Algorithmic gamblification of work | The workers behind the ‘AI magic’ | New Airbnb regulation

Algorithmic gamblification of work | The workers behind the ‘AI magic’ | New Airbnb regulation

Algorithmic gamblification of work | The workers behind the ‘AI magic’ | New Airbnb regulation

Goedemorgen! Afgelopen week het podium gedeeld met een fanatieke gelover in stenen winkels, de eerste sprekers bevestigd gekregen voor de aankomende werkconferentie over platformen en regulering, een toffe fotoshot gedaan en verbindingen gelegd tussen hogescholen mbt platformeconomie in het onderwijs. Daarnaast bezig geweest met het inplannen van interviews voor de nieuwe podcast serie met de WageIndicator Foundation. Zo zal ik later deze maand de trein nemen naar München voor een interview met een van de initiatiefnemers van de Crowdsourcing Code: een code of conduct met 9 ‘crowdwork’ platformen. Tijdens mijn wereldreis zal ik overigens ook nog opnames in Mozambique en Indonesië doen voor deze podcast. Als ik er dan toch ben…

Komende donderdag staat het symposium ‘Platformwerk in goede banen’ op het programma in de Winkel van Sinkel in Utrecht. Aanmelden kan nog steeds.

Voor deze editie weer 5 stukken verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

Batmaid embraces court ruling against precarious working conditions in the digital platform industry

Onlangs maakte ik kennis met de mensen achter Batmaid: een van origine Zwitsers platform voor thuisschoonmakers waar meer dan 4.000 schoonmakers voor werken. Een platform dat sinds 2021 ook in Nederland actief is, voornamelijk in Amsterdam en omstreken en Den Haag. Wat Batmaid bijzonder maakt is dat het platform de schoonmakers in dienst neemt. Werkenden kunnen aangeven hoeveel uur zij willen werken en het platform zorgt ervoor dat de werkenden bij particuliere huishoudens aan de slag kunnen.

Het platform verstuurde afgelopen week een persbericht waarin werd aangegeven dat zij blij zijn met de uitspraak in de Hepling zaak. In dit persbericht een quote van de CEO van het platform Andreas Schollin-Borg:

“It’s always unfortunate when a company goes bankrupt. At the same time,current developments in the market strengthen the choices we have made to structure our business model in a socially responsible way. Our willingness to hire cleaners aligns with Batmaid’s desire to fight undeclared work. As an organization, we want to take our responsibility. We believe it is important to play our part in removing uncertainties for our people.”

Als ik Schollin-Borg was geweest, dan had ik een andere invalshoek gekozen. Natuurlijk kun je het vanuit zijn standpunt gezien een goede stap vinden dat een concurrent die onder de tarieven van zijn platform opereert de deuren moet sluiten. Alleen blijft het platform met de grootste concurrent achter: de zwarte markt. Hierbij hebben zij het probleem dat hun tarief, ergens rond de 25euro per uur, nog steeds significant hoger is dan wat men doorgaans in de zwarte markt (soms met het excuus van de regeling dienstverlening aan huis) betaald. De klanten van Batmaid zijn nu vooral expats die het geld hebben en aan de wet willen voldoen en bedrijven die de schoonmaak voor de werknemers betalen. Maar wil Batmaid echt in Nederland doorbreken, dan is er toch echt een bredere discussie nodig over de waarde van huishoudelijk werk. De rechtszaak en het faillissement van Helpling was daarvoor een mooie aanleiding geweest, maar het is nog oorverdovend stil in de beleidskamers en in de media.

p.s. tijdens het WageIndicator webinar ‘Women in Gig’ presenteerde Juan Sebastian Cavadid ‘zijn’ platform Hongaru: een platform in Colombia dat thuisschoonmakers in dienst neemt. Hij vertelde ook hoe een verandering in beleid ervoor zorgde dat het inhuren van schoonmakers op de zwarte markt minder aantrekkelijker werd. De video van zijn verhaal vind je hier terug.

Leidt uitspraak Hoge Raad over Deliveroo-zaak tot verduidelijking gezagscriterium?

Het eindoordeel van de vraag of Deliveroo bezorgers nu wel of geen werknemer zijn (of: waren) ligt bij de Hoge Raad. De uitspraak zou eerst in december zijn, werd toen doorgeschoven naar 10 februari en deze week werd bekend dat de uitspraak op 9 maart zal plaatsvinden.

Ik ben heel benieuwd wat de reden is van het uitstellen, maar ik zie ook dat deze zaak politie gevoelig ligt in een periode dat het kabinet stappen wil zetten in het verduidelijken van de contractvormen in de arbeidsmarkt.

Dit wordt vooral duidelijk wanneer je weet dat deze uitspraak niet alleen ‘nieuws’ is voor de Deliveroo bezorgers, maar dat deze uitspraak een veel bredere impact kan hebben op onze arbeidsmarkt.

In dit stuk op ZiPconomy:

Als het gezagscriterium door de Hoge Raad of door het kabinet wordt verduidelijkt, zullen de 1,2 miljoen zzp’ers in Nederland en hun opdrachtgevers hun arbeidsrelatie opnieuw moeten beoordelen, zeker als de werkzaamheden die de zzp’er verricht zijn ingebed in de organisatie van de opdrachtgever.

Als de arbeidsrelatie kwalificeert als een arbeidsovereenkomst, dan heeft dit tot gevolg dat de opdrachtgever loonheffingen moet inhouden en afdragen en dat arbeidsrechtelijke bescherming bij ziekte en ontslag wordt genoten. Een ander verstrekkend en kostbaar gevolg is dat mogelijk met terugwerkende kracht pensioenpremies afgedragen moeten worden.

We gaan het straks meemaken in maart. Of juni. Wie het weet mag het zeggen.

Hoe een platform bijdraagt aan het verzachten van armoede

In veel definities rondom platformen wordt het platform op de eerste plaats gezet. Als een op zichzelfstaande ‘silo’ waar vraag en aanbod autonoom haar ding kan doen. Dat is een keuze, maar er zijn ook veel gevallen waar het platform als een faciliterend instrument wordt gebruikt om bepaalde processen in te richten.

Een mooi voorbeeld hiervan is Quiet: een community die mede via een platform probeert om armoede te verzachten. Afgelopen week zond Kruispunt een 25 minuten durende mini-documentaire uit over het initiatief. Zeker een aanrader om terug te kijken.

Per stad waar Quiet actief is, is een fysieke community aanwezig. Deze wordt ondersteund door een platform. Ondernemers stellen diensten of spullen beschikbaar via het platform. Een kapper kan prima 5 knipbeurten per maand weggeven, een restaurant wat etentjes en de lokale voelbalclub voetbalkaartjes. Alles om een doelgroep die het niet makkelijk heeft een steuntje in de rug te geven. Via het platform worden deze diensten of spullen beschikbaar gesteld aan de community, waar mensen zich vervolgens op kunnen inschrijven.

Mooi aan dit concept vindt ik dat het geheel op vertrouwen draait. Daar heeft Embrechts een goede reden voor: mensen in armoede moeten volgens hem al bij 19 loketten bewijzen dat ze arm zijn. Hij wilde niet loket nummer 20 worden.

Deze casus laat ook goed zien dat platformen die bijdragen aan sociale doelstellingen veelal ook zwaar ondersteund moeten worden met mensen (vaak vrijwilligers). Waarbij niet het platform, maar de mens centraal staat. Iets waar we veel van kunnen leren.

As More Freelancers Work Across Borders, Expect More Emphasis On Worker Classification And Tax Collection | Forbes

Ik lees en hoor veel verhalen (wat ook zeker aan mijn bubbel kan liggen) van mensen die voor een korte of langere tijd naar het buitenland vertrekken en intussen gewoon online doorwerken. Tijdens covid hebben we wel geleerd dat locatie onafhankelijk werken voor kenniswerkers in veel gevallen prima kan. Intussen zijn er ook landen die hierop zijn ingesprongen met zogenaamde ‘digital nomad visa’. Alles om de digitale werkende aan te trekken. Platformen kunnen dit fenomeen met locatie onafhankelijk ‘on demand werken’ versterken. Hoewel hier veel kansen liggen, zijn er ook uitdagingen. Zoals: hoe zit het met de belasting? En hoe ga je om met arbeidsvoorwaarden en classificatie van de werkende. In dit stuk worden hier goede vragen over gesteld:

It’s not surprising that compliance with worker classification laws is a bigger deal in the freelance revolution. Why? Well, three factors drive this development. First, the globalization of work, and the impact of new work and collaboration technologies that make it possible to work from anywhere. As readers may know, 51 countries now have active and ongoing programs inviting “digital nomads” to sojourn in their country.

