zijn nu een supply chain management-platform geworden. Naast het boeken van een vracht, helpen we bijvoorbeeld ook bij de financiering van een vracht. Zo kun je een vracht eerder betalen, om liquiditeitsproblemen te voorkomen.’ Daarnaast biedt Shypple klanten een ruimere inzicht in de data. ‘We analyseren bijvoorbeeld wat er precies in de containers zit, hoever de fabriek is met het productieproces en wanneer je je vracht kunt verwachten.”

Hiermee kunnen zij een veel beter verhaal verkopen dat traditionele niet-platform spelers. Dit zal zich ook doorvertalen in de loyaliteit van de klant, die je ook kunt omschrijven als lock-in. Wat in principe natuurlijk niet negatief hoeft te zijn. Een mooie casus van Nederlandse bodem.

YoungCapital schudt uitzendmarkt op met digitaal zelfbedieningsplatform

De laatste tijd komen er veel to-business uitzendplatformen bij: YoungCapital Direct. Deze week werd officieel bekend dat ook YoungCapital met een eigen uitzendplatform op de markt komt. Een interessante, maar ook gewaagde stap. De uitzender lanceerde enkele jaren geleden freelanceplatform YoungOnes en investeerde al enkele miljoenen in dit platform.

Met YoungOnes, dat overigens een aparte BV is die los staat van de bestaande organisatie en operatie, heeft YoungCapital dus al de nodige ervaring kunnen opdoen. Nu is het dus tijd voor een variant in een uitzendjasje.

Dit klinkt overigens eenvoudiger dan het in de praktijk zal zijn. YoungOnes is een losstaande organisatie en ook al maakt het gebruik van de legacy van YoungCapital: toch kan het volledig autonoom opereren. Wel de lusten van YoungCapital, maar niet de lasten zal ik maar zeggen. En hoewel het nu nog niet duidelijk is in hoeverre YC Direct is geïntegreerd is met de moederorganisatie: wanneer je de naam bekijkt dan doet het vermoeden dat dit wel het geval is. Dit is natuurlijk ook een heel logische stap: via het platform kunnen de lastminute klussen die je via een intercedent niet kunt invullen toch worden ingevuld. Het is alleen de vraag welke variabelen meewerken in de afweging om de intercedent te gebruiken of het platform. In het meest ideale geval wordt het platform integraal onderdeel van de uitzendorganisatie. Een omvangrijke stap dat een compleet andere benadering van werken van de gehele organisatie vraagt, maar als het lukt dat heb je natuurlijk goud in handen. Een andere uitzender die hier eerder mee is gestart is Randstad. Deze lanceerden enkele jaren geleden Randstad Go. Dit is meer een intern platform: intercedenten en werkenden hebben toegang tot het platform, dat onderdeel is van de Randstad App. De klant heeft nog steeds traditioneel contact met de uitzender. Een volgende stap zou kunnen zijn om het platform voor een bepaald type klant of klus ook voor de klant open te zetten. En daarmee de klant de keuze laten: veel zelf doen tegen lage kosten of laten ontzorgen door een intercedent en meer betalen.

Want wat sowieso interessant is voor de uitzendmarkt is wat dit met de tarieven doet. Want al klagen veel stakeholders over de commissies van platformen: de gemiddelde marge van een uitzender is hoger dan die van een platform. Ook YC Direct wil het voordeel van lagere transactiekosten door gebruik te maken van een platform doorzetten naar de klant:

“De platformkrachten zijn wel een stuk goedkoper. YoungCapital Direct rekent de opdrachtgever ongeveer €2,50 per gewerkt uur. Dat is volgens Bosveld twee à vijf euro minder dan bij een gewone uitzendopdracht.” Een strategie die uitzendplatform Maqqie ook hanteert: “Wij rekenen zeven procent van de kostprijs in plaats van de 15 tot 25 procent van uitzendbureaus of payrollers”. Een besparing voor de klant van minimaal 50% op de transactiekosten. Dat is fors.

YC Direct is een interessante casus om te volgen, zeker omdat YoungCapital bekend staat dat het niet veel heeft met heilige huisjes en erg datagedreven is. In een eigen persbericht geven zij ook aan dat “klanten hun eigen uurtarief kunnen bepalen”. Ik ben erg benieuwd hoe zij dit binnen het uitzendmodel hebben weten te realiseren.

Als laatst ben ook wel erg benieuwd wat voor impact dit heeft op de discussie met vakbonden: de kans is aanwezig dat de klant straks kan kiezen uit de logistiek uitzendkracht via YC Direct en de logistiek freelancer van YoungOnes. Beiden voor dezelfde klus, maar dan via een andere juridische constructie. Aan de andere kant is dit natuurlijk ook een ontzettend interessant experiment om te leren welk soort werkenden via welk platform wil werken en welk soort klant om welke redenen voor welk platform kiest. Ik hoop dat de bonden hier ook meer over willen leren en niet te snel zullen oordelen.

Al met al kan ik concluderen dat platformen een steeds grotere rol gaan spelen in de bemiddeling tussen vraag en aanbod in de arbeidsmarkt en de transactiekosten voor het wisselen van klus of opdracht de komende jaren alleen maar zullen dalen. Nog een extra reden om haast te maken met de hervorming van de arbeidsmarkt naar zekerheden en verplichtingen voor alle werkenden, ongedacht de vorm van contract.

Hoge Raad: Booking.com is een ‘reisagent’ en moet zich mogelijk aansluiten bij het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Reisbranche – Hoge raad

Is een platform een bemiddelaar? Veel platformen vinden van niet, maar de rechter is het daar niet altijd mee eens. In de zaak FNV > Helpling was de uitspraak bijvoorbeeld dat Helpling geen werkgever is, maar wel een bemiddelaar.

