Goedemorgen! Twee weken geleden kwam de kabinetsreactie op de initiatiefnota ‘herovering van de platformeconomie’ uit. Eem reactie op een initiatiefnota uit 2019. Ik heb de nota én de reactie uitvoerig gelezen en heb deze 296ste editie van mijn nieuwsbrief gebruikt om hier een uitvoerige analyse over te schrijven. Wat voor mij mooi was om te zien dat het kabinet in deze reactie het belang van dataportabiliteit voor platformwerkers onderschrijft, aangezien juist dat hetgeen is dat ons is gelukt met het KlusCV project. Ontzettend gaaf om dat dan ook in deze reactie terug te lezen. Veel leesplezier en fijne week!

Het is in de media alweer een tijdje stil in het debat rondom platformwerk. Er zijn de afgelopen jaren de nodige uitspraken geweest en er spelen op de achtergrond nog enkele lopende rechtszaken. Het gegeven dat uit deze lopende rechtszaken niets naar buiten komt, wijst erop dat ook hier nog geen duidelijke winnaars of verliezers uit zijn gekomen. Immers: successen worden altijd met ronkende persberichten gevierd.

Intussen groeit de markt van platformwerk door en lijkt het gevoel van urgentie van de discussie wat af te zwakken nu door een schaarse arbeidsmarkt tarieven hoger dan ooit zijn en veel platformen zelf voorzieningen mbt verzekeringen organiseren. Hoewel het debat naar buiten toe minimaal is, zitten beleidsmakers niet stil. Zo presenteerde de Europese Commissie in December 2021 een wetsvoorstel voor platformwerk, waarin voorstellen over de juridische status van de platformwerker en transparantie in o.a. automatische besluitvormingsprocessen zijn voorgesteld.

In Nederland hebben instituten als de SER en TNO de afgelopen jaren de nodige onderzoeken rondom dit onderwerp uitgevoerd, maar de politiek zelf houdt zich op de vlakte. Tot twee weken geleden: op 3 juni kwam de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met de kabinetsreactie op de initiatiefnota ‘herovering van de platformeconomie’. Een reactie op een motie die op 26 juni 2019 (!!) is ingediend door toenmalig PvdA kamerlid Gijs van Dijk. In dit stuk een reflectie op – en samenvatting van – deze reactie. En een korte vooruitblik. Of noem het een wens.

Inleiding

In de motie van van Dijk worden enkele zaken aangehaald:

1. De onduidelijkheid van de arbeidsrelatie;
2. De zwakke onderhandelingspositie van platformwerkers;
3. Eerlijke voorwaarden voor platformwerkers;
4. Inzicht en inspraak in de algoritmes van platformen;
5. Dataportabiliteit.

In het 14 pagina’s tellende document (een aantal dat ik nog wel mee vind vallen) krijgt van Dijk antwoord op zijn vragen. Net als eerdere berichtgeving ziet het kabinet platformwerk als een positieve ontwikkeling, maar herkent zich ook in de punten van van Dijk. Uit de reactie: “Het kabinet wil daarom – in de bredere context van de arbeidsmarkt – stappen zetten om de positie van platformwerkers te verduidelijken en waar nodig te verbeteren.”. Een mooie ambitie.

Onduidelijkheid arbeidsrelatie

In de passage ‘Problematiek rondom onduidelijkheid arbeidsrelatie’ wordt gesteld dat: “de problematiek rondom schijnzelfstandigheid en onduidelijkheid over de arbeidsrelatie rondom platformwerk is weliswaar onderdeel van de bredere problematiek van onduidelijkheid over de afbakening tussen zelfstandigen en werknemers, maar is extra klemmend in de sfeer van platformwerk.”

Waarom de problematiek ‘extra klemmend is in de sfeer van platformwerk’ wordt mij niet geheel duidelijk. Mogelijk kan dit komen doordat platformen drempels verlagen en bestaande onduidelijkheid hierdoor sneller kan worden ‘opgeschaald’. Je kunt er dan voor kiezen om naar de versnellende factor te kijken, of het bij de kern aan te pakken. Die laatste optie lijkt mij de meest verstandige keuze.

In de nota van van Dijk wordt ook gesproken om de arbeidsrelatie te verduidelijken door het omkeren van de bewijslast. Kort gezegd: niet de werkende, maar het platform moet bewijzen welke contractvorm de werkende die klussen uitvoert via het platform heeft. De zogenaamde ‘werknemer tenzij’ route.

In de reactie wordt verwezen naar het Europese wetsvoorstel waar vijf criteria worden voorgesteld. Wanneer een platform aan twee of meer criteria voldoet, is het werkgever. De criteria:

• Het platform bepaalt de beloning van de werkende;
• Het platform stelt eisen aan het uiterlijk van de werkende (zoals het dragen van een uniform);
• Het platform monitort de prestaties van de werkende via digitale middelen;
• Het platform bepaalt de werktijden;
• Het platform beperkt de mogelijkheden van de werkende om voor anderen te werken.

De minister geeft aan mee te willen gaan in deze denkwijze, maar geeft ook aan dat er een uitdaging is in het stellen van normen: “Heel open normen zijn niet geschikt omdat ze aan de voorkant te weinig zekerheid bieden. Tegelijkertijd is ook een té smalle benadering niet wenselijk en naar verwachting niet toekomstbestendig.”

Die uitdaging zie je ook in de criteria uit het Europese wetsvoorstel. Alleen platformen die bemiddelen in een on demand transactie (bezorging en taxi) zullen onder deze wet zullen vallen. Alle andere platformen, zoals de platformen die bemiddelen in dienstverlening aan huis (schoonmaak, oppas en huiswerkbegeleiding) en platformen in de to-business dienstverlening, vallen hierbuiten.

Daarnaast zit er ook een gevaar in deze criteria, namelijk dat de status van de werkende afhankelijk is van de manier waarop de bemiddeling tot stand is gekomen. En dat is naar mijn mening niet een heel sterke (lees: heel zwakke) benadering die in de kern de problemen die er zijn niet op gaat lossen. Een goed voorbeeld hiervan is de commotie vanuit de bonden over platformen die bemiddelen in thuisschoonmaak, terwijl er al tientallen jaren niet-platform bemiddelaars actief zijn die een identieke dienst aanbieden en bij strengere wetgeving van platformwerk een oneerlijk voordeel zullen hebben. Een duidelijk geval van selectieve pleisters pakken in plaats van de kern van het probleem aanpakken zou ik zeggen.

Versterken onderhandelingspositie van platformwerkers

In de reactie wordt gesproken over “de vaak zwakke onderhandelingspositie van platformwerkers”, zonder dat dit verder wordt onderbouwd. Ik ben zelf wel benieuwd waar dit vandaan komt. Er zijn immers diverse vakbonden opgericht door maaltijdbezorgers, taxichauffeurs en andere platformwerkers. En ik ben wel benieuwd of platformwerkers zich in bepaalde sectoren nu echt minder goed organiseren dan collega’s in eenzelfde sector maar niet door een platform bemiddeld.

De reactie geeft aan dat er de nodige mogelijkheden voor platformwerkers zijn om zich te organiseren: “De ACM heeft in de ‘Leidraad tariefafspraken zzp’ers’ uiteengezet welke uitzonderingen dit zijn en tevens verduidelijkt onder welke voorwaarden collectief onderhandelen voor en door zzp’ers toegestaan is. <…> Het gaat hierbij over de toepassing van het mededingingsrecht en het toezicht van de Commissie op collectieve afspraken tussen en met zzp’ers. Het zegt niets over de juridische status van zzp’ers op grond van andere domeinen, zoals het arbeidsrecht of fiscaalrecht. Omgekeerd is de juridische status van een zzp’er op grond van diedomeinen ook niet bepalend voor de beoordeling van de activiteiten van een zzp’er onder het mededingingsrecht. <…> Deze groep zzp’ers die zij-aan-zij werken met werknemers in een bedrijf of sector, zijn voor die activiteiten geen onderneming in de zin van de Mededingingswet. <….> Onlangs heeft de Europese Commissie ontwerprichtsnoeren gepubliceerd waarin zij beschrijft welke ruimte het Europese mededingingsrecht zzp’ers biedt om gezamenlijk met opdrachtgevers te onderhandelen. <….> De Commissie is verder voornemens om niet langer in te grijpen bij collectieve afspraken tussen zzp’ers die zich in een zwakke onderhandelingspositie bevinden en daardoor niet in staat zijn hun arbeidsomstandigheden te verbeteren.”

Daarnaast is het de vraag of werkenden in de praktijk de regels mbt mededing als beperkend ervaren om zich te organiseren. Ik kan mij dit om eerlijk te zijn niet voorstellen. De vakbonden die ZZP’ers vertegenwoordigen die ik heb gesproken maken zich weinig zorgen over mogelijke issues mbt mededinging. Angst voor mededinging lijkt mij dan ook echt niet een drempel voor platformwerkers om zich te organiseren.

Als laatst bij dit onderwerp een interessante passage: “Daarnaast kunnen werkenden, inclusief werknemers en zzp’ers, zich verenigen in een zogenoemde werkerscoöperatie. De werkers sluiten een arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht met de werkerscoöperatie, die deze vervolgens als werknemers of zzp’ers inzet om werkzaamheden te verrichten voor het platform.” Dit idee komt uit het paper van J.M. van Slooten & J. Holscher, ‘De werkerscoöperatie’. Naast de activiteiten van Smart in België (welke ik hier omschrijf) is dit concept nog niet in de praktijk gebracht. Wat overigens een heel interessant experiment zou zijn!

Dataportabiliteit

Over dit onderwerp wordt in de nota en in de reactie het volgende gezegd:

“Voor een deel van de platformwerkers speelt data over hun kennis, ervaring en prestaties een belangrijke rol in het krijgen van werk. Het kunnen meenemen van deze data (dataportabiliteit) naar andere platformen stelt platformwerkers beter in staat om over te stappen naar een ander platform. De initiatiefnemer pleit er daarom voor dat de overheid het meenemen van de opgebouwde reputatiedata van platformwerkers bevordert en optreedt tegen platformen die dit verhinderen.

Het kabinet onderschrijft dat platformwerkers zoveel mogelijk in staat moeten worden gesteld om hun data, waaronder recensies, integraal mee te nemen naar andere platformen. Het eenvoudig ‘meenemen’ van deze data is niet alleen in het belang van de platformwerker, maar kan ook in het belang zijn van de consument. Het biedt consumenten immers waardevolle informatie om te kiezen voor welke producten of diensten zij willen afnemen, en van wie. Bovendien versterkt het de concurrentie tussen platformen onderling.

Het kabinet constateert dat bestaande regelgeving weliswaar aanknopingspunten biedt voor het meenemen van gegevens door platformwerkers, maar tegelijkertijd geen afdwingbare rechten voor platformwerkers om hun recensiedata mee te nemen. Het kabinet is daarom voornemens om in de gesprekken die het voert met platforms in het kader van het eerdergenoemde richtlijnvoorstel, de mogelijkheden tot het overdragen van data die voor platformwerkers van waarde zijn, aan de orde te brengen.”

Om te beginnen natuurlijk heel mooi dat het kabinet onderschrijft dat platformwerkers hun data mee moeten kunnen nemen. Dit is precies wat ik met mijn KlusCV initiatief doe: een standaard waarmee platformen data delen rondom transactie en reputatie met de platformwerker. Nu nog een export, in de toekomst ook mogelijk een import. KlusCV heeft nu al impact op +50.000 platformwerkers en is al meer dan 3.000 keer gedownload door platformwerkers die via de 4 deelnemende ‘launching platforms’ klussen hebben uitgevoerd. Ik ben in gesprek met andere platformen om deze standaard breder te omarmen.

Het zou wel mooi zijn wanneer de overheid niet alleen punten aan de orde stelt, maar ook een verantwoordelijkheid neemt in het opzetten en (vooral ook) borgen van een dergelijke infrastructuur. Om dit vervolgens ook door te trekken naar andere vormen van arbeidsbemiddeling waarbij data wordt opgeslagen van transacties. Lees: de uitzendsector. De eerste gesprekken hiervoor starten binnenkort.

Waarbij niet moet worden vergeten essentiële vragen te stellen én budget vrij te maken voor onderzoeken. Het debat over portabiliteit blinkt uit in het aantal aannames, zo ook deze reactie. Zoals: wat is de waarde van die data voor de werkende? En: draagt deze meegenomen data bij aan het vertrouwen van de werk- of opdrachtgever en binnen welke context? De waarde van het meenemen van data wordt zonder achtergrond als waardevol bestempeld, terwijl er nog heel veel is dat we niet weten. Daarom moeten deze aannames worden gevalideerd. Met KlusCV start ik binnenkort een aantal van dit soort onderzoeken, maar dat is slechts een begin. Ik nodig anderen uit om dit onderwerp ook te omarmen.

Conclusie

Al met al een reactie met goede punten, al ben ik erg benieuwd naar het vervolg en de ambitie die het kabinet heeft met het oplossen van de problemen op de arbeidsmarkt. In het stuk wordt gezegd: “Het is een urgente en tegelijkertijd complexe opgave die het kabinet ter hand neemt.”. Wat ik altijd doe wanneer iets complex is geworden: vereenvoudigen. Want complexiteit is niet moeilijk en eenvoud is een kunst.

Tot nu toe lijkt, en dat komt ook terug in deze reactie, dat het meer gelijktrekken van contractvormen vooral zit in het versoberen van de zzp status, zonder te tornen aan het heilige (vaste) contract. Een echte hervorming van de arbeidsmarkt is daarme nog ver weg, hoewel deze hervorming in deze tijden meer dan ooit nodig zijn. Er zijn steeds meer mensen die dit onderschrijven en ook laten zien dat het niet (alleen) de gevestigde partijen zijn die het verschil kunnen maken. Zo sprak Hans Borstlap onlangs in een podcast nog de wijze woorden: “Ik weet niet of een overheid voorop kan lopen. Die leggen dingen vast die gegroeid zijn. En dus moet de vernieuwing van iets anders komen. En ik zou bijna willen zeggen van de nood der tijden: begin gewoon en laat de wetgever zien hoe het werkt. Zoek de randen van de regels op en als jij kans ziet om op een niet gebruikelijke manier mensen die nu in de berm van de economische snelweg verkeren, om die op die snelweg te krijgen, moet ik nog zien wie jou tot de order roept. Begin!”.