The second driver: countries need tax dollars, and proper classification is essential to tax collection. For example, Argentina annually exports almost 5 billion dollars in tech expertise through the work of over 200,000 freelancers living in Argentina but “gigging” for US companies. Third, advances in technology are beginning to make available new solutions offering indemnification quickly and more cost effectively, and gives companies more visibility over their freelancers and a better experience for the freelancer.

Ik ben overigens ook benieuwd naar andere effecten van digital nomad programma’s. Je kunt er vraagtekens bij stellen hoe goed het is dat je als land dit soort werkenden aantrekt die in het land geen werkzaamheden en toegevoegde waarde bieden en waarschijnlijk ook heel ergens anders belasting betalen. Je zet de deuren voor deze groep open, terwijl je de deur voor andere mensen met een betere reden om daar te komen gesloten houdt. Ook heb ik al de eerste stukken geleden van de impact die een stortvloed van digital nomads op de lokale omstandigheden als huizenprijzen heeft. Ik ben dan ook heel benieuwd wat er uit de evaluaties van deze programma’s komt. Mocht je hier meer inzicht in hebben, laat het gerust weten.

Wat het Uber-algoritme doet met de woede van de chauffeurs, blijft ook geheim | Volkskrant

Normaal worden Uber demonstraties in Nederland heel mager bezocht. Hierdoor viel de demonstratie vorige week, met zo’n 80-100 deelnemers, zeker op. Deze column in de Volkskrant vat de situatie goed samen.

Vaak krijg ik te horen: ‘dan rijden ze toch niet voor Uber?’. Dat is makkelijk gezegd, maar na de investering in papieren en auto is het niet eenvoudig een alternatief te zoeken. En op het moment dat een speler een flinke vinger in de pap heeft in een stad, dan moet je bijna wel meedoen. Wat mij opvalt is hoe gesloten en intransparant Uber blijft in het maken en uitleggen van keuzes. Dit, in combinatie met de details van de gesprekken met Rutte, Kalanick en Kroes, zorgen niet voor al te veel sympathie en vertrouwen. Maar zolang er chauffeurs zijn die blijven rijden, zal er weinig veranderen.

Ligt de onvrede bij de chauffeurs dan alleen bij Uber? Ik denk het niet. Zo was er dit weekend een spontane demonstratie van taxichauffeurs in Amsterdam tegen het beleid van de gemeente Amsterdam. Ik moest denken aan een bijeenkomst die ik in 2017 bijwoonde rondom de lancering van de documentaire ‘Taxibotsing’ van Frans Bromet. Ik schreef over deze lancering een blog het volgende:

Het echte probleem kwam naar voren uit de gesprekken die volgden. We praten hier over een hechte ‘oude garde’ met eigen waarden en normen die de laatste jaren hun wereld hebben zien veranderen. Zij zagen met lede ogen aan dat er de laatste jaren een generatie nieuwe chauffeurs kwam met een heel andere moraliteit. Chauffeurs die klanten weigeren, afzetten en soms mishandelen. En daarmee het beroep waar zij trots op zijn een slechte naam bezorgen. Maar ook een groep mensen die zich door alle instituties in de steek voelt gelaten. Door de overheid, die keer op keer, soms ieder jaar, de regels veranderde. Ten koste van hun. Zo was de investering in een taxivergunning van 125.000 gulden van de ene op andere dag in lucht opgegaan. En werden zij verplicht om dure inefficiënte meters te installeren.

Daarnaast voelen de traditionele chauffeurs zich in de steek gelaten door hun eigen centrale, de TCA, die stuur- en visieloos lijkt te zijn, het niet voor hun opneemt en alleen met eigen belangen bezig lijkt te zijn. Al met al lijkt dit een groep mensen die het gevoel heeft door iedereen om zich heen structureel in de steek te zijn gelaten. Hun pensioenen verdampt en hun toekomst verpest.

En toen kwam er opeens een partij die alle regels aan zijn laars lapte en hier onder de noemer van innovatie mee weg kwam. En hoewel de rechter de dienst verbood, ging Uber vrolijk door en keek de inspectie toe. Dat was de druppel die de spreekwoordelijke emmer deed overlopen. En hadden de chauffeurs het
gevoel dat ze er écht alleen voor stonden.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Afgelopen week stond voornamelijk in het teken van het bijwonen van workshops: “The Disruptive Rise of Digital Labour Platforms: How Can and Should the Regulator React?” bij de Universiteit Utrecht, de lancering van het Reshaping Work Dialogue Report, een Policy Roundtable “Women in the Gig Economy” van GIZ (Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit) en een presentatie van het boek “Taxis vs Uber: Courts, Markets, and Technology in Buenos Aires” bij de UvA. Daarnaast ook nog gewerkt aan een onderzoek dat is gestart voor een whitepaper over uitzendplatformen, de doorontwikkeling van de minor ‘bouw je eigen platform’ en de BTW aangifte moest ook nog verwerkt worden. Het was een enerverend weekje 😉

In deze editie weer een aantal stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Schrijf je van vooral in via deze link.

Fijne week!

Europees Parlement stemt in met richtlijn platformwerk. Maar lidstaten blijven verdeeld | ZiPconomy

Afgelopen week was het feest in mijn Twitter tijdlijn met berichten als: “The European Parliament votes to adopt the text on the Platform Work Directive. 376 in favour, 212 against, 15 abstentions. A defeat for Uber and the rest of the platform lobby. Big cheering in the chamber.” Het gaat hier over de Europese Platform Work Directive waarover ik in mijn nieuwsbrief vorige week ook al over schreef.

Hoewel het een interessante stap is, is er nog veel onduidelijkheid en is er nog een lange weg te gaan. In dit stuk op ZiPconomy een prettig overzicht van de situatie:

“Een deal in het Parlement is niet genoeg om de richtlijn in te voeren, ook de Europese Raad moet het ermee eens zijn. Maar onderhandelingen tussen de regeringen van de lidstaten zijn vastgelopen, schreef Europees nieuwsmedium Politico al eerder.

Ook de Raad heeft de richtlijn namelijk aangepast, maar op een andere manier dan het Parlement. De meer rechts georiënteerde Tsjechische voorzitter voegde juist een hoop uitzonderingen toe aan de criteria. Daardoor worden veel minder platformwerkers als werknemers gezien.

De voorzitter deed drie vergeefse pogingen om overeenstemming te bereiken met de andere lidstaten. Vooral België, Griekenland, Luxemburg, Malta, Portugal, Spanje en Nederland liggen dwars. Deze lidstaten vinden het huidige voorstel niet ambitieus genoeg en willen liever terug naar de oorspronkelijke tekst. Ondertussen heeft Zweden het voorzitterschap overgenomen. Volgens Politico maakt dat de kans op een deal nog kleiner, want Zweden is vanaf het begin überhaupt tegen een Europese richtlijn voor platformwerkers.”

