Goedemorgen! Deze week verschijnt mijn nieuwsbrief een dagje later: afgelopen zondag avond moest ik een kast via Marktplaats in Apeldoorn ophalen. Wat een mooie platform is dat toch ook: mijn halve huiskamer staat vol met mooie meubels uit heel het land. Daarom met een dag vertraging deze nieuwe editie.

Vorige week een mooie week gehad, o.a. met een bijdrage aan het “DLF Lab: Duurzame Loopbanen voor Flexwerkers – Praktijk ontmoet de Wetenschap”. Ook ontving ik leuke en goede reacties op mijn oproep voor input bij het ‘exit to community’ stuk dat ik schreef in mijn vorige nieuwsbrief. Dank hiervoor. Vandaag ben ik de hele dag met een team van de Provincie Zuid Holland op pad in de verkenning ‘provincie als platform’. We gaan nu ook echt concreet aan de slag en zijn te gast bij Freshheads in Tilburg.

Volgende week een weekje geen nieuwsbrief: ik zit dan in de voorbereiding voor een 4-daagse waar ik 4 dagen mijzelf opsluit in een huisje in de bossen (wees gerust, ik neem hout mee voor de haard en wijn & hapjes) om aan een belangrijk paper te werken mbt een van de onderzoeken rondom KlusCV. Er zijn overigens concrete plannen en ambities om deze onderzoeken te bundelen in een proefschrift. Hopelijk kan ik daar over een paar maanden wat meer over vertellen.

Voor nu: fijne week! (ok: twee weken).

The gig workers fighting back against the algorithms | MIT Technology Review

“In Jakarta, ride-hailing giant Gojek’s fleet of motorbike taxi drivers are building worker power through worker community.”

Een waanzinnig uitgebreid artikel over de context waarin platformen als Gojek in Indonesië opereren. Er wordt omschreven dat in Jakarta al vele communities van riders waren voordat de platformen opkwamen. Een grote verbondenheid, georganiseerd in fysieke hubs in de stad. En hoewel dit type platformen vooral zijn ontworpen om de rider te isoleren en hiermee optimaal te profiteren van het creëren en in stand houden van informatie asymmetrie, waren het juist die communities die de riders weerbaar maakten tegen de algoritmische truukjes van het platform.

Hierbij een fragment uit het stuk: “The more tech-savvy in the driver communities have developed an entire ecosystem of unauthorized apps that help drivers tweak and tune their accounts, Qadri says. Some are relatively trivial, built simply to eliminate a reliance on Gojek’s engineering team: they enlarge the text on the app’s user interface to improve its readability, or help drivers accept jobs automatically, a feature Gojek has by now incorporated.

But the most popular, with more than half a million downloads, spoof a phone’s GPS. They can give the illusion that a driver who is resting is still working. This can avoid penalties for sick time or help quickly graduate an account to higher levels with more earning potential. Such apps can also give drivers access to places with high customer demand without requiring them to muscle into crowded spaces.”

Het lange artikel is de moeite van het lezen meer dan waard. Omdat het een mooi inzicht geeft aan de impact van platformen in landen waar de instituties anders georganiseerd en ontwikkeld zijn. Het probleem (of beter: de gemiste kans) in het platform debat is namelijk dat wanneer er over ‘global’ wordt gesproken, men het eigenlijk alleen maar over Europa en de VS heeft. Daarnaast geeft het een mooi inzicht hoe door te organiseren er een betere balans kan worden gecreëerd tussen werker en platform. Hoewel het natuurlijk ook helpt wanneer er goede regelgeving is die bepaalde ongewenste handelingen van het platform simpelweg verbied.

FNV mag vonnis in Uber-zaak niet ten uitvoer leggen

Deze had ik even gemist tijdens mijn vakantie, maar toen ik wat documenten rondom rechtszaken aan het opzoeken was (sommige mensen hebben rare hobby’s, ik weet het…) kwam ik ook deze uitspraak tegen. Op 13 september 2021 oordeelde de rechter dat Uber chauffeurs werknemer zijn. Uber ging in hoger beroep, maar zou wel al per direct de chauffeurs in dienst moeten nemen. Dat hoeft nu dus niet: Uber mag de  einduitspraak in de hoger beroepszaak afwachten. Lees ook dit verslag van Het Parool over de zitting. De finale uitspraak wordt door FNV in het voorjaar van 2023 verwacht.

Op 23 december dit jaar wordt de uitspraak van de hoge raad in de zaak rondom Deliveroo verwacht. Q4 2022 en Q1 2023 zullen er dus (eindelijk) definitieve oordelen worden geveld over deze bedrijfsmodellen.

Is employment status compatible with the on-demand platform economy? Evidence from a natural experiment (PDF)

Op het moment dat de rechter besluit dat de platformwerkers die via Deliveroo of Uber Taxi rijden wel degelijk werknemer zijn, dan zal dit een grote impact hebben op deze sectoren. De platformen waarschuwen niet heel verrassend (met cijfers uit eigen onderzoek) voor een massale verlies van werkgelegenheid (75.000 wanneer dit Europees wordt doorgevoerd) en een grote klap voor de economie (800 miljoen). De vakbonden hebben er vertrouwen in dat in deze schaarse arbeidsmarkt iedereen toch wel aan de bak komt.

De vraag die vaak wordt gesteld is: kan platformwerk ook vanuit een dienstverband. Kan de flexibiliteit ook worden geboden aan niet-freelancers. Het korte antwoord hierop is: ja. Het lange antwoord:it depends ;-). Dat is natuurlijk flauw, maar er zijn veel  variabelen die niet eenvoudig in een ja/nee discussie kunnen worden gevangen. De arbeidsmarkt is complex, hoe graag iedereen ook wil doen lijken dat dat niet het geval is.

In het geval van Deliveroo weten we dat het in dienst nemen van bezorgers kan werken, aangezien Deliveroo in Nederland in de eerste periode de koeriers gewoon in dienst had, om vervolgens naar het freelance model over te stappen. Andersom kan ook. In dit paper (PDF) wordt een casus behandeld van “a US-based package delivery platform that shifted a subset of its workers from independent contractors to employees.”.

De conclusie (zonder detail en nuance): “We find that after the transition to employment, scheduling flexibility was retained and part-time drivers’ total working hours increased. We also find that the switch to employee status increased the firm’s operational efficiency. We conclude that employment status can be a feasible option for on-demand platform companies.”

Let wel op: dit gaat specifiek om een delivery platform: de resultaten zeggen dan ook weinig over ander type platformen. Daarnaast zijn er veel variabelen niet in het onderzoek meegenomen. Maar het stuk is zeker interessant om te lezen.

MrBeast Burger sees thousands fill shopping centre – BBC News

Een ontwikkeling die ik tot voor kort nog weinig volgde is die van de ‘creator economy’. Een trend waar individuele namen (influencers) een schare fans/ambassadeurs aan zich binden met content die zij creëren en dit vervolgens ‘monetizen’.

Fast Company schreef hier het volgende over: “More than 50 million people globally consider themselves content creators, and the market size has grown to well over $104 billion. Investors poured a record $1.3 billion into the space. And there’s even been a stronger middle class, with a 41% of creators earning a living wage ($69,000 annually or more) year-over-year.”

Waarom dit dan nu toch mijn interesse heeft? Ten eerste omdat deze creators hun positie hebben kunnen verkrijgen door (heel) slim gebruik te maken van platformen. Hiermee omzeilen zij de traditionele kanalen en bouwen zij hun eigen netwerk en imperium op. Maar vooral omdat zij heel slim gebruik maken van nieuwe diensten om hun naam aan te verbinden en zo, zonder zelf te hoeven investeren in de resources, nieuwe diensten en producten kunnen aanbieden.

Een voorbeeld hiervan, die deze week op Marketingfacts voorbij kwam, is MrBest Burger: een hamburger merk dat is opgezet door YouTuber Jimmy “MrBeast” Donaldson. Hij gebruikte zijn bekendheid via zijn 100 miljoen abonnees (!!!) om in 2020 een eigen burger merk te lanceren. Dit merk werd bezorgd vanuit 1.000 locaties (ghost kitchens) wereldwijd. Je kunt dit zien als ‘kitchens as a service’. Vorige week opende hij zijn eerste fysieke locatie. Meer dan 10.000 mensen stonden in de rij voor een eerste burger.

Een voorbeeld van een nieuwe dienst die specifiek op deze doelgroep is ontwikkeld is Niche:  “Niche plans to make money by helping creators find larger audiences of paying customers.”

In het artikel:  “The founders of a new social network called Niche believe the next generation of social networks might cater to online communities formed around more specific interests, such as hobbies or creator businesses.  <….> It also allows creators, such as artists or writers or musicians, to issue NFTs representing their work, which group members can buy and resell. Since a DAO is a smart contract, the financial tokens created and exchanged on the platform can be structured so that Niche takes small cut of sales.”

Een interessante ontwikkeling om te blijven volgen.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Afgelopen week weer mooie stappen met verschillende onderzoeken gemaakt (hierover later meer nieuws…) en weer een aantal nieuwe projecten in de steigers gezet. Ook aan een nieuw boek idee gewerkt rondom oplossingen voor de platformeconomie. We zijn erg goed in het benadrukken wat er fout gaat, dat de projecten die een positieve bijdrage leveren weinig aandacht krijgen. Het lijkt mij leuk om een stuk of 20 portretten te maken van initiatiefnemers die ieder op hun eigen manier een positief verschil willen maken. Ook letterlijk portretten: van iedere geïnterviewde maak ik dan zelf een bijzondere kunstige foto. Verwacht trouwens niet dat dit heel snel klaar zal zijn: als dit doorgaat gok ik begin 2024. Mijn agenda is best knus zal ik maar zeggen.

Ook deze week weer een paar stukken verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Mooie week!

Deliveroo stopt, maar de bezorgers gaan zelfstandig door: ‘Dít is vrijheid’

Nu Deliveroo weg gaat uit Nederland is dit een goede aanleiding om na te denken over een aantal onderzoeken en discussies rondom de situatie dat een platform een land verlaat.

In de nieuwsbrief waar ik het vertrek van Deliveroo analyseerde deed ik al een eerste oproep/voorzet: “Het zou ontzettend interessant zijn om in een samenwerking tussen de betrokken partijen en onafhankelijke onderzoekers om de 4.500 bezorgers die via het platform rijden in kaart te brengen en hen te volgen over een langere periode na het vertrek van Deliveroo. Dit zal enorm waardevolle inzichten geven op de vraag wat het alternatief is van dit type platformwerkers? Gaan zij er op vooruit, achteruit, of blijft het hetzelfde? Het ‘ontslaan’ van 4.500 bezorgers (een ontzettend heterogene groep werkenden) is een unieke gebeurtenis en aanleiding om een dergelijk onderzoek te starten. Dit zal enorm waardevolle inzichten opleveren en bijdragen aan het debat om de arbeidsmarkt. Ik daag iedereen die hier iets mee kan, wil of moet zich hier voor in te zetten.”

Een andere interessante vraag is wat er met het gat dat het platform na vertrek achterlaat gebeurt. Geeft dit ruimte voor nieuwe initiatieven? Of wordt deze ruimte ingenomen door bestaande spelers?  Aanleiding van deze vraag is het artikel in De Volkskrant waarin een aantal koeriers de plannen prijsgeeft na vertrek van Deliveroo met een eigen, op lange termijn mogelijk zelfs coöperatieve, bezorgservice te komen. Een interessant idee waar in het verleden ook wat andere voorbeelden van te vinden zijn. Een bekend voorbeeld is Ride Austin: een taxi coöperatie die ontstond toen Uber en Lyft Austin (Texas) ontvluchtten na nieuwe regelgeving. Dat er weinig succesvolle voorbeelden (om eerlijk te zijn: ik ken er geen één), laat ook zien dat het een mooie gedachte is, maar ontzettend lastig succesvol uit te voeren is.

Dan een stap verder. In bovenstaand verhaal gaat het om reacties van platform gebruikers, maar is er niet nagedacht over de rol van het platform bij deze ‘exit’. Oftewel: kan een platform gebruikers faciliteren om het platform (deels) voort te zetten na vertrek? En juist hier is, ook in het geval van Deliveroo, ruimte voor een interessant experiment. Want wat als het platform deze mogelijke ‘exit’ in het design van het platform meeneemt en bij vertrek (om welke reden dan ook) een draaiboek heeft klaarliggen om de verzamelde resources (data, klantcontacten, mogelijk software, etc.) terug te geven aan hen die hier aan hebben bijgedragen. In mijn boek Platformrevolutie ga ik al in op deze zogenaamde ‘exit by design’ principes. Hier onder twee fragmenten:

“De Amerikaanse assistent professor Nathan Schneider is een grote fan van coöperatieve en bottom-up initiatieven. Hij publiceerde onder andere een blog met het concept ‘exit to community’. Waar start-ups en ondernemers doorgaans hun inspanningen in het bedrijf verzilveren met een beursgang of overname, stelt hij voor dat platformondernemers het bedrijf aan de gebruikers verkopen. Dit concept kreeg veel aandacht toen het in 2017 slecht ging met Twitter en Nathan een campagne #BuyTwitter lanceerde. Daarmee dwong hij het bedrijf een studie te doen naar (meer) democratisch eigenaarschap van het platform. Ik zie zelf veel mogelijkheden in een model met een ‘multi stakeholder buyout’. Wat ik nu vaak zie gebeuren, is dat tech ondernemers een succesvol product bouwen, vervolgens verveeld raken en hun bedrijf verkopen aan bijvoorbeeld Google om zo eenvoudig de continuïteit te borgen en de opgebouwde waarde voor henzelf en de medewerkers te kapitaliseren. Ik weet zeker oprichters gevoelig kunnen zijn voor de mogelijkheid dat verschillende stakeholders, mogelijk ook de overheid, het bedrijf overnemen.”