Ook bij Booking.com heeft de Hoge Raad geconcludeerd dat het platform een bemiddelaar is: “Het reserveringsplatform van Booking.com is erop gericht dat klanten met behulp van de faciliteiten van dat platform overeenkomsten aangaan met accommodatiehouders. Ook de administratieve verwerking van de boeking verloopt via de website van Booking.com. Verder is belangrijk dat Booking.com van de accommodatiehouder een beloning ontvangt als de klant via Booking.com heeft geboekt en gebruik heeft gemaakt van de accommodatie. Dit bedrijfsmodel brengt volgens de Hoge Raad mee dat Booking.com ‘bemiddelt’ bij het tot stand komen van overeenkomsten op het gebied van reizen en daarom ‘reisagent’ is in de zin van het besluit van de staatssecretaris.”

Amsterdam wil Airbnb aan banden, ’maar relatie verhuur en overlast ontbreekt’ | Binnenland | Telegraaf.nl

In veel discussies rondom platformen wordt veel gesproken vanuit emotie en aannames, dit ook omdat vaak kennis ontbreekt en er ook weinig onderzoeken en data beschikbaar zijn om wanneer de wil er is om iets op feiten gebaseerd te zeggen, dit ook te kunnen doen. Zo ook in het Airbnb debat. Dus heeft Airbnb SEO Onderzoek gevraagd het e.e.a. uit te zoeken. Natuurlijk moet je altijd voorzichtig zijn met onderzoeken die vanuit een belanghebbende zijn gefinancierd, maar SEO heeft een goede reputatie. Daarnaast is het ook altijd zaak om niet alleen een persbericht, maar het gehele onderzoek te lezen. Niet de meest makkelijke, maar wel de beste oplossing. Uit dit onderzoek:

“Particuliere vakantieverhuur in Amsterdam, bijvoorbeeld via Airbnb, leverde in 2019 een toegevoegde waarde op van 85 miljoen euro. Dat blijkt uit een onderzoek van SEO, dat op verzoek van Airbnb onderzoek deed naar de impact van vakantieverhuur op de stad. Terwijl de gemeente particuliere vakantieverhuur verder aan banden wil leggen, concluderen de onderzoekers juist dat een onderbouwing tussen overlast en vakantieverhuur ontbreekt.”

Harde conclusies. Maar wanneer je het rapport verder leest, zie je wel dat er enige nuance in die uitspraak zit. “Ondanks dat particuliere vakantieverhuur vaak geassocieerd wordt met overlast, is er slechts beperkt inzicht of en in welke mate particuliere vakantieverhuur een oorzaak is voor deze overlast in vergelijking met bijvoorbeeld bezoekers die in andere type accommodaties verblijven of bezoekers die niet in Amsterdam overnachten. Opvallend is dat in een recente studie door het statistisch bureau van de gemeente Amsterdam juist een positieve samenhang tussen het aantal Airbnb-advertenties en buurttevredenheid is gerapporteerd. Dit suggereert een complexe samenhang waar meer onderzoek naar nodig is.”

Het onderzoek kan daarmee enkele aannames ontkrachten, maar dat kan alleen wanneer de regels van de gemeente worden toegepast en het platform hier optimaal aan meewerkt. En we weten dat het best even heeft geduurd voordat dat het geval was. Daarnaast is het duidelijk dat we, ook na dit onderzoek, nog veel niet weten. Want al betaalt de Airbnb toerist bovengemiddeld, blijft deze langer in de stad, wordt meer uitgegeven dan gemiddeld, kan het leiden tot meer buurttevredenheid en draagt het niet bij aan het stijgen van de huizenprijzen: er zijn nog genoeg vragen onbeantwoord. En zoals iedere onderzoeker je na ieder onderzoek zal vertellen: ‘we need more research’. Maar goed dat het begin er is.

Just Eat Takeaway.com Q1 2021 trading update

Het leuke van het gegeven dat steeds meer platformen naar de beurs gaan, is dat er ook steeds meer informatie beschikbaar komt hoe het met de platformen gaat. Wat voor mij vooral interessant is, dat zijn de investor calls. Dit zijn online conference calls waar de grote investeerders de gelegenheid krijgen om hun vragen te stellen aan de board van het bedrijf. Het is interessant om te horen wat de vragen en zorgen zijn van investeerders en natuurlijk om de antwoorden van de board op deze vragen te horen. Deze calls zijn openbaar mee en terug te luisteren. Via deze link luister je de Q1 update van TakeAway.

In de media

Wil je wel de nieuwe Jeff Bezos zijn? De methode-Amazon ontmaskerd | De Volkskrant

Een groot artikel in de Volkskrant vorige week maandag over Amazon. Een mooi en compleet verhaal op de voorpagina en pagina’s 13, 14 en 15. Het artikel is via deze link in PDF te lezen.

De Nieuws BV gemist? Start met kijken op NPO Start

Vorige week maandag mocht ik ook direct online aanschuiven bij De Nieuws BV in een item over Amazon en vakbonden. Dit werd gelijktijdig op NPO Radio1 en  NPO2 uitgezonden.

Platformwerk en de bemiddeling van zzp’ers: de (tussen)stand van zaken – ZiPconomy

“Is platformwerk de bijl aan de worstel van ons arbeidsbestel en een bedreiging voor de uitzendsector en andere bemiddelaars? Of moet er gebalanceerder gekeken worden. In een ABU webinar gingen twee experts, Martijn Arets en advocaat Michiel Vergouwen uitvoerig in op dit onderwerp.” Een mooie blog over het ABU Webinar waar ik vorige week over berichtte.

Nu besteld, 10 minuten later in huis: klant koopt bij flitsbezorger Gorillas behalve boodschappen ook tijd | De Volkskrant

Nogmaals in De Volkskrant, deze keer een artikel over flitsbezorger Gorillas. Het artikel is hier als afbeelding terug te lezen.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Afgelopen weken ben ik druk bezig geweest met een nieuw onderzoek onder platformwerkers naar de portabiliteit van reputatie- en transactiedata naar een digitaal CV. Op dit moment loop een grote enquete waar de eerste 800 responses al zijn binnengekomen. De inzichten zal ik over een paar maanden hier delen. Afgelopen week ook een presentatie gegeven op een webinar van de ABU in een webinar studio, fijn om mijn kantoor in Utrecht weer even uit te mogen 😉 Voor deze editie weer de nodige artikelen verzameld, deel ik een artikel met eigen bijdrage uit de Telegraaf, een podcast interview en een reflectie op de houding van de FNV in het platform debat. Genoeg leesvoer dus. Fijne dag en week!