Ik heb dubbele gevoelens bij dit hele proces. Mijn gedachten op een rijtje:

• Het is de vraag of platformeconomie/platformwerk/gig economy als een aparte categorie moet worden gezien. Ik denk het niet. De werkzaamheden die via platformen worden uitgevoerd, zijn niet nieuw. Ook voor platformen hadden we maaltijdbezorgers, taxichauffeurs, thuisschoonmakers, dagklussers in horeca en retail, etc. etc. Waarom zou de manier waarop de match tot stand is gekomen bepalend moeten zijn voor de juridische status van de werkende?
• Als platformwerk geen aparte categorie is, dan zou een aparte directive ook niet logisch zijn. Als je kijkt hoe de directive nu is vormgegeven, dan zie je twee duidelijke lijnen: het vraagstuk over de classificatie van de contractvorm en vraagstukken die te maken hebben met de impact van het aansturen (en: beoordelen, ontslaan, etc.) van werkenden middels technologie als algoritmes. Ik vond het vanaf het begin al dubieus waarom deze twee lijnen in één directive zouden moeten worden samengevoegd. Juist ook omdat de tweede (die over algoritmes) op veel meer werkenden dan alleen platformwerkers van toepassing is.
• Daarom zou ik zeggen: trek die twee lijnen weer uit elkaar. Een discussie over de juridische status van werkenden en een discussie over de impact van technologie op werk en hoe hier een meer gelijk speelveld te creëren.
• Wat betreft de juridische status van de werkenden. Ik vroeg mij af toen ik vorige week de lancering van het Reshaping Work rapport online bijwoonde: het is eigenlijk van de zotte dat we voorheen blijkbaar geen interesse hadden in de condities waaronder werkenden die nu ook (!!) via platformen werk vinden zich in begaven. Wat dus positief is van de opkomst van platformen is dat dit voorheen een onzichtbare en gefragmenteerde markt was waar niemand iets om gaf en doordat hier nu grote bedrijven een ‘middleman’ rol pakken is er een zichtbare partij om iets van te vinden, mee samen te werken en tegen te ageren. Een goede zaak (aandacht voor betere arbeidsvoorwaarden is altijd goed), maar door alleen naar de werkenden in een sector te kijken waar een platform als bemiddelaar optreedt is redelijk zinloos. Dan houd je jezelf voor de gek. Kijk liever naar de hele sector: thuisschoonmaak, oppassen, maaltijdbezorging, taxi, etc. etc. En bepaal hiervoor wat de beste weg is.
• Wat betreft de impact van technologie op de werkende: dit kan prima in andere wetten die er aan komen, zoals de AI act, worden meegenomen. Deze wetten zijn eigenlijk veel te belangrijk om alleen op het platform domein te richten.

Ik wil iedereen die in dit debat deelneemt aanmoedigen om deze bredere blik mee te nemen. Het is tijd dat we elkaar niet meer voor de gek houden. Vakbonden: kijk niet alleen naar platformen maar naar een sector. Platformen (en dan zeker de hele grote): zet je standaard lobby verhaal aan de kant dat deze vorm van flexibiliteit alleen als freelancer kan, als je dat blijft herhalen dan neemt straks niemand je meer serieus. Beleidsmakers: erken de context van de ontwikkeling en de weeffouten die in het huidige systeem zitten. Ga niet selectief beleid maken, daar help je de werkende echt niet mee. En neem zelf de regie. Voor iedereen: kijk voorbij je eigen bubbel en belang, neem de context serieus en ga in gesprek met hen waar veel óver, maar amper mét wordt gepraat: de werkende. Ga weer op zoek naar de juiste balans tussen het individu en collectief en blijf niet verstrikt zitten in het proces. Zo moeilijk moet dat toch niet zijn?

The house always wins: the algorithmic gamblification of work | Veena Dubal

De impact van algoritmes en technologie op de werkende: het onderwerp van deel twee van de Platform Work Directive die ik in het vorige stuk heb besproken. Bij platformen die ‘on demand’ klussen aanbieden (taxi en bezorging) is de impact van het algoritme groot en wordt de werkende per klus betaald. Waarbij het vaak onduidelijk is wat de opbrengsten nu precies zijn.

In het begin van Uber was iedereen enthousiast over de ‘surge pricing’ die het bedrijf gebruikt. Wanneer er op een moment ergens meer vraag is dan aanbod dan stijgen de prijzen. Hiermee gaat de vraag omlaag en het aanbod omhoog. Velen zagen dit destijds als een volmaakt economisch model van flexibele prijsstelling. vaak werd het voorbeeld van de kapper hier bij gehaald: waarom betaal je voor een knipbeurt op dinsdag middag hetzelfde als op vrijdag avond, terwijl dan de vraag vele malen hoger is? Nu blijkt (en dat is niet van de een op de andere dag) dat deze ‘slimme’ (of: ‘uitgekookte’) technologie in staat zijn om de werkenden de wortel voor te houden en te verleiden meer te doen dan in eerste instantie de bedoeling was.

In het artikel “The house always wins: the algorithmic gamblification of work” geeft wetenschapper Veena Dubal een interessant (en schokkend) inkijkje in de algoritmes die Uber gebruikt om de werkende te sturen om zoveel als mogelijk te werken op het moment dat het platform het uitkomt. De reden hiervan is ook omdat het risico op geen werk voor rekening van de werkende is: iets dat naar mijn mening sowieso een heel slecht idee is.

In dit stuk:

In a new article, I draw on a multi-year, first-of-its-kind ethnographic study of organizing on-demand workers to examine these dramatic changes in wage calculation, coordination, and distribution: the use of granular data to produce unpredictable, variable, and personalized pay. Rooted in worker on-the-job experiences, I construct a novel framework to understand the ascent of digitalized variable pay practices, or the transferal of price discrimination from the consumer to the labor context, what I identify as algorithmic wage discrimination. As a wage-setting technique, algorithmic wage discrimination encompasses not only digitalized payment for work completed, but critically, digitalized decisions to allocate work and judge worker behavior, which are significant determinants of firm control.

Though firms have relied upon performance-based variable pay for some time, my research in the on-demand ride hail industry suggests that algorithmic wage discrimination raises a new and distinctive set of concerns. In contrast to more traditional forms of variable pay like commissions, algorithmic wage discrimination arises from (and functions akin to) to the practice of consumer price discrimination, in which individual consumers are charged as much as a firm determines they are willing to pay.

As a labor management practice, algorithmic wage discrimination allows firms to personalize and differentiate wages for workers in ways unknown to them, paying them to behave in ways that the firm desires, perhaps for as little as the system determines that they may be willing to accept. Given the information asymmetry between workers and the firm, companies can calculate the exact wage rates necessary to incentivize desired behaviors, while workers can only guess as to why they make what they do.

Je hoeft geen activist te zijn om te begrijpen dat dit soort technieken verre van wenselijk zijn. In dit stuk ook de ervaringen van enkele chauffeurs:

Domingo, the longtime driver whose experience began this post, felt like over time, he was being tricked into working longer and longer, for less and less. As he saw it, Uber was not keeping its side of the bargain. He had worked hard to reach his quest and attain his $100 bonus, but he found that the algorithm was using that fact against him.

Wolt publishes a transperancy report

Terwijl er (o.a.) in Brussel wordt gesproken over beleid rondom algoritmes, besloot Wolt een tijd geleden om met een eigen transparantie rapport te komen:

“In the Wolt Algorithmic Transparency Report, we aim to dispel that concern by increasing the broader understanding of how algorithms are – or sometimes are not – used at Wolt.”

Wat Wolt hier doet, en dat is natuurlijk ook slim in de lobby, is hier pro-actief een transparantie rapport lanceren welke uitlegt op basis van welke variabelen de algoritmes in het platform ‘hun werk doen’. Op zich een prima stap om te werken aan uitlegbaarheid van algoritmes en een goed voorbeeld richting concullega’s in de sector.

Het is alleen wel de slager die zijn eigen vlees keurt. Ik denk dat het dan ook goed zal zijn om een dergelijk rapport aan te vullen met een verklaring van een externe partij én om wetenschappers toegang te geven tot het platform om onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek te doen. Met de nadruk op onafhankelijk: want dat is iets waarvan ik weet dat grote platformen dit nogal eens erg spannend vinden. En daarnaast moet hier op termijn beleid voor komen: je moet niet afhankelijk zijn van de goodwill van een bedrijf om dit al dan niet toe te passen.

In 2019 organiseerde ik een event over de algoritme accountant, hier staan nog een aantal interessante vragen in bij het uitdenken over een dergelijke verplichting. Waar onder: hoe zorg je ervoor dat je geen ongelijk speelveld tussen wel en niet digitale bemiddelaars creëert?