En met die woorden wil ik dit stuk eindigen: begin! Ga experimenteren, ook in het delen van data. Ga valideren. Erken dat er veel is dat we niet weten en ga vanuit nieuwsgierigheid op zoek naar betere oplossingen. Startend vanuit gemeenschappelijke waarden. Waarbij je het best kunt beginnen met het kijken naar de volledige context in plaats van het selectief shoppen. En erkennen dat de zekerheid die we ons nu voorhouden eigenlijk schijnzekerheid is en controle een illusie. Veel succes en plezier 😉

Goedemorgen! Vorige week was er een weekje geen nieuwsbrief, simpelweg omdat die week weinig relevant nieuws was verschenen. Gelukkig was dat afgelopen week wel anders en daarom weer een editie (de 295ste!) van mijn wekelijkse nieuwsbrief.

De afgelopen twee weken naast mijn onderzoeken en andere activiteiten weer ‘live’ kennis mogen delen voor o.a. deelnemers van de UvA-Academy over de toekomst van werk en een gastcollege bij de Universiteit Twente. Fijn dat het weer kan.

Daarnaast de prijsuitreiking van de Emerce Dutch Innovation Awards (DIA) in de Beurs van Berlage bijgewoond. KlusCV was genomineerd in de categorie data. Helaas hebben we de nominatie niet kunnen verzilveren in een award, maar terugkijkend naar de avond moet ik toch echt wel bekennen dat het ontzettend tof is dat een case met minimaal budget, uitblinkend in eenvoud, toffe stakeholders en vanuit een unieke samenwerking en maximale impact een plek tussen al die grote dure merken heeft weten te bemachtigen. Ik ben nooit zo goed in terugkijken naar / erkennen van eigen successen en hier trots op zijn, maar in dit geval moet zelfs de nuchtere ik bekennen erg trots te zijn. Zeker omdat het onderwerp nu ook echt op de politieke agenda staat (volgende week meer hier over).

Dan weer over op de orde van de dag 😉 In deze editie weer 5 mooie stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar en ook twee stukken uit de media waar ik zelf een rol(letje) in speelde gedeeld. Fijne week!

The Platform Navigator – Bosch IoT Lab

Voor het uitdenken van een platform strategie wordt nog vaak het bekende Business Model Canvas gebruikt. Dit is een mooie methode om jezelf te dwingen om aan alle mogelijke stakeholders te denken in het uitdenken van een propositie, maar het is ook een beperkt model voor het uitdenken van platformen. Zo hebben platformen immers twee klanten: vraag en aanbod en zijn er bij platformen meer samenwerkingen mogelijk dat in het traditionele canvas passen. Een meer op platformen toegesneden canvas is de ‘Platform Design Toolkit‘. Het nadeel van deze methode is dat het een behoorlijke verzameling aan canvassen is en het, in mijn ervaring, behoorlijk wat verdieping vraagt om de canvassen te gebruiken. Iets té uitgebreid dus.

Via mijn werkzaamheden bij de Haagse Hogeschool, we zijn bezig om een minor Platformeconomie op te zetten, én via een postvan Marco Derksen kwam ik in aanraking met een derde methode / variant: ‘The Platform Navigator’. “Door de belangrijkste literatuur en meer dan 150 cases te bestuderen, hebben Felix Wortmann, Sven Jung, Wolfgang Bronner en Oliver Gassmann vanuit Bosch en de universiteit van St. Gallen 88 patronen geïdentificeerd in vijf fasen om platform business modellen te ontwerpen en te implementeren.

Het recent gelanceerde rapport ‘The platform navigator: 88 patterns to design and implement platform business models‘ (pdf) biedt naast de platform navigator een platform canvas (pdf) dat kan worden gebruikt bij het vormgeven en implementeren van een platform.”

Ik zie de Navigator als een handige en complete tool om jezelf te dwingen de juiste vragen te stellen bij het uitwerken van een platform idee. Het bijbehorende YouTube kanaal neemt je overzichtelijk mee in de verschillende stappen:

1. Ideate
2. Design
3. Monetize
4. Scale
5. Manage

Mocht je een platform idee verder willen uitwerken is dit dus een prima en laagdrempelige manier om je door het proces van concreet maken van het idee te leiden.

Is de Navigator perfect? Zeker niet. Zo is het volstrekt onduidelijk hoe de input van de 150 cases is meegenomen in het design van de Navigator en de bijbehorende 88 patronen. Wanneer je de PDF leest dan lijkt het ook meer dat eerst het rapport is geschreven en achteraf is gekeken welke (algemene) literatuur hier bij past als bronvermelding. Dat de bronvermelding is op gezet als ‘Literature and further reading‘ zegt wat mij betreft genoeg.

Is dit erg? Voor 99% van de gevallen niet en het blijft een prima algemene tool voor platform design. Let wel op: het gaat met deze Navigator vooral om ‘solo’ en ‘from scratch’ platformen. Niet in hoe je een bestaande organisatie transformeert naar een platform organisatie. Dit is natuurlijk ook een stuk lastiger te vangen in een ‘algemeen’ model, maar het zou goed zijn wanneer iemand hier een keer serieus tijd in gaat steken. Mijn agenda zit behoorlijk vol, dus wie interesse heeft: laat het weten!

Nieuw sociaal netwerk uit Nederland wil alternatief bieden voor ‘plundernetwerken’ | NU.nl

“Begin volgend jaar verschijnt PubHubs, een nieuw sociaal netwerk van Nederlandse bodem waar gelijkgestemden elkaar kunnen vinden. De oprichters maken er een belangrijk punt van dat gegevens van gebruikers nooit verzameld worden. “Wij worden geen plundernetwerk”, zegt Bart Jacobs, bedenker van PubHubs en hoogleraar Computerbeveiliging in Nijmegen.”

Een mooi initiatief en ook een heel goede manier om ervaring op te doen hoe een ‘eerlijk’ platform met respect voor privacy, publieke waarden en democratische legitimiteit er uit zou moeten zien. Want hoewel het heel makkelijk is om te roepen wat er allemaal mis is met de huidige generatie social media platformen, is het juist interessant om te verkennen wat dan wél werkt. En volgens mij kan dit project daar heel goed aan bijdragen.

Smiler comes up with a different kind of gig economy for event and venue photographers – TechCrunch

Wanneer het gaat over platformwerk, dan wordt er voornamelijk gesproken over bezorging, taxi, dienstverlening aan huis of to-business platformen voor horeca, logistiek en retail. Daarom is het goed en leuk dat er ook af en toe een heel ander soort casus voorbijkomt. Afgelopen week was dit het internationale platform van Nederlandse bodem Smiler:

“Freelance photographers can simply use the platform to roam around events, selling event photography formally attached to the venue and allowing customers to buy photos there or later online.

Launched in May 2021, Smiler is an on-the-spot photography marketplace used by freelance, professional and enthusiast photographers. They show the customer a QR code to connect them to the photos. Customers are then matched with their photoshoot, which they can then review and purchase.

It means any photographer can then trade at a large number of public locations around the world, or at one of Smiler’s partner venues. It now has more than 9,000 photographers on its books.”

Wat mij interesseert in dit platform is dat je geen professionele fotograaf hoeft te zijn om via dit platform aan de slag te kunnen gaan. Ik ben dan ook heel benieuwd welk deel van de fotografen het platform als opstapje naar een (meer) professionele carrière als fotograaf gebruiken. Voor een platform als deze zou het natuurlijk voor de platformwerkers heel interessant kunnen zijn om hun portfolio, inclusief klantreviews, te kunnen downloaden. Dat zou via een standaard als KlusCV kunnen, of via een eigen standaard.

How has the rideshare fuel surcharge actually worked out for drivers?

Platformen bedienen markten waar de verschillende zijden van het platform gefragmenteerd zijn. Dit geeft platformen een grote machtspositie. Een manier om hier meer balans in te krijgen is door een van de zijden te laten organiseren. Dit is ook een van de redenen dat ik veel naar coöperatieve oplossingen kijk.

Een mooi voorbeeld hierin is Driver’s Seat Cooperative: een coöperatie van taxi chauffeurs. Zij verzamelen data van de chauffeurs en maken daar analyses van om hen inzicht te geven en beter geïnformeerde keuzes te laten maken.

In dit voorbeeld gaat het over het verzamelen en analyseren van data met betrekking tot de brandstof toeslagen die chauffeurs hebben ontvangen: “Rideshare and delivery drivers were among the first to feel it when gas prices started skyrocketing earlier this year. Uber and Lyft responded with a per trip fuel surcharge of $0.45 to $0.55 and said they’d test it for 60 days. Exactly how has this surcharge been working?”

Een initiatief als  Driver’s Seat Cooperative laat zien hoe je waarde kunt creëren voor werkenden door te organiseren. Een soort van data vakbond dus. Dit soort initiatieven zou je mogen verwachten van traditionele vakbonden, maar dat heb ik nog niet gezien. En dat is hartstikke zonde. Ook vakbonden zouden platformen en technologie moeten gebruiken om zichzelf opnieuw uit te vinden. En dat is als het aan mij ligt niet iets vrijblijvends: het is een verantwoordelijkheid die zij vanuit de positie die de bonden hebben (wees eerlijk: ook daar valt iets te zeggen over marktmacht) zouden moeten nemen.

16 digitale merken die 1.000 gerechten per dag bereiden vanuit een keuken

Kort en interessant inkijkje in de productiekeukens van de toekomst. Keukens waar bestaande, maar ook vooral virtuele restaurants die alleen bezorging doen en geen fysieke locaties hebben, vanuit werken. Ik ben benieuwd in hoeverre dit in Nederland groot gaat worden, maar de gedachte achter deze productie keukens en virtuele merken, die op alle vlakken veel efficiënter en goedkoper kunnen produceren dan een normaal restaurant, is ontzettend logisch.

Uitreiking Dutch Interactive Awards

In de media

Kaf van het koren gescheiden in Flitsbezorg-land | NPO Radio 1

Te gast bij Radio1. “Binnen tien minuten je boodschappen thuis afgeleverd krijgen. Snelheid en gemak staan bij flitsbezorging voorop. Lange tijd leek het fenomeen de wind in de zeilen te hebben. Maar deze week werd bekend dat flitsbezorgers Getir en Gorillas voor het eerst mensen moeten ontslaan. Zo’n vijfduizend medewerkers staan op straat.”

Van kleren verkopen tot seksuele intimidatie op Vinted: ‘Mag ik een gedragen bikinibroekje van je kopen?’ | bd.nl

‘Wat is je borstomvang?’ Dit is een van de vele vragen die de 23-jarige Celine uit Brabant krijgt op Vinted. Hier blijft het niet bij. ‘Ik wil dat je op mijn gezicht komt zitten’ en ‘ik betaal je 50 euro als je gebruikt ondergoed opstuurt dat sterk ruikt’. Dit zijn een paar berichten waar de 26-jarige Andreea uit Maastricht mee te maken krijgt.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Afgelopen week ben ik bezig geweest met enkele nieuwe onderzoeken in de kluseconomie, het voorbereiden van een nieuw Wageindicator event in oktober dit jaar en wat praktische zaken uitzoeken voor onze grote reis (4 maanden) volgend jaar april. Wordt het Azië of toch met een camper of jeep door Europa. Luxeproblemen 😉

Voor deze editie, de 294ste alweer (!!!), een aantal mooie en diverse stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

ACM komt met leidraad over regels voor platformbedrijven en online ondernemers | ACM.nl

“Online platforms, zoals marktplaatsen, zoekmachines en boekingssites, hebben meer duidelijkheid nodig over hoe ze invulling moeten geven aan de Platform-to-Business-verordening. Dat blijkt uit een marktverkenning die de Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft gedaan. De verordening bevat onder meer regels over welke informatie ondernemers horen te krijgen die via online platforms diensten of artikelen aan consumenten aanbieden. Er gaat een wetsvoorstel naar de Raad van State waarin wordt voorgesteld dat de ACM toezicht gaat houden op deze regels. Daarom bereidt de ACM alvast een leidraad voor waarin ze verder verduidelijkt waar platforms en zoekmachines aan moeten voldoen.”

Volgens mij is dit een volgorde zie we meer zouden moeten zien:

1. Ontwikkel regelgeving / een verordening;
2. Wijs een verantwoordelijke aan voor handhaving;
3. Ga en blijf in gesprek met de sector waar deze op van toepassing is, om het werkbaar te houden met het doel centraal;
4. Leer van elkaar, maar sta ook open om een wet aan te passen wanneer dit nodig blijkt (zowel strenger als soepeler).

Een goede zaak dus.

‘We laten Amsterdam nooit meer overnemen door een verdienmodel’ | FD

“Amsterdam gaat de afgeplakte magazijnen van flitsbezorgers zoals Gorillas, Getir of Flink definitief naar het bedrijventerrein verbannen. Het besluit, dat hoogstwaarschijnlijk navolging krijgt in andere steden, zet het verdienmodel van flitsbedrijven flink onder druk.”

De publicaties over flitsbezorgers vlogen je afgelopen week om de oren. Aan de ene kant de gemeenten die vaak selectief verontwaardigd over elkaar heen buitelen om flitsbezorging ‘de kiem te smoren’. Grote woorden, maar vaak op basis van N=1 of zelfs N=geen ervaring en zeker niet op basis van gedegen onderzoek. Aan de andere kant zie ik de flitsbezorgbedrijven die zich zonder al te veel reflectievermogen beklagen dat de hard werkende mens een grondrecht wordt ontnomen. Verontwaardigd zijn dat ze wel inzien dat het in het begin niet helemaal goed ging, maar nu zó hun best doen dat zij het legitiem vinden dat er blind vertrouwen in deze innovatieve partijen zou moeten zijn.