Deliveroo Share Price: what now after poor London debut? – UK Investor Magazine

Er is de laatste tijd veel geschreven over de mislukte beursgang van Deliveroo. Veel artikelen, zoals deze in het FD, gingen over de investeerders die hun geweten hebben laten spreken en het vanuit maatschappelijk oogpunt niet correct vonden in het platform te investeren.

Nu ben ik daar altijd kritisch op: ik geloof er weinig van dat het geweten van investeerders leidend is bij een dergelijke gebeurtenis. Alles heeft te maken met risico: het model van Deliveroo staat (steeds meer) onder druk en dat is simpelweg een risico voor een investering. Zeker voor een bedrijf met de zetel in Londen ipv San Francisco. Dit artikel gaat hier verder op in:

“In addition to the failure to bring several large funds on board, the dual-class share structure, regulatory uncertainty, general profitability concerns and a miscalculation by the bankers on the pricing in relation to wider demand in the market, it also looks like some hedge funds shorted the stock aggressively from day one. Also the dual-class structure, whereby founders could retain control via enhanced voting rights, particularly appears to have put investors off.”

Speelkwartier is voor crowdfundplatforms voorbij | Revue

Er is al jaren veel discussie over de verantwoordelijkheid van platformen als bemiddelaar tussen vraag en aanbod. Een van de uitdagingen hierbij is dat veel platformen opereren in niet of laag gereguleerde markten. Platformen zijn hier een nieuw soort bemiddelaar waar nieuwe wetgeving voor moet worden ‘ontwikkeld’. Één markt vormt een uitzondering: de markt van crowdfunding. Vooral lening crowdfunding platformen (ik schreef eerder twee boeken over crowdfunding) hebben al sinds het begin onder andere een AFM ontheffing nodig. De drempel is flink om deze markt te betreden, waar je in veel andere platform markten binnen een week aan de slag kunt.

Je zou dan zeggen dat binnen een dergelijke zwaar gereguleerde sector wetgeving snel op orde zou zijn en toezicht goed is georganiseerd. De praktijk lijkt weerbarstig. Het FD publiceerde vorige week de artikelen “weinig inzicht in risico en rendement” en “Crowdfundplatforms presenteren vaak mistige projecten“. Hieruit blijkt dat zelfs binnen een goed gereguleerde markt het nog steeds erg lastig is on regelgeving en handhaving goed in te richten. Ronald Kleverlaan gaat in zijn nieuwsbrief dieper in op deze ontwikkeling. En vergeet niet dat crowdfunding een jaar of 4 ‘voorloopt’ op ontwikkelingen in de kluseconomie.

Wat je hier van kunt leren? Dat het een flinke uitdaging is om wetgeving en handhaving goed in te richten en dat alle betrokken stakeholders samen moeten werken om dit goed te organiseren.

Aandeelhouders Funda maken zich zorgen over toekomst en stappen naar rechter | RTL Nieuws

Funda is het enige voorbeeld dat ik ken waar een sector proactief een eigen platform is gestart en daarmee het eigen bestaansrecht heeft geborgd. Echt een waanzinnige case. Deze case laat ook zien dat een dergelijk platform ook kwetsbaar is: veel innovatie en mogelijkheden tot innovatie heeft invloed op het bestaansrecht van de makelaar. Die ook de grootste aandeelhouder is.

In een paper dat ik samen met Koen Frenken schreef over platformcoöperaties schreven we daar dit over: “Meer in het algemeen blijft de vraag of, en zo ja, onder welke voorwaarden platformcoöperaties tot betere uitkomsten leiden voor betrokkenen en voor de samenleving als geheel. Zo zijn alle platformcoöperaties, op een enkele uitzondering na, ‘single stakeholder’ organisaties, waarbij men zich richt op de belangen van één groep (de aanbieders). Daarnaast zijn coöperaties niet per se heel open. Wanneer platformwerkers een gecentraliseerde coöperatie oprichten, zouden ze een prikkel kunnen hebben om nieuwkomers te weren om de concurrentie voor klussen te beperken. Tenslotte kan een platformcoop natuurlijk zelf ook uitgroeien tot een monopolist, met alle mogelijke nadelen van dien voor de consument.”

Funda kent 2 aandeelhouders: NVM en een STAK met daarin een aantal individuele makelaarskantoren. NVM heeft een duidelijk doel, maar met de groei van hetplatform, de groei van de waardering en de groei van de platform markt is er onrust ontstaan. Zo wil een deel van de certificaathouders na 20 jaar de aandelen verzilveren en is er volgens dit artikel ook onenigheid over de strategie. On Funda klaar te maken voor de toekomst zou er flink moeten worden geïnvesteerd:

“Volgens een groep certificaathouders is de toekomst van huizenwebsite Funda niet veilig onder de huidige eigenaren. De aandeelhouders stappen daarom naar de Ondernemingskamer om het ‘wanbeleid van de NVM aan de kaak te stellen en terug te draaien’.”

Deze casus geeft aan dat het ook bij initiatieven uit de sector belangrijk is om na te denken over een ‘exit’ plan voor deelnemers en om een goede balans te vinden tussen de belangen van de aandeelhouder (in dit geval NVM) en het lange termijn bestaansrecht van het platform.

Uber may stop letting drivers see destinations and name prices

“A year ago, Uber let its California drivers see ride destinations before picking up passengers and let them set pricing in an effort to prove that the drivers were truly independent contractors. It was part of the company’s strategy to block drivers from being reclassified as employees under AB5, California’s gig-work law.

Now, Uber is acknowledging that the move has hurt business and is considering axing its visible destinations and price-naming policies, The Chronicle has learned. The seesaw may disappoint drivers who appreciated that extra control over their work.

Too many drivers cherry-pick lucrative rides and decline other requests, making the service unreliable, the San Francisco company said on Monday. Uber no longer has to worry about proving that drivers are independent contractors, because Prop 22 — the November ballot measure that Uber and fellow gig companies spent $220 million to pass — enshrines their non-employee status.”