Video course: Build a successful marketplace | Sharetribe

Een eigen platform beginnen: hoe doe je dat? Dat is een vraag die je gerust aan het team van Sharetribe over kunt laten. Sharetribe biedt een eenvoudige en overzichtelijke tool om, zonder enige kennis van programmeren, je eigen ‘marketplace’ in elkaar te zetten. Ik ken het bedrijf zelf al een jaar of tien en ook met de minor ‘bouw je eigen platform’ hebben de studenten zonder voorkennis laagdrempelig hun eigen platform via Sharetribe gebouwd.

Sharetribe investeert veel in content om hun klanten te helpen om succesvol hun eigen platform te lanceren. Hier hebben zij ook een belang bij: zij verdienen pas geld wanneer hun gebruikers succesvol zijn. Dit heeft geresulteert in een indrukwekkende verzameling waardevolle content. Hier hebben zij afgelopen week iets nieuws aan toegevoegd: een online video cursus:

This ten-step video course takes you through your marketplace journey all the way from idea to scaling your business. Each step is packed with the latest marketplace facts, actionable advice, and relevant case studies.

In anderhalf uur leer je een mooie basis van de stappen die je moet doorgaan om een succesvol platform te lanceren.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Afgelopen week meters gemaakt met een stuk over ‘exit by design‘ scenario’s voor platformen, verschillende gesprekken met platformondernemers gevoerd en een onderzoekje naar uitzendplatformen in de steigers gezet. Ook verstuurde ik na een lange pauze weer mijn eerste Engelstalige nieuwsbrief.

Deze week ben ik aanwezig op verschillende bijeenkomsten over de kluseconomie en werken we aan het programma voor de workshop over regelgeving en platformen die op 23 maart zal plaatsvinden. Voor de WageIndicator Foundation werk ik aan een format voor een ‘expeditie’, waar ik in een podcastserie ga kijken naar de wereldwijde ontwikkelingen in de kluseconomie. Ook tijdens mijn wereldreis (3 april vertrekken we voor 4 maanden) zal ik een aantal podcasts produceren.

Voor deze week weer een aantal artikelen voor je op een rijtje gezet en voorzien van mijn duiding en (uitgebreid) commentaar. En nodig ik je uit voor het ‘symposium Platformwerk in goede banen’ op donderdag 16 februari waar ik ook een bijdrage zal leveren.

Fijne week!

Exclusive: OpenAI Used Kenyan Workers on Less Than $2 Per Hour to Make ChatGPT Less Toxic | Time

Het kan bijna niet anders of je hebt de waanzinnige tool ChatGPT van OpenAI voorbij zien komen of mogelijk zelf eens uitgeprobeerd. Een indrukwekkende chatbot die je alle vragen kunt stellen, om vervolgens een uitgebreid en gedetailleerd antwoord te krijgen. Veel sectoren, waar onder onderwijs, zijn naargeestig op zoek wat ze met een dergelijke tool aan moeten. Ik heb de tool zelf ook uitgeprobeerd en het is echt indrukwekkend. Zo vroeg ik voor de workshop over platformeconomie en onderwijs wat belangrijke onderwerpen zijn voor educatie en platformeconomie. Een vrij algemene en vage vraag. Het resultaat zie je in de afbeelding onder aan dit stuk.

ChatGPT is wederom een ontwikkeling die, net als bij AI en algoritmes, een soort magische black box lijken. Het lijkt bijna magie: alles gebeurt vanzelf. Maar…. is dat ook echt zo? Zeker niet. Zowel in training als uitvoer zijn er altijd losse eindjes. Zo maken veel techbedrijven gebruik van platformen als Amazon Mechanical Turk: een platform waar mensen over heel de wereld (en dan vooral stukken in de wereld waar je met heel weinig inkomsten een beetje rond kunt komen) mini klusjes van een paar seconden via een platform uitvoeren: het zogenaamde ‘clickwork’. Het gaat dan om het herkennen van plaatjes, maar ook om het oplossen van losse eindjes van ogenschijnlijk automatische systemen. Ook contentmoderatie van platformen als Facebook wordt volgens deze principes vormgegeven. Niet altijd puur een platform, maar wel vergelijkbare principes.

Mary Gray schreef een fascinerend boek over het zogenaamde clickwork: “Ghost Work – How to stop Silocon Valley from building a new global underclass“. Timm O’Reily schreef het volgende over dit boek: “The Wachowskis got it wrong. Humans aren’t batteries for The Matrix, we are computer chips. In this fascinating book, Gray and Suri show us just how integral human online task workers are to the development of AI and the seamless operation of all the great internet services. Essential reading for anyone who wants to understand our technology-infused future.” Echt een aanrader.

Een lange aanloop voor het stuk dat ik vandaag wil bespreken: “OpenAI Used Kenyan Workers on Less Than $2 Per Hour to Make ChatGPT Less Toxic.” Het omschrijft hoe OpenAI het voor elkaar krijgt om op een ‘magische’ manier ChatGPT beter en veiliger te maken:

“To build that safety system, OpenAI took a leaf out of the playbook of social media companies like Facebook, who had already shown it was possible to build AIs that could detect toxic language like hate speech to help remove it from their platforms. The premise was simple: feed an AI with labeled examples of violence, hate speech, and sexual abuse, and that tool could learn to detect those forms of toxicity in the wild. That detector would be built into ChatGPT to check whether it was echoing the toxicity of its training data, and filter it out before it ever reached the user. It could also help scrub toxic text from the training datasets of future AI models.

To get those labels, OpenAI sent tens of thousands of snippets of text to an outsourcing firm in Kenya, beginning in November 2021. Much of that text appeared to have been pulled from the darkest recesses of the internet. Some of it described situations in graphic detail like child sexual abuse, bestiality, murder, suicide, torture, self harm, and incest.”

OpenAI vindt dit werk erg belanrijk: “Classifying and filtering harmful [text and images] is a necessary step in minimizing the amount of violent and sexual content included in training data and creating tools that can detect harmful content.” De auteurs van het artikel zijn na hun onderzoek terecht kritisch: “But the working conditions of data labelers reveal a darker part of that picture: that for all its glamor, AI often relies on hidden human labor in the Global South that can often be damaging and exploitative. These invisible workers remain on the margins even as their work contributes to billion-dollar industries.”

ChatGPT blijft een indrukwekkende tool, maar de magie is toch wel een stuk minder (schoon) dan de tech optimisten ons proberen wijs te maken. Andrew Strait omschrijft het in het stuk krachtig: “They’re impressive, but ChatGPT and other generative models are not magic – they rely on massive supply chains of human labor and scraped data, much of which is unattributed and used without consent,”

Wat kunnen we hier van leren?

Hoewel alleen al de inzichten uit dit verhaal opzichzelfstaand al interessant zijn, vindt ik het belangrijk om verder te kijken. Wat kunnen we leren uit deze casus.

Om te beginnen laat het zien dat dit soort tools zich laven aan het werk van anderen: het scrapen van door anderen gemaakte content en laagbetaalde moderators en workers. Het zijn de knappe koppen die systemen bedenken en bouwen om dit te doen en met de eer en het geld ervandoor gaan, maar ik vind dat het belangrijk is om meer te (h)erkennen dat deze content niet uit de lucht komt vallen en er best een discussie mag worden gevoerd hoe eerlijk en wenselijk dit is.

Die discussie zou ik dan ook gelijk wat breder willen trekken. Ik spreek regelmatig zeer betrokken wetenschappers met een duidelijke mening over wat ‘eerlijk’ is die intussen voor hun onderzoek gebruik maken van Amazon Mechanical Turk. Ik snap dat dit ontzettend handig is, maar dan heb je natuurlijk ook boter op je hoofd. Een goed gesprek over een eerlijke behandeling en beloning van iedereen in de keten is bij veel innovaties iets dat ontbreekt. Een gesprek die wat mij betreft meer gevoerd mag worden. Mensen die clickwork uitvoeren zijn een soort van ‘disposible labour’. Op het moment dat deze niet meer nodig zijn, is er niemand die hier naar omkijkt. En daardoor alleen maar goed dat de auteurs van Ghostwork en van dit artikel ons met liefde met de neus op de feiten drukken.  

Nieuwe Airbnb-wet maakt handhaving regels een stuk eenvoudiger

Airbnb en regelgeving: het is een onderwerp dat al flink wat jaren speelt. Eerder werd nationale regelgeving ingevoerd en nu wordt dit doorgetrokken naar Europese regelgeving. Ik denk voor iedereen een goede stap.

