Goedemorgen! Vorige week was het even stil, aangezien ik voor een presentatie en afspraken in Stockholm was. Mijn eerste zakelijke reis sinds twintig maanden, dat werd tijd. Wat was het fijn om weer op pas te zijn. In Stockholm veel geleerd over de klusecononmie in Zweden en een pre-launch gedaan van het onderzoeksrapport dat ik aanstaande donderdag zal presenteren. Het is nog mogelijk om je aan te melden voor dit online event, meer informatie vind je hier.
Deze week leg ik de laatste hand aan het eindrapport (NL en ENG) en de presentatie donderdag. Erg benieuwd naar de reacties.
Ook deze week weer een aantal mooie stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Mooie week!
Event!
De afgelopen anderhalf jaar heb ik op eigen initiatief en gesteund door UWV, FNV, Seats2Meet, YoungOnes, Freshheads, EZK, ETUI (European Trade Union Institute) en de Zweedse UWV, onderzoek gedaan naar de vraag:
“Kan portabiliteit van reputatie- en transactiedata bijdragen aan de wendbaarheid van de werkende op de arbeidsmarkt, zowel binnen als buiten de kluseconomie?”
Op 25 November aanstaande zal ik het rapport (NL en ENG) lanceren met de resultaten van dit verkennende onderzoek. Op diezelfde dag organiseer ik van 14:00 – 15:45 in samenwerking met het team van Reshaping Work een speciaal online en internationaal event over dit onderwerp.
Wees welkom! En deel dit event vooral ook binnen jouw netwerk. Meer informatie en inschrijven kan via deze link.
‘Booking.com is een machine die mensen verdeelt en uitput’ | De Tijd
Het is een van de grootste platformen van Nederlandse bodem en toch was er maar beroerd weinig over bekend: Booking. Gelukkig is daar met het zojuist verschenen boek ‘De Machine – in de ban van Booking.com‘ een eind aan gekomen. Dat ging overigens niet over één nacht ijs: Booking werkte officieel niet aan het boek mee en ook de oprichters wilden niet meewerken. Honderden andere betrokken gelukkig wel. Uit deze enorme hoeveelheid interviews en een groot aantal (interne) documenten schreven drie NRC journalisten dit mooie boek met een fascinerend verhaal. Booking is een van de 1.0 platformen die groot geworden is met de opkomst van het internet. Dat heeft geprofiteerd van een enorme voorsprong, maar zich de komende jaren echt zal moeten bewijzen. Ik heb het boek intussen bijna uit en kan het iedereen aanraden.
Het is van buiten niet moeilijk om een oordeel over het bedrijf te vellen. Een geldmachine met ongekend hoge groeicijfers en winstmarges. Een bedrijf dat, ondanks de bijna 20.000 medewerkers, lang onzichtbaar is gebleven. Een geoliede machine die goed liep zolang het goed ging, maar die minder wendbaar bleek toen het nodig was.
Het boek leest als een spannend avonturenboek. En wat je ook van Booking vindt: het is reuze interessant om het verhaal achter het platform te leren, om daarmee te begrijpen waarom het doet wat het doet. Want uiteindelijk wordt de koers van een bedrijf bepaald door de tijd/timing, de mensen, de keuzes en de belangen die er spelen.
Seoul to become the first city to enter the metaverse. What will it look like? | Euronews
De laatste tijd heb ik regelmatig geschreven over de metaverse: een digitale parallelle wereld waar grote en kleine tech spelers het erg warm van krijgen. Waar Facebook het vooral op een 3D wereld gooit (te bezoeken met een Virtual Reality bril), verwachten anderen dat het toch echt voornamelijk een 2D ervaring zal worden.
Een van mijn grootste vragen rondom dit soort concepten is hoe publieke waarden kunnen worden geborgd in een dergelijke parallelle online wereld die, volgens velen, dan wel decentraal en open zal zijn, maar de regels en voorwaarden toch ergens moeten worden geborgd.