Vaak wordt duidelijkheid in regelgeving gezien als iets positiefs, in het geval van Uber in California lijkt deze vlieger niet op te gaan. Nu er duidelijkheid is in regelgeving (verre van perfecte regelgeving, maar dankzij een slimme lobby wel de regelgeving waar chauffeurs het mee moeten doen) wordt een stuk vrijheid van de chauffeurs afgenomen.

LinkedIn confirms it’s working on a Clubhouse rival, too – TechCrunch

In veel verweren van techbedrijven claimen zij dat hun innovatieve diensten de wereld een stukje beter maken. Dit artikel laat zien dat er van innovatie weinig sprake is, tenzij je een leuk idee kopiëren innovatief vindt. Intussen hebben alle grote platformen hun eigen ‘Clubhouse’ variant aangekondigd. En daarmee het idee ook gelijk de das om gedaan: het landschap raakt gefragmenteerd en de kans dat het uitsterft is groot. Tot zover de mythe van het innovatieve karakter van Silicon Valley 😉

Webinar

Webinar Platformwerk – ABU

Afgelopen week mocht ik in een webinar van de ABU (Algemene Bond Uitzendondernemingen) een update geven over platformwerk, en dan in het bijzonder over platformwerk in relatie tot de uitzendbranche. Altijd leuk om dieper in een sector te duiken en na te denken over de impact van platformen op deze sector. Via de link op de pagina is het gehele webinar, inclusief mijn bijdrage, terug te zien.

Na mijn bijdrage ging advocaat Michiel Vergouwen in op het juridische verhaal rondom platformwerk. Michiel doet veel zaken voor de FNV (o.a. de Deliveroo zaak) en is zo ook betrokken bij de zaak FNV tegen Temper. Veel zaken passeerden de revue en er werd ook uitgebreid ingegaan om de zaak tegen Temper. Volgens Michiel kan Temper de zaak niet winnen, al is dat natuurlijk een uitspraak die je kunt verwachten van de advocaat van de FNV. Wat dat betreft was een meer onafhankelijke duiding ook op zijn plaats geweest. Wat mij vooral opviel is de strategie om angst te creëren (ik kan daar bij deze uitspraak echt niets anders van maken) rondom alles dat te maken heeft met ZZP bemiddeling. Op zich een slimme zet: de wetgeving is onduidelijk, handhaving ontbreekt, dus het creëren van angst en onduidelijkheid is een prima manier om een bepaalde ontwikkeling de kiem te smoren. Platformen (in de meest brede zin van het woord) verlagen de drempels voor flexibel werk, wat als gevolg heeft dat het aantal zelfstandigen (toch nog steeds het statuut dat voor velen de meeste flexibiliteit en autonomie biedt) groeit. Door mensen af te schrikken platformen te starten, beperk je die groei. Als dat het doel van FNV is: missie dik geslaagd.

Het probleem hier is, en dat zag ik ook bij de zaak van FNV tegen Helpling in 2018, dat er veel onjuiste informatie in het debat wordt toegevoegd en er niet tot nauwelijks wordt gekeken naar degene waar het over gaat: de werkende zelf. Daarnaast is defensief ipv constructief per definitie een zwaktebod.

Ik heb mij de afgelopen tijd verdiept in de uitzendsector. Een corona jaar doet rare dingen met een mens 😉 Dit deed ik o.a. voor een onderzoek naar de verschillen tussen uitzend- en freelanceplatformen. Het verweer vanuit FNV is dat freelancers die via freelanceplatformen werken geen pensioen opbouwen en geen zekerheden hebben. Wat niet wordt gezegd is dat uitzendkrachten die via vergelijkbare platformen met een uitzendconstructie werken dat ook niet of nauwelijks doen. Deze werkende blijven in de ‘A fase’ zitten, de contracten zijn nagenoeg altijd met uitzendbeding en in de uitzend-cao ga je pas pensioen opbouwen op het moment dat je 26 weken voor
een zelfde werkgever werkt. Gezien de relatieve korte tijd dat werkenden aan een platform zijn verbonden en de lage drempel om via verschillende platformen (en dus werkgevers) te werken, is het de vraag welk deel van de platformwerkers daadwerkelijk pensioen op zal bouwen. Natuurlijk zijn er verschillen en natuurlijk zijn er bij freelanceplatformen activiteiten waar je iets van kunt vinden. Zo hanteren enkele platformen een boete wanneer je niet op komt dagen en geen vervanging regelt: dat mag wat mij betreft verboden worden. Daarnaast zitten er verschillen in tarieven en is er concurrentie op voorwaarden: dat is iets dat je niet moet willen. Maar in plaats van te kijken hoe je naar een ‘best of both worlds’ oplossing voor werkenden en samenleving toe kunt werken (desnoods in een uitzendconstructie), regeert nog steeds de angst voor verandering. En drijf je partijen uit elkaar in plaats van naar elkaar toe. Met een dergelijke houding is een constructief debat uitgesloten. En dat is echt een gemiste kans. Daarmee sus je je gemoedsrust op korte termijn (vakje ingekleurd, zaak gesloten), maar ontloop je verantwoordelijkheid op de lange termijn.

Ik ben een ongelofelijke optimist, maar dit inzicht draagt niet bij aan het vertrouwen dat het arbeidsmarktdebat de komende jaren de goede kant op zal gaan. Ik zal de komende tijd op een rij zetten wat de exacte verschillen (positief en negatief) zijn tussen de voorwaarden voor uitzend- en freelanceplatformen voor dagklussen om zo dit debat te voeden met feiten in plaats van selectief geframede stukjes informatie. En hoop daarmee het debat voor iedereen wat verder te helpen.