Aan de regelgeving komt ook een Europese tool te hangen: “De Commissie komt met één Europese datatool voor uitwisseling van informatie over vakantieverhuur tussen de platforms en lokale overheden. Platforms moeten voortaan, op plekken waar regels gelden, iedere maand data delen over hoeveel nachten een huis of appartement verhuurd is en aan hoeveel personen.”

Uiteindelijk zal iedere stad zelf de regels voor vakantieverhuur blijven bepalen. Ook dat is een goede stap, al leert de casus van Amsterdam ons dat dat niet zo eenvoudig is als het lijkt.

Het zou ook goed zijn om naast deze tool ook de kennis en het onderzoek op een centrale plek te borgen, zodat niet iedere stad het wiel zelf hoeft uit te vinden. Ik ben verder wel (erg) benieuwd naar de implementatie hiervan. Het aansluiten van het platform en de centrale Europese tool: dat zit vast wel goed. Maar hoe zit het met de doorvertaling naar de individuele systemen van de gemeenten (zo lijkt een koppeling met het kadaster in Nederland nog lichtjaren van ons verwijderd, en dan zijn wij nog en land dat digitaal in de voorhoede zit…) en wat zijn de privacy risico’s die hier bij komen kijken? Ik blijf het volgen.

Roemie Hillenaar over zijn onbekende groeiparel Creative Fabrica: ‘We opereren in een superniche’

Waar veel aandacht uitgaat naar platformen die een breed publiek bedienen, is het in veel gevallen ook interessant om juist in een niche te stappen. En zeker wanneer je je op een internationaal publiek richt, dan kan een niche opeens heel groot zijn.

Een mooi voorbeeld hiervan het is het Nederlandse platform Creative Fabrica: “De klanten die het bedrijf bedient zijn grafisch ontwerpers en zogeheten crafters. Handwerkers, zou je die in het Nederlands kunnen noemen. ‘Het gaat om mensen die persoonlijke items maken. Dat kunnen T-shirts zijn, mandjes, een schilderij, stickers of een breiwerkje bijvoorbeeld. Wij bieden voor deze groep een gigantische bibliotheek met bijzondere fonts, graphics en patronen.”

Wat cijfers:

• 4 miljoen gebruikers
• 150.000 abonnees (duurste abonnement is 29euro per maand)
• verdienmodel: 50% is voor de creators, 50% voor het platform
• ruim 68 miljoen aan investeringen opgehaald
• groeistrategie: aanhaken op bestaande communities: “Al snel ontdekten we dat er aan de andere kant van de Atlantische Oceaan een enorme doe-het-zelf-cultuur is, met miljoenen Amerikanen die persoonlijke items maken. We hadden onze doelgroep gevonden.”

AMAZON’S TRICKLE-DOWN MONOPOLY

Third Party Sellers and the Transformation of Small Businesses

Ik had deze week een discussie op Linkedin over huismerken en e-commerce platformen. Een onderwerp dat mij al langer bezighoudt. Het komt er kortgezegd op neer dat e-commerce platformen een dubbelrol hebben: verkoper op de eigen marktplaats en beheerder van de marktplaats. Hiermee leren zij op kosten en risico van de individuele verkoper en kunnen dit voordeel gebruiken voor het eigen gewin. Hoewel dit nieuw lijkt, heb je in supermarkten een vergelijkbare situatie met huismerken. Ik heb interesse in de wisselwerking tussen verkopers en e-commerce platformen.

In het kader hiervan deel ik dit rapport:

“In this report, Moira Weigel tells the story of a group of hidden intermediaries who have played key roles in making Amazon one of the most powerful corporations in the world, while remaining mostly invisible to customers: third-party (3P) sellers.

Critics of Amazon’s monopoly have often emphasized how the company eliminates competition. This report highlights how Amazon’s scale has also given rise to new kinds of small businesses — ones optimized for Amazon. Industry analysts estimate that, in 2021, there were more than 6 million unique sellers active on Amazon and that at least 2,000 new sellers opened accounts every day.* To these sellers, Amazon holds forth the possibility of a trickle-down monopoly. But to seize the opportunities of Amazon’s global expansion involves considerable vulnerability. To succeed, 3P sellers must behave like miniature Amazons — without access to the capital that Amazon commands, insight into much of the company’s data, or the ability to make claims when they suffer harm.”

Een interessant inkijkje.

Event! Symposium Platformwerk in goede banen

Wat zijn de gevolgen van platformwerk voor werkenden, organisaties en onze samenleving als geheel? Op donderdag 16 februari 2023, aanvang 14:00 uur gaan we hierover in gesprek tijdens het symposium ‘Platformwerk in goede banen’. We verbinden de meest recente inzichten van wetenschappers en beleidsmakers, HR-professionals, platformbeheerders, werkgevers- en werknemersorganisaties. Welke veranderingen zijn nodig om platformwerk en platformwerkers een waardevolle en duurzame plaats te geven op onze arbeidsmarkt?

Dit symposium heeft een interactief karakter en biedt de meest recente inzichten op dit arbeidsmarktvraagstuk. Deelname is gratis en inschrijven kan via deze link. Zoals eerder vermeld zal ik ook een bijdrage leveren en aanwezig zijn.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Goedemorgen! Afgelopen week was de agenda weer goed gevuld. Een inspirerende wandeling met kunstenaar Bruno van den Elshout, de kick-off van het NWO NWO PlatWork-R onderzoek waar ik bijdroeg aan het fundament en de afsluiting van de minor ‘bouw je eigen platform’ met een workshop ‘Platformeconomie en Onderwijs’. En of dat nog niet genoeg was kwam ik er op de valreep achter dat KlusCV ook de eerste verjaardag vierde deze week. Ook ontving ik erg veel reacties van jullie op mijn vorige nieuwsbrief over het faillissement van Helpling, dank nog hiervoor. Het stuk staat intussen ook op ZiPconomy.

Komende week is de (relatieve) rust weer wedergekeerd. Voor deze editie heb ik weer een aantal mooie stukken voor je uitgezocht en voorzien van mijn duiding en commentaar. Ook ga ik nog wat dieper in op het eerste jaar KlusCV. Fijne week!

Improving conditions for gig workers splits MEPs | EU Observer

In Brussel wordt al een tijd gesproken over de ‘Platformwork Directive’: een wet specifiek voor platformwerkers. In deze directive wordt voorgesteld het rechtsvermoeden om te draaien (werknemer, tenzij) en worden en bepaalde transparantie verplichtingen gesteld aan de automatische besluitvormingsprocessen die op platformen worden gebruikt.

Het is een moeizaam proces en bij iedere (voornamelijk online) meeting die ik over dit onderwerp heb bijgewoond kreeg ik niet het gevoel dat men ook echt zelf geloofde dat dit ooit een verschil zou gaan maken. Deze week werd nog eens duidelijk hoe moeizaam het proces is:

“In December 2022, the council failed to reach an agreement on its position, so it remains divided between those who advocate a pro-worker directive, and those who do not. And the European Parliament, the third axis in this relationship, was supposed to vote this Thursday (19 January) whether the report of the employment committee voted upon last month will be the institution’s position in the trilogue negotiation.

However, MEPs are divided, and the text could be rejected in a plenary vote that has now been postponed for two weeks (until 2 February), after 71 MEPs who disagreed with the committee report wanted more time to insert amendments before the trilogues started.”

Tijdens de kick-off van het NWO NWO PlatWork-R onderzoek werd in een presentatie van Hanneke Bennaars nog eens duidelijk hoe complex de zaak is. Zij vertelde dat ALS er een akkoord uit de EU komt, ieder land vervolgens zelf verantwoordelijk is voor de uitvoer. Arbeidswetgeving is immers nationaal, niet Europees. En, als ik het goed heb begrepen, wanneer een land zelf een ‘beter’ alternatief heeft, dan is dit altijd leidend. Het is niet voor niets dat platformwerk (de ‘gig economy’) ook wel ‘lawyers paradise’ wordt genoemd.