En:

“Nu het aantal platformen groeit en organisaties steeds vaker klant worden van platformen, is het nuttig om vanaf dag één na te denken over een exit scenario. Hoe is de continuïteit van de data en transacties geborgd op het moment dat het platform om welke reden dan ook stopt? Misschien voor jou als platformeigenaar niet het scenario waar je het eerst aan wilt denken, maar tegelijkertijd wel een unique selling point voor gebruikers. Zeker voor degenen die dat stukje extra zekerheid en professionaliteit weten te waarderen.”

Nu de vakbonden vast al met Deliveroo in gesprek zijn over het vertrek, zou het ontzettend interessant zijn om dit scenario verder te verkennen. Natuurlijk doe je dit liever pro-actief bij het design van het platform, maar het vertrek en de onderhandelingen die hierbij komen kijken zijn natuurlijk ook een goede aanleiding. Voor Deliveroo liggen er kansen om, zonder dat het echt pijn doet, de Nederlandse gebruikers tegemoet te komen voor de waarde die zij in het platform hebben gestopt en voor de vakbond is het een mogelijk interessant onderwerp om mee te nemen in de onderhandeling. Hier ligt dan, wat mij betreft, voor de vakbond ook een rol om deze hierna op te richten platform coöperatie te faciliteren en hiermee de werkenden echt van dienst te zijn. Ook omdat de succesvolle platform coöperaties die ik ken op een uitzondering na allemaal gesteund werden door vakbonden of andere sociale instituties. Dus ook voor een vakbond een waanzinnig experiment om zichzelf laagdrempelig opnieuw uit te vinden.

Hoe dit exact vorm te geven? Ik heb geen idee. Maar gelukkig hoef ik ook niet alle oplossingen in mijn eentje te bedenken 😉 Daarom ben ik voornemens om later dit jaar hier een workshop omheen te organiseren om met alle stakeholders hier over door te praten. Heb je interesse? Heb je ideeën? Reply dan op deze mail.

De Ondernemer | 10 tips voor een succesvolle crowdfunding

“Crowdfunding is veel meer dan alleen geld ophalen, zo schreef Niels Meijssen al in zijn vorige blog. Het is ook je ideale marketingkanaal, validatie voor je idee en het levert een trouwe achterban op. In deze blog deelt Meijssen tips voor het voeren van de campagne zelf. Dit zijn de lessen die hij met Moonback leerde door in 2020 en 2022 een crowdfunding te doen waarmee hij in totaal 4,3 miljoen euro ophaalde dankzij 3.590 investeringen.”

Mooi inkijkje in de succesvolle crowdfunding campagnes van Booking uitdager Moonback. Veel mensen denken dat crowdfunding een kwestie is van je plan op het platform zetten, achteroverhangen en wachten tot het geld binnenkomt, maar dat is natuurlijk grote onzin. Ik heb zelf 4 crowdfunding campagnes voor mijn projecten gedaan en in enkele honderden campagnes geïnvesteerd (om van te leren, zoals ook bij Moonback) en ik kan iedereen die iets wil leren van crowdfunding dit ook te doen.

De tips en lessen van Moonback:

1. Reken op 4 tot 6 maanden doorlooptijd – een succesvolle campagne voorbereiden en uitvoeren kost tijd. Heel veel tijd.
2. Ken de grootheden van je campagne – voor elke €100.000 aan funding hadden zij ongeveer 3.500 bezoekers nodig op de campagnepagina, wat resulteerde in zo’n 80 investeerders. Hiermee lag de gemiddelde conversie op 3% en de gemiddelde investering op €1.250.
3. Deze vuistregel helpt je doelbedrag bepalen – middels een enquete onder de abonnees van de nieuwsbrief werd gepolst wie voor hoeveel wilde investeren. Volgens Moonback moet 30% van de funding uit het eigen netwerk komen.
4. Werk met tussendoelen – leg duidelijk uit waar je het geld voor nodig hebt en communiceer successen.
5. Goede content is geld waard – Investeer in goede design en content, dat helpt mee in het creëren van vertrouwen.
6. Schreeuw het niét direct van de daken – of zoals ik het altijd zeg: niemand wil dansen op een lege dansvloer.
7. De crux zit in het midden – De moeilijkste fase van de campagne is nadat je een vliegende start hebt gemaakt dankzij je bestaande achterban.
8. Hou vol, de campagne volgt een s-curve – Hou vol…
9. Een beller is effectiever – Persoonlijk contact is belangrijk.
10. De campagne is slechts het begin – Blijf ook na de campagne communiceren en een crowdfundingcampagne is natuurlijk pas succesvol wanneer de doelen zijn bereikt en de investeerders hun rendement hebben ontvangen.

Adviescommissie kritisch over Europese ontwerprichtlijn platformwerk – ZiPconomy

“Een belangrijk Europees comité is kritisch op de Europese ontwerprichtlijn voor platformwerk. De adviescommissie vreest dat de richtlijn geen recht doet aan snelle ontwikkelingen in de digitale markt en criteria te snel achterhaald raken.”

Voor mij niet echt een verrassing en ik heb vaak het gevoel dat degenen die het debat hier over voeren er ook niet echt in geloven dat dit gaat werken. Wat ik vooral zonde vind is dat de richtlijn het rechtsvermoeden combineert met de oplossingen rondom transparantie van algoritmes. Juist omdat ik in die tweede ontzettend veel waarde zie. En ik denk dat die eerste redelijk kansarm is, aangezien het een pleister op een breder debat is en hierdoor eenvoudig is om te omzeilen.

“Je wordt sneller aangenomen met een skillspaspoort”

In mijn onderzoek in 2021 naar de portabiliteit van reputatiedata heb ik ook veel gekeken naar skillspaspoorten. Portabiliteit en dit soort paspoorten hebben een vergelijkbaar probleem: het wordt snel complex, waardoor het lastig van de grond komt. Interessant dus om te zien dat uitzendplatform YouBahn een eigen skillspaspoort heeft geïntroduceerd:

“Alle flexwerkers bij Youbahn begonnen met een blanco paspoort, waarin ze zelf hun diploma’s en werkervaring uploadden. Vervolgens startte het gedeelte met de skills. Als iemand heeft gewerkt bij een opdrachtgever, beoordeelt de werkgever de flexwerker op soft skills en een sterrenrating. Daarbij kunnen ze kiezen uit een vast palet van skills, zodat de skillsset uniform blijft. En andersom: de flexwerker beoordeelt ook de opdrachtgever. Wel krijgt een serveerster een andere skillsset ter beoordeling dan een logistiek medewerker. Naast de sterrenrating kan de opdrachtgever een begeleidende tekst schrijven. “Daar maken we een woordcloud van, dat maakt het skillspaspoort persoonlijker”, zegt Huininga.

Een opdrachtgever kan binnen de aanmeldingen zoeken op skills. “Zo kan een serveerster die klantvriendelijk is, ook worden gekozen als hotelreceptionist”, zegt Huininga. Werkgevers worden zo geholpen om mensen te kiezen die in eerste instantie niet lijken te matchen op basis van werkervaring, maar wel op basis van vaardigheden. In de strijd om personeel een handige tool. “Ik hoop hiermee Nederland wakker te schudden en aan te tonen dat je op basis van competenties en motivatie de juiste mensen kunt werven”, aldus Huininga. De opdrachtgevers bij Youbahn zijn in ieder geval enthousiast.”

Een mooi initiatief. Waarbij het natuurlijk niet meer dan logisch is dat de werkende dit paspoort ook mee kan nemen naar andere werk- en opdrachtgevers.

Gender pay gaps far worse for women in the gig economy, says study | World Economic Forum

“Women working in the fast-growing gig economy are being paid far less than men, according to a study of freelance workers in the US.”

Een aantal punten uit dit rapport:

• The gender pay gap is far worse for women who freelance than for those in full-time employment, a US study shows.
• Men working in some sectors of the gig economy charge an average of 48% more than women.
• Accounting and consulting is the sector with the widest pay gap for freelancers.
• Unequal pay contributes to gender disparities which will take 132 years to address at the current rate of progress, says World Economic Forum’s Global Gender Gap Report report.

In 2023 zal ik met het team van de Wageindicator Foundation een online webinar over dit onderwerp organiseren. Stay tuned…

Award

Ik ben altijd wat sceptisch over prijzen. Als ik ergens voor wordt genomineerd is mijn eerste vraag dan ook altijd: hoe serieus is deze award? In dit geval behoorlijk serieus en iets waar ik trots op mag zijn.

Het paper “Online labor platforms versus temp agencies: what are the differences?”, welke ik samen met Jeroen Meijerink van de Universiteit Twente schreef, heeft  de ‘Outstanding Paper Award’ gewonnen. In dit paper omschrijven we de verschillen tussen uitzendbureaus en platformen en uitzend- en freelanceplatformen.

Het paper is hier (open access) te downloaden en op ZiPconomy hebben we een (heel) uitgebreide blog over dit onderzoek gepubliceerd.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Afgelopen week flink in de weer geweest met onderzoek en het vormgeven van de minor Platformeconomie die in November bij de Haagse Hogeschool van start zal gaan. Daarnaast ook veel aanvragen voor presentaties voor het eind van het jaar ontvangen: het gaan nog drukke (maar ook leuke) maanden worden. Deze week start ik een online cursus: ‘Cooperate to Own the Future‘. Over coöperaties en Web3. In November zal ik een congres in Rio de Janeiro over dit onderwerp bijwonen, omdat ik denk dat de combi van coöperaties en Web3 ontzettend interessant is.

Intussen ook aan het nadenken over de toekomst van deze nieuwsbrief. Mogelijk op termijn naar 1x in de 2 weken en ook meer eigen content als een podcast. Genoeg ideeën. Heb je tips of wensen: deel deze dan als reply op deze mail.

Veel leesplezier en fijne week!

Alibaba, ByteDance Share Details of Algorithms With Beijing for First Time – Bloomberg

Algoritmes staan bekend als een ‘black box’: de gebruikers, maar ook beleidsmakers, hebben doorgaans geen idee wat er zich onder de motorkap van een platform afspeelt. Die onduidelijkheid is om meerdere redenen niet wenselijk. Zo kan het platform keuzes maken die niet in het belang zijn van de gebruiker (vraag en aanbod) en kan de onduidelijkheid ook voor gebruikers die afhankelijk zijn van een platform voor stress zorgen. Er wordt al flink wat jaren gesproken over hoe dit op te lossen. Zo organiseerde ik in 2019 een workshop over de ‘algoritme accountant’ en ontwikkelde de Utrecht Data School de ‘Impact Assessment Mensenrechten en Algoritmes‘. Transparantie en impact van algoritmes is ook o.a. onderdeel van de Platform to Business verordening, de Digital Markets Act (DMA), de Digital Services Act (DSA) en de aankomende Artificial Intelligence Act. Zo zie je maar weer: er zijn verschillende wegen. Waarvan ik verwacht dat er niet één perfecte zal zijn, maar dat juist de combinatie gaat werken.

In China hebben ze een grote stap gemaakt in het transparant(er) maken van deze automatische besluitvormingsprocessen:

“China’s internet giants from Tencent Holdings Ltd. to ByteDance Ltd. have shared details of their prized algorithms with Beijing for the first time, an unprecedented move aimed at curbing data abuse that may end up compromising closely guarded corporate secrets.

The internet watchdog on Friday published a list describing 30 algorithms that firms including Alibaba Group Holding Ltd. and Meituan employ to gather data on users, tailor personal recommendations and serve up content.”

Is deze aanpak perfect? Vast niet. Zo veranderen algoritmes van platformen dagelijks en ben ik heel benieuwd hoe toezicht en handhaving kan worden ingericht. Wat denk ik het belangrijkste effect is, is dat (net als bij de invoering van de AVG) mensen bewust worden van de impact, vragen gaan stellen en platformen ter verantwoording roepen om transparant(er) te zijn.

Ik denk dat het uiteindelijk voor de hele sector ook goed is om hier (pro)actief aan mee te werken. De reputatie van het algoritme als ‘black box’ die vooral de belangen van het platform voorop heeft staan draagt niet bij aan het vertrouwen. Daarnaast is mijn ervaring dat er ook heel veel platformen zijn die geen tot nauwelijks algoritmes gebruiken en juist door deze openheid vertrouwen winnen en vooroordelen wegnemen. Dus op naar meer bewustwording en openheid zou ik zeggen.

Overname Nederlandse crowdfunder lijkt opmaat voor consolidatie | FD

Zoals je mogelijk weet is mijn interesse in platformen begonnen bij crowdfunding. Ik was de eerste ter wereld die via aandelen een crowdfundingcampagne (via het Symbid platform) voltooide en verloor hierdoor uiteindelijk bijna een ton. Deze inzichten hebben destijds mijn interesse in platformen opgewekt. Ook schreef ik nog twee boeken over crowdfunding: ‘Crowdfunding de Hype Voorbij‘ en ‘Crowdfunding voor Dummies‘. Mijn lessen over de hierboven genoemde campagne deelde ik in dit artikel op MTSprout.

Al een jaar of tien geleden werd bijna aan het begin van ieder nieuw jaar ‘de consolidatiegolf in crowdfundingland’ aangekondigd. Het werd een beetje een traditie zal ik maar zeggen. Het ziet er naar uit dat deze golf nu, bijna tien jaar later, er toch van gaat komen.