Ook gelezen

• Google, Facebook, Amazon, Apple and Microsoft. Call Them Tech Frenemies for Life. – How the tech giants are both cooperating while competing in hardware, software and technology services
• Facebook does not plan to notify half-billion users affected by data leak
• Registratieplicht vakantieverhuur Amsterdam gaat in
• China legt webwinkel Alibaba recordboete van meer dan 2 miljard euro op
• Pandemic recovery will take more than soaring growth – to fuel a more equitable economy, countries need to measure the well-being of people, too.
• China legt webwinkel Alibaba recordboete van meer dan 2 miljard euro op

In de media

Verdienmodel bij online platforms wankelt door strijd met tegenstanders | Financieel | Telegraaf.nl

Protest tegen de platformeconomie is er al jaren, maar steeds vaker boeken tegenstanders overwinningen in de rechtszaal. De uitspraken dwingen platformbedrijven om anders met hun mensen om te gaan, en zetten vraagtekens bij de toekomst van het verdienmodel van spelers als Uber en Deliveroo. „Wegkijken gaat niet meer.” Artikel is ook (op de laatste alinea na) terug te lezen in deze PDF.

Aflevering 5: In gesprek met Martijn Arets, internationaal platform expert – Tulpenfonds | Podcast on Spotify

“Maudie Derks gaat in gesprek met Martijn Arets, expert op het gebied van de online platformeconomie. In deze aflevering staat de online platformeconomie dan ook centraal. Ook de verkiezingsuitslag wordt besproken, wat gaat er gebeuren met de arbeidsmarkt?”

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Afgelopen week veel tijd besteed aan de voorbereidingen voor een nieuw onderzoek. Samen met Jeroen Meijerink van de Universiteit Twente ga ik onderzoek doen naar onder welke voorwaarde platformwerkers interesse hebben in het meenemen van hun reputatie- en transactiedata in de vorm van een digitaal CV. Dit alles is onderdeel van een nieuw project dat ik ben gestart waarbij ik in 2021 met 6 klusplatformen zal toewerken naar een afsprakenstelsel voor de export van reputatie- en transactiedata naar een digitaal CV. Onderdeel van dit project zijn verschillende onderzoeken naar platformwerkers en naar het effect van geïmporteerde ratings op het vertrouwen van opdrachtgevers. Binnenkort meer, maar bij deze dus alvast een tipje van de sluier opgelicht. Ook deze week weer de nodige stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

Besteld en 10 minuten later in huis: startups willen supermarktbranche opschudden | NOS

Afgelopen week was er veel aandacht voor de onverwachte explosie van startups in het domein van super snel boodschappen bezorgen. FD, Trouw en ook NOS (die laatste inclusief bijdrage van ondergetekende) namen de moeite om over dit fenomeen te berichten. De belofte van deze startups is dat de hoognodige pot pindakaas binnen tien minuten aan de deur wordt bezorgd. Investeerders zien hier wel brood in, zo kreeg het Duitse Gorillas deze week een investering van 240 miljoen euro. In december kreeg het bedrijf ook al 37 miljoen van investeerders.

In dienst

Opvallend is dat deze platformen hun koeriers in dienst nemen. Zo moet je om te mogen rijden voor Gorillas minimaal 20 uur per week beschikbaar zijn. Het is natuurlijk de vraag of dit een constructie is die blijft. Deliveroo nam immers ook oorspronkelijk de riders in dienst en op de website van Gorillas stond de eerste keer dat ik keek bij de FAQ dat er nog geen optie is om als freelancer te kunnen rijden. Toen ik net keek kon ik de tekst niet meer vinden. Verkeerd gekeken of…

Op zich kan het natuurlijk prima dat de koeriers ook in een later stadium gewoon in dienst blijven. Een platform als Gorillas is een stuk eenvoudiger dan bijvoorbeeld maaltijdbezorging: je hebt minder onzekerheden in het proces. Zo heeft Gorillas eigen lokale ‘hubs’ waar de goederen zijn opgeslagen, waar Deliveroo en anderen afhankelijk zijn van de timing van de restaurants. Dit maakt het bezorg proces ook veel voorspelbaarder, waardoor er mogelijk minder noodzaak is om met allerlei ingewikkelde in demand constructies te gaan werken.

Kan het uit?

Een belangrijke vraag die altijd terecht wordt gesteld wanneer investeerders miljoenen tegen een muur aangooien in de hoop dat er iets blijft plakken is: kan het model uit op het moment dat de bezorging niet meer wordt gesubsidieerd door geld van investeerders. Wat een model als deze sterk maakt is dat het niet alleen om bezorging, maar ook om de verkoop van producten gaat. Met een beperkt assortiment en gebruik makend van lokale hubs in wijken (met 10 minuten bezorgtijd moet je denken in postcodegebieden, niet in steden) leer je snel wat er in een wijk populair is en kun je de kracht van het eigen merk ook gebruiken om eigen huismerken te maken en de marge te vergroten. Daarnaast kan het model worden uitgebreid met andere soorten logistieke dienstverlening.

Waar gaat het heen?

Om zicht te krijgen waar dit soort ontwikkelingen heen gaan is het altijd interessant om te kijken hoe vergelijkbare startups op andere continenten het doen. In de VS heb je bijvoorbeeld GoPuff. In een artikel op CNBC wordt daar het volgende over gezegd: “GoPuff, based in Philadelphia, was launched in 2013 by two college students at Drexel University. The company aims to take on traditional convenience stores by offering a range of household essentials like over-the-counter medicines and cleaning supplies to snack foods and alcohol.” Je ziet dus dat het aanbod van te bezorgen goederen kan worden uitgebreid in verschillende categorieën. GoPuff heeft overigens net een investering van 1,15 miljard dollar binnengehaald en wordt momenteel gewaardeerd op 8,9 miljard dollar. Een van de investeerders is Softbank, het investeringsvehikel dat we nog kennen van onder andere Uber en WeWork. In dit artikel lees je meer over het bedrijf, onder andere over de doelgroep die het aanspreekt: “The average goPuff shopper is in their mid to late 20’s, but has expanded from targeting only students to including busy, career-focused individuals and parents.” En dat het naast een vaste prijs per bezorging ook met een abonnementsmodel werkt: “Frequent goPuff shoppers can opt to purchase a membership to become part of the “Fam.” The membership costs $5.95 per month and includes free delivery on every order.” Verder heft dit bedrijf ook de bezorgers gewoon in dienst. Van GoPuff lees ik dat zij de goederen in ongeveer 30 minuten bezorgen. Dat lijkt mij een een reëlere belofte. De tien minuten van Gorillas en anderen is bizar weinig en het is de vraag of de investering om dit te kunnen garanderen de juiste is.