Intussen gaan de rechtszaken tegen de platformen in verschillende landen in Europa ook gewoon door. Zo legde de rechter in Frankrijk afgelopen week Uber een boete van 17 miljoen euro op, “in damages and lost salaries to a group of drivers who argued they should have been treated like employees rather than self-employed.” Uber heeft aangegeven in beroep te gaan. Je zou het niet verwachten. Ook in Nederland zijn de zaken tegen Uber Taxi en Deliveroo in een eindstadium. Je zou kunnen zeggen dat de wetgeving (waarvan ik er een hard hoofd in heb dat deze er ooit gaat komen) achter de rechtszaken aanloopt.

Tijdens de eerder besproken kick-off werd ook de vraag gesteld: moeten platformen, net als uitzenders, een aparte categorie worden? Hoewel ik mij nog een keer wil verdiepen waarom bij uitzenders dit wel is gedaan (tips en linkjes zijn welkom), denk ik dat dit bij platformwerk geen goed idee is. Dit omdat ik verwacht dat het grijze gebied de komende jaren alleen maar zal groeien en we platformen echt als een organisatiemechanisme moeten gaan zien in plaats van silo organisaties. Dan kom je ook bij de meest interessante en relevante vraagstukken uit over echt nieuwe kwesties. En dan zou het fijn zijn als intussen ook de echte hervorming van de arbeidsmarkt een keer plaats zal vinden, zodat er geen (of minder) concurrentie op arbeidsvoorwaarden is tussen de verschillende contractvormen. Want daar is iedereen (behalve de juristen dan ;-)) nu ook wel klaar mee.

Geen discriminatie door Tadaah B.V bij het exploiteren van een digitaal platform voor kindercentra en pedagogische freelancers (‘flexpool kinderopvang’) | College voor de Rechten van de Mens

Bij het matchen van vraag en aanbod in de arbeidsmarkt is bewuste en onbewuste discriminatie niet ongewoon. Er worden veel bestaande (wederom: bewuste en onbewuste) vooroordelen versterkt. Platformen zijn hierin geen uitzondering. Tegelijkertijd kunnen platformen ook een interessante proeftuin zijn om experimenten te draaien om te kijken hoe processen zo kunnen worden ingericht dat discriminatie minder voorkomt. In 2021 mede-organiseerde ik nog een de workshop ‘discriminatie in de platformeconomie’, waar we aan de hand van onderzoek van Judith Kas en Rense Corten over dit probleem en de kansen hebben gesproken. Ik ben er van overtuigd dat wanneer we goed kijken naar hoe matchmaking processen zijn vormgegeven en selectief zijn in welke data wanneer wordt getoond er veel kan worden verbeterd. Ik merk nu dat platformen in veel gevallen elkaar blind kopiëren in welke informatie over een werkende wordt getoond. In dat kader is de manier waarop SkillsCV te werk gaat erg interssant: “Daarbij geven wij je de mogelijkheid om anoniem te solliciteren, zo zorgen wij met elkaar voor een inclusiever, transparanter en eerlijker selectieproces.”.

De aanleiding om dit onderwerp aan te snijden was dit bericht van het ‘College voor de Rechten van de Mens’. Tadaah, een platform voor freelancers in de kinderopvang, had het college gevraagd “om een oordeel over eigen handelen, om er zeker van te zijn dat zij in lijn handelt met de gelijkebehandelingsnorm. De aanleiding hiervoor was een weigering van een kindercentrum om een mannelijke freelancer als invalkracht te laten werken op een babygroep, omdat het kindercentrum alleen vrouwen op de babygroep inzet. Deze opdracht en weigering is via het platform van Tadaah gegaan.”

Het oordeel brengt een aantal interessante zaken aan het licht:

1. over de vraag: wie discrimineert wanneer er bijvoorbeeld specifiek om een vrouw wordt gevraagd. Wanneer dit in een open veld is, dan is het de opdrachtgever die discrimineert. En is het platform alleen aansprakelijk wanneer het op de hoogte hiervan is en niet ingrijpt. Hierbij zou je natuurlijk je af kunnen vragen of ‘op de hoogte’ iets is dat nader moet worden gedefinieerd. Immers: een platform kan natuurlijk ook automatisch controleren op kenmerken in open tekstvelden;
2. op het moment dat een freelancer reageert, worden persoonskenmerken bekend gemaakt aan de opdrachtgever. Het college oordeelt dat het platform hier in principe niets aan kan doen, maar wel opdrachtgevers die discrimineren kan waarschuwen of van het platform verwijderen. Waar niet over wordt gesproken is om het bekend maken van de kenmerken tot een later moment in de selectie uit te stellen. Je zou je af kunnen vragen of deze kenmerken voor het maken van de keuze namelijk al van belang zijn of niet;
3. op het platform kunnen kindercentra freelancers actief blokkeren. Dit is de eerste keer dat ik hoor dat dit mogelijk is bij een platform en ik zie hier ook niet echt het nut van in. Op het moment dat een werkende niet bevalt, dan is het wel zo menselijk om hier over in gesprek te gaan. Dan zal het voor de werkende ook wel duidelijk zijn dat deze niet meer welkom is (of wel) en dan is een ‘blokkeer’ optie niet nodig;

Ik denk dat het heel interessant is om op een grotere schaal onderzoek te doen naar hoe processen in digitale matchmaking kunnen bijdragen aan het verminderen van discriminatie op de arbeidsmarkt. Soms zit een oplossing (of bijdrage) al in een klein hoekje. Zo sprak ik iemand van het platform voor thuisschoonmaak Iemand.nl (platform bestaat niet meer) en hier werd verteld dat zij discriminate hadden verminderd door het selectieproces om te draaien. Waar eerst de particuliere opdrachtgever een lijst met schoonmakers te zien kreeg, werd na de aanpassing de vraag van de opdrachtgever ingeschoten en kreeg de schoonmakers die als eerst reageerde de klus. Het begint allemaal met het bewust zijn dat het gebeurt, het doen van experimenten en simpelweg heel kritisch zijn welke informatie nu echt nodig is voor het creëren van voldoende vertrouwen voor het maken van de verbinding.

VonWood haalt de middle men uit de houthandel: ‘Dit schreeuwde om een marktplaats’ | MTSprout

Na twee wat meer conceptuele en bredere stukken in deze nieuwsbrief tijd voor een praktisch stuk. Afgelopen week kwam dit artikel voorbij over een marktplaats die houtzagerijen in Europa en bouwbedrijven en andere kopers van hout met elkaar verbindt.

“Wie een partij houten planken of balken nodig heeft, kan op VonWood een aanvraag indienen. Om het overzichtelijk te houden, kan de klant kiezen uit een catalogus met de populairste standaard houtproducten. Vervolgens zijn het houtzagerijen in Scandinavië, Duitsland, de Baltische staten en Polen die een seintje krijgen en door een prijs af te geven kunnen bieden op de order. Als de transactie tot stand komt, regelt VonWood de betaling en het transport van de order.”

In het stuk zegt oprichter David de Jong het volgende: ‘Een vrachtwagen hout heeft al gauw een waarde van 15, 20.000 euro. En afgezien van die keten met vele stappen is de markt aan de kant van de aanbieders, de zagerijen, ook enorm versnipperd. Er zijn tienduizenden zagerijen in Europa. Maar wat voor ons echt de doorslag gaf: het is een conservatieve markt waarin vooral gebeld en gemaild wordt, maar nog heel weinig online gaat. Dat schreeuwt om een marktplaats.’

Slim. Een gefragmenteerde markt is een eerste en absolute voorwaarde om een platform als oplossing te kiezen. Zonder gefragmenteerde markt (met daarmee veel informatie asymmetrie) kun je beter een website beginnen. Een stuk eenvoudiger. In het geval van VonWood is de markt op meerdere vlakken gefragmenteerd: aanbieders, zagerijen en klant. Een tweede kenmerk van een markt waar een platform een bijdrage kan leveren is wanneer er veel ingewikkelde processen zijn. In it geval: bellen en mailen. Iedereen heeft een eigen systeem en logica. En hoewel het mooi is wanneer dit het geval is, ligt er natuurlijk een enorme uitdaging om deze conservatieve markt te bedienen met jouw technische oplossing. En niets is zo moeilijk als het veranderen van menselijk gedrag en gewoonten. Maar al met al een mooie casus.

