Als we berichten in de media mogen geloven, komen er honderdduizenden zzp’ers bij dankzij de online kluseconomie. Maar is dat eigenlijk wel zo?
Het ING Economisch Bureau brengt regelmatig onderzoek uit over de impact van de kluseconomie op de rest van de economie. Eerder dit jaar publiceerden zij een onderzoek met de conclusie dat platformen over tien jaar 20-70 procent van de markt van uitzenders hebben overgenomen. En in een ander rapport verkennen ze twee scenario’s van de impact van de platformeconomie op het aantal zzp’ers in Nederland.
Wederom pittige resultaten: de impact varieert van 200.000 tot een miljoen extra zzp’ers. Dat betwijfel ik.
Behoudend en extreem
In de rapporten staan steeds een behoudend en een extreem scenario naast elkaar. De rapporten zijn een combinatie van harde feiten, onder andere op basis van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), maar ook diverse aannames. Ik vind het vooral interessant dat ING keuzes durft te maken: dat is meer dan een hoop anderen in dezelfde sector doen.
Maar ik ben het niet helemaal eens met de conclusies. Ik heb het rapport uiteraard gelezen en ik raad je aan dat ook te doen, hier vind je de PDF.
Andere constructies
Mijn grootste kritiekpunt is dat ING aanneemt dat het zzp’ers zijn die zich aanbieden op klusplatformen. Dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Want wie zegt dat het zzp-model hét model voor de toekomst is en er geen andere constructies worden bedacht die flexibiliteit en zekerheid bieden voor de platformwerker?
Sterker nog, ze bestaan al. Zo sprak ik onlangs de oprichter van Verloning.nl. Dat is een zakelijke dienst die platformwerkers in kunnen zetten om tegen een commissie van 5 procent de administratie te regelen, zonder dat je zelfstandig ondernemer hoeft te worden. Het is een overeenkomst tussen de platformwerker en de verloner. Deze dienstverlening wordt al ingezet door een aanzienlijk deel van de mensen die op afroep klusjes doet via platformen.
Voordeel van zo’n constructie is dat er gewerkt wordt met een voorheffing, waarmee mensen die af en toe voor een platform werken niet voor verrassingen komen te staan. Op het moment dat er een koppeling wordt gemaakt tussen het platform (als export) en de verloner hoeft de aanbieder nergens meer naar om te kijken.
Kort gezegd, ik denk dat het ook goed is om te beseffen dat platformwerkers, ook bij gelijk blijvende regulering, zaken op verschillende manieren kunnen regelen. Afhankelijk van het platform zal dit zijn:
- In dienst van het platform (0-uren contract, payroll, etc.)
- Via een uitzendconstructie
- Als zzp’er (maar veel platformwerkers voldoen niet aan de normen van de Belastingdienst);
- Regeling dienstverlening aan huis (wordt nu al door alle platform gebruikt die individuen matchen voor klusjes in en rondom het huis);
- Via constructies als Verloning.nl en het Belgische Smart;
Nieuwe manieren van werken
Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat aanbieders, eventueel met hulp van vakbonden, zelf coöperaties oprichten en zich zo samen, ook administratief, organiseren naar platformen.
De zzp-constructie is nu misschien het meest gebruikt, maar er is ook een scenario denkbaar waarbij platformen zelf mensen in dienst nemen. Ze kunnen concurreren op arbeidsvoorwaarden en -relatie, want met hun data en analyses kunnen zij steeds beter de vraag voorspellen en daarmee meer zekerheid bieden voor hun aanbieders.
Acceptatie en lobby zijn van invloed
En dan nog de factoren die ontbreken in het onderzoek. Zo zal de groei van de platformeconomie afhangen van:
- Acceptatie: ook al zijn de platformen nog zo goed en ook al is de regelgeving nog zo flexibel, alles valt of staat bij de acceptatie van aanbieders en opdrachtgevers om via platformen het werk te organiseren. Rationeel is het super logisch dat het gaat gebeuren, maar zeker binnen organisaties duurt het altijd even voordat dingen die logisch zijn ook worden geaccepteerd en geïmplementeerd;
- Lobby vanuit de gevestigde partijen: de markt is groot, dus de belangen ook. Ik ga er van uit dat er nog een flinke lobby op gang komt vanuit diverse stakeholders die de snelheid van de groei en impact zullen beïnvloeden. Dat heeft dus niets met technologie en regulering te maken, maar puur met gevestigde belangen.
Als ik de uitzendbranche één tip mag geven: focus extreem op klantenservice en eenvoud. Pas eventueel regels aan en vereenvoudig processen middels technologie.
Verder voorspel ik dat platformen ook de bestaande flexibele schil van organisaties gaan organiseren. Hierdoor zullen organisaties veel effectiever gebruik kunnen maken van hun huidige flexwerkers, wat ook weer leidt tot meer werk voor de bestaande zzp’ers. In de analyse van ING gaat het vooral om het aantal mensen, maar niet over hoeveel uren zijn werken en de hybride constructies die ontstaan.
Al met al blijft het een interessant rapport. Wat voor mij de grootste toegevoegde waarde is dat een erkend instituut als het ING aardig gefundeerd laat zien wat de mogelijke impact is van platformen op de arbeidsmarkt. Ik hoop dat de langzaam maar zeker de urgentie duidelijk wordt om hier serieus en constructief mee aan de slag te gaan.