Flitsbezorging vs Airbnb

Ik zie in berichtgeving veel vergelijkingen met Airbnb. Er zitten raakvlakken tussen beide casussen: Airbnb was net als de flitsbezorgers in het begin ook van het groeien tussen de regels door en zeer slechthorend voor feedback en reflectie. Maar waarin de beide casussen absoluut niet op elkaar lijken is de snelheid van de ontwikkeling en de mogelijkheden tot regulering en handhaving. Bij Airbnb was het voor gemeenten in het begin onmogelijk te handhaven: juridisch hadden gemeenten geen poot om op te staan. Je hebt immers te maken met een gefragmenteerde en slecht zichtbare groep aanbieders en afnemers. Daarnaast reageerden gemeenten simpelweg ontzettend traag. Waar ik overigens geen waarde oordeel aan wil verbinden: traagheid op zijn tijd heeft ook zeker nut. Het handhaven en regels maken is bij flitsbezorgers een stuk eenvoudiger. Deze bedrijven hebben eigen panden (de lokale distributiepunten), eigen fietsen en eigen koeriers. Oftewel: je kunt relatief eenvoudig in een bestemmingsplan zaken aanpassen en om te handhaven hoef je alleen maar naar het lokale magazijn te gaan. Kind kan de was doen. En dan kan het zomaar gaan dat regelgeving wat te snel wordt opgetuigd.

Flitsbezorging verbannen: te snel, te selectief

Waar bij Airbnb regelgeving behoorlijk lang heeft geduurd (het was ook wel een wat complexer issue wbt uitvoering), gaat het bij flitsbezorging wat mij betreft te snel en te selectief. Of zoals Walther Ploos van Amstel in zijn blog schrijft:

“Door de aanpak van Amsterdam en andere gemeenten lijkt het alsof overlast in woonwijken alleen door flitsbezorging worden veroorzaakt. Juristen stellen dat van enig gedegen onderzoek naar de problemen geen sprake is. Dat duidt op willekeur bij handhaving, en met het gelijkheidsbeginsel dienen gelijke gevallen gelijk behandeld te worden. Dat lijkt niet het geval. Dan resteert de gang naar de rechter.”

Want hoewel sommige flitsbezorgers zich in het begin te veel als een stier in een porseleinkast hebben gedragen en de onmenselijk grote kapitaalinjectie in deze sector ook echt niet bijdraagt aan een duurzame ontwikkeling, is het te makkelijk om te roepen dat alle problemen zijn opgelost wanneer je deze partijen maar uit je stad veegt. Dat is jezelf willens en wetens voor de gek houden.

Wat wordt vergeten is dat flitsbezorging niet een op zichzelf staand fenomeen is, maar het exponent van een verandering de laatste vijf tot tien jaar in het steeds meer online bestellen, inzicht in waar de bezorger is en het steeds sneller (same day of ‘bestel voor 23:59, morgen in huis) willen hebben van bestelde goederen. En maaltijden, vergeet deze niet. Ook een sector die enorm is gegroeid door nieuwe technologie en bizarre investeringen (lees: sponsoren van gratis dienstverlening om markt te winnen). Een fenomeen waar beleidsmakers jaren lang eigenlijk weinig naar om hebben gekeken, terwijl het aantal dieselbusjes die door de straten scheuren en (e)fietsen met eten over de stoep knallen met het jaar toenam. En denk ook aan de lokale pizzeria en snackbar met tien fietsen op de stoep.

Wat een gemeente als Amsterdam ook had kunnen doen is de opkomst van flitsbezorging als aanleiding gebruiken om nu eens goed na te denken van wie de publieke ruimte is en hoe bezorg activiteiten kunnen plaatsvinden in een stad waar de consument de lusten, maar de samenleving niet de lasten van draagt. En hier, desnoods via vergunningen, beslissingen over moeten maken mbt capaciteit en andere voorwaarden. De leiding kunnen pakken in plaats van selectief verbieden.

Want hoewel ik goede hoop had met de ‘noodknop’ van de gemeente om de opening van darkstores voor 1 jaar te verbieden om zo tot een gedegen beleid te komen, voelt iedereen op zijn of haar theewater aan dat de huidige route tot niets gaat leiden. Want wat doe je met supermarkten die een extra deur inbouwen om via Thuisbezorgd of Deliveroo te laten bezorgen (wat al gaande is). En wat doe je met een Gal en Gal die afgelopen week aangeeft drank binnen een uur vanuit de winkel te willen bezorgen? En moeten we ook niet een keer iets gefundeerds gaan vinden van platformen als Amazon die dankbaar gebruik maken van onze publieke ruimte, maar daar geen cent aan willen bijdragen in de vorm van belasting?

Laat ik duidelijk zijn: ik heb verder geen mening of belang bij de opkomst of het vertrek van deze partijen. Partijen die voor de duidelijkheid geen platformbedrijven zijn en zeker ook geen kluseconomie. Maar wat ik persoonlijk zonde vind is dat gemeenten zo selectief beleid aan het maken zijn, waarbij iedereen vooraf weet dat de uitkomst weinig zal gaan brengen. Het doet mij een beetje denken aan vakbonden die ontkennen dat de zwarte markt bestaat 😉

To be continued vermoed ik…

What Are Blockchain-Based Platform Cooperatives? | Platform Cooperativism Consortium

Zoals je mogelijk weet staan platform coöperaties al flink wat jaren op mijn radar. Ik heb vanuit de Universiteit Utrecht een verkennend onderzoek gedaan, wat heeft geleid tot een PhD plek waar nu waardevol onderzoek wordt gedaan. Daarnaast volg ik sinds 2016 de ontwikkelingen rondom blockchain en platformen. Deze twee onderwerpen komen samen in mijn nieuwe interesse in Decentralized Autonomous Organizations: DAO’s.

Hierbij is mijn idee dat DAO’s heel hip en nieuw klinken, maar dat de basis principes van gedeeld eigenaar en bestuur natuurlijk al ontzettend oud is. Een basis waar vanuit je ontzettend veel kan leren van coöperaties.

De platform coöperatie ontwikkeling kun je vanuit twee standpunten bekijken. De eerste gaat over hoe platformen kunnen worden omgezet in coöperaties. Hoe bijvoorbeeld chauffeurs eigenaar en bestuurder van hun eigen Uber app kunnen zijn. De tweede is het perspectief vanuit de coöperaties. Dan is de vraag: hoe kunnen coöperaties platformen omarmen om hun leden beter te bedienen. Een waanzinnig voorbeeld hierin is SEWA, een ‘Self-Employed Women’s Association’ in India: een federatie van coöperaties met 300.000 leden.

Ook wanneer je kijkt naar DAO’s kun je diezelfde twee invalshoeken gebruiken. Hoe kun je DAO’s versterken met de lessen uit de coöperatie wereld rondom gedeeld bestuur en eigenaarschap. Maar dan ook: hoe kunnen coöperaties profiteren van de ontwikkelingen en mogelijkheden van DAO’s.

In dit artikel worden verschillende varianten aangehaald, zoals deze mooie voorbeelden:

“For instance, let us mention Gitcoin, a platform to pay open-source developers for the work they provide and fund (digital) Public Goods. In particular, it builds on quadratic voting to push forward the projects that the community values.

Closer to the world of cooperatives are the examples of dOrg, a software development managed as a cooperative where decisions are made collectively and that was the first DAO to have the legal status of LLC in the US.

DisCO, an abbreviation for Distributed Cooperatives, is a variant of DAOs and platform co-ops that emphasizes “value sovereignty, care work, and commons” to value invisible work and fund pro bono translations to promote specific causes, and has recently become connected to coops in Spain.”

In dit stuk gaat de auteur nog wat dieper op dit soort vragen in: “Are DAO-cooperatives just platform-cooperatives using a blockchain or are they functionally different?”

Interessant stuk en ik ga de auteur en onderzoeker zeker volgen in zijn zoektocht de komende jaren.

Finetuning the EU’s Platform Work Directive | Oxford Law Faculty

Vijf maanden geleden presenteerde de Europese Commissie het wetsvoorstel rondom platformwerk. Onder andere in nieuwsbrief editie 275 besteedde ik hier aandacht aan. Veel berichtgeving ging uit naar de passage over de juridische status van de platformwerker. In het voorstel wordt de bewijslast of iemand werkgever is omgedraaid. Oftewel: een platform is werkgever, tenzij.

Wat in de media nagenoeg géén aandacht kreeg, was het meest interessante deel van het voorstel waarin werd gesproken over “to ensure fairness, transparency and accountability in algorithmic management in the platform work context”. Drie slimme en zeer bekwaamde wetenschappers hebben afgelopen week een reactie / aanvulling geschreven op dit deel van de platformwork directive:

“Overall, the proposed Directive holds much promise for regulating algorithmic management. It is a well-drafted instrument which builds on the existing acquis in a coherent and targeted way. Adopting the above recommendations would further strengthen the instrument’s role as a powerful blueprint for regulating algorithmic management more broadly.”

Een zeer lezenswaardige (en ook leesbaar: altijd fijn) aanvulling.

Nederlandse uitgevers richten platform op voor audioboeken, e-books en podcasts | NU.nl

“Een aantal Nederlandse uitgevers en boekhandels brengen begin juni samen het nieuwe streamingplatform Fluister uit. Daarmee kunnen mensen luisterboeken en podcasts luisteren en e-books lezen voor 12,99 euro per maand.”

Mooi om te zien hoe een sector met concurrenten elkaar weet te vinden om krachten te bundelen om een eigen platform op te zetten. Waarbij het natuurlijk de vraag is of het wat propositie, prijsstelling en (niche) aanbod voldoende bestaansrecht heeft. Waar ik vooral benieuwd naar ben is hoe deze partijen hun ‘legacy’ als kans gaan inzette
n. Heel vaak wordt legacy als iets negatiefs ervaren, maar als bestaande onderneming heb jij iets dat een willekeurige startup niet heeft. Daar ligt jouw kans. Ik ben benieuwd of deze uitgevers deze weten te benutten.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Vorige week een leuke sessie gehad op het festival van de modern werkende, ben ik met de provincie Zuid Holland weer op expeditie geweest in de platformeconomie, bracht ik een bezoek aan een gemeente om in gesprek te gaan over platformen en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, keek ik met collega’s van de Haagse Hogeschool naar hoe platformen voedselverspilling kunnen tegengaan en keek ik met de 4 deelnemende platformen aan KlusCV terug en vooruit. Stil zitten is voor anderen 😉

Voor deze nieuwsbrief weer een aantal artikelen voor je geselecteerd. En in de ‘in de media’ sectie een stuk in NRC waar ik in deze bijdrage wat gedachten deel over het debat in de arbeidsmarkt. Fijne week!

Platformen voor flexibel werken zien uurtarieven flink stijgen | FD

Wanneer ik iemand vraag wie de klant is, dan wordt over het algemeen de partij die de factuur betaalt benoemd. Eigenlijk is dat natuurlijk heel erg gek. Een organisatie heeft veel klanten, zoals ook de eigen medewerkers. Dus waarom al die moeite op alleen diegene die de factuur betaalt, terwijl ook alle andere stakeholders belangrijk zijn? Dat is wat ik dan ook zo interessant vindt aan platform denken: daar heb je altijd minimaal twee klanten: vraag en aanbod. Een eeuwigdurende balanceer oefening waar je de ene keer meer energie moet stoppen in de ene kant, en de andere keer moet weer alle energie naar de andere kant. Volgens mij zou iedere organisatie, publiek en privaat, alle stakeholders meer als klant moeten zien. Met als doel om het uiteindelijk voor iedereen heel goed te doen.

Ook met werkplatformen zie je continu die balanceer oefening. En nu de arbeidsmarkt schaars is, is het ook niet zo gek dat de tarieven met de markt meebewegen. In dit stuk in het FD wordt gemeld dat YouBahn, een platform voor dagklussen dat werkt via een uitzendovereenkomst, tarieven in sommige gevallen ziet stijgen met 20%. Ook bij Temper, een platform in een zelfde markt dat werkt met freelancers, meldt dat “bedrijven voor bedieningspersoneel een gemiddeld 16% hoger uurtarief in vergelijking met januari. De uurtarieven voor horecaklussen in het algemeen zag Temper de afgelopen vier maanden met ongeveer 9% toenemen.”

En meer betalen werkt: “Zo steeg het percentage vervulde opdrachten voor een gezochte barmedewerker in vier maanden tijd aanzienlijk nadat de tarieven met gemiddeld een vijfde waren toegenomen. In januari was nog 12,5% van de aangeboden opdrachten vervuld, in april 42%.” <…> “Bij een hotel zagen we zelfs een week nadat de uurlonen werden verhoogd van bijna €13 naar ongeveer €15,50, dat de opdrachten van 23% meer werden vervuld.”

Bedenk wel dat het hier voornamelijk gaat om dagklussen en ik betwijfel of opbieden met tarieven voor de lange termijn voor een organisatie de beste strategie is. Uiteindelijk wil je natuurlijk ook gewoon mensen aan je binden en dat mensen om meer bij jou willen werken dan alleen vanwege het uurtarief. Oftewel: investeer niet alleen in een hoger tarief, maar ook in de mensen zelf. Daarnaast ben ik er voorstander van om tarieven aan de basis van de arbeidsmarkt te verhogen. En met een krappe arbeidsmarkt is het nu wel echt het momentum om dit te doen.

Die flexibiliteit naar boven is natuurlijk mooi, maar hoe zit het wanneer de markt de andere kant op gaat? Dan zie je dat de uitzendplatformen de cao als ondergrens hebben en alle freelance platformen die ik ken met een minimumtarief werken. Want flexibiliteit als race naar de bodem, dat moet je niet willen.

Expertwired secured close to €1M to scale its tech-driven industry expert sourcing & matching platform

Platformen werken goed in gefragmenteerde markten met veel informatie asymmetrie en verlagen de kosten voor een transactie. Dat is een standaard zin die ik regelmatig uitspreek. Om dit handen en voeten te geven gebruik ik veel voorbeelden. Sinds vorige week heb ik er weer een mooi voorbeeld bij: Expertwire. Een platform dat organisaties de mogelijkheid biedt om even ‘in te tappen’ bij experts overal ter wereld. Voor organisaties een voordeel: laagdrempelig toegang tot unieke expertise. En voor de experts ook positief: laagdrempelig toegang tot klanten tegen een acceptabele fee.