Mede daarom viel mij dit artikel op waar Seoul heeft aangegeven de eerste stad te willen zijn die ook ‘beschikbaar’ is in de metaverse. Waar de stad enerzijds hun huidige burgers in een parallelle digitale wereld wil gaan helpen, maar bijvoorbeeld ook bekende attracties online beschikbaar wil maken. En daarmee de beperkingen van een fysieke locatie achter zich laat. In een online wereld heb je immers niet de beperkingen die een fysieke wereld wel heeft.
Wat deze casus interessant is dat dit soort ontwikkelingen ons uitdagen na te denken over wat, in dit geval, een ‘stad’ nu precies is. In de fysieke wereld zul je direct denken aan een fysieke plek met infrastructuur, etc. Maar wat wanneer je die fysieke beperkingen niet meer hebt? Wat is dan een stad? Net als dat we vroeger bij het woord ‘bank’ dachten aan lokale kantoren, pin apparaten, een pinpas en een duur kantoor op de Zuidas.
Met gesprekken over de metaverse gaat het al snel om de angst dat alles alleen nog maar online af zal spelen. Ik denk dat dit wel mee zal vallen. Voor Seoul liggen de kansen vooral in de combinatie van fysiek en online. Waarbij fysiek en online optimaal op elkaar moeten worden afgestemd. Een van de valkuilen die ik zie is dat ‘men’ een digitale kopie (digital twin) van bestaande processen en omgevingen wil gaan maken, zonder na te denken hoe deze twee elkaar kunnen versterken. Dat zou natuurlijk zonde zijn, maar je kunt er vergif op in nemen dat dat veelvuldig zal gebeuren.
Een voorproefje waar het heen kan gaan heb je al kunnen zien in Estland, waar het land het ‘besturingssysteem’ van het land heeft opengezet voor mensen die niet in het land zelf wonen. Zij kunnen al een flink aantal jaren als ‘e-Resident’ gebruik maken van de digitale infrastructuur van het land. De e-Residents zetten vervolgens bedrijven op, die weer gebruik maken van fysieke diensten en bedrijven die in het land zijn gevestigd. Waarbij het uiteindelijk prima kan zijn dat Estland, of Seoul, straks meer digitale dan fysieke inwoners heeft. De vraag is dan ook: maakt dat wat uit?
Ik ben erg benieuwd hoe dit zich zal gaan ontwikkelen. Ik vermoed dat er een hoop onzin op de markt komt, veel startups het woord ‘metaverse’ in hun plan meenemen om geld op te halen zonder te weten wat ze nu echt willen gaan doen en veel bestaande organisaties (publiek en privaat) hier in springen zonder echt na te denken. Is dat erg? Mhwa. Nee. Uiteindelijk zijn er veel experimenten én tijd nodig om dit te laten landen. Aan jou de taak om kritisch naar dit soort ideeën te kijken om zo, op basis van logisch verstand, de zin van de onzin te kunnen onderscheiden.
Bol.com gaat waarschijnlijk volgend jaar naar de beurs | NU.nl
Het was in 2012 een opmerkelijke stap toen Ahold de webwinkel / platform Bol.com overnam en het als vijfde retailmerk aan de collectie toevoegde. Opmerkelijk, maar ook niet heel vreemd. Ahold kon immers veel van een digitale speler als Bol leren en Bol kon op haar beurt weer teren op de ervaring van een grote logistieke speler als Ahold.