En om af te sluiten een sidenote: in het stuk wordt geschreven dat “VonWood de bekende ‘middle men’ uitschakelen in de houtindustrie”. Dat ‘cut out the middle men’ klinkt natuurlijk altijd leuk en sympathiek, maar een platform is natuurlijk ook een ‘middle men’. Met veel mogelijkheden, maar alsnog een partij die ertussen zit en een graantje mee moet pikken om het eigen bestaan te kunnen financieren. Niets mis mee, maar wel goed om je bewust van te zijn.  

Online Travel Platforms Responsible for 41% of All Bookings for Overnight Stays in Europe

Wat is de impact van de platformeconomie? Een vraag die ik regelmatig krijg. In veel gevallen is het antwoord lastig te geven, omdat de markt waarin een desbetreffend platform opereert niet eenvoudig is in te kaderen. Een uitzondering hierop is de markt van hotelovernachtingen. In dit artikel is terug te lezen dat het aandeel van online reisplatformen in het boeken van overnachtingen in Europa nu op 41% zit. Dat is meer dan vorig jaar: “As the European Office for Statistics, Eurostat has revealed, the number of nights booked via platforms like Airbnb, Tripadvisor, Expedia Group and Booking.com has gone up by 34 per cent in 2021 compared to the preceding year.”

In het artikel zijn ook wat interessante cijfers per land te zien.

KlusCV 1 jaar!

Precies een jaar geleden ging KlusCV live. KlusCV is een project dat ik heb opgezet, nadat ik een jaar lang het vraagstuk over ‘portabiliteit van reputatie- en transactiedata voor platformwerkers‘ heb onderzocht. Bij de livegang deden gelijk 4 platformen mee: Charly Cares, Helpling, Roamler en YoungOnes. Zij integreerden het KlusCV afsprakenstelsel (en de API) in hun platform en gaven daarmee de werkenden via via hun platform klussen uitvoeren toegang tot hun digitale cv in PDF.

Nu was het al een hele stap dat het was gelukt om dataportabiliteit in de praktijk te brengen. Dit omdat dit onderwerp meestal in een conceptueel vacuüm blijft hangen. Dat is met KlusCV anders. En dan is het helemaal prettig wanneer er ook gebruik van wordt gemaakt! Deze week maakte ik bekend dat in het eerste jaar 11.000 cv’s zijn gedownload! Dat is een aantal dat ik bij het begin nooit had durven noemen.

Voor 2023 staat er nog genoeg rondom KlusCV op het programma:

• aansluiten nieuwe platformen;
• uitbreiden van de standaard;
• onderzoek naar de impact van het meenemen van data op de positie van de werkende;
• onderzoek naar de waarde van deze data buit
  en de platformmarkt.

Bij het lezen van het rijtje platformen zie je ook de naam van Helpling staan. Dit platform zal, afhankelijk van hoe het faillissement afloopt, verdwijnen. Ontzettend zonde (en zinloos), maar wat wel mooi om te zien is, dat is dat na het bekend maken van het slechte nieuws het aantal downloads van cv’s van Helpling schoonmakers enorm is gestegen. Dit geeft aan dat zij graag hun data willen veiligstellen nu hun profielen hoogstwaarschijnlijk binnenkort offline worden gehaald. Wat mij weer een interessant inzicht biedt voor een stuk ‘exit by design’ waar ik momenteel aan werk.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.

Na een lange juridische strijd gooide platform voor thuisschoonmakers Helpling afgelopen donderdag met een faillissement van de Nederlandse BV de handdoek in de ring. Het bankroet tekent het einde van een niet onomstreden strijd met vakbond FNV, die het faillissement als een ‘verlate overwinning’ in het FD laat opschrijven.

De grote vraag die overblijft is: een overwinning voor wíe? In een blog in 2018 voorspelde ik dat een uitspraak in het ‘voordeel’ van FNV zou uitmonden in een faillissement. En stelde ik al flink wat vraag- en uitroeptekens bij deze zaak. In deze blog schets ik de context van de zaak en de activiteiten van Helpling, ga ik in op wat er (niet) nieuw is aan een platform voor thuisschoonmaak en geef ik een overzicht welke veranderingen het platform door de jaren heeft doorgevoerd. Om af te sluiten met een voorstel voor een debat dat zowel de werkenden als de samenleving eer aan doet.

De opkomst van Helpling

Helpling, een startup uit de koker van het Duitse Rocket Internet, betreed in Juni 2014 de Nederlandse markt. Het platform waar particulieren een schoonmaakster voor thuis kunnen boeken is ambitieus en wordt al snel gezien als een van de grote beloften in de opkomst van de kluseconomie, a.k.a. ‘gig economy’, in Nederland. Dat het platform het niet alleen bij schoonmaak wil houden wordt mij duidelijk wanneer ik toenmalige directeur Nederland Floyd Sijmons in 2015 op hun kantoor in Amsterdam interview. Wanneer ik hem de vraag stel of het bij schoonmaak blijft antwoord hij: “als we het alleen bij schoonmaak zouden houden, dan hadden we ons platform wel Cleanling genoemd”. Helder.

Toch lukt het het platform niet om de dienstverlening uit te breiden. Er wordt gekeken naar glazenwassers, maar dat komt uiteindelijk niet van de grond. De toegevoegde waarde van het platform blijkt ook een stuk minder groot dan bij bijvoorbeeld Uber. Het betreft een vooraf geplande transactie (niemand wil ‘on demand’ een schoonmaakster) en de werkende en opdrachtgever blijven na een eerste succesvolle klus met elkaar verbonden en kunnen eenvoudig om het platform heen werken. Vanwege het aard van de transactie is er geen hoogwaardig algoritme nodig en de voordelen van het verzamelen van data zijn beperkt. Er is dan ook geen sterke ‘lock in’ zoals bij Uber en het platform moet hard werken om een passende dienstverlening aan werkende en opdrachtgever aan te bieden om hen aan het platform te binden.

Het binden van de klanten binnen de nationale markten was moeilijker dan men mogelijk bij aanvang verwacht. Waar eerst werd gedacht dat één strategie zou volstaan, werd al snel duidelijk dat ieder land een eigen strategie nodig had. Dit is terug te lezen in het onlangs verschenen paper “Platform adaptation to regulation: The case of domestic cleaning in Europe”, geschreven door Koutsimpogiorgos, Frenken en Herrmann. Voor dit paper leggen de auteurs de algemene voorwaarden van Helpling in Frankrijk, Duitsland, Ierland, Nederland en de UK naast elkaar en analyseerden zij de wijzigingen door de jaren heen. Hun conclusie is dat Helpling wel met een algemene strategie start, maar zich al snel moet aanpassen aan de institutionele voorwaarden per land. Gedurende de jaren past Helpling regelmatig haar model in Nederland aan. Zo verandert het platform de commissiestructuur en voert het een model in waarbij schoonmaaksters zelf de prijs voor een schoonmaakklus mogen bepalen. Een minimum moet ervoor zorgen dat er geen ‘race tot he bottom’ ontstaat.

Regeling dienstverlening aan huis

Met freelancers heeft Helpling nooit gewerkt. Het platform maakt, net als andere platformen waar consumenten dienstverlening in en om het huis afneemt, gebruik van de ‘regeling dienstverlening aan huis’. Dit is een regeling die particuliere werkgevers, wat je bent wanneer je een schoonmaakster voor thuis laat komen, vrijwaart van een groot aantal werkgevers verplichtingen. Wel moet de particuliere werkgever het minimumloon en 8 procent vakantiegeld betalen, de schoonmaakster doorbetalen bij ziekte en zorgen voor een veilige en gezonde werkplek.

In de praktijk komt er in de particuliere schoonmaakmarkt in Nederland door gebrek aan handhaving weinig van deze regeling terecht. Of, zoals ik in een eerdere blog schreef: “Het lijkt dus alsof we het goed geregeld hebben voor onze hulp in de huishouding, maar dat is niet zo. Zij vallen als het ware in een ‘excuuscategorie’.” Helpling sluit zich door gebruik te maken van deze regeling aan bij de standaard in Nederland.”