Lex an Teeffelen, lector Financieel Economische Innovatie aan de Hogeschool Utrecht, schreef hier het volgende over op Linkedin: “Waar zich tot 2022 vooral buitenlandse partijen vestigden in Nederland, zal de komende 12 maanden een consolidatieslag volgen. Dat heeft alles te maken met de Europese vergunning die nodig is vanaf november 2023. Dat brengt hogere standaarden en kosten voor compliance en toezicht met zich mee. En vrije vestiging – na vergunningverlening – in de gehele EU.”

In een radio interview op BNR Nieuwsradio meldt hijdat deze nieuwe vergunning een platform al snel een ton per jaar zal kosten. En het hierdoor voor kleine spelers economisch niet haalbaar is om solo te blijven opereren.

Gezien het risico bij crowdfunding en de cowboys die regelmatig deze markt hebben betreden is het denk ik goed dat de regels helder en Europees zijn. Al vraag ik mij wel altijd af hoe eerlijk het is dat de huidige winnaars in een regel arme periode hebben kunnen groeien en zij nu dankzij de nieuwe regels nog wat steviger in hun pluche zitten. Ik kan mij voorstellen dat dit bij crowdfunding onvermijdelijk was, maar het is wel iets dat ik altijd adviseer om over na te denken bij het instellen van nieuwe regelgeving. In veel gevallen wordt er ook model geïntroduceerd waarbij kleine platformen minder verantwoordelijkheden hebben dan grotere, om zo de balans er een beetje in te houden. Maar het blijft een aandachtspunt.

p.s. het is trouwens erg interessant om Lex via Linkedin te volgen. Hij heeft altijd heldere en scherpe analyses en voorspellingen. Een andere interessante bron is de nieuwsbrief van Ronald Kleverlaan.

Now DoorDash could start delivering your Facebook Marketplace purchases, too – The Verge

“You may soon have the option to have your Facebook Marketplace purchases picked up and delivered by DoorDash. According to a report from The Wall Street Journal, Facebook’s parent company, Meta, is partnering with DoorDash to deliver Marketplace items located up to 15 miles away.”

Het is interessant om te zien hoe logistieke platformen voor bezorgen van maaltijden en boodschappen zich steeds meer en meer gaan verbreden en hun diensten aanbieden aan bestaande organisaties. Zie Thuisbezorgd die in meerdere landen boodschappen bezorgt en deze week aankondigde in Nederland ook spullen van Blokker via de app van Thuisbezorgd te gaan bezorgen.

Waar ik zelf het eerst naar kijk bij dit soort berichten is wie het klantcontact claimt. In het geval van Thuisbezorg en Blokker is het Thuisbezorgd die met het klantcontact heeft. In andere gevallen is het bezorg platform meer een onzichtbare leverancier. Voor beide partijen wordt sowieso waardevolle data verzameld, maar ik zou altijd kiezen voor het klantcontact.

De b2b-deeleconomie van Floow2 komt (eindelijk) op gang: in de zorg

Het was alweer even geleden dat ik iets van Floow2 hoorde. In de tijd van de hype van de deeleconomie platformen was Floow2, samen met platformen als Peerby, Snappcar en Thuisafgehaald, veel vertegenwoordigd bij bijeenkomsten over dit onderwerp. Toen al faciliteerde het bedrijf een SaaS (software as a service) oplossing voor bedrijven, maar ook bedrijfsterreinen, voor business-to-business platformen. Het was destijds niet duidelijk wat er nu aan transacties omging op het platform.

Daarom vond ik het leuk om via dit artikel weer iets van het platform te horen en te horen dat het nog bestaat. Belangrijkste les uit dit artikel voor b2b marketplaces: het kost tijd, energie en geduld. Want hoewel de techniek vast zijn werk zal doen, zijn het de mensen die het verschil maken.

Toekomst uitzendbranche onder druk – ING – Kennis over de economie

ING kwam onlangs met dit bericht naar buiten dat de toekomst van de uitzendbranche onder druk staat. Naast de krappe arbeidsmarkt en ‘flexwerk wordt duurder en minder flexibel’ worden ook digitale transformatie en concurrentie van online platformen als uitdagingen voor de flexbranche opgeschreven. Om vervolgens over te gaan op een aantal tips.

Iets is een uitdaging wanneer je niet met de markt meegaat. Iets is een kans wanneer je de uitdagingen omarmt en kijkt hoe je hier beter van kan worden. Ik ben toch echt voorstander voor het tweede scenario. Want juist door het omarmen van de digitale transformatie en optimaal gebruik maken van tools als online platformen kun je als uitzender de klant alleen maar beter bedienen. En ook breder, waardoor de taart alleen maar groter zal worden. Het is maar net hoe je hier tegenaan kijkt en welke rol je pakt: slachtoffer vs ondernemer. Dus wie schrikt van het ING stuk weet wat er te doen staat: actie!

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Afgelopen week ben ik weer rustig opgestart na de vakantie en deze week zal alles weer op het ‘normale’ tempo doorgaan. Dat de kinderen vandaag weer naar school gaan zal daar ook bij helpen 😉

Afgelopen week publiceerde ABN AMRO een stuk met de pakkende titel ‘vertrek Deliveroo markeert grens platformeconomie’. Het was mijn intentie om dit stuk samen met 4 andere artikelen in deze editie te duiden, alleen is de analyse op het ABN AMRO stuk een beetje uit de hand gelopen, waardoor dit het ‘enige’ stuk is in de editie van deze week. Vanaf volgende week weer wat kortere analyses van 5 stukken.

Veel leesplezier en fijne week!

Vertrek Deliveroo markeert grens platformeconomie – ABN AMRO

De toekomst van de arbeidsrelatie in de platformeconomie. Een veelbesproken onderwerp, ook in deze nieuwsbrief. Afgelopen week kwam ABN AMRO met een toekomstvoorspelling voor de platformeconomie, waarin het bericht dat gezien het vertrek van Deliveroo, de rechtszaken tegen Deliveroo, Uber, Helpling en Temper en wat ontwikkelingen in Den Haag de opkomst van de platformeconomie zal worden afgeremd. En platformen de werkenden in dienst zullen nemen of deze via een uitzendcontract aan hen verbinden. Volgens de analyse van ABN AMRO zal dit impact hebben op 60.000 freelance platformwerkers.

Om te beginnen moet ik zeggen dat het een goed gewogen stuk is dat zowel de voor- als nadelen van de ontwikkelingen naar voren brengt. Dat mag ook eens gezegd worden in een debat waar een dergelijke berichtgeving zeldzaam is. Al heeft de bank natuurlijk ook verder geen duidelijk belang in het debat, dat helpt ook om objectief te blijven.

In dit stuk zal ik ingaan op een aantal punten van het ABN AMRO artikel om nog wat dieper op het onderwerp in te gaan.

Hoeveel platformwerkers zijn er?

ABN AMRO meldt in het stuk dat er 60.000 freelance platformwerkers in Nederland actief zijn. Op Twitter licht onderzoeker Mario Bersem toe dat dit aantal is ontstaan doordat in KvK data staat dat er 1,1 miljoen zelfstandigen zijn in Nederland x de 5,5% platformwerkers uit de CBS/TNO ZEA (Zelfstandigen Enquete Arbeid). Hoewel ik later in dit stuk zal benadrukken dat het onmogelijk is een absoluut aantal platformwerkers te noemen, zijn de onderzoekers hier wel iets te kort door de bocht gegaan. Er zijn interdaad (ruim) 1,1 miljoen ZZP’ers in Nederland, maar uit een artikel op ZiPconomy op basis van diezelfde ZEA enquete valt op te maken dat het interessant (en noodzakelijk) is om wat dieper in deze groep werkenden te duiken. Dan zie je dat ‘slechts’ 76% van deze 1,1 miljoen eigen arbeid aanbiedt (905.000), 48% (573.000) biedt eigen arbeid aan voor organisaties (platformwerkers die diensten aanbieden aan consumenten doen dit doorgaans niet als ZZP’er) en slechts 28% (332.000) biedt eigen arbeid aan voor meer dan 3 opdrachtgevers per jaar. De grote vraag is dan ook: van welke groep pak je die 5,5%? In ieder geval niet van de hele groep zou ik zeggen.

ABN AMRO is niet de enige die moeite heeft het aantal platformwerkers te duiden. In het uiterst lezenswaardig SER rapport over de platformeconomie is te lezen dat de schattingen uiteenlopen van 0,4 tot 12 procent van de beroepsbevolking. Een behoorlijke bandbreedte, welke voornamelijk wordt beïnvloed in wat je wel en niet meeneemt in de definitie. Gaat het alleen over freelancers? Of ook uitzend endienstverlening aan huis: die ‘rest’ categorie waarbij de particuliere opdrachtgever wordt ontheven van verantwoordelijkheden als werkgever waar iedereen van weet dat hier niets van klopt. Want wees eens eerlijk: betaal jij de schoonmaakster of oppas 8% vakantiegeld en betaal je door bij vakantie en ziekte? Ook: gaat het om korte klussen van maximaal een dag? Of ook om langere opdrachten via platformen als Jellow, Freelancer.nl en Upwork? Er zijn ook wetenschappers die pleitten dat jouw tijd dat je besteedt op Facebook ook als platformwerk te definiëren. Hoe breed of smal wil je gaan?

Het SEO komt in 2020 uit op 84.000 platformwerkers (0,9%), gebaseerd op een steekproef van ruim 5.440 personen. Deze beperkte steekproef is gehouden onder een Nederlandstalige populatie, waardoor je daar makkelijk nog enkele tientallen procenten bij op kunt tellen. Ook komen regelmatig cijfers vanuit de platformen in de media voorbij. Deliveroo berichtte onlangs dat er 4.500 koeriers in Nederland via het platform actief zijn. Een aantal waarvan ik, gezien de context van de berichtgeving, vermoed dat het klopt. In een Volkskrant artikel waar flink wat discussie over is losgebarsten over onjuistheden, meldt Temper dat ‘het aantal accounts op Temper groeide sinds begin dit jaar van 250 duizend naar 400 duizend.’. Wanneer je de jubel verhalen van platformen zelf over aantallen 1-op-1 zou overnemen (niet doen dus), dan zou nagenoeg iedere werkende intussen platformwerker zijn.

Nu is het misschien wat overdreven om op een zondag avond 493 woorden te gebruiken om te omschrijven dat het ‘complicated’ is om het aantal platformwerkers in Nederland te kunnen duiden, maar het leek mij goed om wel de bandbreedte van de discussie te duiden.

Daarnaast is het dan ook de vraag: heeft het nut om het aantal platformwerkers te weten? Enerzijds: ja. Werkplatformen hebben een bepaalde dynamiek en het is belangrijk om te weten wat de impact en groei is. Deze input helpt bij het prioriteren voor (beleids)keuzes. Aan de andere kant geeft het ook een heel vertekend beeld van een discussie, wat ik ook wel eens als ‘selectieve verontwaardiging’ omschrijf. Dit omdat, zeker in de consumenten dienstverlening platformen vaak een mini deel van de onzichtbare, doorgaans informele, markt bedienen. Of zoals bij Thuisbezorgd: ja ze nemen hun bezorgers via uitzendbureaus in dienst, maar als je je alleen daar op focust dan vergeet je dat het merendeel van de bezorgingen wordt uitgevoerd door bezorgers die door de restaurants zelf worden geregeld. Oftewel: cijfers zijn goed, maar alleen waardevol met de juiste context. En dat laatste wil nog wel eens ontbreken. Dus: minder cijfers en meer context graag.

Wordt de platformisering afgeremd?

ABN AMRO meldt dat de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak Deliveroo uiteindelijk gevolgen zal hebben voor 60.000 freelance platformwerkers en de platformeconomie zal afremmen. Om te beginnen: de Deliveroo casus is een heel specifieke casus waarbij, vanwege het on demand karakter, de impact van algoritme en beperkte invloed en ‘ondernemingsruimte’ van de werkende. Deze specifieke uitspraak zal dus vooral invloed hebben op de 4.500 Deliveroo bezorgers en ook, als het precedent er ligt, ook op termijn voor de vele duizenden UberEats bezorgers.

Wat wel zo is, is dat de genoemde rechtszaken wel een flink deel van de platform markt dekken: bezorging, taxi, to-business dienstverlening en dienstverlening aan huis. Alleen crowdwork (online niet locatiegebonden werk) wordt nog niet in de rechtszaal besproken. De rechtszaken zouden dus op termijn de groei van freelance en dienstverlening aan huis platformen kunnen afremmen, maar het is niet onwaarschijnlijk dat deze verder zullen gaan als uitzender. Even los van de vraag of dit een gewenst scenario is en wie je hier mee helpt.

Nu werkenden hebben geproefd aan deze manier van werken denk ik dan ook dat platformisering van de organisatie van werk (dus ook binnen organisaties) niet te stoppen is. Het zal misschien achter de schermen wat lastiger te organiseren zijn en de prijs en verdiensten zullen anders worden, maar het principe van de werkende centraal (zeker in een schaarse arbeidsmarkt) is iets dat ik niet snel weg zal zien gaan.

Platformwerk = uitzendwerk?

ABN AMRO voorspelt dat “wanneer bedrijven toch van flexibele arbeid gebruik willen blijven maken, ze dat kunnen doen door werknemers via reguliere uitzenders in te huren.”. Het is de vraag of dit via reguliere uitzenders zal gaan, of zoals je nu ziet via nieuwe platform spelers als Maqqie, Level.works, YouBahn en NowJobs die het matching proces opnieuw inrichten vanuit een uitzendconstructie.