Volgens het bericht is de dienstverlening van Expertwire niet uniek, maar de manier waarop het via een platform is georganiseerd wel. Laagdrempelig en tegen lagere kosten dan via een ’traditionele’ bemiddelaar. Waar volgens het bericht een traditionele bemiddelaar, waarschijnlijk vanwege de hoge transactie- en zoekkosten, al snel de prijs 4-5x over de kop laat gaat (het gaat vaak om eenmalige transacties), pakt Expertwire een commissie van 20 procent.

Een mooi platform voorbeeld en een mooi voorbeeld hoe platformen een rol kunnen spelen in de toekomst en organisatie van werk.

Flitsbezorgers beloven dat er geen ‘darkstores’ meer komen in winkelstraten | NU.nl

Nu flitsbezorging onder (deels zelf veroorzaakte) druk staat, hebben de aanbieders besloten om zich van de goede kant te laten zien en met een eigen gedragscode te komen:

1. Wij kiezen de locaties van onze vestigingen in nabijheid van onze consumenten met zorg uit.
2. Wij hebben veel aandacht voor onze buren en de openbare ruimte nabij onze vestigingen.
3. Wij zorgen voor een uitstraling van onze vestigingen die past in de omgeving.
4. Veiligheid voor ons personeel enmedeweggebruikers heeft onze hoogste prioriteit.
5. Wij zetten actief in op duurzaamheid en gaan voedselverspilling tegen.
6. Wij zorgen goed voor ons personeel en zijn gecommitteerd om een nieuwe standaard te zetten in de gehele bezorgsector.

De verdieping van deze zes punten vind je hier in PDF.

Natuurlijk valt of staat alles met de uitvoering, maar het is interessant te zien dat de markt het voortouw pakt om met een zelfbedachte ondergrens de goede intentie te tonen. Het organiseren is een slimme keuze: zij moeten dealen met een gefragmenteerd landschap aan gemeenten. Hierdoor is het handig om vanuit de aanbieders meer samen te werken.

Ik denk dat het een goede stap is: want hoewel de manier waarop flitsbezorgers de markt zijn opgekomen niet de meest handige en subtiele is geweest, is het wel zaak om deze ontwikkeling en het debat naar een volwassen niveau te brengen. Dat vraagt wat van de bedrijven en van de gemeenten. Waarbij de gemeenten natuurlijk uiteindelijk de lead moeten nemen. En dan het liefst op basis van goed onderbouwde keuzes.

Als onderdeel van het ‘charme offensief’ transformeerde Getir in Rotterdam een van de lokale distributiepunten de afgeplakte etalage om naar een galerie volgehangen met kunstwerken gemaakt door mensen met een beperking. Ik denk dat het interessant is om eens te verkennen hoe deze aanbieders ook als distributiepartner kunnen optreden voor lokale winkels, met het lokale distributiepunt (laten we alsjeblieft die term darkstore verbannen…) als middelpunt. Gewoon eens verder kijken dan de neus lang is. Zonder naïef te zijn. Dat lijkt mij prima te doen.

With €5.5M funding, this Estonian insurtech wants to help growing gig economy workers of Bolt, Deliveroo, Uber and more — TFN

Twee weken geleden sprak ik in Brussel de oprichter van Cachet: ‘a platform worker-focused insurance services marketplace’. Vorige week las ik dat zij net een investering van 5,5 miljoen hebben binnengehaald om verder te kunnen groeien.

Wat is Cachet? “Cachet solves the issue of a platform worker’s employment-related data being spread across multiple platforms by aggregating the data across platforms. By building a better picture of worker employment patterns, it enables insurers to create fair and flexible insurance policies and cut the costs for workers.

Already, Cachet provides more affordable motor insurance for ride-hailing drivers as well as regular consumers, and delivery rider insurance that covers personal injury and property damage, accidents and medical expenses. The company’s new insurance plans will include third-party liability as well as personal health and accident coverage for gig workers.”

Het is interessant te zien dat het bestaande verzekeraars op de een of andere manier niet lukt om ‘data driven’ producten aan te bieden en hier echt op te innoveren. Ik krijg dit ook terug wanneer ik platform founders spreek die hebben geprobeerd met een bestaande verzekeraar een nieuw innovatief product te ontwikkelen. Dit geeft ruimte voor nieuwe spelers. In Nederland is nieuwkomer Alicia bijvoorbeeld een hele interessante. Zij ontwikkelden onder andere een verzekering voor Temper, waarmee werkenden die via het platform klussen uitvoeren automatisch voor bedrijfsaansprakelijkheid, ongevallen en tijdelijke arbeidsongeschiktheid zijn verzekerd. Nadeel is wel dat het om een platform silo gaat, terwijl je liever zou willen dat je als werkende voor al het werk, onafhankelijk via welk platform je werk verkrijgt, verzekerd bent. Dat is iets waar Cachet zich op lijkt te richten. Ik verwacht dat ABN AMRO met PayDay (lees wat ik hier eerder over schreef) uiteindelijk ook deze kant op zal willen gaan.

Het is wel de vraag of het bestaande verzekeraars gaat lukken om in deze markt voet aan de grond te krijgen. Of dat zij uiteindelijk zullen eindigen als toeleverancier zonder klantcontact: een positie waar als ik een verzekeraar zou zijn nooit tevreden mee zou kunnen zijn. Maar het kan wel die kant opgaan, dat maak ik ook op uit het bericht van Cachet: “Meanwhile, Cachet is already used by more than 12 insurance underwriters with leading carriers like Allianz, PZU and VIG Group. It works with platforms like Bolt, Uber, Upsteam, Citybee and Cleanify. In Estonia, the company’s first market, Cachet holds 40% of the app-taxi segment’s market share.”

Algorithms as figures: Towards a post-digital ethnography of algorithmic contexts

Pittig, maar zeer relevant paper om eens goed door te lezen:

“This article intervenes in contemporary discussions of critical algorithm studies about the meaning of the notion ‘algorithm’. While many critical scholars as well as most public and private organisations understand this concept as a computational procedure instantiated by a programming code in a software stack, I argue that the algorithm is better understood as a ‘figure’; a discursive short-hand pointing to diverse modes of procedural governance and not always digital ones. Since algorithmic figures are generated by a bundle of heterogeneous contexts, their emergence leads to conflicting visions about the reality, materiality and effects of algorithmisation. This article provides four ethnographic strategies to describe the contexts of production and circulation of algorithmic figures: observing the observers of algorithms; mapping and creating algorithmic figures; drawing relations across contexts of figuring; and analysing the transformative effects of algorithmic figures on the attempts to govern them.”

In de media

Maaltijdbezorger Lino brak zijn knie. Wie gaat hem nu helpen? – NRC

“Arbeidsomstandigheden: Leonardos Theodorakis brak zijn knie en scheenbeen nadat het zadel van zijn Thuisbezorgd-fiets afbrak. Nu zit hij vast in een hostel…”

Interessant artikel met (bescheiden) bijdrage van ondergetekende. Wat dit stuk mij leerde, of eigenlijk bevestigde, is het volgende.

Wanneer platformen hun ‘workers’ in dienst nemen, gaat dit doorgaans altijd via een tussenpersoon. Maar het is uiteindelijk wel het platform die de werkende, vaak via een app, aanstuurt. Je zou je dan af kunnen vragen hoe een uitzendbureau de zorgplicht die zij hebben ooit kunnen uitvoeren. Dat zie je nu ook goed in het NRC stuk waar bei
de partijen naar elkaar wijzen. Waar de kluseconomie voor uitzenders in het begin als concurrentie werd gezien, zie ik dat dat zij intussen ook de kansen zien. Randstad presenteerde onlangs dat de ‘gig staffing market’ in de regio EMEA in 2020 61 miljard dollar bedroeg.

Je ziet met deze voorbeelden dat vakbonden met hun acties in de platformeconomie het verkeerde debat voeren. Zij pleitten voor een dienstverband en weten dat dit in nagenoeg alle gevallen een uitzendovereenkomst zal worden. Ik heb een keer op het punt gestaan een “De Speld” stuk na te maken met het nieuws dat FNV het nieuwste lid is van de ABU. Immers: FNV promoot in de platformeconomie de uitzendsector. Hierbij zeggen zij te vechten tegen schijnzelfstandigheid, maar promoten ze eigenlijk schijnzekerheid. Wat is een dienstverband waard wanneer het via een tussenpersoon tegen uitgeklede uitzend voorwaarden wordt uitgevoerd? Is de werkende hier dan echt beter mee af? Net als bij de zaak tegen het platform voor thuisschoonmakers Helpling, waarbij FNV voor het gemak negeert dat de concurrentie van de thuisschoonmaakster via het platform niet een schoonmaakbedrijf, maar de zwarte markt is. Heb jij een vakbond al eens iets over de zwarte markt horen zeggen?

Je zou de reactie vanuit vakbonden dan ook meer als selectieve verontwaardiging kunnen zien. Maaltijdbezorging is altijd een kwetsbaar beroep geweest waar misstanden niet ongewoon zijn. De Arbeidsinspectie deed in 2020 onderzoek naar de omstandigheden van maaltijdbezorgers in dienst van restaurants. Weet dat een maaltijdbezorger in dienst van een restaurant via de horeca cao werkt en soms slechts een paar euro per uur verdient. Bij meer dan de helft van de gecontroleerde bedrijven ging het mis. Vanwaar nu de verontwaardiging? Daarnaast is het alternatief voor deze werkenden ook niet een baan met alle zekerheden.

Wat de voorbeelden uit het NRC artikel laten zien is dat het een illusie is dat een arbeidsovereenkomst alle problemen oplost. Een stap in de goede richting zou zijn dat we collectief erkennen dat er onderbetaalde en precaire sectoren zijn (zeker in transport en logistiek) waar, hoe je het organiseert, altijd misstanden zullen zijn. Dat hardop zeggen maakt de weg vrij om op zoek te gaan naar oplossingen en een breder debat te voeren over de waarde van werk en wat voor arbeidsmarkt wij willen. En wat we bereid zijn hiervoor te betalen. Een debat dat al te lang niet wordt gevoerd en waar nagenoeg alle betrokkenen hun verantwoordelijkheid niet nemen.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Afgelopen week net als de helft van Nederland genoten van de mei vakantie met een midweekje naar Limburg met familie en een leerzame workshop ‘portretfotografie in de stad’. Wat resultaten zijn hier te bekijken. Deze week weer vol aan de slag met KlusCV, een bijdrage aan het Festival voor Modern Werkenden van de Werkvereniging en een inspirerende dag in de Platform expeditie voor de Provincie Zuid Holland.

In deze nieuwsbrief weer 5 mooie stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

Klemgezet in de App Store: het taaie verdienmodel van Apple

“De App Store van Apple ligt over een breed front onder vuur. Apple zou zijn marktmacht misbruiken om heel veel geld te verdienen. Komt er nu een einde aan deze goudmijn? De worsteling van de Nederlandse kartelwaakhond ACM met Apple maakt duidelijk dat het nog lang kan duren.”

Een goed en compleet artikel over de status van – en vraagstukken rondom – het gevecht tegen de ongewenste marktmacht van Apple in de Appstore: de toegangspoort (met een jaaromzet van 80 miljard dollar) voor app-ontwikkelaars om de 1 miljard iPhone bezitters te kunnen bedienen.

Het stuk laat ook duidelijk zien dat:

1. Nederland een belangrijke rol speelt in veel zaken tegen Apple;
2. Een uitspraak en verandering in 1 land een precedent zet voor andere landen (en het daarom niet verwonderlijk is dat Apple zich zo verzet);
3. De discussie intussen verder gaat dan alleen de commissies van de Appstore, maar nu ook over het gebruik van de contactloos betaalchip in de iPhone waar andere betaal aanbieders dwingt dit via Apple te organiseren;

Wat mij vooral opvalt is dat Apple het inhoudelijke debat over de keuzes die zij maken vermijden. Er wordt geschermd met ‘privacy’ en ‘veiligheid’ als grootste argument gebruiken voor de strategie die zij volgen, maar daar blijft het ook bij. Ik zou van Apple willen horen wat hun argumenten zijn voor zowel aanbieders als afnemers. Het uitblijven van dit debat doet mij vermoeden dat het Apple aan goede argumenten ontbreekt. Dus rest Apple niets meer dan de strategie van het vertragen van… alles. Iets wat zij tot nu toe met succes toepassen. En dit laat ook de uitdaging zien van de aangekondigde wetgeving rondom platformen:

“Volgens De Rijke laat het spel dat Apple speelt met de ACM bovendien zien hoe lastig het implementeren van de Digital Markets Act gaat worden. ‘Er staan algemeen geformuleerde verplichtingen in de DMA. Je kunt lang discussiëren over hoe die verplichtingen moeten worden geïmplementeerd. Dat zie je ook in de zaak van de ACM. Apple zegt: we voldoen aan het besluit van de ACM terwijl de ACM een andere mening is toegedaan.’”

Dat is ook de reden dat ik bij de aankondiging van o.a. de DMA altijd heb gezegd: het is een mooie en bewonderenswaardige eerste stap, maar we zijn er nog (lang) niet. To be continued dus.

Impact Assessment Mensenrechten en Algoritmes | Rapport | Rijksoverheid.nl

Een interessant fenomeen in de platformeconomie (en ook daarbuiten) is dat technologie wordt ingezet om transactiekosten te verlagen en te personaliseren door te automatiseren. Dit klinkt waanzinnig, maar dit is niet zonder gevaren. Fouten kunnen in een systeem sluipen. Bewust (door mismanagement of het nastreven van maximalisatie van aandeelhouderswaarde ten koste van de gebruiker) of onbewust.

Er gaan al een tijdje stemmen op om algoritmes verplicht openbaar of accountable te maken. Inmiddels 3 jaar geleden organiseerde ik hier een multi stakeholder workshop over met als titel ‘de algoritme accountant’. Je leest het verslag hier. Het doel van het (door een derde partij gecontroleerd) inzichtelijk maken van algoritmes is dat gebruikers beter geïnformeerde beslissingen kunnen maken. Dit zou bij kunnen dragen aan het verminderen van bewuste fouten (lees: bewust ongewenste afwegingen). Daarnaast is een beter geïnformeerde gebruiker ook veel autonomer: je hoeft niet bang te zijn voor mogelijke consequenties omdat je de spelregels niet kent. Kort gezegd verbeter je de informatie disbalans tussen platform en gebruiker.