Waar dit in Nederland uiteindelijk geen gaat, dat is de vraag. In de VS concurreren dit soort platformen vooral met “stores with strong “convenience” offerings” zoals de 7/11. In Nederland hebben we dit soort winkels een stuk minder. Daarnaast concurreren zij in de VS met bestaande bezorg apps: “GoPuff isn’t the only company working to expand the scope of products that consumers can get delivered to their doorstep within an hour or on the same day. Amazon’s 2-hour Fresh service, as well as DoorDash, Uber Eats, Postmates and Instacart, have added categories like groceries, personal care items and household goods.” Ook hier zijn we in Nederland een stuk minder ver mee. Wat natuurlijk niets zegt waar het heen zou kunnen gaan. Al met al zou je kunnen zeggen dat dit soort platformen weer een extra speler in de markt vormen die zich richt op online, boodschappen, gemak en snelheid. En daarmee wordt het landschap nog diverser en moeten de bestaande spelers nog harder aan de bak om waarde voor hun klanten te creëren.

Rabobank met financieringsproduct verkooppartners bol.com – Emerce

Het uitdagende van een platform is dat je minimaal twee klanten hebt: de aanbieders en de klanten. Demand and supply. Beiden moet je tevreden houden en dat is lang niet altijd even makkelijk. Het platform model is dan ook behoorlijk ingewikkeld om succesvol te maken.

Bol is duidelijk op zoek naar hoe het de aanbieders van toegevoegde waarde kan zijn. In dit stuk: “Rabobank brengt voor ondernemers op bol.com Flexibele Financiering uit, een razendsnel verstrekte lening voor een bedrag tussen de 5.000 en 250.000 euro. <….> Via de API’s van bol.com kijkt Rabobank naar de omzet van afgelopen twaalf maanden en de PSD2-transacties. Op grond daarvan doet de bank aan bol.com-ondernemer een leningsvoorstel. Als deze het indicatieve voorstel accepteert, volgt de dag erna nog videotelefonisch contact en staat vier dagen later het geld op de rekening.” Slim.

Deliveroo IPO: Will Shu, Amazon, Index Ventures stand to get rich

Deliveroo gaat binnenkort naar de beurs. Uit dit stuk wordt duidelijk dat de aandelen die Will Shu, de oprichter van Deliveroo, dan een half miljard pond waard zullen zijn. Er zijn jaren dat ik het niet verdien. In het licht van de grote winsten van de aandeelhouders is het bericht “Deliveroo to offer £16m ‘thank you fund’ for riders” dat enkele weken geleden verscheen niet heel veel waard: die 16 miljoen is een fooi. Je zou het woord ’thank’ van ’thank you fund’ dan ook prima kunnen vervangen voor een woord van vier letters dat begint met een F. Maar dat is mijn mening.

Enfin. Ook Amazon komt in deze blog als grote winnaar uit de bus: het zou 1 miljard pond aan de beursgang kunnen verdienen. Ik denk alleen niet dat het Amazon hier om het geld gaat. Amazon heeft vooral een uitdaging in de last mile delivery en kan daar Deliveroo en de ervaring van het bedrijf heel goed bij gebruiken.

Intussen hebben enkele investeerders aangegeven niet te willen investeren bij de beursgang van Deliveroo: zij maken zich zorgen over hoe het bedrijf met de koeriers om gaat. Dat is natuurlijk heel sympathiek, maar met de rechtszaken in de UK (Deliveroo is van origine een Engels platform) rondom Uber is de onzekerheid van de status van de koeriers natuurlijk ook een enorm risico voor investeerders. Ik geloof graag dat de investeerders een sociaal hart hebben, maar vermoed toch dat ze zich hier iets roomser dan de paus positioneren.

Helft van online aankopen wordt via marktplaatsen gedaan | NU.nl

“Meer dan de helft (54 procent) van de online aankopen van producten in Nederland wordt via marktplaatsen gedaan. Dat blijkt donderdag uit onderzoek van Multiscope en de Hogeschool van Amsterdam.”

Dat is flink. Er zit wel een kleine adder onder het gras. De onderzoekers differentiëren in ’traditioneel’ e-commerce bedrijf vs online marktplaats. Coolblue vs Bol/Amazon. Het overgrote deel van de marktplaatsen is ook e-commerce bedrijf. Een (groeiend) deel van de omzet komt uit het marketplace/platform deel, maar een substantieel deel van de omzet komt uit het verkopen van spullen uit eigen magazijn. Het ziet er niet naar uit dat daar in dit onderzoek rekening mee is gehouden. En dan is het misschien juist dat ‘van alle online aankopen van nieuwe producten al 54% via online marktplaatsen gedaan wordt’ (beter: websites die een online marktplaats component bevatten), maar dan mag de vermelding dat ‘van alle online omzet maximaal 30% via het marketplace model wordt gegenereerd’ niet ontbreken. Alsnog een flink percentage, maar wel een belangrijke en relevante nuance.

Wat mij overigens verbaasde is dat het onderzoek, waar de HvA (een met publiek geld gefinancierd instituut) aan heeft meegewerkt, achter een hele dikke paywall (1.295,- per exemplaar) is gestopt. Er lijkt geen open access variant beschikbaar te zijn. Gemiste kans. Ik ben van mening dat met publiek geld gefinancierde onderzoeken altijd ook voor het publiek leesbaar zouden moeten zijn.

How Franchising Paved the Way for the Gig Economy | KQED

Ik heb vaker nagedacht over hoe platformwerk in veel gevallen gelijkenissen heeft met franchising. Ik heb nog weinig hierover terug gelezen in de literatuur en wil daarom deze blog delen die ik vorige week tegenkwam:

“Franchising helped set a legal precedent for the kind of control gig companies customarily exercise over their workers.

With the development of apps, gig companies have gone a step further than the franchise model. Instead of requiring franchisees to buy into the brand to run their own business, gig workers sign up on their platforms to do piecemeal gigs. This “platform argument” has been key to how many gig companies justify their employment practices to regulators.