Dat de toekomst van platformwerk in de uitzendconstructie ligt is natuurlijk iets waar veel belanghebbenden de laatste jaren voor pleiten. FNV procedeert in principe voor het uitzendcontract. Dat ze dat soms ook zelf wat ongemakkelijk vinden werd mede duidelijk in een rapport van de ABU over platformwerk in 2020 waar Erik Pentenga, sectorbestuurder FNV Flex, zegt: “Dat is toch erg, nou moet ik als onderhandelaar van de vakbond de uitzendovereenkomst gaan lopen verdedigen.” Precies. En dan mag hij ook gelijk de proceskosten betalen ;-).

Gezien de huidige impasse in het arbeidsmarktdebat zou het mij niet verbazen als het voor platformen die opereren in markten waar voorheen uitzenders het voor het zeggen hadden het uiteindelijk die kant op zal gaan. Voor markten waar platformen concurreren met de zwarte markt is het natuurlijk bij voorbaat aardig kansloos om te denken dat je met uitzendtarieven kunt concurreren met het informele circuit. Net als platformen die concurreren met slecht functionerende markten als maaltijdbezorging.

ABN AMRO ziet overigens ook beperkingen in het afknijpen van freelance ten gunste van uitzend: “Het is onmiskenbaar dat sommige flexwerkers, die heel bewust en zonder enige dwang kiezen voor een vrije rol, de dupe zijn van deze juridische en politieke ontwikkelingen.” En hoewel platformwerk in veel gevallen ook goed te organiseren is binnen het uitzend dienstverband, is het wel de vraag of er de werkenden een te positief beeld wordt voorgeschoteld over de ‘zekerheden’ en rechten die bij een dergelijk construct horen. Wat ik nader heb toegelicht in dit stuk.

Tot slot

Het zou naar mijn mening ontzettend zonde zijn om de kans (en verantwoordelijkheid!!!) om nu eens echt een hervorming van de arbeidsmarkt waar de werkende centraal staat door te voeren links te laten liggen. Waarbij niet de werkende, maar institutionele luiheid overwint. Ik neem aan dat iedereen die pretendeert ambitie te hebben hier niet mee weg zal willen komen.

Ik blijf dus een klein beetje hoop houden dat alle partijen uiteindelijk toch hun verantwoordelijkheid zullen pakken. Noem het een klein beetje naïef, maar uit de 1-op-1 gesprekken die ik heb merk ik echt wel dat achter de institutionele conservatieve luiheid echt genoeg goede en slimme mensen zitten die wél bereid zijn die extra stap te zetten en voorbij het eigen institutionele belang kunnen denken. Zij zullen ook zien dat platformen en de organisatie van werk veel verder gaat dan de voorbeelden waar iedereen zich nu druk over maakt en een kans bieden om de werkende, met respect voor goede voorwaarden, centraal en in zijn of haar kracht te zetten. Verder kijken dan je neus lang is zal ik maar zeggen. Doen!

In de media

Deliveroo vertrekt uit Nederland: een analyse – ZiPconomy

Het stuk dat ik schreef voor mijn nieuwsbrief vorige week is ook als blog overgenomen op ZiPconomy.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Ik hoop dat je een goede vakantieperiode hebt en/of hebt gehad. Na een zomerstop van 5 weken, ik was zelf met mijn gezin op vakantie in Italië en een beetje Zwitserland en was nagenoeg offline, ontvang je de editie nummer 301 van mijn nieuwsbrief over de platformeconomie. Voor de nieuwe abonnees: welkom!

Gelukkig is er genoeg gebeurd in de platformeconomie, dus het was flink puzzelen om de juiste stukken uit te kiezen. En het ging al mis bij het eerste stuk dat ik als samenvatting wilde schrijven, maar uitmondde tot een reactie van 1.500 woorden. Ik vertrouw er op dat je mij dit zult vergeven. Veel leesplezier en een fijne week!

Deliveroo van plan uit Nederland te vertrekken | door Rens Lieman, schrijver en journalist

De gebeurtenis van de week die je niet hebt kunnen missen: Deliveroo heeft vorige week aangegeven dat het eind dit jaar uit Nederland wil vertrekken. De reden: de economische omstandigheden (lage rente en hiermee moeilijker toegang tot kapitaal en teruglopende bestellingen na covid) en het feit dat de investeringen om een significante marktpositie in Nederland te verkrijgen niet opwegen tegen de kosten. Op dit moment is Nederland verantwoordelijk voor slechts één procent van de wereldwijde omzet van het platform dat, inclusief Nederland, in 11 landen actief is.

Wat volgens de woordvoering van Deliveroo niet meespeelt is de onzekerheid voor het bedrijf rondom de status van de bezorger. Ik snap dat zij dit zo brengen, maar achter de schermen zal dit natuurlijk absoluut meespelen. Onzekerheid staat namelijk gelijk met risico. En dat risico is groot: eind dit jaar zal de Hoge Raad zich uitspreken over de vraag of Deliveroo koeriers nu wel of geen werknemer zijn. De voortekenen voor Deliveroo zijn hierin slecht: nog in juni schreef de advocaat-generaal in een advies aan de Hoge Raad dat de bezorgers werknemers zijn. Een uitspraak in het nadeel van Deliveroo zou betekenen dat zij de bezorgers in dienst moet nemen en het cao loon met terugwerkende kracht aan de bezorgers moet uitbetalen. Daarnaast zullen ook o.a. de belastingdienst en de pensioenfondsen voor de deur staan.

Geen verrassing, wel nieuws

Het vertrek van Deliveroo is nieuwswaardig, maar zeker geen verassing. In een markt als deze kunnen uiteindelijk 1 en maximaal 2 partijen overleven. Vanwege het lokale karakter van de markt (steden en postcodegebieden) is er theoretisch ruimte voor ‘local heroes’, maar gezien de grote investeringen en lage marges is er echt wel schaal nodig om een dergelijke business in stand te houden. In Nederland begonnen de nieuwkomers al met een achterstand met een nationaal dominant platform: Thuisbezorgd. Dit platform, alsmede UberEats, heeft nu een concurrent minder.

Overwinning! Maar voor wie?

FNV claimt, niet geheel verrassend en onverdiend, o.a. in het FD en in Trouw de overwinning en zegt verantwoordelijk te zijn voor het vertrek van Deliveroo. Al is de kous er voor de FNV nog niet af: zij wachten de uitspraak van de Hoge Raad af en zal, wanneer zij in het gelijk worden gesteld, het geld ‘zo nodig bij het moederbedrijf in Londen halen’. Grote woorden en het klinkt eenvoudig, maar het is wederom een lang en kostbaar traject en een feest voor de juristen: de verre van precaire beroepsgroep die floreert in deze impasse in de arbeidsmarkt.

Want de echte vraag is en blijft: voor wie is deze stap een overwinning? Dat dit voor de vakbond en haar visie op de arbeidsmarkt een overwinning is, dat is duidelijk. Daarnaast heeft Deliveroo duidelijk verloren, al is het vertrek zeker niet volledig toe te schrijven aan de rechtszaken met FNV. Ook zal het vertrek de 3.400 aangesloten restaurants raken, hoewel er genoeg alternatieven overblijven en de consument over het algemeen makkelijk over zal stappen naar een andere app. Misschien zal de consument iets minder keuze hebben, maar dat is dan weer een probleem in de categorie ‘eerste wereld zorgen’ ;-).

De belangrijke vraag is: is dit ook een overwinning voor de bezorgers? Even los van de vraag of deze na uitspraak van de Hoge Raad geld zouden kunnen opeisen bij Deliveroo (hierover later meer), is het een feit dat de 50 kantoormedewerkers van Deliveroo in Nederland en de 4.500 koeriers die via het platform geld verdienen op zoek zullen moeten naar een andere inkomstenbron. In de berichtgeving in de media geeft FNV aan mee te leven met de werkenden, maar vertrouwt het er op dat deze mensen in de huidige arbeidsmarkt snel weer aan de slag komen. Voor een organisatie die staat voor de werkende is dit wat, op zijn zachts gezegd, kort door de bocht.

Want de belangrijke vraag, naar mijn mening, is dan ook: is dit ook echt zo? Voor de medewerkers op kantoor zal het inderdaad geen probleem zijn. Daarnaast kunnen zij terugvallen op de WW. Voor de bezorgers is het een heel ander verhaal: die hebben geen vangnet (wat ook de aanleiding was van de rechtszaken) en het is maar de vraag wat hun alternatief is. Voor wie het werk als bijbaantje gebruikte zal de impact niet zo groot zijn, maar voor hen die wel afhankelijk zijn van het werk als maaltijdbezorger is het een ander verhaal. Onderzoeker Niels van Doorn deelde op Twitter hier over zijn gedachte: “They will have to find another low-wage job in the service sector – of which there are many at the moment. Work availability is not the issue, worker protection and a living wage is, as always. These are harder to come by.” Hierbij doelt hij op het gegeven dat de gedachte dat het alternatief voor deze werkenden niet een goed betaalde baan met zekerheden is, maar een andere slecht betaalde baan met minimale zekerheden.

Op Twitter zijn arbeidsmarktdeskundigen overtuigd: in deze schaarse arbeidsmarkt kan iedereen die wil werken werk vinden. Er is dus geen probleem. Niels van Doorn bracht wederom enige nuance: “Ik denk dat soon-to-be-ex-Deliveroo riders vooral over zullen stappen naar Uber Eats & Thuisbezorgd. Verder zullen er vast riders overstappen naar flitsbezorgers en de horeca. Een switch zal vooral lastig zijn voor laaggeschoolde migranten met gebrekkig Engelse taalvaardigheden. En ik heb mijn twijfels over die betere voorwaarden. Daarnaast is het de vraag welke “voorwaarden” van materieel belang zijn in het dagelijks leven en mbt de plannen van arbeidsmigranten en internationale studenten (die het gros van het bezorgwerk doen).”

Wie neemt de verantwoordelijkheid?

Al met al is het duidelijk dat deze stap dus (wederom) niet persé een overwinning is voor de (huidige) werkende(n), maar een overwinning voor ‘het grotere goed en de visie van FNV op de arbeidsmarkt’ zal ik maar zeggen. Hoewel velen hier een mening over zullen hebben en ik de argumenten van de verschillende kanten begrijp, is het belangrijk dat de betrokken partijen nu hun verantwoordelijkheid pakken voor hen die in deze ‘strijd’ over hun hoofden hun inkomsten verliezen.

Hoe zou dit ‘verantwoordelijkheid nemen’ er dan uit kunnen zien? Ten eerste zou Deliveroo de gederfde inkomsten voor de bezorgers kunnen compenseren. Zij zijn ‘slachtoffer’ van een strijd op een niveau dat hen overstijgt en het zou netjes zijn als zij worden gecompenseerd en een programma, desnoods samen met het UWV, wordt opzet om ervoor te zorgen dat deze 4.500 werkenden weer op hun pootjes terecht komen. Hier ligt ook een rol voor FNV weggelegd om te laten zien dat ze écht om de werkenden geven en laten zien dat ze een meta/principe strijd voeren voor het grote plaatje, maar dit niet over de rug en op koste van de werkenden doen. Hier zit FNV overigens in een juridische spagaat: er loopt een rechtszaak en tegelijkertijd ligt er een rol in de onderhandeling voor een sociaal plan.

Het is trouwens niet de eerste keer dat Deliveroo uit en land vertrekt. Zo vertrok het bedrijf in 2019 uit Duitsland en in 2021 uit Spanje. Toen het bedrijf uit Duitsland vertrok kregen koeriers die in de laatste 12 weken actief waren via het platform zogenaamde ‘goodwill payments‘: “A goodwill payment of 10 days’ pay, based on their average weekly earnings over the past 12 weeks, and another goodwill payment of 2 weeks’ pay, based on their average weekly earnings over the past 12 weeks”. Ook bij vertrek uit Spanje, wat overigens het gevolg was van een wetswijziging die platformen verplichtte om bezorgers in dienst te nemen, was er een compensatie voor koeriers. Al waren er ook berichten dat hier niet alles goed ging.

Als laatst zou het ontzettend interessant zijn om in een samenwerking tussen de betrokken partijen en onafhankelijke onderzoekers om de 4.500 bezorgers die via het platform rijden in kaart te brengen en hen te volgen over een langere periode na het vertrek van Deliveroo. Dit zal enorm waardevolle inzichten geven op de vraag wat het alternatief is van dit type platformwerkers? Gaan zij er op vooruit, achteruit, of blijft het hetzelfde? Het ‘ontslaan’ van 4.500 bezorgers (een ontzettend heterogene groep werkenden) is een unieke gebeurtenis en aanleiding om een dergelijk onderzoek te starten. Dit zal enorm waardevolle inzichten opleveren en bijdragen aan het debat om de arbeidsmarkt. Ik daag iedereen die hier iets mee kan, wil of moet zich hier voor in te zetten.

Wat we nu kunnen verwachten

Deliveroo is nu aan het uitzoeken hoe zij Nederland het beste kan verlaten. Hierover zal de komende maanden vast nog genoeg naar buiten komen. Veel zal afhangen van de uitspraak van de Hoge Raad later dit jaar. Wanneer deze beslist dat de bezorgers toch werknemers zijn, dan zal Deliveroo met terugwerkende kracht de bezorgers volgens het cao-loon moeten betalen. En een transitie vergoeding.