Onbewuste fouten (als gevolg van zowel bewust als onbewust onbekwame keuzes) kunnen ook worden voorkomen door…. vooraf als ontwikkelaar / opdrachtgever jezelf de juiste vragen te stellen. Een dergelijke ‘checklist’ is een ontzettend belangrijke en waardevolle manier om bepaalde ongewenste zaken te voorkomen én om ontwikkelaars / opdrachtgevers bewust te maken van de afwegingen en variabelen. Net een beetje als de AVG goed: het draagt bij aan een bewustwordingsproces en dwingt om de ‘waarom’ vraag en ‘is dit nu echt wel nodig’ vraag te stellen.

Daarom dat ik in deze editie graag aandacht vraag voor de volgende checklist, alias ‘Impact Assessment’: “Met het Impact Assessment voor Mensenrechten bij de inzet van Algoritmes (IAMA) kan een afgewogen discussie gevoerd worden tussen de relevante partijen bij de afweging om wel of niet een algoritmische toepassing te gaan ontwikkelen. En het IAMA helpt om de gekozen ontwikkeling en implementatie vervolgens op een verantwoorde manier te doen. In het IAMA worden verbanden gelegd met relevante regels, instrumenten en toetskaders op het gebied van algoritmen. Het IAMA is opgesteld door Prof. mr. Janneke Gerards, Dr. Mirko Tobias Schäfer, Arthur Vankan en Iris Muis.”

Het IAMA werd ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). En het mooie is: vorige maand is een motie welke de regering verzoekt “het verplicht te maken om dit impactassessment te doen voorafgaand aan het gebruik van algoritmen wanneer algoritmen worden ingezet om evaluaties van of beslissingen over mensen te maken; verzoekt de regering tevens te verplichten om waar mogelijk deze impactassessments openbaar te maken” aangenomen. Een mooie stap. Maar ook hierbij, net als bij het vorige bericht, is het een mooie stap, maar zijn we er nog niet. Iets dat in het opiniestuk ‘We moeten ons bezinnen op het bestaansrecht van algoritmen’ in het FD mooistaat beschreven.

Dutch ‘Airbnb of camping’ Campspace raises €3M backed by Booking.com executives — TFN

Zo, en nu een wat luchtiger en praktischer bericht: Campspace. Ik weet nog dat ik in 2017 of 2018 een stuk over het platform tegenkwam. De boodschap was: verhuur je tuin als camping. Het bericht verscheen ergens rond 1 april en ik dacht dat het een grap was. Maar dat was het dus niet. Campspace is een platform voor kleinschalige plaatsen voor overnachtingen. Je kunt je eigen tent meenemen en in sommige gevallen kun je een compleet en uniek onderkomen huren.

Door de jaren heen is het platform flink gegroeid: “Since its founding, Campspace has grown at a rate of 300% per year. Hugo topped this saying, “The team consists of about 25 people with more than 7 nationalities. It is a very ambitious team with a lot of experience in online travel.” While the pandemic and its associated lockdowns were responsible for a surge in the popularity of outdoor stays during early 2020, global demand has yet to slow down. Campspace’s CEO remarked, “We have nearly 10,000 spots in more than 30 countries. The majority of the business takes place in North-West Europe.”

Wat je kunt leren van de Campspace casus:

• In een (over)volle markt is er juist ruimte om een niche aan te boren;
• Deze niche bevindt zich op plekken die anderen hebben laten liggen. Zo stond Airbnb in het begin bekend om de unieke plekken, maar is in de groei steeds meer generieker gegaan. Wat weer ruimte gaf voor andere spelers;
• Het is vervolgens wel de kunst om in de groei deze niche vast te houden;
• Je een nieuwkomer nooit moet onderschatten 😉

Komen politici er niet uit? In deze landen vragen ze het aan burgers – De Correspondent

“Door heel Europa helpen burgers problemen te kraken waar politici op vastlopen – van abortuswetgeving tot klimaatbeleid. Daar kan de Nederlandse politiek een hoop van leren.” Een mooi en leerzaam stuk met 10 lessen van succesvolle burgerberaden.

De vraag hoe inwoners (ik heb een grote hekel aan het begrip ‘burgers’) meer te betrekken bij besluitvorming houdt mij al een flink aantal jaren bezig. Dit begon toen ik  op een politiek congres een jaar of tien geleden werd gevraagd om een ‘merk advies’ te geven aan een aantal prominenten op het podium. Ik had niet lang daarvoor  mijn boek Brand Expedition uitgebracht. Ik weet nog dat ik Halbe Zeilstra (VVD) het volgende advies gaf: “als je iedere 4 jaar jouw potentiële kiezer in en kraampje op de markt moet overtuigen van jouw toegevoegde waarde, dan doe je in de tussentijd toch écht iets mis”. De zaal vond mijn tip wel vermakelijk. Zeilstra lachte als een boer met kiespijn.

Maar hier zit wel een kern van een probleem. Politieke partijen zijn onzichtbaar voor de kiezer en proberen veelal door moties en reacties op actualiteiten de aandacht te krijgen. Wat een ramp is voor… nou ja… heel veel. Wat nu als de kiezer en politiek meer met elkaar verbonden zouden zijn? De burgerberaden uit het stuk van De Correspondent vindt ik ontzettend interessant. Maar ook als politicus zou je jouw kiezer natuurlijk veel actiever kunnen betrekken. Een kiezer kan immers veel meer dan alleen 1 keer in de 4 jaar een rondje inkleuren op een stemformulier. Wat wanneer je deze kiezer ook inhoudelijk betrekt. Continu. Gebruik maakt van de expertise van de kiezer. En hiermee draagvlak creëert. Ik wil wedden dat dit het aantal zwevende kiezers (waar ik er zelf ook eentje van ben) drastisch kan verlagen. En de politiek kan versterken. En waarom dit betoog in een nieuwsbrief over platformen? Omdat ik denk dat platform als faciliterende technologie in dit proces een grote bijdrage kan leveren. Maar zoals je misschien als zult vermoeden: een mogelijk succes hierin gaat natuurlijk niet over technologie. Was het maar zo simpel 😉

Gegevens Grindr-gebruikers waren jarenlang te koop bij advertentienetwerken | NU.nl

“De gegevens van miljoenen gebruikers van Grindr, een populaire datingapp binnen de lhbtiq+-gemeenschap, zijn jarenlang te koop geweest. De data werden verzameld via advertentienetwerken, meldt The Wall Street Journal.”

Een afsluitend artikel in een nieuwsbrief editie met veel aandacht aan de ‘design’ principes van platformen en transparantie in besluitvormingsprocessen, maar ook verdienmodellen. En ook in het geval van Grindr: ik vermoed wanneer er meer transparantie was geweest wat er met de data gebeurde en bij Grindr (even voor het gemak uitgaand van een goede wil) vooraf beter werd nagedacht over de impact van het verkopen van bepaalde data, dat er een hoop ellende bespaard was gebleven.

Waar ik, bij het schrijven van deze nieuwsbrief op zondag avond laat, een ‘brainwave ballonnetje’ wil droppen: we hebben de WOP (Wet Openbaarheid Bestuur). Waarom geen WOA (Wet Openbaarheid Algoritme)? 😉

In de media

Inspectie verontrust over snelle groei flitsbezorgers: werkomstandigheden ‘verre van volwassen’ | Volkskrant

Artikel naar aanleiding van een rapport van de Arbeidsinspectie over flits- en maaltijdbezorgers, inclusief bijdrage van ondergetekende.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Afgelopen week had ik een mooie sessie bij en voor Rijkswaterstaat met mooie discussies hoe zij zich zouden kunnen en moeten verhouden tot de platformeconomie. Wat mij steeds opvalt in dit soort sessies met publieke instituten is dat er al ontzettend veel mooie dingen gebeuren, maar dat er echt sprake is van een interne informatie asymmetrie. Oftewel: men weet vaak van elkaar niet wie met wat bezig is. Daarnaast is er een gebrek aan standaarden, afsprakenstelsels en een gemeenschappelijke taal. Oftewel: decentraal verkennen, leren en falen, maar uiteindelijk moet je wel op elkaar aan kunnen sluiten. Ik heb hierbij het gevoel dat er een degelijk fundament ontbreekt dat nodig moet worden opgezet.

Afgelopen week ook weer voor het eerst naar Brussel geweest. Namens de Wageindicator Foundation nam ik deel aan een partner meeting van Reshaping Work. Erg leuk om mensen die ik vooral voor covid regelmatig ontmoette nu weer in het echt te zien. Dat zul je vast herkennen.

Voor deze editie weer een aantal stukken geselecteerd en voorzien van mijn duiding en commentaar. Mooie week!

Leefbaar tarief in de platformeconomie: waarom krijgen platformen het niet voor elkaar? – ZiPconomy

“Meer Nederlandse ondernemers in de platformeconomie willen dat freelancers fatsoenlijk betaald krijgen. Waarom lukt dat nog niet? En wat is eigenlijk een eerlijk tarief?

Om dat te becijferen stelde de WageIndicator Foundation een model op, in samenwerking met het Nederlandse platform Temper. Dat deed de stichting eerder op verzoek van het internationale maaltijdbezorgplatform Glovo. Volgens de stichting moet een gemiddelde fulltime platformwerker in Nederland minstens 18 tot 20 euro per uur verdienen om te overleven. Als hij ook bedrijfskosten heeft, is dat bedrag hoger.”

Interessante discussie over wat nu een eerlijk / leefbaar tarief is voor platformwerkers. Hierbij is het verleidelijk om naar de context per werkende te kijken. Betreft het een student die bijklust voor biergeld in de kroeg of een kostwinnaar die afhankelijk is van het inkomen dat via het platform wordt verdiend. Maar los van de context moeten mensen natuurlijk gewoon fatsoenlijk betaald worden. En dat maakt dit soort berekeningen interessant en relevant. En houdt de boel ook eerlijk en zorgt ervoor dat er geen concurrentie op tarief is. Net als dat ik veel mensen spreek die met een vergelijkbare onderbouwing van mening zijn dat het minimum jeugdloon discrimineert en afgeschaft zou moeten worden.

Los daarvan is een schaarse arbeidsmarkt natuurlijk hét moment om minimum tarieven en lonen te verhogen. Waarbij wel moet worden gekeken hoe werkenden ook meer dan een minimum tarief kunnen verdienen, aangezien een minimum tarief of loon al snel zowel de bodem als het plafond is. Daarom ook goed dat er in dit stuk niet over een minimum, maar over een leefbaar tarief wordt gesproken.

Disclaimer: Wageindicator is een klant van mij en ik ben al ruim een jaar (tot mijn grote genoegen) actief betrokken bij de ‘gig’ sector van deze stichting. Niet dat een dergelijke betrokkenheid invloed heeft op wat ik over deze onderwerpen zeg, maar het leek mij voor de volledigheid wel goed om dat bij dit stuk te vermelden.

Musk neemt Twitter over: dit weten we (niet) over zijn plannen | NOS

Twee weken geleden ging ik in deze nieuwsbrief al uitgebreid in op het bod dat Elon Musk op Twitter heeft gedaan en deed ik enkele suggesties hoe een infrastructureel platform als Twitter beschermd zou kunnen worden door o.a. alternatieve eigenaarschapsmodellen. In die nieuwsbrief schreef ik dat ik de kans dat zijn poging zou slagen klein achtte. Hoe snel kan het gaan… In twee weken tijd is het Musk gelukt om niet alleen 43 miljard dollar bij elkaar te krijgen, maar het is hem ook gelukt om via druk van investeerders zijn zin te krijgen.

Natuurlijk zijn er nog wat hobbels: zo moet de overname door de mededingingsinstanties nog worden goedgekeurd. De kans lijkt groot dat dit gaat gebeuren: Twitter is immers het enige social media netwerk dat Musk bezit.

Dit is gelijk een mooie aanleiding om eens verder na te denken over hoe marktmacht te definiëren. Zeker wanneer het gaat over overnames van zulke infrastructurele platformen. Moeten wij als samenleving willen dat één (veel te) rijke individu de portemonnee kan trekken om een dergelijk bedrijf van de beurs te halen? En mag eigenaarschap en bestuur dan wel hand in hand gaan? Of moet dit, zoals bij het Steward Ownerschip Model, van elkaar gescheiden worden. Moet op een moment dat een bedrijf een bepaalde macht, omvang of status heeft, er niet een soort van ‘golden vote’ komen waar een onafhankelijke entiteit (eventueel vertegenwoordigd door gebruikers) het laatste woord heeft? Natuurlijk wil je dit soort initiatieven van organisaties zelf zien, maar op het moment dat er een groot publiek belang dient, vindt ik het prima en interessant om dit gesprek te voeren.

Valt dit onder mededingingsrecht? Ik heb geen idee. Ik denk dat dit recht sowieso een stuk breder / holistischer benaderd zou moeten kunnen worden. Maar voor mij natuurlijk ook prima om dit ergens anders onder te brengen, als het maar wordt geregeld 😉

Is het een ramp voor de wereld en/of voor Twitter dat Musk nu de baas wordt en hoogstwaarschijnlijk zijn (libertaire en onvoorspelbare) visie op het platform los gaat laten? Dat hoeft natuurlijk niet zo te zijn. Twitter heeft natuurlijk flink wat jaren stilgestaan en de ideeën van Musk om de algoritmes openbaar te maken en de identiteit van gebruikers te controleren om hiermee de ’trollen’ tegen te gaan zijn op zijn minst interessant te noemen. Een frisse wind kan wat dat betreft geen kwaad. Aan de andere kant is Musk voorstander dat Twitter weer het ‘marktplein’ wordt waar je alles maar moet kunnen zeggen. Musk houdt er wat dat betreft een nogal brede definitie van ‘vrijheid van meningsuiting’ op na. Dit terwijl juist roep om moderatie en het maken van spelregels voor social media platformen steeds luider wordt. Zo luid, dat in Europa deze regels zijn geborgd in de Digital Service Act waar ik vorige week over schreef. En aan die regels moet ook een libertair als Musk zich gewoon houden. Dat is dan wel weer een wat geruststellende gedachte.