Gig company executives and their legal teams consistently argue they are not running taxi or delivery businesses, but instead tech companies that have created platforms to connect consumers to independent service providers. Under this platform argument, Uber drivers, Instacart grocery shoppers or DoorDash deliverers are not employees, but rather entrepreneurs running their own businesses.

This argument has been very successful, largely because of the way the U.S. now enforces antitrust law, says University of Utah economist Marshall Steinbaum.

“The business model of gig companies is dependent on the weakening of antitrust,” says Stein
baum, who published a paper on the issue.”

Het paper staat dan ook bij deze op mijn leeslijst. (en die is helaas nog wat lang….)

In de media

Populariteit maaltijdbezorging zorgt voor opkomst ‘spookkeukens’ | Horecava

“Spookkeukens in opmars door stijging populariteit van maaltijdbezorging. Restaurants waar je wel eten kunt bestellen maar ze niet kunt bezoeken.”

Besteld en 10 minuten later in huis: startups willen supermarktbranche opschudden | NOS

De nieuwe bedrijven halen momenteel honderden miljoenen op met hun snelheidsbelofte. Maar hoe kan je zo’n snelle bezorging – van borrelnootjes tot deodorant – garanderen?

Ook gelezen

• Amazon keeps trying to troll US Congress members in perplexing new PR strategy
• Governance challenges of mobility platforms: the case of Merwede, Utrecht
• China Considers Creating State-Backed Company to Oversee Tech Data
• Baantje naast bijstand opstap naar zelfstandigheid (ben ik natuurlijk benieuwd onder welke voorwaarden platformwerk een opstap kan zijn of worden)
• Ferris en 79 anderen rijden rond voor Thuisbezorgd in Arnhem: ‘Tien keer beter dan de Appie’

Eigen publicaties

Uber erkent chauffeurs in de UK als ‘worker’. Is dit goed of slecht nieuws? – ZiPconomy

Het stuk dat ik vorige week voor mijn nieuwsbrief schreef is intussen ook als blog op ZiPconomy terug te lezen.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.

Goedemorgen! Vorige week was er groot nieuws van Uber in de UK. Het bedrijf maakte een ommezwaai door de taxi chauffeurs die via het platform te erkennen als ‘worker’. Is dit goed nieuws? Of zit er een addertje onder het gras? Voor deze editie maakte ik een uitgebreide analyse. Veel leesplezier en een mooie week!

Een van de meest prangende discussies rondom platformwerk, en eigenlijk in heel arbeidsland, is die van de status van de werkende. Is deze werknemer (via welke waanzinnige of schimmige constructie dan ook) of niet. De uitdaging in deze discussie is dat het constant over ‘trade-offs’ gaat. Flexibiliteit of zekerheid. Autonomie of gezag. Het is vaak of-of, bijna nooit en-en. Het een beweegt niet richting het ander: er is geen beweging in te krijgen. Het lijkt de polder wel 😉

De discussie rondom Uber zit in eenzelfde vacuüm gevangen. Uber wil dat de chauffeurs flexibel en dus freelancer zijn, waarbij het goed om te weten is dat het overgrote deel van de taximarkt voor Uber ook al uit freelancers bestond en Uber ook met fleetpartners (onderaannemers) werkt. De vakbonden willen dat zij in dienst van het bedrijf treden: een nobele strijd waarbij de kans reëel is dat mocht dat gebeuren de omstandigheden niet al te best zullen zijn. Het blijft een kwetsbare markt en je kunt het de vakbond niet kwalijk nemen dat het, misschien tegen beter weten in, strijd voor een eerlijke arbeidsmarkt. Bij gebrek aan leiderschap en daadkracht bij overheid moet iemand het doen zal ik maar zeggen.

Uber is wereldwijd in menig rechtszaak rondom de status van de chauffeurs verwikkeld. Het bedrijf weet dat het uiteindelijk meer zekerheden zal moeten bieden aan de chauffeurs, maar probeert het werkgeverschap te vermijden. Dat is de reden dat het bedrijf, samen met enkele andere platformen, in California via een 200 miljoen dollar kostende ‘proposition 22’ lobby in 2020 een eigen categorie heeft weten te creëren. Een freelancer plus of een werknemer min, het is maar net wie je het vraagt. Deze zogenaamde ‘proposition 22’ vormt een blauwdruk dat het bedrijf gebruikt om in onder andere Canada als Europa te lobbyen voor andere regelgeving.

Een van de meest opzienbarende uitspraken is de zaak waar enkele weken geleden de rechter in de UK bepaalde dat een bepaalde groep chauffeurs die in 2016 via het platform geen freelancer, maar ‘worker’ zijn. Worker is een tussencategorie in de UK: een soort ‘werknemer light’ (of: ‘freelancer plus’). Uber is het in eerste instantie niet met de uitspraak eens en reageerde als volgt: “We respect the Court’s decision which focussed on a small number of drivers who used the Uber app in 2016. Since then we have made some significant changes to our business, guided by drivers every step of the way. These include giving even more control over how they earn and providing new protections like free insurance in case of sickness or injury. Vorige week verraste Uber vriend en vijand met een opiniestuk waarin Uber CEO Dara Khosrowshahi aankondigde vanaf dat moment de 70.000 chauffeurs die via het platform in de UK rijden als ‘worker’ te gaan behandelen. Khosrowshahi geeft aan dat de uitspraak enkele weken het bedrijf duidelijkheid had gegeven wat wél kan en dit de aanleiding is geweest voor deze stap. Deze stap houdt praktisch in dat chauffeurs in de UK, de tweede grote markt van Uber, recht hebben op tenminste het minimumloon, 12,07% vakantiegeld en een bijdrage voor pensioen. Dit komt bovenop de in 2018 ingevoerde ‘free insurance to cover sickness, injury and maternity and paternity payments’. Zekerheden die chauffeurs nu krijgen, zonder dat het effect heeft op de flexibiliteit die bij het rijden via de app komt kijken.