Dit klinkt eenvoudig, maar zal nog een hele klus worden. De grote discussie zal draaien om de vraag: wat is werktijd? Dat je aan het werk bent op het moment dat je aan het bezorgen bent dat is duidelijk, maar wat doe je met wachttijd tussen de klussen door? Bezorgers kunnen immers op ieder moment hun app aanzetten, waarna zij vervolgens ritjes krijgen aangeboden. Vervolgens is het aan de bezorger om een opdracht wel of niet te accepteren. Om het geheel nog complexer te maken: een bezorger kan meerdere apps tegelijkertijd aan hebben staan. Zo kan en bezorger tegelijkertijd voor Deliveroo als UberEats beschikbaar zijn. Ik voorzie een onmogelijke en vooral ook ellenlange discussie die alleen kan worden opgelost door een praktische deal: werktijd = daadwerkelijk gereden minuten (waarbij je snel fietsende koeriers benadeelt) + x-percentage gemiddelde wachttijd. Waarbij het zo maar zou kunnen dat er flink wat koeriers zullen zijn die niet te weinig, maar te veel hebben verdient. Wat doe je hier mee? Moeten zij geld inleveren?

Intussen zullen Thuisbezorgd en UberEats de strijd aangaan om de brokstukken (lees: koeriers en aangesloten restaurants) binnen te hengelen. Zij zullen blij zijn met een concurrent minder, al weet UberEats natuurlijk dondersgoed wie de volgende partij is die op de radar van FNV staat. Deliveroo heeft hen de afgelopen jaren prettig uit de wind gehouden, maar dat is nu dus ook verleden tijd.

Je lees het al: nog genoeg voer voor discussie. Maar laten we eerst die uitspraak en het voorstel van Deliveroo rondom compensatie voor de bezorgers maar eens afwachten. To be continued…

DAC7: What the new EU tax directive means for online marketplaces

“The EU’s newest tax directive, DAC7, extends EU tax transparency rules to online marketplaces and requires reporting seller data to tax authorities. In this article, we share more about what DAC7 is and how marketplace founders can prepare for it.”

Interessant leesvoer voor iedereen die meer over deze ‘nieuwe’ Europese directive wil weten. Sowieso is de website van Sharetribe een goudmijn voor hoge kwaliteit artikelen over marketplaces.

KVK Trendrapport juli: stoppers en faillissementen blijven laag; opmars platformbedrijven

Het aantal jongeren die als freelancer via platformen werken is dit jaar met ruim 30 procent gestegen, aldus de KvK. “Het zijn er – alleen al in deze categorie – ruim 2.100 meer dan vorig jaar (7492 vs. 9613). Het gaat om bijbaantjes: studenten, vakantiewerkers en jongeren die in hun in vrije uren werken. KVK ziet over de hele linie een enorme toename van deze platformconstructie.”

Dit is met de groei van de kluseconomie natuurlijk geen verrassing, al verwacht ik dat het werkelijk aantal freelancers die werk vinden via platformen vele malen hoger zal zijn. Dit omdat:

• De KvK geeft zelf aan dat er geen categorie ‘platformwerker’ is en baseert de cijfers op basis van de omschrijving van de ondernemer in de categorie ‘overige zakelij
  ke dienstverlening’. Het is hierbij 100% zeker dat een groot deel van freelancers die zich inschrijven niet op de radar van de KvK staan;
• Daarnaast doen veel freelancers platformwerk naast hun bestaande freelance werkzaamheden en zijn hiermee ook grotendeels onzichtbaar voor de KvK;
• Wat natuurlijk helemaal afhankelijk is van de definitie die je gebruikt: ook veel freelancers vinden langdurige klussen via platformen als Jellow.nl, maar vallen wel buiten de definitie van plaformwerk die in de academische literatuur wordt gebruik;
• Om maar niet te spreken van platformwerkers die werken via de regeling dienstverlening aan huis: zij hoeven zich niet bij de KvK in te schrijven. De Belastingdienst heeft hier ook geen goed zicht op, omdat het maar de vraag is hoeveel van dit type platformwerkers (voornamelijk thuisschoonmaak, oppassen en bijles) hun inkomsten ook daadwerkelijk opgeven.

Oftewel: mooie en leuke inzichten, maar niet om als ‘de waarheid’ mee te nemen in het schrijven van beleid.

p.s. in veel media werd gesproken over flits- en maaltijdbezorgers. Dat is natuurlijk onjuist en onvolledig: flitsbezorgers zijn geen platformen en daarmee zijn hun bezorgers ook geen platformwerkers. En het KvK rapport gaat over platformwerkers: waar ook een grote groei is te zien in het to-business domein en online klussen.

Flitsbezorger Getir opent supermarkt in voormalige darkstore in De Pijp | Topics.nl

In het flitsbezorg debat heb ik vaker geschreven dat het verbieden van flitsbezorging alleen niet gaan werken: er is een ontzettend groot grijs gebied en het is zeker geen geïsoleerd probleem. Wat nog eens werd benadrukt toen Getir aangaf een supermarkt (wat een innovatie!!!) te openen waar vanuit OOK bezorging zal worden gedaan.

Bol.com heeft nu 50.000 verkooppartners | Twinkle

“Mijlpaal voor bol.com: het platform heeft de 50.000e verkooppartner verwelkomd. Vooral de afgelopen jaren nam het aantal partners op het platform fors toe.”

Mooie stap voor Bol.com, hoewel het natuurlijk de vraag is of steeds meer verkopers goed nieuws is voor de consument. Uiteindelijk wil je kwaliteit en als platform wil je ook professionele verkopers die volgens de standaarden van Bol kunnen leveren. Dan heb je misschien meer aan 5.000 ontzettend goede aanbieders dan de 50.000 waar nu het piketpaaltje voor wordt geslagen.

ILO Working paper 70: A global analysis of worker protest in digital labour platforms

Voor wie echt de diepte in wil gaan een ontzettend mooi stuk leesvoer: “This paper presents findings from the Leeds Index of Platform Labour Protest, a database of platform worker protest events around the world in four platform sectors: ride-hailing, food delivery, courier services and grocery delivery for the period January 2017 to July 2020. The findings show that the single most important cause of platform worker protest is pay, followed by employment status, and health and safety.”

Event tip!

Een tip voor een interessant en relevant event: Reshaping Work 2022 in Amsterdam! Het enige multi disciplinaire event waar alle stakeholders bijeenkomen om te praten over de toekomst van werk. Op de eerste dag gaat het over platformwerk en dag twee is gereserveerd voor presentaties en discussies over de impact van AI op de toekomst van werk.

In de media

Van vrolijke wereldverbeteraars naar cowboykapitalisten: hoe moet het verder met de platformbedrijven?

De razendsnelle opmars van platformbedrijven zoals Airbnb en Deliveroo kwam er niet alleen door een vernuftig verdienmodel, maar ook door extreem l…

BNR fragment n.a.v. KvK rapport

BNR fragment n.a.v. KvK rapport

Bezorgdienst Deliveroo werkt aan een vertrek uit Nederland | Trouw

Maaltijdbezorger Deliveroo wil weg uit Nederland. Er zijn te veel investeringen nodig om marktleider of nummer twee te worden. Bovendien dreigt de …

De flitsbezorgers stuiten op tal van obstakels, maar: ‘Dit is een blijvend fenomeen’

De problemen stapelen zich op voor de flitsbezorgers die anderhalf jaar geleden de markt bestormden. Gemeenten verbieden vestigingen, investeerders…

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Voor je ‘ligt’ de 300ste editie van deze nieuwsbrief! Dat zijn 300 (veelal) zondag avonden lezen, schrijven en nadenken (in willekeurige volgorde), ruim 1.500 besproken publicaties over de platformeconomie en zo’n 1.200uur werk. Ik had zelf nooit gedacht dat ik dit meer dan zes jaar vol zou houden, maar het lezen, de reacties, het leren, het moeten nadenken en opschrijven wat voor een brede groep interessant is en de impact van de nieuwsbrief zorgen ervoor dat ik door ben gegaan. En hier ook voorlopig mee door zal gaan. De nieuwsbrief heeft intussen ruim 1.000 abonnees en wordt gelezen door alle relevante beslissers en stakeholders in het debat.

Hoewel ik natuurlijk ook na deze 300ste editie doorga met deze nieuwsbrief, is deze editie wel de laatste voor mijn zomerstop. De komende weken ga ik met mijn gezin op reis naar Italië en maandag 15 augustus zal de eerstvolgende editie verschijnen. Mocht je in de tussentijd niet zonder platform inspiratie kunnen, dan kun je altijd nog altijd mijn boek ‘Platformrevolutie’ bestellen en in de zon lezen 😉

Fijne week en fijne zomer!

Digital Services: landmark rules adopted for a safer, open online environment | European Parliament

In eerdere edities van deze nieuwsbrief (zoals vooral deze en ook deze) deelde ik al de nodige inzichten over de wetsvoorstellen voor de DMA (Digital Services Act) en de DSA (Digital Services Act). Afgelopen week zijn beide wetten aangenomen. Een historische stap. En hoewel er nog veel valt op- en aan te merken op deze wetten en het altijd de vraag is hoe handhaving plaats zal vinden, is dit toch een ontzettend grote stap in de strijd in het borgen van publieke waarden in de digitale economie.

Lees het hele stuk om beter zicht te krijgen op beide wetten. Een korte samenvatting:

“The Digital Markets Act (DMA) sets obligations for large online platforms acting as gatekeepers (platforms whose dominant online position make them hard for consumers to avoid) on the digital market to ensure a fairer business environment and more services for consumers.”

“The Digital Services Act (DSA) sets clear obligations for digital service providers, such as social media or marketplaces, to tackle the spread of illegal content, online disinformation and other societal risks. These requirements are proportionate to the size and risks platforms pose to society.”

Hoewel het nog de vraag is hoe handhaving er precies uit gaat zien, zijn de straffen op overtredingen niet mals (= understatement): “If a gatekeeper does not comply with the rules, the Commission can impose fines of up to 10% of its total worldwide turnover in the preceding financial year, or up to 20% in case of repeated non-compliance.”

Een heel mooie stap dus.

The Uber files | The Guardian

Het is algemeen bekend dat de strategie en cultuur van Uber in de begindagen van het bedrijf niet al te positief waren. De interne cultuur, de agressieve lobby, de technologie gedreven oplossingen om de belangen van het bedrijf te verdedigen en de manier van het negeren van regels (en fatsoen) zijn in vele artikelen omschreven. En leidden uiteindelijk tot het vertrek van oprechter Travis Kalanick. Alles stond in het teken van het doordrukken van de eigen overtuiging (en het eigen belang) en het omzeilen van alles en iedereen die hier niet in mee ging. Deze manier van denken werd duidelijk toen toenmalig Uber COO Kees Koolen (de man die ook Booking groot heeft gemaakt) tijdens een interview op The Next Web in 2016 werd gevraagd hoe hij tegen regulering keek (video). Zijn antwoord (even samengevat): je doet iets nieuws, dus de regels die er zijn, die zijn niet gemaakt met jouw oplossing in gedachten. Het kán zijn dat er regels zijn waarmee je in conflict bent. Maar als je je daar druk over gaat maken, zul je nooit groot worden. En dat is ‘your loss’.

Een kleine anekdote: in de begintijd in Nederland toen UberPop (iedereen kon zonder vergunning taxi chauffeur spelen) hier nog actief was spiegelde Uber handhavers en kritische stemmen een schaduw app voor waar geen Uber Pop chauffeurs te bestellen waren, om zo het probleem voor deze doelgroep te downsizen. Ook ik werd door Uber ‘geblockt’ na een kritisch stuk en had de optie ‘Uber Pop’ opeens niet meer in mijn scherm. Mijn kantoorgenoten wel. We maakten een screenvideo van mijn telefoon en die van een kantoorgenoot, ik schreef een blog ‘werd ik geblokt door Uber?’ en een half uur later kon ik de app ‘opeens’ weer normaal gebruiken.

Genoeg herinneringen: we spoelen door naar het heden. Afgelopen weekend publiceerden o.a. The Guardian, Trouw, FD en Investico ’the Uber files’.

“The unprecedented leak to the Guardian of more than 124,000 documents – known as the Uber files – lays bare the ethically questionable practices that fuelled the company’s transformation into one of Silicon Valley’s most famous exports.

The leak spans a five-year period when Uber was run by its co-founder Travis Kalanick, who tried to force the cab-hailing service into cities around the world, even if that meant breaching laws and taxi regulations.

During the fierce global backlash, the data shows how Uber tried to shore up support by discreetly courting prime ministers, presidents, billionaires, oligarchs and media barons.”

Het is een interessante set artikelen om te lezen: ze geven een uniek kijkje in de onbeschaamde lobby wereld. Ik neem ze mee op vakantie 😉 Voor Nederland ging het nieuws vooral over Neelie Kroes: “Kroes lobbyde voor Uber, hoewel de Europese Commissie haar expliciet had verboden om een functie bij het techbedrijf aan te nemen. Het bedrijf wilde via de oud-Eurocommissaris invloed uitoefenen op de taxiwetgeving en op een strafrechtelijk onderzoek van het Openbaar Ministerie. Kroes zocht uit naam van Uber contact met verschillende bestuurders en topambtenaren en met premier Rutte.”

Vanuit Uber gezien zijn deze activiteiten in die periode niet heel verrassend. De manier van lobby, strategie en cultuur zijn al vaak beschreven. Wat in dit nieuws vooral schokkend is de betrokkenheid van vele prominenten zoals Neelie Kroes die in deze artikelen reeks op basis van de 124.000 (!!!) gelekte documenten worden omschreven.