Het einde van Helpling

Het gegeven dat de particuliere werkgever een schoonmaakster vindt, boekt en betaald via een platform is voor FNV reden om het platform in 2018 voor de rechter te dagen. FNV is van mening dat het platform werkgever is en de schoonmaaksters in dienst moet nemen. In eerste instantie beslist de kantonrechter in 2019 dat Helpling geen werkgever, maar wel een bemiddelaar is. Het gerechtshof in Amsterdam ziet het twee jaar later toch anders en bepaalt dat Helpling de schoonmaaksters moet behandelen als uitzendwerkers, met bijbehorende rechten en plichten.

Helpling is zich ervan bewust dat een uitzendmodel niet zal werken voor het platform: de consument zal deze tarieven nooit willen betalen. Het platform gooit voor de laatste keer het model om, stopt rigoureus met het oorspronkelijke model waarbij het een commissie inhoudt over de uitbetaalde uren en introduceert Helpling Select (waarbij je een eenmalig bedrag betaalt voor het vinden van een schoonmaakster en alles daarna zelf regelt) en Helpling Premium (waarbij een professionele schoonmaakster komt die in dienst is bij een schoonmaakbedrijf).

Uiteindelijk maakt het platform de verwachtingen niet waar: in de reactie van de curator is te lezen dat er op de dag van het faillissement tien medewerkers voor het platform werkzaam waren.

Terugblik: wat was er nu nieuw aan Helpling?

In de eerdergenoemde blog uit 2018 stelde ik de vraag: wat is er nieuw aan Helpling? Ik schreef:

“Platform Helpling stelt huishoudens in staat via een online marktplaats een schoonmaakhulp te vinden. Daarnaast ondersteunt het platform met kwaliteitscontrole (telefonische intake, ID-check en reputatiesysteem), backoffice (klachten, vragen, vervangende hulp bij vakantie) en betaalmodule. Het bedrijf verdient geld door een marge van iedere transactie af te romen. Een veelgebruikt model.

Helpling is zeker niet uniek, dit soort dienstverlening bestaat al jaren. Neem het bedrijf HomeWorks. Een bedrijf dat al 25 jaar lang exact hetzelfde doet als Helping. Het enige verschil is dat dit geen online marktplaats is, maar dat het bedrijf handmatig de match tussen vraag en aanbod maakt. Daarnaast heeft het servicecoördinatoren die toezien op kwaliteit en zelfs met de eerste schoonmaakmeegaan. Dit alles maakt het een duur model: de commissie die het bedrijf rekent is dan ook zo’n 39% (t.o.v. 23% bij Helpling).”

Het platform concurreert met bemiddelaars met eenzelfde model en strategie die al vele jaren actief zijn op de markt. Het is dan ook de vraag waarom het platform dan opeens wel als een ongewenste speler werd gezien.

Waar was de zwarte markt in het debat?

In de rechtszaak tegen Helpling doet FNV alsof het platform concurreert met schoonmaakbedrijven. Dat is natuurlijk onzin. Het enige waar Helpling mee concurreerde is de zwarte markt. Mijn voorspelling in mijn eerdere blog: “als FNV wint en Helpling de huishoudhulpen in dienst moet nemen, dan gaat de prijs van de hulp voor de klant omhoog naar een bedrag van minimaal 20 euro. Nagenoeg geen enkele particulier is bereid dit bedrag per uur te betalen. Er zal niemand meer boeken via het platform en Helpling is binnen de kortste keren failliet. Is daarmee het probleem opgelost? Nee. Die schoonmaak wordt ook daarna nog wel gedaan. Maar dan via de zwarte markt.” En dat is precies wat er nu zal gebeuren.

En dat is zonde. De zaak rondom Helpling had een aanleiding kunnen zijn om een debat over hoe wij als samenleving werk in en om het huis waarderen. Dat is een discussie die wij maatschappelijk moeten voeren die uit moet monden in een politieke keuze. Wnat dat is het: een keuze. Dat de politiek wel degelijk iets kan doen om de situatie te verbeteren, bewijzen de landen om ons heen: België, Frankrijk, Scandinavië. Daar subsidieert de overheid dit soort werk, in België bijvoorbeeld via de dienstencheques. Ik spreek veel mensen die erkennen dat de huidige Nederlandse regel waardeloos is en we een systeem als in België zouden moeten invoeren. Maar het lukt hen niet het onderwerp op de agenda te krijgen. Blijkbaar is een structureel debat minder interessant dan een willekeurige rechtszaak.

Naar een bredere blik op ‘bemiddeling’ voor thuisschoonmaak

Met de kennis van vandaag wil ik nog wat dieper ingaan op de vraag wat er nieuws aan Helpling was. Het gegeven dat het een platform is maakte Helping onderscheidend van andere manieren waarom particuliere werkgevers een schoonmaakhulp kunnen vinden, maar het is de vraag wat hier de impact van is op de autonomie, tevredenheid en het inkomen van de werkende. Op het moment dat er iets nieuw is, dan is mijn eerste vraag altijd: hoe ging het hiervoor? En op welke vlakken maakt het ‘nieuw’ zaken beter, slechter of blijft het hetzelfde. In het geval van Helpling: wat zijn de condities van thuisschoonmakers die hun particuliere werkgevers via andere kanalen vinden? Er zijn immer verschillende manieren om een thuisschoonmaker te vinden: via via, een briefje in de supermarkt, via social media, bemiddelingswebsites en via platformen.

Geheel toevallig woonde ik op de dag van het faillissement van Helpling een door Koen Frenken van de Universiteit Utrecht georganiseerde academische workshop over ‘platform work’. Een van de sprekers was Juliet Schor, economist and Sociology Professor at Boston College. Schor heeft een aantal heel interessante onderzoeken in de deel- en kluseconomie op haar naam staan en presenteerde in Utrecht een onderzoek waar zij werkenden in de particuliere thuiszorg heeft interviewde die zowel via een Facebookgroep als via een platform hun klanten vinden. Zij was benieuwd of deze werkenden hun werk en de omstandigheden anders zouden ervaren.

Zij ontdekte dat de uitkomsten tussen de twee manieren van werk vinden heel erg op elkaar lijken. De enige verschillende die zij ontdekte waren te herleiden naar de verschillen in de omstandigheden van de werkenden, niet naar de manier waarop zij werk hadden gevonden. Het inkomen van de werkenden was via het platform hoger dan via een Facebookgroep en “our interviews found reveal high levels of work and platform satisfaction among these workers”. Waarbij Schor wel de kanttekening plaatste dat de ‘market conditions’ voor deze doelgroep overwegend positief zijn.

Haar conclusie: We conclude that factors external to the technical functioning of platforms, such as market and regulatory conditions, workforce composition and the nature of the work, should be more systematically examined to understand what forms of control platforms themselves can be subjected to.”

Conclusie en voorstel debat

Zoals in 2018 voorspeld is Helpling nu failliet en moeten de schoonmakers hun weg weer vinden in de zwarte markt. Het feit dat er nooit een serieuze poging is gedaan om te onderzoeken hoe een centraal platform de situatie van een kwetsbare groep werkenden kan verbeteren zonder gelijk werkgever te worden is een gemiste kans (en verantwoordelijkheid). Niet alleen van FNV, maar ook van alle instituties die verantwoordelijk zijn over deze agenda en zich niet hebben uitgesproken. Dat FNV een verlate overwinning claimt is zuur, omdat je je af moet vragen wie er nu heeft gewonnen. De schoonmakers in ieder geval niet en het debat ook zeker niet.

Ik hoop dat deze zaak (en deze blog) aanleiding is voor beleidsmakers, maar ook voor vakbondsmedewerkers, om alsnog de belangrijke vragen rondom deze groep werkenden op te pakken. Dat er nu wel onderzoek wordt gedaan naar de verschillen die de verschillende manieren van ‘matchmaken’ met zich meebrengen en te kijken hoe nu echt iets te doen voor deze groep werkenden. Dit start met het (h)erkennen van de context, om op basis hiervan (politieke) keuzes te maken. Misschien dat het sluiten van het hoofdstuk van Helpling hier nu ruimte voor vrijmaakt. Laten we het hopen.