En nu gaan de twee (waarschijnlijk) los van elkaar verder. Ik ben benieuwd (en zal wanneer de beursgang definitief is het zeker aan Bol vragen) wat zowel Bol als Ahold Delhaize nu precies hebben overgehouden aan het huwelijk. Wat ging erg goed? En wat niet? Voor een buitenstaander ziet het er naar uit dat het beide partijen niet is gelukt de kruisbestuiving, vast een van de reden van de aankoop in 2012, tussen de twee merken succesvol te maken. Ja, je kan/kon Bol pakketjes ophalen bij de Appie, maar dat is natuurlijk geen rocket science. Ik vermoed dat als er sprake is geweest van kruisbestuiving, dit voornamelijk achter de schermen heeft plaatsgevonden. Een groot moederbedrijf is immers een fijne basis om vanuit te kunnen bouwen, maar op eigen benen staan heeft ook zijn voordelen.
De timing zou je opmerkelijk kunnen noemen, zeker nu die andere grote e-commerce speler Coolblue net de beursgang in de ijskast heeft gezet. Het is de vraag dan ook waar de groei van Bol zit. Ik verwacht dat de focus op Nederland en België zal blijven liggen: andere markten zijn immers al vergeven en daar een voet aan de grond krijgen is een ontzettend kostbare zaak. De groei zal dan vooral moeten komen uit de groei van deze twee markten. In de breedte (nieuw assortiment en klanten) of in de diepte (omzet uit bestaand assortiment en klanten.
Voor Bol kan ik mij voorstellen dat het ook wel fijn is om los te komen van Ahold. Ik denk dat het juist nu belangrijk voor het platform is om wendbaarder te worden en een stevige eigen identiteit te creëren. Niet dat ze dit nu niet hebben, maar echt uitgesproken kan je deze niet noemen. Dit terwijl er bij Bol wel echt uitgesproken interessante dingen gebeuren. Ik hoop dat dit wanneer Bol op eigen benen staat ook meer naar buiten zal komen.
En voor ons buitenstaanders is op de relatief korte termijn het vooral ontzettend interessant om de documenten die straks vrij gaan komen in aanloop naar de beursgang. Eindelijk een inkijkje in de cijfers. Dat zal ook een mooi inzicht geven in de kansen voor Bol in de toekomst.
Continuïteit leenadministratie niet gegarandeerd bij alle crowdfunding platformen bij stoppen activiteiten | Revue
In mijn boek schreef ik over een wens voor exit scenario’s voor platformen. Kort gezegd: wat gebeurt er met het platform, de data en de eventuele verplichtingen wanneer een platform besluit de stekker er uit te trekken.
Bij lening-crowdfundingplatformen is deze vraag opeens heel urgent. Wanneer een ondernemer geld ophaalt bij investeerders dan zorgt het platform voor de coördinatie in de aflossing. Mocht er gedoe zijn, dan is het platform de onafhankelijke partij die kan bemiddelen. Ik heb zelf in flink wat crowdfunding projecten geïnvesteerd, puur met als doel om te leren van de processen van deze platformen, en daarmee ook regelmatig het platform zien interveniëren wanneer er gedoe was. Waarbij het gedoe voornamelijk bestond uit situaties dat de ondernemer niet aan de verplichtingen kon voldoen of wanneer er een conversie moment aankwam waar een converteerbare lening kon worden omgezet in aandelen.
De bemoeienis van het platform duurt doorgaans 4 tot 5 jaar: de periode dat de aflossing van de lening in beslag neemt. In veel gevallen rekenen platformen daarvoor ook een fee, welke in veel gevallen niet voldoende is om het gehele proces te dekken. En daar gaat het mis. In Europa komen Europese regels voor crowdfunding platformen eraan, wat concreet zal inhouden dat het een stuk ingewikkelder (en duurder) zal worden om een dergelijk lening platform te runnen. Een goede ontwikkeling die ook de Europese crowdfunding markt een boost kan/zal geven.
Nu zijn er alleen ook best wat platformen die dit moment zullen gebruiken om eens goed in de (financiële) spiegel te kijken, om daarna te concluderen dat het nu een goed moment is om te stoppen. De investering om te voldoen aan de nieuwe regels kan in sommige gevallen simpelweg niet uit.