De reactie van Uber op de aantijgingen naar Investico is kenmerkend: “‘Uber is vandaag een ander bedrijf,’ liet het bedrijf weten in reactie op vragen over de Uber Files. ‘We zullen geen excuses maken voor gedrag uit het verleden dat niet in overeenstemming is met onze huidige waarden.’” Ik ben benieuwd of deze onthulling nog een staartje zal krijgen, zeker voor de betrokken prominenten.

Gebruikers moeten Amazon Prime in twee klikken op kunnen zeggen | ACM.nl

“Gebruikers moeten Amazon Prime in twee klikken op kunnen zeggen. Dat hebben de Europese Commissie en de consumentenautoriteiten van de EU-lidstaten afgesproken met Amazon.”

Een klein maar mooi voorbeeld hoe overheden en andere instituties sturing kunnen geven en zaken kunnen afdwingen bij dit soort grote bedrijven.

Just Eat Takeaway sluit commercieel contract met Amazon | De Aandeelhouder

Just Eat Takeaway, het moederbedrijf van Thuisbezorgd, maakte afgelopen week zelf bekend dat het een deal heeft gesloten met Amazon. “Just Eat Takeaway.com heeft een commerciële overeenkomst gesloten met Amazon in de Verenigde Staten. Dit maakte de Amsterdamse maaltijdbezorger woensdagochtend bekend. Vanaf vandaag kunnen Amazon Prime-leden in de VS een jaar lang gratis lid worden van Gubhub+. Ook betalen zij geen bezorgkosten.”

Een slimme zet voor het kwakkelende Grubhub (onderdeel van Just Eat Takeaway). Grubhub en de aankoop hiervan word al een tijdje gezien als een grote miskoop. Dit goede nieuws komt dus op een goed moment. Via Amazon Prime krijgt Grubhub toegang tot miljoenen nieuwe klanten én profiteert het

Naast de samenwerking is er nog een interessant nieuwtje in de bekendmaking: “Ook krijgt een dochteronderneming van Amazon warrants goed voor 2 procent van Grubhub, en nog eens 13 procent als bepaalde prestaties worden gerealiseerd, vooral op het vlak van nieuwe klanten. De maaltijdbezorger bevestigde woensdag opnieuw dat het actief blijft kijken naar een gedeeltelijke of volledige verkoop van Grubhub.”

Het zou dus prima kunnen dat Amazon de samenwerking als test heeft opgezet, om op een later moment heel Grubhub, of mogelijk zelfs heel Just Eat TakeAway, te kopen. Ik denk dat dit overigens voor alle partijen die professioneel bij Just Eat TakeAway (JET) zijn betrokken zijn, het meest ideale ‘exit scenario’ is.

Het grappige aan deze ontwikkeling is dat de transformatie van een verkoop platform naar een logistiek platform, wat vooral onder druk van concurrenten als UberEats, Deliveroo en anderen is gegroeid, mogelijk op termijn juist de reden kan zijn dat JET interessant is voor Amazon. Immers: Amazon heeft (net als veel andere e-commerce spelers) een uitdaging wanneer het gaat om ‘last mile delivery’ en kan met de aankoop (Amazon heeft geld genoeg) heel eenvoudig een last mile delivery platform toevoegen aan de dienstverlening. Daarnaast past maaltijd bezorgen ook prima in het Amazon Prime ecosysteem en is weer een extra ‘lock in’ voor klanten.

Dat gezegd hebbende zou een overname van Grubhub en mogelijk heel JET voor zowel JET als Amazon een heel goede deal zijn. Of het voor de aanbieders en bezorgers goed nieuws is, dat is dan weer een ander verhaal…

BIYU haalt €1,9 miljoen op voor Circulair Product Toegang Platform – Duurzaam Financieel

Afgelopen week kwam een interessant platform voorbeeld voorbij: BIYU. “BIYU lanceerde haar product lidmaatschap platform in Amsterdam in 2021. BIYU biedt toegang tot hoogwaardige producten van toonaangevende merken tegen een vast maandelijks bedrag. Denk aan elektrisch gereedschap van Festool, dj-sets van Pioneer, tuingereedschap van STIHL en hogedrukreinigers van Kärcher. Het model heeft tot doel mee te bouwen aan een circulaire toekomst, waarbij steeds meer mensen toegang krijgen tot producten die ze af en toe nodig hebben, in plaats van die producten te kopen.”

Een soort van Peerby, maar dan niet meer peer2peer verhuur, maar een bedrijf dat zelf de spullen koopt en verhuurt via lokale hubs. Een slimme constructie, hoewel het de vraag is of een dergelijk model met relatief hoge kosten (aanschaf, onderhoud, afschrijving, reparatie en huur en bemensing van de hubs) op zichzelf zou kunnen bestaan. Ik ben daar kritisch over, maar ik wordt graag overtuigd van het tegendeel.

Veel mensen schuiven platformen als BIYU en ook Peerby onder ‘circulaire economie’. Ik denk dat het zeker een goede stap is: apparaten worden efficiënter gebruikt en er hoeven minder apparaten geproduceerd te worden. Maar ik denk dat de echte ‘shift’ pas gaat komen wanneer fabrikanten deelnemen en hun model van ‘inkomsten door vervangingsaankoop’ naar ‘inkomsten door betalen voor gebruik’ verschuift. Want ook bij gebruik via aanbieders als Peerby en BIYU heeft de fabrikant geen enkele incentive om een product te maken dat langer mee gaat en eenvoudiger is te repareren. Het echte wachten is dus op de producenten / fabrikanten. Maar in de tussentijd zijn dit soort oplossingen natuurlijk meer dan welkom.

Worker-Owned Apps Are Redefining the Sharing Economy | WIRED

Een mooi stuk over de opkomst van platform coöperaties: “Scholz estimates that there are around 550 projects in 43 countries, spanning industries like short-term rental, transportation, domestic work, care, and energy, but the real figure could be much higher. There’s cleaning business Up & Go in New York City, ethical home-sharing alternative Fairbnb, which operates in more than 20 European cities, and Cataki, a Tinder for informal waste collectors in Brazil—known as catadores—to connect with residents who want to recycle their trash.”

En hoewel de impact van de platform coöperaties op het geheel nog beperkt is, is het toch mooi om te zien hoe veel mensen bezig zijn om te experimenteren met meer duurzame modellen in de platformeconomie.

Zoals je mogelijk weet staat dit onderwerp ook al een aantal jaren op mijn agenda. Ik schreef hier twee academische papers over (lees hier en hier), verschillende blogs, stond aan ‘de wieg’ van een PhD positie over dit onderwerp en bezocht conferenties in New York (3x), Londen en Berlijn. Dit jaar zal ik mijn kennis over dit specifieke onderwerp, waarbij ik specifiek geïnteresseerd ben hoe je coöperatieve principes kunt toepassen binnen de platform economie en Decentrale Autonome Organisaties (nee, ik ben echt geen nerd ;-)), verder uitbreiden. Zo heb ik mij afgelopen week ingeschreven voor de online course “Cooperate to Own the Future: using cooperative principles to build a more democratic digital economy” en zal ik in November naar Rio de Janeiro gaan voor het congres ‘Owning the Future: Sustainably Scaling Platform Cooperatives With the Global South‘.

Een meer duurzame platform economie kun je overigens op meerdere manieren bereiken. Naast de meer coöperatieve constructies zijn er ook interessante eigenaarschap modellen zoals het Steward Ownership Model, zie ook deze blog.

Vannacht (van zondag op maandag) eindigde Booking ‘uitdager’ Moonback, welke gebruik maakt van het Steward Ownership Model, succesvol de tweede crowdfunding campagne en haalde ruim 2,3 miljoen op bij meer dan 2.000 investeerders. Een knappe prestatie, zeker gezien de grote onzekerheden van het project. Hoop doet geven zal ik maar zeggen 😉 Het zou heel mooi zijn wanneer dit een mooie succescase zal worden van hoe het ook kan.

Ik heb overigens aan beide campagnes meegedaan. Niet vanwege het rendement (met 2x 250euro inleg zal ik geen miljonair worden), maar om een goed initiatief te steunen en om als aandeelhouder op de hoogte te worden gehouden van de vorderingen.

In de media

Bijdrage BNR Nieuwsradio

Afgelopen woensdag ging de wekker ruim op tijd voor een korte bijdrage op BNR Nieuwsradio over flitsbezorging en de gemeente Amsterdam.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596). (let wel op: ik ben dus even op vakantie ;-))

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Voor je ‘ligt’ de een-na-laatste nieuwsbrief voor mijn zomer reces. De 299ste editie al weer.

Vorige week bracht ik een bezoekje aan Amsterdam om de demonstratie van 15 chauffeurs voor het hoofdkantoor van Uber te aanschouwen. In deze editie deel ik, via een artikel dat ik afgelopen week op ZiPconomy publiceerde, mijn bevindingen. Daarnaast nog 4 andere mooie stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar.

Fijne week!

Wat een bezoekje aan een demonstratie mij leerde over het debat in de arbeidsmarkt.

Via Twitter zag ik een bericht voorbijkomen van een aankomende demonstratie voor het Uber. In het bericht: “TIJD VOOR ACTIE! – Voor respect en een leefbaar inkomen”. Tijdens deze demonstratie wilden Uber chauffeurs, onder leiding van FNV Platformwerk, aandacht vragen voor de consequenties van het annuleren van ritten door chauffeurs en het gegeven dat chauffeurs voor het accepteren van een rit geen informatie over desbetreffende rit krijgen. Je hoeft geen expert te zijn om te snappen dat deze twee vraagstukken een sterk verband met elkaar hebben. De oplossing volgens FNV: neem de chauffeur in dienst. Ik besloot om naar Amsterdam te reizen om de demonstratie te observeren, foto’s te maken en wat gesprekken te voeren. In deze uitgebreide blog deel ik mijn observatie en analyse.

Personeel vertrekt in hoog tempo bij huizensite Funda – NRC

“Een slepend conflict met makelaarsvereniging NVM en het recente vertrek van topman Quintin Schevernels hebben geleid tot een uittocht van personeel bij huizensite Funda. Dat blijkt uit gesprekken van NRC met zes werknemers die Funda onlangs hebben verlaten.”

Funda is een van de mooiste succesvolle voorbeelden van platformen waar het bestuur en eigenaarschap in handen ligt van diegenen die afhankelijk van het platform . Een voorbeeld waar een sector proactief (!!!) en met succes het voortouw heeft genomen en hiermee een dominante positie op de markt heeft weten te verwerven. Een prachtig voorbeeld. Maar ook een prachtig voorbeeld van hoe het mis kan gaan en hoe een sector het eigen bestaansrecht op het spel zet door mismanagement en een focus op de korte termijn. Welkom bij het verhaal van Funda.

Het grote probleem bij Funda ligt op dezelfde plek waar ook het onderscheidende vermogen ligt: eigenaarschap en bestuur. In het begin waren er drie aandeelhouders. Een groep makelaars en aandeelhouders van het eerste uur (verenigd  in FundaBelang), NVM en Wegener Media. In het begin een mooie combinatie en balans. In 2013 verkoopt Wegener zijn aandelenbelang aan NVM. En voor zover ik het kan inzien ging het daar mis en werd de stem en vooral het kortetermijnbelang van de makelaars via de NVM de grootste bedreiging voor het platform dat de vereniging zoveel heeft gebracht. Innovatie die kon knagen aan het verdienmodel en belang van makelaars werd door de NVM tegengehouden.

De intussen jarenlange strijd tussen Funda, NVM en een aantal andere aandeelhouders laat zien dat het design van het Funda model indrukwekkend, maar zeker niet perfect is. En hierdoor het langetermijn bestaansrecht van het platform, en hiermee ook de investering en positie van de leden, op het spel staat.  Onverantwoord als je het mij vraagt. Waarbij het de vraag is hoe het kan dat het NVM bestuur niet de rug recht kan houden om boven het individuele belang uit te stijgen.

Het probleem op korte termijn

Je zou kunnen zeggen: wat is het probleem? Funda heeft een geweldige dominante positie en doordat de makelaars achter het platform staan, zal geen enkel platform het voor elkaar krijgen een vergelijkbare positie te verwerven. Op zich heb je, wanneer je alleen naar korte termijn kijkt en verder geen ambities in het leven hebt, een punt. Op korte termijn heeft Funda weinig te vrezen en zal het echt nog wel flink wat jaren kunnen doormodderen. Het bedrijf Funda zal langzaam leeglopen, maar de machine draait wel door. Beter nog: het rendement zal alleen maar toenemen met dalende kosten. In een Tweet vertelt voormalig Funda-CEO Quintin Schevernels hierover: “Je kunt de huidige positie financieel maximaal laten renderen: met minder kosten naar 70-75% marge”. Kort gezegd: voor wie alleen naar korte termijn kijkt, is er geen probleem. Uitmelken van het succes tot de laatste druppel.

Het probleem op lange termijn

Voor wie wel iets heeft met langetermijn (zoals een makelaarsvereniging ;-)) en wie geen genoegen neemt met stilstand en vooruit wil is er wel degelijk een probleem. Of beter: een ontzettend grote gemiste kans.

Het Funda platform biedt makelaars kansen om een betere en meer complete dienstverlening aan hun klanten aan te bieden. Op het moment dat een huis op Funda komt of een bezoeker naar een huis kijkt, dan weet je dat deze klant meer kunt bieden dan alleen zoeken en bemiddelen in aan- of verkoop van een huis. Denk aan hypotheek, financieel advies, verhuis service, verzekering, schilder, nieuwe meubels en ga zo nog maar even door. In een markt waar steeds minder huizen te koop staan zou dit voor makelaars een droom kans zijn om per transactie meer geld over te houden.