Water nu gaat gebeuren: dat weet niemand. Maar wat een gebeurtenis als deze wel laat zien is dat we ontwikkelingen als de Digital Service Act alleen maar kunnen toejuichen (ik weet het: het is nog niet perfect, it’s a start….) en we vanuit het borgen van publieke waarden en democratische legitimiteit goed moeten nadenken over hoe private infrastructurele platformen invloed hebben op het publieke debat en hoe het publieke belang hier in te borgen. En alleen dat is al een goed iets.

Digitale transformatie van Ahold Delhaize naar een netwerkorganisatie – Koneksa Mondo

Veel verhalen over platformen gaan over nieuwe bedrijven die succesvol als nieuwe en autonome organisatie een nieuwe platform ‘silo’ opzetten. Minder aandacht gaat naar de casussen hoe bestaande bedrijven platform denken toepassen om te innoveren. Daarom wil ik aandacht besteden aan deze interessante blog van Marco Derksen over de casus van Ahold van de transformatie naar een netwerkorganisatie:

“Ahold Delhaize en dan met name Albert Heijn, heeft in toenemende mate te maken met de concurrentie van zowel internationale als lokale techbedrijven als Amazon en Picnic. Bedrijven die door hun technologische infrastructuur snel kunnen inspelen op de behoefte van de klant en daarin ook snel kunnen opschalen. Het antwoord voor AH is zelf ook slimmer samenwerken in het netwerk en snel kunnen schalen. Een strategie die AH jaren geleden al heeft ingezet, maar die door de coronacrisis versneld is uitgevoerd.” <….> “in de visie op digitale transformatie is aandacht voor het ‘human design’ van organisaties en introduceert het begrip ‘human platform’ als verbindende factor. De aandacht voor de menselijke kant van digitale transformatie om te komen tot een andere mindset, nieuwe vaardigheden en werkwijzen.”

Een aantal aspecten mbt de digitale transformatie die in dit artikel voorbij komen:

• Concurrentie draait niet langer om ketenoptimalisatie, maar gaat steeds meer om de som van alle verbindingen in het netwerk. Meer verbindingen is meer kracht en dominantie in de markt.
• Door de coronacrisis is de digitale transformatie van AH in een stroomversnelling gekomen. Veel plannen die er lagen zijn versneld doorgevoerd. Sommige projecten zijn wel drie jaar naar voren geschoven.
• AH wordt steeds meer een datagedreven netwerkorganisatie. API’s (Application Programming Interface) spelen daarbij een belangrijke rol in het koppelen van systemen en het uitwisselen van gegevens tussen systemen. Maar naast API’s voor technische systemen werkt AH ook aan API’s voor teams om de menselijke samenwerking te kunnen opschalen. Human API’s voor het human platform.

Het hele verhaal lees je in deze blog op de website van Marco. Check dan ook gelijk de rest van zijn website: het is een verzameling van ontzettend veel interessante content.

Marktplaats rolt alternatief voor Gelijk Oversteken-functie uit |  NU.nl

Hoewel het imago misschien wat stoffig is, is Marktplaats toch echt een van de meest succesvolle Nederlandse platform voorbeelden die ik ken. Wanneer je het hebt over het oplossen van informatie asymmetrie en het verlagen van transactie- en zoekkosten, dan is dit natuurlijk een prachtig voorbeeld.

Wat ik interessant vind aan de Marktplaats casus is dat waar het platform een aantal jaren geleden écht niets deed voor de gebruikers, het toch steeds meer functionaliteiten is gaan ontwikkelen om het vertrouwen in de transacties te vergroten. Zoals met het uitrollen van deze functionaliteit. Niet heel spannend, niet revolutionair, maar wel van grote toegevoegde waarde.

“Marktplaats introduceert maandag een functie waarmee kopers beter worden beschermd in het geval dat een product niet of beschadigd aankomt of als de inhoud van een pakket afwijkt van wat is afgesproken met de verkoper.”

‘Bossware is coming for almost every worker’: the software you might not realize is watching you | The Guardian

Binnen de platformeconomie wordt veel gesproken over ‘een algoritme als baas’. Met het steeds meer op afstand werken van werkenden zal technologie een steeds belangrijke rol gaan spelen in het faciliteren, maar ook in het controleren van werkenden. Dit artikel geeft een goed overzicht van de impact van deze zogenaamde ‘bossware’ en stelt een aantal belangrijke vragen.

In de media

Slechte omstandigheden voor flitsbezorgers: ‘Manager stelde voor te doen alsof ongeluk nooit was gebeurd’ | AD.nl

Radical Riders is nu een half jaar in de lucht. De vakbond zet zich in voor koeriers en flitsbezorgers. En dat blijkt hard nodig. In korte tijd zijn er al meerdere inzamelingsacties gehouden voor koeriers die na een fietsongeluk grotendeels hun inkomen verloren hebben. ,,De rode draad: het recht om ziek zijn wordt geschonden.’’

Het verafschuwde platformwerk wordt straks een bron van waardevolle carrières – Loopbaan pro

Denk je aan platformwerk, dan bekruipt je een slecht gevoel, terwijl platformwerk de potentie heeft om waardevolle loopbanen t
e creëren.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Op het moment dat je deze nieuwsbrief leest zit ik nog in Parijs. Ik heb mijn zoontje Joep (9) voor zijn verjaardag een weekendje met mij in Parijs gegeven. Ervaringen zijn altijd leuker dan (nog meer) spullen, zeker als je er ook nog eens zelf bij kunt zijn ;-). En een ervaring… dat is het! Super mooi. Vandaar ook een iets kortere nieuwsbrief dan gebruikelijk.

Vorige week mij, naast het paaseieren zoeken en stokbroden eten, ook erg goed vermaakt met de kickoff van de platformexpeditie voor de provincie Zuid Holland. Weer veel mooie inzichten gedeeld én opgedaan rondom het vraagstuk ‘provincie als platform’. De komende maanden zal ik hier vast nog de nodige lessen delen. Deze week (lees: dinsdag) begint met een presentatie bij Rijkswaterstaat over hoe zij zich (zouden kunnen) verhouden tot de platformeconomie en donderdag op naar Brussel voor eindelijk weer een fysieke bijeenkomst van het Reshaping Work netwerk. Zij organiseren op 13 en 14 oktober weer het fysieke Reshaping Work congres in Amsterdam. Zet deze dus alvast in je agenda.

Voor nu: fijne week!

Tweede grote EU-techwet moet burgers online beter beschermen | NOS

Een maand na de presentatie van het voorlopige akkoord van de Digital Market Act (DMA) ligt er nu ook een akkoord voor een tweede grote set an wetgeving die het platform landschap eerlijker en transparanter moeten maken: de Digital Service Act. Een set aan regels die zich specifiek richt op content platformen.

Uit het NOS stuk: “Als onderdeel van de wetgeving is het straks niet langer toegestaan om gepersonaliseerde advertenties te tonen die zijn gebaseerd op gevoelige data van gebruikers over hun religie, seksuele voorkeur en etniciteit.” <…> “De nieuwe regels verplicht de bedrijven om allemaal regels te hebben om op te treden tegen illegale content.” <…> “Platforms moeten straks ook elk jaar gaan kijken wat hun grootste risico’s zijn, welke maatregelen ze nemen en daarover rapporteren.” <…> “De wetgeving moet er daarnaast ook toe leiden dat toezichthouders meer grip krijgen op de algoritmes van online platforms. Die worden gezien als de motor van onder meer polarisatie, haatzaaien en misinformatie. De vraag is echter wel of de wetgeving daar daadwerkelijk iets aan kan veranderen.”

Wederom een mijlpaal va Europese bodem, al heb ik wel het idee dat er nog genoeg vragen zijn en handhaving ook echt een uitdaging gaat worden. Maar het gegeven dat platformbedrijven transparanter moeten worden en worden gedwongen te zijn hun keuzes beter te overwegen is natuurlijk een goed iets. En je moet ergens beginnen.

Deliveroo fined in France after court rules it abused riders’ rights – TechCrunch

In een rechtszaak in Frankrijk heeft de rechter uitspraak gedaan dat Deliveroo bezorgers in het land geen freelancers, maar werknemers zijn. Het bedrijf is het daar (niet geheel overwacht) niet mee eens en claimt dat “six earlier decisions by civil courts in France which they said had sided with the company’s position that riders are self-employed.”

Je zou kunnen zeggen: ‘just another court case’, maar naast de uitslag van de juridische status was er wel echt iets opmerkelijks in deze uitspraak: “Two former execs have also been fined €30,000 and given one-year suspended jail sentences for abusing the country’s labor laws, it reported.” Het ziet er naar uit dat in Frankrijk (en ook eerder met PostNL in België) niet alleen de bedrijven zelf, maar ook de direct betrokkenen verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor hun activiteiten.

Flitskoeriers | Een Podcast over Media

Over maaltijdbezorgers en koeriers in het algemeen gesproken hierbij een luistertip voor de aflevering waarin Alexander Klöpping en Ernst-Jan Pfauth UvA onderzoeker Niels van Doorn interviewen over flitsbezorgers. Niels deed en doet onderzoek naar maaltijdbezorgers en thuisschoonmaaksters in New York, Amsterdam en Berlijn en heeft (net als veel van zijn collega onderzoekers in dit domein) een zeer uitgesproken (en goed onderbouwde) mening over het fenomeen gig economy.

Ga je veel nieuws leren over deze aflevering? Ik denk het niet. Waarom ik hem dan toch tot het eind heb afgeluisterd en jou aanmoedig dit ook te doen is om de conclusie van deze aflevering. Waar Niels Alexander en Ernst-Jan, maar zoals ik het interpreteer ook zichzelf, het besef bijbrengt dat er geen eenvoudige oplossing is voor de problemen waar over gesproken wordt wanneer het gaat om (maaltijd)bezorgers. De enige echte oplossing is een debat over de waarde van werk en de manier waarop wij werkenden erkennen en belonen. En dat is iets waar ik het 1000% mee eens ben. En dat erkennen is een eerste stap. Dat zouden meer mensen (en belangenclubs, die veelal zeggen te strijden tegen schijnzelfstandigheid en intussen schijnzekerheid promoten en hiermee de kern an het probleem negeren) moeten doen. Want als je ook niet weet hoe dan wel, dan kun je dat beter uitspreken en vanuit daar aan iets goeds gaan werken. Dat toegeven is een cruciale eerste stap. En erkennen dat je het niet alleen kunt. En dat is helemaal niet erg.

DAC7 – Taxation of the digital economy – PwC

Heb jij al gehoord van de nieuwe DAC7 wetgeving? Ik tot voor kort nog niet, totdat ik onlangs een CIO presentatie bij PwC gaf. En ook al heb ik de klok horen luiden, maar weet ik nog niet helemaal waar de klepel is, zal ik toch proberen de grove lijnen van dit voorstel te omschrijven aan de hand van het stuk op de website van PwC. Omdat ik het belangrijk vind dat jij als lezer van deze nieuwsbrief op de hoogte bent van dit voorstel.

“De EU voert nieuwe regelgeving in om de fiscale transparantie in de digitale economie te vergroten. Digitale platforms worden verplicht inkomsten van verkopers op hun digitale platformen te identificeren, traceren en rapporteren.” <…> “Digitale platforms die hun platform ter beschikking stellen aan te rapporteren verkopers om commerciële activiteiten te verrichten, vallen in beginsel onder DAC7. Het begrip commerciële activiteiten is ruim geformuleerd in de richtlijn en omvat de verhuur van onroerende goederen, persoonlijke diensten, de verkoop van goederen, de verhuur van vervoersmiddelen en beleggingsdiensten.”

Toen ik eerst van DAC7 hoorde dacht ik: “prima: een mooie manier om platformen meer verantwoordelijkheden te geven voor de transacties die zij faciliteren”. Toch heb ik na wat langer nadenken wat twijfels. Ik begrijp de voordelen voor de overheidsinstanties. Zij  hebben al een enorm uitvoeringsprobleem met de steeds meer gefragmenteerde en internationaliserende markt. Dus waarom het probleem niet aanpakken bij de bron? Ik vraag mij wel af of de wetgeving niet een beetje een overkill is en de regeldruk voor platformen hiermee niet té hoog zal worden, waardoor ook zij keuzes zullen maken in wie wel en niet toe te laten. En je hiermee een voordeel van het laagdrempelig deelnemen aan economische activiteiten (deels) wegneemt.

Veel tijd voor reflectie lijkt er niet te zijn: “De lidstaten moeten uiterlijk op 31 december 2022 DAC7 implementeren en vanaf 1 januari 2023 in werking stellen. Digitale platformen zijn in 2024 voor het eerst rapportageplichtig over het kalenderjaar 2023. Digitale platforms moeten al vanaf 1 januari 2023 een proces hebben geïmplementeerd om verkopers te identificeren.”

Ik ga het vanaf nu volgen. Heb je informatie of relevante (voor de niet-fiscalist leesbare en begrijpbare) artikelen over DAC7? Stuur ze vooral door.

In de media

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Ik hoop dat je mooie paasdagen hebt gehad: aan het weer heeft het niet gelegen! Ik ben afgelopen weken in de weer geweest met verschillende onderzoeken vanuit de kenniskring Platformeconomie van de Haagse Hogeschool, een presentatie bij Roamler Care over platformen in de zorg en verschillende bijdragen in de media. En een mooi nieuwtje: KlusCV is genomineerd voor de Dutch Interactive Awards. Een mooie erkenning!

Deze week begint goed met de start van een platformexpeditie met de Provincie Zuid-Holland, die gaat leiden tot een beter beeld hoe een platform er bij de overheid zou moeten zien. Of beter nog, gaat leiden tot concrete uitwerking van hoe dat er uit ziet. Samen met Marco Derksen mag ik deze expeditie in de rol van ‘expeditie leider’ (eerder: begeleider/facilitator) mee op pad. Ontzettend veel zin in en uiteraard zullen diverse learnings ook in deze nieuwsbrief voorbij komen.

Voor deze week weer een paar mooie stukken voor je uitgezocht, waaronder een (wat uitgebreide) analyse van de wens van Elon Musk om Twitter te kopen. Fijne week!

You—Yes, You!—Would Be a Better Owner for Twitter Than Elon Musk | WIRED

Vorige week werd bekend dat Elon Musk een bod van 43 miljard dollar heeft gedaan op alle aandelen van social media platform Twitter. Of hij nu ook echt de baas zal worden van dit platform is nog maar zeer de vraag: het bestuur heeft een beschermingsmechanisme in werking gezet waardoor het voor Musk lastig (lees: nagenoeg onmogelijk) wordt om zonder medewerking van het bestuur genoeg aandelen Twitter te kopen om het voor het zeggen te krijgen.