De reacties op de stap van Uber zijn wisselend en er is veel wantrouwen. Niet heel verrassend gezien de historie van het bedrijf. En hoewel de stap eentje in de goede richting is, zijn er nog veel vragen. En juist deze vragen laten zien dat flexibiliteit (zeker in combinatie met betaling per rit en inbreng van eigen bedrijfsmiddelen) en zekerheid nog steeds lastig zijn te combineren. Dit komt het duidelijkst naar voren in het vraagstuk rondom het minimumloon. In de UK is dit volgens Uber momenteel 8,91 pond per uur en volgens de cijfers van Uber verdient een chauffeur in Londen gemiddeld 17 pond per uur. Voor de duidelijkheid: het aangekondigde minimumloon is een ondergrens: chauffeurs kunnen altijd meer verdienen.

Hoe bereken je het minimumloon?

Hoe bepaal je een minimumloon wanneer een chauffeur per rit wordt betaald? The devil is ook hier in the details. De tijd die door Uber wordt meegenomen in de berekening van het minimumloon is die van het accepteren van een rit tot het moment dat de klant de taxi weer heeft verlaten. De wachttijd is voor rekening en risico van de chauffeur. Dat maakt een flink verschil: in dit onderzoek (figuur 3) komt naar voren dat een chauffeur gemiddeld 30 procent van de tijd wacht op een ritje. Dit is wat de rechter bij punt 136 hier over zegt:

“If the reality is that Uber’s market share in London is such that its drivers are, in practical terms, unable to hold themselves out as available to any other PHV operator, then, as a matter of fact, [when they have the Uber app switched on] they are working at [Uber London’s] disposal as part of the pool of drivers it requires to be available within the territory at any one time. … if, however, it is genuinely the case that drivers are able to also hold themselves out as at the disposal of other PHV operators when waiting for a trip, the same analysis would not apply.”

Waar het op neerkomt is dat op het moment dat een chauffeur in ingelogd dat deze vrij is om tegelijkertijd voor andere aanbieders ritjes te accepteren en vrij om ritjes van Uber te weigeren. Voor veel chauffeurs is Uber niet de enige ‘bemiddelaar’ die zij gebruiken om ritjes te verkrijgen. Uit een onderzoek van Ipsos (in opdracht van Uber) uit 2018 blijkt dat 37 procent van de respondenten aangeeft “ook te rijden met andere taxibedrijven naast het aanbieden van hun diensten via de Uber app”. Ook een rapport uit 2019 van de Gemeente Amsterdam geeft aan dat “de meeste chauffeurs meerdere applicaties gebruiken. Ook bestelt gemiddeld 26% van hun klanten de taxi op een andere manier vooraf”. Je kunt dus zeggen dan op het moment dat een chauffeur ritjes kan weigeren en ook na het inloggen bij Uber ritjes voor anderen kan accepteren en uitvoeren het vreemd zijn als de chauffeur dan ook nog van Uber krijgt doorbetaald. Wat in het voordeel van Uber zou spreken. Aan de andere kant is het ook vreemd dat het volledige risico bij de chauffeur komt te liggen en kan het gegeven dat zij ook voor anderen rijden ook komen vanuit de noodzaak dat er te weinig ritjes bij Uber te verkrijgen zijn. De vraag is dus: is de flexibiliteit een keuze of noodzaak? Dat zal per geval verschillen. Het probleemvan de redenatie van Uber is dat het volledige risico van wachttijd en geen ritjes bij de chauffeur blijft liggen, terwijl Uber controle heeft op hoeveel chauffeurs actief kunnen zijn op het platform. Ik zou ervoor pleiten dat Uber meer verantwoordelijkheid neemt in het reduceren van risico voor de individuele chauffeur (en daarbij dus ook zelf de pijn voelt wanneer er te weinig ritjes zijn), wetend dat dit ten koste gaat van een deel van de flexibiliteit voor die chauffeur.

Wat ook van invloed is op dit minimumloon is de manier waarop Uber de kosten meeneemt van het gebruik van de auto, brandstof, verzekering en afschrijving van de investering voor het mogen opereren als taxichauffeur. Ik heb begrepen dat daarvoor de HRMC (Her Majesty’s Revenue and Customs) systematiek wordt gebruikt, wat als ik het goed interpreteer neerkomt op 52 eurocent vergoeding per gereden kilometer. Wat chauffeurs aan zal moedigen om veel te rijden om de vaste kosten over veel kilometers te kunnen verdelen.

Conclusie

De vraag is nu: is de stap van Uber in de UK er eentje in de goede richting? Uit dit stuk komt naar voren dat er geen eenduidig antwoord is te geven. Het is goed dat Uber in de UK water bij de wijn doet, maar de uitwerking laat ook zien dat zekerheid en flexibiliteit nog steeds op gespannen voet staan. En ook de vraag mag worden gesteld of de (gewenste) flexibiliteit een keuze of noodzaak is. Waarbij het altijd belangrijk is om te kijken wat de ‘standaard’ in de markt is.

Kijkend naar het grote plaatje valt de keuze van Uber om in de UK voor de ‘worker’ categorie te kiezen (ik zeg bewust kiezen, omdat de uitspraak van de rechter voor op selecte groep chauffeurs van toepassing was) binnen de lijn die het bedrijf alweer even geleden heeft ingezet. Dat Khosrowshahi in zijn opiniestuk de meeste regelgeving rondom arbeid nog steeds ‘outdated’ noemt laat zien dat de strijd voorlopig nog niet is gestreden. Extra cru is het voor de chauffeurs die de rechtszaak in de UK hadden aangespannen. In een poging op te komen voor de rechten van de chauffeurs hebben zij Uber een aanleiding aangereikt een in hun ogen halve verantwoordelijkheid te nemen. Waar zij naar mijn mening ook te weinig zicht hebben gehad op de trade-off flexibiliteit versus zekerheid. Niet dat hen iets kwalijk is te nemen: ook zij strijden voor betere rechten voor hun collega chauffeurs. En de impact voor het debat in Nederland? Ik verwacht dat deze casus hier weinig impact op zal hebben. De ‘worker’ categorie is een unieke categorie in de UK en in Nederland verwacht ik niet dat er snel een derde smaak bij zal komen. Voorlopig zal hier het debat over de contractvorm dus nog wel even doorgaan en zal flexibiliteit versus zekerheid nog wel even een ‘trade-off’ blijven. Maar ik laat mij graag verrassen.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.