Daarnaast zijn veel makelaars verenigd in verenigingen als de NVM, maar dat zegt niet dat dit een homogene populatie is. De ambitieuze makelaars (ik heb er meerdere gesproken) zullen vooruit willen en andere wegen zoeken, zodat alleen de minder ambitieuze makelaars overblijven. Daarnaast is NVM niet de enige vereniging van makelaars: zo heb je bijvoorbeeld ook VastgoedPro en VBO. Schevernels laat in een andere tweet weten dat 30% van het aanbod in de markt komt van niet-NVM makelaars (and counting), er veel kleine makelaars zijn die nergens lid van zijn en dat Nederland redelijk uniek is, omdat de meeste mensen (nog wel) een huis met een makelaar kopen. Als je hierbij optelt dat ook NVM leden geen homogene groep zijn, dan is die ‘lock in’ die makelaars nu hebben op lange termijn niet heilig. Zeker wanneer de wel ambitieuze makelaars niet gehoord worden.

Conclusie

Voor de korte termijn zal de NVM melkkoe, luisterend naar de naam Funda, nog wel zijn centen opleveren. Op lange termijn kan Funda bij de huidige conservatieve koers de grote splijtzwam binnen de NVM worden en mogelijk zelfs, in een uiterst scenario, het einde van de dominante positie van de NVM. Dat gezegd hebbende is het extra onverantwoord dat het bestuur zwicht voor deze korte termijn strategie. Juist ook omdat de huidige aandeelhouders, dus ook de NVM leden, daarmee op termijn niet alleen het bestaansrecht van hun vereniging, maar ook het bestaansrecht van hun investering / bezit in rook op kunnen zien gaan. Want hoewel de melkkoe nu aantrekkelijk lijkt, zorgt de huidige strategie er ook voor dat toekomstig rendement (Schevernels schetst een optie om de huidige positie te gebruiken als springplank naar een breder platform, waarmee je met een groter team naar 4-5x meer winst/waarde kunt toewerken) niet wordt waargemaakt. En daarmee schiet NVM, en ook de NVM leden, zichzelf in de eigen voet. Zonde.

Apple handelt leningen voor ‘betaal later’-dienst zelf af | RTL Nieuws

“Apple handelt de leningen voor zijn nieuwe dienst Apple Pay Later zelf af. Met de functie zijn aankopen te splitsen in vier betalingen. De iPhone-maker zet met de dienst een nieuwe stap op het gebied van financiële dienstverlening.

Een nieuw dochterbedrijf van Apple, genaamd Apple Financing, verzorgt de kredietcontroles en de besluiten over de leningen voor Apple Pay Later, melden Amerikaanse media. Apple kondigde de nieuwe functie van zijn betaaldienst Apple Pay deze week aan tijdens het ontwikkelaarscongres WWDC.”

Een grote stap, waarbij Apple voor deze dienst bestaande financiële dienstverleners passeert. Een interessante route: eerst Apple Pay uitrollen via bestaande financiële aanbieders om vervolgens hier ook eigen diensten op aan te gaan bieden. Apple heeft het klantcontact, het device, de schaal, data en kan zo en ultieme klantervaring bieden.

Ik ben benieuwd banken met het omarmen van Apple Pay dit hebben voorzien. Ik kan mij zelf haast niet voorstellen dat dit niet het geval is. En zo heeft Apple een slimme manier gevonden om te leren op (letterlijk de) rekening van anderen om zo uiteindelijk een eigen dienst uit te kunnen rollen. Tien punten voor Apple en een dikke onvoldoende voor iedereen die hier aan heeft bijgedragen.

Big pharma betaalde Medworq miljoenen voor landelijke patiëntendatabase – Follow the Money

“Medworq, het software- en consultancybedrijf met een datalek van tienduizenden patiëntendossiers, kreeg miljoenen betaald door grote farmaceuten en farmagroothandels. Met deze financiering werkte het tot 2020 aan een landelijke database waarin medische gegevens van huisartsen, ziekenhuizen en apotheken aan elkaar gekoppeld konden worden. Experts waarschuwen voor de risico’s die dit soort databases opleveren voor de vertrouwelijkheid van medische dossiers.”

Goed uitzoekwerk van Follow The Money. Hier is natuurlijk ontzettend veel mis met het moraal kompas van de ‘big farma’ sector. Als je überhaupt mag spreken over een moraal kompas. Los daarvan is het ook duidelijk dat toezicht ontbreekt of op zijn minst tekortschiet.

Wat je van deze casus kunt leren? Eigenlijk een zelfde les als de les uit het stuk over de leningen die Apple gaat verstrekken met dank aan de data van de transacties die zij middels samenwerking met banken hebben vergaard. En dat is: wees heel kritisch wanneer je met een externe data partij, of dat nu een platform of software leverancier is, in zee gaat. Val niet snel voor de verleiding van gemak, lage kosten en doorloopsnelheid, maar houdt de lange termijn implicaties in gedachte. Onderstaande afbeelding met afwegingen maakte ik een keer voor een presentatie voor overheden, deze kun je prima als basis gebruiken, maar is niet (beter: nooit) volledig.

Op het moment dat je een kleine partij bent en niet de capaciteit om dergelijke controles uit te voeren: verenig je en maakt gebruik van die schaalvoordelen. Een goed voorbeeld hiervan is het in het artikel omschreven Mondriaan-project, dat uiteindelijk zelf een initiatief is gestart.

Een goede en uitgebreide afweging is belangrijk voor de continuïteit, concurrentiepositie en toekomst van jouw bedrijf, maar ook (zeker bij het gebruik van gevoelige data als in dit FTM stuk) je absolute verantwoordelijkheid richting jouw klanten die jou hun gevoelige data toevertrouwen. En dat is dan weer een grote morele verantwoordelijkheid.

Noodgedwongen een oppas van de zaak als secundaire arbeidsvoorwaarde

“Waar bedrijven zich voorheen positioneerden als goede werkgever met extraatjes als een sportabonnement en dertiende maand, gooien de grote werkgevers uit ons land het tegenwoordig noodgedwongen over een andere boeg: een oppas van de zaak als secundaire arbeidsvoorwaarde.”

Mooie en slimme uitbreiding van diensten van oppas platform Charly Cares. Medewerkers van de nu 75 aangesloten organisaties kunnen hun ‘oppas van de zaak’ boeken via Charly Cares, waarbij de werkgever een tegoed stort op het account van de werknemer.

Vanuit de werkgever is dit een sympathieke en leuke arbeidsvoorwaarde: iets dat zeker in een krappe arbeidsmarkt een plus is. Natuurlijk kun je die extra tijd die vrijkomt gebruiken om te werken, maar ik kan mij ook voorstellen dat het ook als werkever fijn is wanneer een medewerker dit gebruikt om even op adem te komen. Als vader van 3 kinderen zou ik dat zeker kunnen waarderen, al heb ik natuurlijk als ondernemer een ontzettend flexibele baas 😉

Voor het platform snijdt het mes aan meerdere kanten:

1. Meer omzet: de drempel om een oppas in te huren wordt verlaagd;
2. Nieuwe klanten: wanneer een medewerker via het platform boekt, is het aannemelijk dat een aanzienlijk deel ook extra oppas-uren zal inkopen via het platform;< /li>
3. Nieuwe aanbieders (oppassers) op het platform: In dit stuk: “Medewerkers van Deloitte kunnen gebruikmaken van Charly Cares en hebben zelfs de mogelijkheid hun eigen vertrouwde oppas via Charly Cares Business in te zetten.” Deze kunnen mogelijk hierna ook voor andere klanten van Charly Cares oppas klussen uitvoeren.

De uitdaging voor het platform:

1. Groei van vraag, waardoor het aanbod op peil moet worden gehouden. Naast een particuliere klant straalt de beschikbaarheid nu ook af op de ‘employer brand’ van de corporate klant;
2. Minder controle op groei: waar je je normaal redelijk gericht op een bepaald postcodegebied kunt richten bij groei en hiermee de balans vraag/aanbod zelf in de hand hebt, zal de vraag vanuit de organisaties zich op meerdere en misschien ook onverwachte locaties richten. Dit kun je beperken door bijvoorbeeld deze optie alleen open te zetten voor plaatsen waar je als platform al actief bent, maar daar zal de corporate klant op termijn niet tevreden mee zijn: die wil medewerkers, ongeacht de plek waar zij wonen, tevreden willen houden.

Al met al een mooie casus.

Leuk kijkvoer

Tech Monopolies: Last Week Tonight with John Oliver (HBO)

“John Oliver discusses tech monopolies, and how to address the hidden harm they can do.”

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Vandaag een relatief korte nieuwsbrief: het was even druk. In deze editie bespreek ik de vorige week verschenen ‘Monitor online platformen 2021’ van het CBS. Waar ik op het eind een oproep doe om de achterliggende data van dit soort onderzoeken vrij te geven.

Afgelopen week druk geweest met onderzoeken en het voorbereiden van een Wageindicator webinar eind oktober over de impact van platformen op ‘domestic work’ vanuit een ‘global perspective’. En waar er bij ‘global’ vaak naar Europa en de VS wordt gekeken, kijken we met Wageindicator écht naar ‘global’. Interessant om hier verder in te duiken. Dit weekend volgde ik ook, niet alles dat ik doe staat in het teken van platformen, een workshop creatieve studiofotografie waar we aan de slag gingen met creatieve schaduw technieken. De resultaten, ik ben er trots op, vind je hier. Op Linkedin schreef ik iets meer over deze sessie.

Na deze editie volgen er nog twee en dan knijp ik er een paar weken met mijn gezin tussenuit. Voor nu: fijne week!

Monitor online platformen 2021 | CBS

Wat is de omvang van de platformeconomie in Nederland? Hoeveel platformen zijn er? Wat doen zij precies? Maken zij winst? Allemaal vragen die regelmatig voorbij komen in het platformdebat waar cijfers doorgaans ontbreken of selectief zijn.

In 2021 publiceerde het CBS voor het eerst een overzicht van het platform landschap over 2020 in de publicaties ‘Meer zicht op online platformen in Nederland‘ en ‘Monitor online platformen 2020‘. Het was een mooi begin, maar het overzicht was nog verre van compleet. Het CBS was zich hier ook bewust van en zag dit als een eerste aanzet. Het is in de praktijk namelijk helemaal niet zo makkelijk om platformbedrijven op grote schaal te identificeren. In het KvK register is er bijvoorbeeld geen categorie ‘platformbedrijven’. Dat zou ook redelijk onzinnig zijn, maar het maakt het niet makkelijk om op grote schaal een monitor op te zetten.

In het rapport ‘Monitor platformen 2021‘ heeft het CBS weer flink wat stappen gezet. “Naast een analyse van de via de nieuwe enquête verkregen gegevens zijn in 2021 en 2022 een tweetal aanvullende onderzoeken verricht. Er is een analyse gemaakt van de omzetontwikkeling en het aantal werkzame personen van online platformen over de afgelopen jaren. Hierbij is gebruikgemaakt van reeds bij het CBS bekende gegevens over bedrijfsomzetten en het aantal werkzame personen bij bedrijven.”

Het is ook zeker de moeite waard om het hoofdstuk ‘Samenstelling onderzoekspopulatie‘ te lezen. Hier staat mooi beschreven hoe het CBS via innovatieve data methoden uiteindelijk bij een aantal van 1.200 platformen gekomen, waarvan 726 de enquete hebben ingevuld.

Het onderzoek kijkt naar platformen in arbeidsbemiddeling, free-services, commerciële en niet commerciële platformen en verkoop van bedrijven via online platformen.

Is de lijst compleet? Nee. Maar dat is ook iets dat je niet mag verwachten. Ik vind de vooruitgang die zij in 1 jaar hebben geboekt heel positief. Daarnaast zal er altijd discussie zijn over definitie en welke bedrijven nu wel of niet binnen de definitie vallen. En dat is prima en alleen maar goed.

De grote gemiste kans van het CBS

En daar kom ik aan het eind van deze analyse (met aanbeveling om de monitor te lezen: hij is heel overzichtelijk en visueel opgesteld) toch met iets dat ik wél echt mis in de monitor. Iets dat juist die belangrijke discussie onmogelijk maakt.

Het onderzoek is gebaseerd op data. Heel veel data. Bijeengebracht met publiek geld. De monitor is leesbaar en compact, maar daardoor staat er ook heel erg veel níet in. En dat is prima. Wat niet prima is, is dat de achterliggende dataset niet beschikbaar is. Zodat wanneer je een vraag mbt nuance hebt of andere variabelen met elkaar wilt vergelijken die in de monitor zijn meegenomen, dit niet kan. En dat vind ik echt een grote gemiste kans. Het CBS maakt gebruik van veel openbare databronnen en maakt dankbaar gebruik van de tijd en capaciteit van respondenten bij het invullen van de vragenlijsten. Het zou wat mij betreft dan niet meer dan logisch zijn dat de achterliggende dataset, geanonimiseerd en mogelijk wat beknopt, vrij te gebruiken zou moeten zijn. Dat andere onderzoekers voort kunnen borduren op het goede werk van het CBS. Dat kan nu niet. En daardoor liggen er nu een paar mooie resultaten, maar is iedere weg naar verdieping, wat juist met dit vraagstuk zo belangrijk is, afgesneden. Ontzettend zonde en onnodig. Ik hoop dat iemand die hier iets mee kan wakker wordt en dit alsnog mogelijk maakt.