(update: dit stuk is geschreven op 19 april 2022. Zes dagen later lukte het Musk toch om Twitter te kopen. Een bizar scenario, maar de hier onder beschreven oplossingen zijn nog steeds (of beter: nu juist) relevant. Ik heb verder niets gewijzigd aan de oorspronkelijke tekst en zal in de nieuwsbrief van 2 mei 2022 hier verder op ingaan.)

Hoewel de kans klein is dat Musk, een gevierd ondernemer en door sommigen iets te veel als een god aanbeden, de eigenaar zal worden van Twitter, is het wel een mooie aanleiding om eens verder te denken over het eigenaarschap en bestuur van dit soort platformen die tot een formaat zijn uitgegroeid dat je ze zou kunnen bestempelen als publieke infrastructuur. Publiek, maar met een private marktmeester. En dan is de vraag: is dit wenselijk.

Wat betreft de situatie met Musk is het natuurlijk een behoorlijk ambitieuze, en intussen sterk naar zwaar arrogantie neigende, zet om een dergelijk platform in handen van één privaat persoon te krijgen. Een beursgenoteerd bedrijf maakt ook niet altijd de beste keuzes wanneer het gaat om publieke waarden, maar hebben dan nog altijd het ‘voordeel’ van de versnippering van het aandeelhouderschap. Wanneer één zeer vermogend persoon aan het roer komt, dan zou je dat kunnen zien als en democratie die wordt verkocht aan een dictator. Geen fijn scenario.

In dit artikel hebben de auteurs (ook) niet heel vertrouwen in de ambities van Musk: “Musk’s stated intent to steward Twitter on behalf of democracy and free speech is familiar. In 2018 he promised audiences at South by Southwest that there would be direct democracy in his colonies on Mars—even as he was obstructing union organizing among Tesla workers. And in 2020, as the pandemic began, he forced Tesla production to resume in Fremont, California, against the recommendations of local health officials, resulting in infections. Handing absolute power to one person is never a good way to get more democracy.”

Hoe borg je dan wél het publieke belang in dit soort organisaties en hoe voorkom je dat een of ander rijk persoon het in zijn hoofd kan halen de boel maar te verkopen om zo zijn eigen mening door te kunnen drukken?

Om te beginnen zou je dit kunnen vastleggen in het juridische ‘design’ van het platform. Een voorbeeld hiervan is door gebruik te maken van het Steward Ownership Model: een model waarbij het kapitaal altijd dienend staat aan de onderneming. Platformbedrijf Sharetribe (zie blog), maar ook de Booking uitdager Moonback maken gebruik van dit model. Om te voorkomen dat medewerkers (met stemrecht) en aandeelhouders (zonder stemrecht) door samen te spannen alsnog hun zin kunnen doordrijven, maken dit soort bedrijven gebruik van een ‘golden vote’, welke is ondergebracht in een aparte stichting. In het Wired artikel komt ook een ander mooi voorbeeld naar voren: “when the unicorn biotech company Ginkgo Bioworks went public in 2021, it ensured that employees control how the technology is used, even as retail investors share in the profits. They did so by implementing a dual-class structure in which employees’ shares have 10 times the voting power of investors.”

Een andere optie is het coöperatieve model, waarbij de leden eigenaar en bestuurder zijn van het platform. Hierbij is het belangrijk om onder de leden verschillende belanghebbende stakeholders vertegenwoordigd te hebben. Anders dan krijg je het Funda effect, waarbij er één dominante groep belanghebbenden (de makelaars via de NVM) is die alleen de eigen belangen verdedigd. En ben je weer terug bij af.

Een laatste voorbeeld komt ook uit het Wired artikel: “One promising practice is what blockchain enthusiasts call “progressive decentralization”—the gradual distribution of power and wealth as a project matures. The blockchain platform Gitcoin, for example, distributed governance tokens to users, giving them the ability to vote on how the platform works and where to allocate development resources. Other blockchain projects are rediscovering older forms of shared ownership by incorporating as cooperative businesses.” DAO meets Cooperative zal ik maar zeggen. En om heel eerlijk te zijn zie ik dit als een van de meest veelbelovende ontwikkelingenvan deze tijd. Waar de technologie van DAO’s (Decentralized Autonomous Organizations, veelal met blockchain) wordt gecombineerd met meer dan honderd jaar kennis, ervaring en onderzoek over gedeeld eigenaarschap en bestuur van coöperaties. Zoals je misschien weet volg ik de ontwikkeling en wereld van platform coöperaties nu al een jaar of 7 en ook in dit wereldje zie ik deze combi steeds vaker terugkomen. In November dit jaar ga ik hier meer over leren tijdens een congres in Rio de Janeiro (iemand moet er toch naartoe… ;-)).

Bovenstaande voorbeelden gaan over hoe je het ‘from scratch’ goed in kunt richten. Het probleem is alleen dat veel van dit soort modellen minder interessant zijn voor investeerders en daardoor lastiger ambitieus te schalen zijn. Daarnaast is er in het geval van Twitter een praktisch probleem: het gaat om een bestaand platform.

In dit geval is er een andere interessante oplossing. Een oplossing die door Nathan Schneider en anderen is neergezet als ‘exit to community’. Waarbij het bedrijf niet naar de beurs gaat of wordt verkocht aan een andere grote speler, maar aan de community die mede verantwoordelijk is voor het succes van het platform.

Vanuit dit gedachtegoed geven Nathan Schneider en Danny Spitzberg in dit Wired stuk Musk het ‘advies’ om Twitter ‘vrij’ te kopen, om vervolgens terug te geven aan de community. Mijn reactie op Twitter hierop was: “Op zich zou het een mooie geste zijn van Musk om Twitter om te zetten naar een coöperatie en dit stuk publieke infrastructuur ’terug’ te geven aan de samenleving. Hij heeft immers 50% van zijn vermogen en 100% van zijn succes te danken aan publiek geld (= subsidies).” Al met al een mooi voorstel, maar de kans dat Musk dit gaat doen is natuurlijk klein.

Wat is dan wél het juiste model? Ik denk niet dat er een ‘one size fits all’ oplossing is, maar dat het wel interessant is om met verschillende hybride modellen te experimenteren. Zo vindt ik het ‘golden vote’ principe van het Steward Ownership Model interessant, waarbij je de community ook in een vereniging/coöperatie/DOA mee zou kunnen nemen in de besluitvorming. Ik denk dat het belangrijk is, voor zowel het publieke belang als het lange termijn belang van deze platformen, om op zoek te gaan naar modellen waar alle belanghebbenden een bepaalde mate van inspraak hebben. En daarnaast zou je vanuit een beleidsperspectief iets kunnen bedenken dat platformen die uitgroeien tot een ‘nutsfunctie’ ook bepaalde bescherming principes voor dit soort overnames zou moeten hebben en een verplichte inbreng van de gebruikers. Ik noem maar wat. Helaas dus geen kant en klaar antwoord, maar ik hoop dat ik je met dit stuk weer wat ‘food for thought’ heb gegeven om op verder te borduren.

Werkplatform Temper dekt zzp’er tegen arbeidsongeschiktheid

Het is al even stil in de media en politiek over de 2B freelance platformen. Het is überhaupt erg stil wanneer het gaat om de Z(Z)P discussie. Laat staan dat er een verwachting is dat er iets substantieels staat te gebeuren. Iedereen zit veilig verstopt in de eigen kuil. Lekker verantwoord bezig 😉

Wat interessant en mooi is om te zien dat freelance bemiddelaars niet stil zitten. Zij willen al tijden meer doen voor de freelancers die via hun platformen klussen vinden, maar lopen daarmee ook het risico om in een eventuele rechtszaak als argument voor werkgeverschap terug te krijgen. Dat dit deze platformen niet weerhoud iets te doen zagen we al een aantal jaren geleden toen Uber en Deliveroo verzekeringen voor de aanbieders in de dienstverlening opnamen. Ook volgden onder andere 2B freelance platformen Temper en YoungOnes enkele jaren later met enkele optionele verzekeringen.

Temper zag dat freelancers deze verzekering mondjesmaat inzetten en maakte vorige week een volgende belangrijke stap met een verplichte verzekering: “Flexwerkers die minimaal tien diensten via Temper hebben gedraaid en door ziekte of ongeval worden geveld, krijgen na een wachttijd van twee weken twee jaar 70% doorbetaald van het inkomen dat ze de voorgaande drie maanden via Temper hebben verdiend. Dat wordt in het eerste jaar 90% als ze lid zijn van de FreeFlex Foundation, een soort vakbond van zelfstandige flexwerkers.” De premie wordt indirect door de opdrachtgevers betaald door een verhoging van de gebruikskosten van het platform van 3 naar 3,5 euro per uur.

Binnen verzekeringsland is men ook enthousiast over de door Alicia ontwikkelde verzekering. Het ontving vorige week de  NVGA AM Innovatieprijs voor deze  ‘Embedded Insurance voor freelancers’ oplossing.

Facebook owner Meta targets finance with ‘Zuck Bucks’ and creator coins

De laatste weken kwam er veel voorbij over de ambities van Meta (Facebook) in de Metaverse: de parallelle online wereld waar Zuckerberg zijn zinnen op heeft gezet. Zo wil Facebook het bereik vergroten door een Web en een telefoon versie te maken van Meta’s Horizon Worlds. Binnen Horizon zou worden betaald met een eigen valuta: ‘Zuck Bucks’. Want wie dacht dat met het afkappen van de Libra plannen dacht dat de ambities van Meta voor een eigen munt in de ijskast zouden zijn verdwenen is een ei 😉 Wat mij betreft een enorm aandachtspunt voor beleidsmakers; een eigen digitale munt zonder enige controle binnen een digitaal domein door een dominante marktpartij met vele belangen lijkt mij iets waar je iets van moet vinden. Meta is hier natuurlijk niet de enige in, maar wel een uitzonderlijke speler gezien de verschillende activiteiten die het bedrijf onderneemt. Als laatst kwam voorbij dat Meta bijna de helft van de verkoopopbrengsten op het platform in eigen zak wil steken. Wat een innovatie…

Nieuwe fase voor flitsbezorgen: supers gaan uit eigen schappen leveren | NOS

De optie voor het snel bezorgen van boodschappen lijkt in een volgende fase te zijn beland: “Spar werkt samen met fietskoeriers van Deliveroo en Thuisbezorgd om vanuit twintig winkels boodschappen bij klanten thuis te brengen. Albert Heijn start volgende week in twee Amsterdamse winkels met diezelfde bezorgers een proef.”

Voor de bezorgdiensten zijn deze samenwerkingen een mooie manier om snel te kunnen schalen, zonder last te hebben van de beperkingen die gemeenten opleggen in het openen van nieuwe lokale distributiepunten. Voor gemeenten aanleiding om nu eens echt dieper na te gaan denken hoe deze explosie van vervoersbewegingen past binnen een leefbare (binnen)stad.

Trots!

In de media

Zes tips om b2b van waarde te zijn in platformeconomie – PwC

Experts Martijn Arets en Ron Martinek bespreken kansen en bedreigingen voor bedrijven die zich vanuit business-to-businessoogpunt richten op platformen.

Klusjesman gezocht – Telegraaf (PDF download)

‘Klusjesman gezocht’ > een artikel in de Telegraaf over klusplatformen. Inclusief bijdrage van ondergetekende en vermelding van KlusCV:

Boodschappen bezorgd binnen 10 minuten | Hart van Nederland

Afgelopen zaterdag werd ik voor een item bij Hart van Nederland gevraagd om wat duiding te geven aan de ontwikkelingen rondom flitsbezorgers. Het item begint rond 13:14.

Publicatie

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Afgelopen week weer mooie sessies mogen begeleiden bij de Masterclass Klant- en Toekomstgericht Innoveren bij Nyenrode en voor het bestuur van de stichting Centraal Register Techniek over platformen en afsprakenstelsels. Altijd erg leuk om te doen en voor mij een manier om weer nieuwe inzichten uit andere sectoren te halen. Komende week staat in het teken van het in de steigers zetten van nieuwe onderzoeken en voorbesprekingen voor presentaties die komen gaan. In deze editie van mijn wekelijkse nieuwsbrief, alweer de 288ste (!!) editie, heb ik weer een aantal stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Volgende week overigens een weekje geen nieuwsbrief ivm een weekendje weg. Moet ook gebeuren 😉 Mooie week!

The best marketplaces run on commission | Sharetribe

Hoe verdienen platformen geld? Of ze geld verdienen of verlies draaien: daar is in de media regelmatig aandacht voor. Maar hóe zij geld verdienen en wat hun businessmodel is, daarover blijft het vaak stil.

Het team van Sharetribe deed uitgebreid onderzoek naar de top 100 (to consumer) marketplaces van 2021 en zocht uit welke verdienmodellen worden gebruikt. Het is een zeer uitgebreid en lezenswaardig stuk geworden voor iedereen die zich in dit vraagstuk wil verdiepen.

De ‘key learnings’ volgens Sharetribe:

1. At 33% and 26.6% of the platforms surveyed, service marketplaces and marketplaces selling physical goods are thriving. Delivery, rental, and digital goods marketplaces are also represented.
2. Marketplace type affects the revenue models that work best. For product selling and rentals, a classic commission-only model is the most common choice, at 80% and 92% respectively. On service marketplaces, a wider distribution of revenue models shows that services are not as easily monetized through just one business model. Delivery marketplaces have a similar distribution of revenue models to service marketplaces. On digital goods marketplaces, subscriptions are popular.
3. Your pricing should take into account the value you provide for your users and competitor pricing. While we saw stark differences in minimum commission and subscription prices, the marketplaces surveyed are also equally varied.
4. Sellers are likely to pay commissions, while subscription payments usually fall to the buyers. If a marketplace monetizes both sides, the most common revenue model was commission and subscription combined. Often these are charged from different user groups.

De top 100 lijst is samengesteld door Andreessen Horowitz: een bekende Venture Capital partij in de VS die veel investeert in platformen en hier ook de nodige kennis over deelt. Deze lijst en bijbehorende informatie is ook zeker de moeite van het checken waard.