Het probleem is dan wel wanneer een platform zelf besluit de stekker er uit te trekken: hoe zit het met de verplichtingen rondom aflossingen tot einde looptijd? Dit is in principe, als ik het goed heb begrepen, een verantwoordelijkheid die bij de nationale toezichthouders had moeten liggen. Zo heeft de AFM wel een verplichting gesteld voor een “business continuity plan” bij het aanvragen van de ontheffing, maar is het de vraag of deze ooit echt goed door de AFM is gecontroleerd. Dat gaat dus spannend worden. Lesson learned: denk goed na over een exit strategie, zeker wanneer er nog verplichtingen zijn na het sluiten van een platform. En maak je als vrager of aanbieder gebruik van een platform, dan is het ook belangrijk om te onderzoeken hoe de continuïteit is geborgd mocht er een dergelijke situatie zich voortdoen.
Upscaling residential carsharing: recommendations for more social and affordable carsharing at street level | Utrecht University
Een interessant en diepgaand rapport over deelmobiliteit:
“Dit rapport presenteert de bevindingen van het onderzoek naar residentiële deelmobiliteit in Nederland in 2020-2021. Met residentiële deelmobiliteit wordt hier specifiek gedoeld op het gebruik van autodelen en fietsendelen als vervanging van individueel autobezit door bewoners van Nederlandse stedelijke gebieden. Dit rapport richt zich op voorbeelden van succesvolle implementatie van residentiële deelmobiliteit op het snijvlak van de mobiliteitsector en de woningsector, verder uitgesplitst in for- en non-profit organisaties, en de manieren waarop gemeentelijke actoren zich verhouden tot deze successen.”
Ontevreden Uberchauffeurs richten eigen belangenvereniging op | TaxiPro
“Een groep Uber chauffeurs heeft zich verenigd in de Stichting voor Zelfstandige Chauffeurs (SvZC). De stichting vraagt onder andere meer aandacht voor de ‘ongewenste gevolgen’ van de uitspraak in de rechtszaak van FNV tegen het taxiplatform.”
Op zich natuurlijk alleen maar goed wanneer aanbieders op een platform zich verenigen om zo gezamenlijk hun stem te laten horen. FNV zegt 1.000 chauffeurs te vertegenwoordigen, deze stichting zegt namens meer dan 300 chauffeurs te spreken. Beide manieren zijn een aanvliegroute om de belangen te verdedigen.
Over de stichting is overigens erg weinig bekend. Er is een website, een stichting met 3 chauffeurs in het bestuur en de domeinnaam is zoals het lijkt geclaimd door iemand met een achtergrond in issuemanagement, politieke lobby en corporate affairs. Een dergelijke stichting heeft al snel de schijn tegen en zal dus ook erg transparant moeten zijn over de achtergrond, motivatie en ambities. Daarnaast zou het logisch zijn dat de stichting zich niet alleen naar de rechter uitspreekt, maar ook chauffeurs zal vertegenwoordigen voor betere voorwaarden richting Uber. Alleen dan laat de stichting zien écht onafhankelijk te zijn.
Als laatst wil ik nog wijzen om het concept van de werker coöperatie waar ik eerder al over heb geschreven. Waarbij de platformwerkers die voor platform X werken zich verenigen in een coöperatie om zo een meer gelijk speelveld te creëren. Je leest er hier meer over.
In de media
Alles in de flitsbezorging gaat snel, behalve het uitbetalen van het loon aan de koeriers | De Volkskrant
Een mooi en groot artikel over flitsbezorging met bijdrage van ondergetekende in De Volkskrant afgelopen zaterdag.
Podcast: potentie en problemen van de platformeconomie – ZiPconomy
Podcast: “Het is een gemiste kans dat discussies over de platformeconomie vooral gaan over contractvorm, vertelt Martijn Arets in de podcast Werken aan Nederland. Veel belangrijkere vragen gaan over de impact van automatische besluitvorming, waarbij het algoritme jouw manager is.”
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.