Event

Global Perspectives on Women, Work and Digital Labour Platforms | Digital Future Society

The rise of digital labour platforms has attracted the attention of the media, regulators, and academics. A vast amount of literature and commentary has been produced over the last few years. However, with some exceptions, there continues to be important knowledge gaps about the gender dynamics that exist in the platform economy and about women’s experiences of platform work across different economic and social realities.

To help fill this gap, Digital Future Society is publishing “Global perspectives on women, work and digital labour platforms”, a collection of 10 articles written by 26 experts on the gig economy.

To confirm your attendance, please visit this link: https://digitalfuturesociety.com/agenda/global-perspectives-on-women-work-and-digital-labour-platforms/

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.  Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Vorige week gewerkt aan de doorontwikkeling van – en het opzetten van validatieonderzoeken rondom – KlusCV. Dat datadelen nu ook op de politieke agenda staat is daarin natuurlijk alleen maar goed nieuws.  Vorige week ook weer een mooie expeditiedag gehad met het team van de Provincie Zuid Holland in de zoektocht naar de provincie als platform. Deze keer bij LaatBloeien in Rotterdam (foto’s) met bijdragen van Daan Weddepohl van Peerby (foto’s) en Niels Meijssen van Booking concurrent Moonback (foto’s). Ik merk dat ik steeds vaker het begeleiden, modereren en spreken bij dit soort sessies combineer met fotografie. Voor velen een niet al te logische combinatie, maar het is fijn om met een camera rond te lopen, aan te horen, na te denken en hardop te reflecteren en daarna modereren.

Voor deze editie weer een aantal stukken verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

Ecosystem business models: A teardown | Sangeet Paul Choudary

Wat is nu precies een platform? En wat voor soort platformen zijn er? Dit zijn vragen die ik regelmatig krijg. Het leuke is dat bij iedere discussie over deze vragen weer nieuwe vragen zich aandienen.

Afgelopen week verscheen deze blog van platform expert Sangeet Paul Choudary. Sangeet was de eerste expert die het voor elkaar kreeg om de platform mechanismen en de kansen en impact van platformen voor organisaties wist te duiden. Hij heeft hier enkele boeken over geschreven en publiceert veel waardevolle kennis in zijn nieuwsbrief. Er zijn maar weinig mensen die deze materie zo helder en gestructureerd uit kunnen leggen.

In zijn nieuwste blog gaat Sangeet in op de verschillende ‘ecosystem business models’ van platformen. Hierin maakt hij onderscheid tussen 3 typen platformen:

1. Aggregators;
2. Integrators;
3. Infrastructures.

In deze blog gaat hij in op deze 3 typen, definieert hij per type de ‘key functions in a business ecosystem’ en legt hij uit hoe deze opschalen. Zeer lezenswaardig,

Apple geeft, na grote druk, toe aan eisen ACM in App Store-zaak | NOS

Een mooi resultaat na ingrijpen van de ACM: “De zaak draait om de positie van dating-apps in de Nederlandse App Store. In de ogen van de ACM maakt Apple misbruik van zijn macht. Dating-apps, zo stelt de toezichthouder, moeten de mogelijkheid krijgen consumenten andere betaalopties aan te bieden.” Dat gaat nu dus gebeuren.

Hoewel we met zijn allen vaak genoeg kritiek hebben op beleidsmakers en toezichthouders (net als een epidemioloog doe je het natuurlijk nooit goed: je bent altijd te laat of te vroeg), laat deze zaak zien hoe je zelfs een groot techbedrijf als Apple nog bij kunt sturen.

Natuurlijk is de zaak nog niet gesloten: het vraagstuk over de hoge commissie van Apple in de Appstore en het feit dat de consument ligt nog op tafel. Misschien dat Apple dacht dat ze een goede sier konden maken door toe te geven op een punt die het minst pijn zal doen. Wie weet.

Goed dat in het stuk bij NOS ook aandacht wordt gevraagd over hetgeen waar veel mensen een aanname over maken, maar wat in de praktijk nog moet blijken: was schiet de consument hier mee op? Want de tegenstanders van Apple in het debat schermden veel met de claim dat consumenten onnodig hoge prijzen betaalde als gevolg van het beleid van Apple. Het is dus interessant om te zien, en relevant om te monitoren, of de prijzen voor consumenten voor de dating-apps nu ook omlaag zullen gaan als gevolg van deze wijziging. Of dat het verschil vooral ten goede zal komen voor de winstmarges van de dienst.

Airbnb maakt grote woorden niet waar – Sociale Vraagstukken

Platformen in de deeleconomie claimen nogal eens bij te dragen aan sociale cohesie en het vertrouwen in de mens. Maar wat is daar van waar? In deze prettig geschreven blog lees je:

“Veel deelplatformen claimen een positieve sociale impact te hebben. Zo zegt spullendeelplatform Peerby dat zij het contact tussen buren bevordert en noemt Airbnb zijn eigen gebruikers een community. Positief gevolg van dit soort persoonlijk contact zou zijn dat het wederzijdse vooroordelen tussen groepen mensen tegengaat. Ofwel, een positieve ervaring met een lid van een groep kan ervoor zorgen dat we ons beeld van die ene persoon bijstellen, maar ook dat we positiever naar de groep kijken waartoe hij of zij behoort.”

Airbnb, het platform dat centraal staat in dit onderzoek, is ook duidelijk in het communiceren van deze claim: “Met de Airbnb-community willen we een wereld creëren waarin mensen zich welkom en gerespecteerd voelen, ongeacht hun achtergrond of hoe ver ze van huis zijn. Hierbij gaan we uit van twee grondbeginselen die van toepassing zijn op zowel hosts als gasten: inclusiviteit en respect.”

Bevindingen

De resultaten van het onderzoek: “In tegenspraak met het gangbare optimistische narratief van de deelplatforms, vonden we niet dat Airbnb-gebruikers meer vertrouwen koesterden in mensen uit landen waar zij via het platform eerder ervaring mee hadden gehad.”

Er zijn een aantal bevindingen die uit het experiment komen:

1. “Uit eerder onderzoek blijkt dat intensiever contact voor een grotere verandering in vooroordelen zorgt dan oppervlakkig contact”;
2. “Contact via Airbnb is eerder oppervlakkig dan intensief”;
3. Airbnb is meer en meer een platform waar de focus ligt op de transactie: “de huurders en verhuurders worden hoofdzakelijk gedreven door financiële redenen en zijn minder vaak op zoek naar intensief contact.”;
4. “Verder stijgt het aandeel Airbnb-verhuurders dat meerdere woningen verhuurt. Omdat deze professionele verhuurders niet op meerdere plekken tegelijk kunnen zijn, zullen zij minder tijd met hun huurders doorbrengen.”;
5. De doelgroep voor het onderzoek kwam uit verschillende landen, maar leken toch wel erg veel op elkaar: “De deelnemers aan ons onderzoek hadden geen sterke negatieve stereotypen over hun tegenspelers. Maar als mensen geen vooroordelen hebben, kunnen die vooroordelen ook niet afnemen.”

Analyse

De claim en de dynamiek van platformen als Airbnb zijn de laatste jaren flink veranderd. Waar bij Airbnb in het begin het ‘community’  en ‘delen’ centraal stond en de laatste tijd het steeds meer om de ’transactie met een beleving’ draait. Dat is op zich ook niet heel gek: uiteindelijk moeten platformen een stabiel aanbod hebben en zijn de incidentele verhuren meer leuk voor de diversiteit van het aanbod en de longtail.

Het volgende fragment draait hier ook om: “Ook is er op Airbnb telkens meer informatie beschikbaar over huurders en verhuurders, in de vorm van beoordelingen en onderscheidingen als ‘superhost.’ Dit zorgt ervoor dat gebruikers van het platform al veel over elkaar weten voordat ze elkaar ontmoeten. Dat maakt het contact minder risicovol en daardoor mogelijk minder intens.” Oftewel: wanneer er meer informatie op het profiel aanwezig is, is het risico van het contact ook minder groot.

Ik verwacht dan ook dat hoe meer het platform sturing en controle heeft over de transactie en hoe professioneler het aanbod, hoe minder het sociale component en vertrouwen een rol zal spelen.

Tot slot

Al met al een mooi onderzoek. Wat ik vooral mooi vind is dat de auteurs van het academische paper de moeite hebben genomen om naast het wetenschappelijke artikel ook een goed leesbare blog te schrijven om hiermee de resultaten met een breder publiek te delen. Ik ben van mening dat dat vaker zou moeten gebeuren en zeker bij papers met een maatschappelijke relevantie standaard zou moeten zijn. Er zit immers al zoveel tijd in het onderzoek en het paper, dat die paar uur voor een leesbaar blog er ook nog wel van af moet kunnen om zo de impact van het onderzoek te vergroten.

Spain had a plan to fix the gig economy. It didn’t work | WIRED UK

Vakbonden strijden voor het (uitzend) dienstverband van de maaltijd koerier. Maar wat is het gevolg van zo’n verandering? Worden de voorwaarden voor de koeriers er ook echt beter op?

Als je dat wilt weten, dan is het interessant om eens naar Spanje te kijken. Hier zijn platformen sinds Augustus vorige jaar verplicht de bezorger in dienst te nemen. In dit artikel op Wired lees je dat het in dienst nemen van bezorgers een stuk ingewikkelder en moeizamer verloopt dan je op het eerste gezicht zou denken.

Dan is er nog de claim van de platformen. “Gig companies say that providing employee status would make 23,000 of their 30,000 riders lose their jobs, since they would have to shut down operations in cities with fewer than 100,000 inhabitants.” Deliveroo heeft zich intussen uit Spanje teruggetrokken: de nieuwe wet was het laatste zetje voor het platform om het land, waar het maar niet echt voet aan de grond kreeg, te verlaten.

De claim van de platformen dat door het in dienst nemen banen verloren gaan is aan de ene kant niet zo gek. Nu ligt het risico op geen werk bij de werkende en zijn er altijd meer werkenden ingelogd dan nodig. Bij het in dienst nemen komt het risico (terecht) bij het platform te liggen. Je zou ook kunnen zeggen: “in een krappe arbeidsmarkt waar meer werk dan werkenden zijn, kunnen we dit soort precaire banen missen als kiespijn”. Als je niet verder kijkt dan je neus lang is, zou je het hier zeker mee eens kunnen zijn. Het probleem is dat de waarheid een stuk minder platgeslagen is. Dit blijkt ook uit het volgende fragment:

“However, not all riders dream of becoming staffers. Freitas prefers being a contractor because he feels that working for several platforms will be the only way he can guarantee an income. “I am self-employed because job stability can’t be found in Spain. I’d start a new job, and then be fired a few months later. So I need to have many jobs in case one of them fails,” he says. Like him, many immigrants fleeing from Venezuela’s economic and political crisis now account for a significant proportion of riders in the Spanish takeaway industry. Even those without a work permit can easily rent a Deliveroo or Glovo account from other riders who advertise them on Facebook groups. “It’s the easiest job to find”, says Freitas. “Think about it, you arrive in a foreign country with nothing and someone offers you the chance to make money working off the books… You just do it, I mean, you’ll need to buy food at some point.”

Oftewel: de discussie over de status van de maaltijdbezorger die via platformen geld verdient platslaan dat het in dienst nemen alle problemen oplost, is het grotere probleem negeren. Dan boek je op papier succes (gefeliciteerd!), maar het is de vraag wat de kwetsbare werkende hier mee opschiet. Want wat is het alternatief? En niet dat ik zeg dat platformen daarom maar alles zo moeten kunnen doen, maar denken dat het in dienst nemen alle problemen voor een groep kwetsbare werkenden oplost, is te rooskleurig bedacht.

Startup van de Week Smiler bouwt de grootste marktplaats voor fotografen wereldwijd | MTSprout

Een paar weken geleden deelde ik een persbericht van Smiler: een platform voor (hobby)fotografen. Afgelopen week stond er een meer uitgebreid artikel op MTSprout over het platform. Het leek mij voor jou interessant om ook deze hier te delen.

Advies AG aan Hoge Raad: maaltijdbezorgers van Deliveroo werken op basis van arbeidsovereenkomst – Hoge Raad

“De maaltijdbezorgers van Deliveroo zijn werkzaam op basis van een arbeidsovereenkomst. Dat betekent dat de bezorgers de rechten hebben die bij zo’n overeenkomst horen. Dat adviseert advocaat-generaal (AG) De Bock de Hoge Raad in haar conclusie van vandaag.”

Op 23 december zal de Hooge Raad uitspraak doen. Een spannende dag dus! Zeker omdat dit advies op veel meer werkenden impact kan hebben dan alleen op de maaltijdbezorgers, aldus een interessante blog op ZiPconomy.

Het is dan vervolgens ook de vraag wat er na de uitspraak zal gebeuren. Zo oordeelde de rechter vorig jaar dat taxichauffeurs die via Uber rijden werknemers zijn, maar is er in de tussentijd voor de chauffeur nog niets veranderd. En daarom eist FNV dat er een dwangsom komt. Een prima manier om het proces te versnellen. Al laat het eerdergenoemde Wired artikel zien dat de waarheid een stuk ingewikkelder in elkaar zit…

In de media

Reflectie op kabinetsreactie initiatiefnota ‘herovering van de platformeconomie’ – ZiPconomy

Mijn bijdrage vorige week waarin in reflecteerde op de kabinetsreactie initiatiefnota ‘herovering van de platformeconomie’ is ook gedeeld op ZiPconomy.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.