Sharetribe is een Finse partij en een steward owned organisatie (zie interview) die software maakt waarmee je zelf heel eenvoudig een eigen platform kunt beginnen. Binnen een paar uur heb je jouw platform online staan. Ik volg Sharetribe al een aantal jaar en ben een aantal keer op bezoek geweest op hun kantoor in Helsinki (zie ook dit interview). Zij hebben ook een eigen academy met ontzettend veel interessante en relevante informatie en tips hoe je een succesvol platform start. Voor iedereen die iets praktisch met platformen wilt doen een aanrader om hier eens een paar uur te browsen en lezen.

Direct uitbetalen met Payday | ABN AMRO Doorpakken

Er zijn verschillende manieren om als organisatie in te stappen in de platformeconomie. Tijdens mijn presentaties heb ik hier veel goede gesprekken over. Je kunt zelf een platform beginnen, spullen verkopen via platformen, een bestaand platform overnemen en ga zo nog maar even door. Een andere optie is om nieuwe diensten te ontwikkelen die interessant zijn voor platformen om te integreren. Hierbij moet dit wel altijd aansluiten bij je bestaande kern / legacy.

ABN AMRO heeft dit met PayDay goed begrepen en ontwikkelde een dienst die door platformen kan worden ingezet om de platformwerker snel te kunnen uitbetalen. En snel, dat is ook echt snel: binnen 1 minuut heeft de werkende zijn of haar geld op de rekening staat. Deze dienst past goed binnen de achtergrond en expertise van ABN en is interessant voor kluseconomie platformen. Immers: zij kunnen zich hiermee onderscheiden naar de werkende. Wel zo fijn in een schaarse arbeidsmarkt.

Uit onderzoek van PayDay blijkt dat: “Het aanbieden van directe uitbetaling via Payday resulteert in een verhoogde NPS, meer actieve en gemotiveerde gig-werkers en meer gewerkte opdrachten.”.  Slim.

FTC case against Weight Watchers means death for algorithms – Protocol

Vorige week heb je in het bericht over de Digital Market Act (DMA) kunnen lezen dat beleidsmakers de duimschroeven bij grote techbedrijven aanschroeft. In het kader van deze ontwikkeling, de DMA staat namelijk absoluut niet op zichzelf, dit bericht over de  Federal Trade Commission (FTC): “It may have found a new standard for penalizing tech companies that violate privacy and use deceptive data practices: algorithmic destruction.”

Verder in het stuk: “In a March 4 settlement order, the agency demanded that WW International — formerly known as Weight Watchers — destroy the algorithms or AI models it built using personal information collected through its Kurbo healthy eating app from kids as young as 8 without parental permission.”

Dit gaat verder dan ‘sorry’ zeggen (iets dat big tech waanzinnig goed kan) en het betalen van boetes (waar big tech ook erg goed in is). Het gaat hier om het vernietigen van hetgeen dat met illegaal gebruikte (en soms: gejatte) data is gemaakt. Hoewel ik erg benieuwd ben naar de controle en handhaving, is deze casus een goed voorbeeld wat anderen ook af zou moeten schrikken.

Just Eat Takeaway.com and McDonald’s announce long-term global strategic partnership to drive delivery growth

Het ziet er naar uit dat Thuisbezorgd meer en meer inzet op eigen bezorging. Deze samenwerking met McDonald’s laat dit duidelijk zien. Volgens dit nieuwsbericht heeft Just Eat Takeaway heeft nu 500.000 koeriers ‘in dienst’. Dat gaat snel dus. Ik verwacht dat zij als ‘delivery’ bedrijf steeds meer samenwerkingen zullen zoeken met verkopende partijen om hun diensten mee te integreren. En intussen ben ik benieuwd hoe dit eindigt.

Nepreviews per 28 mei verboden op internet | Economie | tubantia.nl

“Het is vanaf 28 mei verboden om nepreviews te plaatsen of laten plaatsen bij webwinkels of op digitale platforms. De Eerste Kamer stemde vanmiddag in met het wetsvoorstel daartoe.”

Europese regelgeving zal cryptowereld ingrijpend veranderen | Revue

“Het Europees Parlement ging deze week akkoord met strenge wetgeving die de cryptowereld flink zal opschudden. Komende maanden werken Europese instanties de regels onder de naam Markets in Crypto-assets (MiCA) tot in de details uit.”

Goede samenvatting in de nieuwsbrief van Ronald Kleverlaan.

In de media

Wie gaan profiteren van de Digital Market Act (DMA)? | iBestuur

Mijn bijdrage in deze nieuwsbrief vorige week over de Digital Market Act vorige week is nu ook integraal op de website van iBestuur geplaatst.

Nieuws – HR Tech Review – De expert community die HR Technologie in perspectief plaatst.

Mijn bijdrage in deze nieuwsbrief vorige week over de Digital Market Act vorige week is nu ook integraal op de website van HR Tech Review geplaatst.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Goedemorgen! Vorige week was ik druk met het uitbouwen (en structureren) van mijn onderzoeksagenda: er komen weer wat mooie dingen aan. Daarnaast was vrijdag het Wageindicator event ‘Grip on Pay’ met 17 sprekers uit 12 landen en +200 inschrijvingen vanuit alle continenten. Echt global dus. Een combi van praktijk, beleid en wetenschap. Ook was ik maandag te zien in een item van Radar over de verantwoordelijkheden van e-commerce platformen in het controleren van het aanbod op hun platform en mocht ik vrijdag de CEO van Apple op BNR Nieuwsradio van ongevraagd advies voorzien.

Deze 287ste editie van mijn nieuwsbrief geen lijst met artikelen, maar een deepdive op 1 ontwikkeling: de Digital Market Act. Afgelopen vrijdag werd hier een akkoord over bereikt en het leek mij goed om hier eens goed bij stil te staan.

Fijne week!

Afgelopen week is er een historisch (voorlopig) akkoord gesloten uit de strijd tussen de ‘big tech’ platformen en beleidsmakers (lees: de rest van de wereld). Onderhandelaars van de EU-lidstaten en het Europees Parlement hebben in Brussel een voorlopig akkoord bereikt voor de Digital Market Act: de DMA. De DMA is een serie verboden en verplichtingen die moeten leiden tot een eerlijk internet voor bedrijven en consumenten. Het doel is om de macht van big tech bedrijven die een poortwachters functie hebben te beperken om zo een eerlijker en meer concurrerend speelveld te creëren. En de consument meer keuze te geven tegen betere voorwaarden.

De focus ligt op platformen die een zogenaamde poortwachter functie hebben en daarmee voor zowel andere bedrijven als consumenten de voorwaarden van het spel bepalen. De nieuwe wet is van toepassing op bedrijven met een beurswaarde van minimaal 75 miljard euro, een jaaromzet van minimaal 7,5 miljard en met minstens 45 miljoen gebruikers per maand. Het gaat dus echt om ‘big’ tech.

Wat houdt de DMA in?

Zoals gezegd is het doel van de DMA om een eerlijker speelveld te creëren. Nu misbruiken de grote tech platformen hun macht om concurrentie dwars te zitten, innovatie te stoppen, eigen diensten voor te trekken en vooral de aandeelhouder te spekken. De commissie is van mening dat bestaande (mededinging) wetgeving niet geschikt is om dit type bedrijven te beteugelen. Jarenlang was er, zoals de EU commissarissen zeggen, een wild westen. Dat moet nu voorbij zijn. Of in ieder geval een stuk minder wild.

De (in mijn ogen) belangrijkste onderdelen van de DMA:

• Beperkingen op het combineren van persoonlijke gegevens uit verschillende bronnen;
• De mogelijkheid voor consumenten om apps van derden te installeren;
• Platformen mogen eigen diensten niet (meer) voortrekken;
• Gebruikers mogen vooraf geïnstalleerde software verwijderen;
• App stores moeten worden opengesteld voor alternatieve betaalmogelijkheden;
• Interoperabiliteitsvereisten voor berichtendiensten, wat betekent dat bericht platformen als WhatsApp, Facebook Messenger of iMessage zich zullen moeten openstellen en samenwerken met kleinere berichtenplatforms. Voor groepschats wordt deze vereiste over een periode van vier jaar uitgerold.

Wat is er eigenlijk oneerlijk in de huidige situatie?

Dit gaat over poortwachters die hun positie misbruiken puur voor eigen gewin. Het bekendste voorbeeld gaat over de Apple App store als poortwachter voor een app én betaling op de iPhone. Maar ook minder zichtbare zaken als het achter de schermen en onderling delen, verkopen en combineren van data, het voortrekken van eigen diensten zonder dat deze persé beter zijn en meer. Dit geeft bedrijven die hier afhankelijk zijn veel nadeel, beperkt innovatie en is uiteindelijk ook gewoon slecht voor de consument. In zowel aanbod, kwaliteit als prijs.

De impact van de DMA

Waar de grote tech platformen zich doorgaans weinig aantrokken van regelgeving en de miljoenenboetes als risico incalculeerden, heeft de DMA serieuze impact. Overtreden van de DMA kan leiden tot een boete van 10 tot uiteindelijk maximaal 20 procent van de jaaropzet. Dat is serieus geld. Het doel van de wetgeving is om het speelveld weer open te breken en de concurrentiemacht vanuit de huidige big tech aanbieders te breken. Ik zie dat zeker gebeuren. Daarnaast zal het de grote tech platformen ook weer op scherp zetten: zij kunnen niet meer ‘lui’ opereren en cashen vanuit macht, maar moeten (weer) gaan opereren vanuit macht.

Wie gaan van de DMA profiteren? Eigenlijk alle partijen, commercieel en ideëel, die niet (of minder goed) konden groeien of een minder goede service konden aanbieden vanwege de belemmerende beperkingen van deze poortwachters. Ik denk dat op korte termijn vooral grote game aanbieders goed zullen profiteren, maar ook bijvoorbeeld alternatieve messenger aanbieders.

Voor de consument moet de DMA leiden tot betere dienstverlening, meer keuze, innovaties, betere bescherming van data en lagere prijzen. Bedrijven krijgen meer mogelijkheden om te innoveren en hebben straks geen (of in ieder geval minder) last van dominante poortwachters die eenzijdig de regels opleggen (welke vaak vooral de aandeelhouder dienen). Wel de lusten en niet de lasten zal ik maar zeggen. Want ik wil wel duidelijk zijn: de spelers waar het nu over gaat hebben ons veel gebracht, maar de voorwaarden zijn voor zowel bedrijven als consumenten veel te eenzijdig opgelegd en in veel gevallen niet dienend aan de klant, maar aan de aandeelhouder.

En die aandeelhouder, die zal de impact het meest voelen. De impact op de poortwachters is dat dit het einde is van een ontzettend lucratief verdien- en groeimodel. Een model dat zij jarenlang met succes hebben weten te verdedigen en waar het laatste woord nog niet over zal zijn gezegd. Maar ook een model dat nu echt wel op zijn eind is. Dat zal pijn doen. De omzet voor Apple uit de App Store was in 2020 zo’n 60 miljard euro. Deze omzet is overigens in tien jaar tijd met 3.500 procent gestegen. Ik vermoed de kosten niet 😉

De reactie van Big Tech

De reactie vanuit de big tech platformen is zoals te verwachten. Apple en Google waarschuwen dat de DMA innovatie zal tegenhouden en gevaren oplevert voor privacy en (cyber)veiligheid. Zij hebben iets te verdedigen en ik zal daar niet te veel van wakker liggen. Goed om te weten is dat de DMA niet uit de lucht komt vallen. Besef je dat de grote tech platformen veel te verliezen hebben en deze verandering maximaal zullen proberen te vertragen. Zoals ze al jaren doen. Geen medelijden mee hebben: zij zijn faciliterend en dienend aan de samenleving. Niet andersom.

Het grotere plaatje

De DMA staat niet op zichzelf, maar is een van de wetten (let op: dit is nog een voorlopig akkoord) vanuit de EU die moeten leiden tot een meer gelijk en open internet. Dit begon (voor zover ik het kan zien) bij de AVG, waarbij bedrijven worden gedwongen bewust na te denken welke informatie op te vragen, op te slaan en te gebruiken. Daarnaast zijn er ook de nodige regelingen die moeten bijdragen aan transparantie in automatische besluitvormingsprocessen, menselijke contactmogelijkheden bij klachten, etc. Etc. Het ziet er naar uit dat de EU hier echt een compleet pakket heeft neergelegd.

De DMA is alleen van toepassing op Europa, maar ik vermoed dat het internationaal een nieuwe ondergrens gaat worden en een voorbeeld voor andere landen. Wat dat betreft is de impact mondiaal. Niet zo gek dat de platform lobby zijn best heeft gedaan.

Mijn advies voor de big tech platformen

Voor het BNR programma ‘zakendoen met’ werd ik afgelopen week gevraagd om de CEO van Apple een ongevraagd advies te geven. Dit was mijn antwoord: “Voor Tim en zijn collega’s valt dit niet uit de lucht: dit is de laatste fase in een strijd die al zeker tien jaar duurt. En hoewel Tim en zijn lobbyisten nog wel even zullen tegenstribbelen weet hij echt wel dat het anders moet en kan. Mijn advies zou zijn om de knop om te zetten en weer vanuit kracht en toegevoegde waarde te denken in plaats van opereren en cashen vanuit een machtspositie. Dat zal misschien op de korte termijn veel minder lucratief zijn, maar ik daag hem uit om weer innovatief te denken hoe hij én veel aandeelhouderswaarde kan genereren en tegelijkertijd zich volledig te richten op het toevoegen van waarde voor de klanten die hij bedient.”

In de media

Levensgevaarlijk kinderspeelgoed makkelijk te verkopen via Bol.com – Radar – het consumentenprogramma van AVROTROS

Wat is de rol en verantwoordelijkheid van een e-commerce platform als Bol wanneer het gaat om controle van aanbod door externe verkopers? Vorige week mocht ik bij Radar duiding geven aan de rol en verantwoordelijkheden van platformen als Bol.

BNR Zakendoen: over de DMA

Luister naar dit fragment van 25-03-2022 14:10 uur. BNR Nieuwsradio. Blijf scherp.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.