Goedemorgen! Afgelopen twee weken mooie gesprekken en interviews gehad in Barcelona over de ontwikkeling van de kluseconomie wereldwijd, bijgedragen aan een event rondom ‘Steward Ownership’ en alternatieve eigenaarschap en governance modellen, een mooie kick-off gehad van de minor ‘Bouw je eigen platform’ en een event ‘designprincipes voor een duurzame platformeconomie’ voor 19 januari 2024 in de steigers gezet. Zet deze datum alvast in je agenda!
Mooie dingen, maar dat alles viel om eerlijk te zijn in het niet met het nieuws met de verkiezingsuitslag afgelopen woensdag avond. De sfeer op straat, in de trein en op andere plekken waar ik afgelopen donderdag kwam deed mij denken aan November 2016 toen ik twee dagen na de winst van Trump in New York aankwam. Een gevoel van verslagenheid, angst en onzekerheid. Zeker bij hen die in de campagne consequent als schuldigen en ongewenst werden aangewezen. Een zelfde gevoel kreeg ik afgelopen donderdag. Want het zijn niet politieke partijen die hebben verloren, maar een hele grote groep mensen die zich niet alleen in de steek gelaten, maar zich ook niet welkom meer voelen. En tegelijkertijd zegt een uitslag als deze ook veel over de dagelijkse zorgen van velen en benadrukt het de punten waar ‘de politiek’ de afgelopen jaren flink tekortgeschoten is om oplossingen te bieden en zorgen weg te nemen. Laten we daar van leren en hopen dat uit de as van deze puinhoop iets moois herrijst. Om af te sluiten met de woorden van Froukje in het lied ‘Groter dan ik’:
’t Is klote maar laten we hopen op dat
We het redden met horten en stoten en dat
We gaan praten, vooral met elkaar
Want de crisis is hier en Den Haag is nog daar
En dat we iets doen, echt doen hoor
Want daar heb je poen voor
En met Sinterklaas zet ik daar dan m’n schoen voor
Oftewel: laat dit het land niet uit elkaar drijven, maar een aanleiding zijn om bij elkaar te komen, te luisteren naar elkaar en elkaar over ieders standpunten te verwonderen. Daar hebben we Den Haag niet voor nodig. Al zou het wel fijn zijn als dit de samenleving niet te veel voor de voeten loopt…
En intussen draait de platformeconomie ook door 😉 In deze editie weer een paar stukken die mij de afgelopen twee weken opvielen. Fijne dag!
Hoe Funda de uitdagingen van een single stakeholder platform laat zien
Een bijzonder succesvol platform (in 2016 maakt Funda een winst van 10 miljoen euro en trok miljoenen bezoekers per maand) dat proactief door de sector zelf is opgezet. Er is eigenlijk maar één voorbeeld dat ik ken: Funda. Dankzij dit platform heeft de sector het heft in eigen handen genomen én gehouden. Een voorbeeld voor velen die streven naar – en dromen van – meer coöperatieve platformen.
Tegelijkertijd laat dit platform ook zien hoe moeilijk het is om vanuit een sector en branchevereniging een succesvol platform te bouwen en te continueren. Ten eerste is het ledenbestand van een branchevereniging enorm hetrogeen. Dit zie je bij Funda, bij Verhuizen.nl (een platform door de Organisatie van Erkende Verhuizers) en ook bij een platform als die van Royal Flora Holland, welke van ‘offline’ platform de transformatie maakt naar een ‘online’ platform. Die hetrogeniteit is een zegen voor de sector, maar de grote verscheidenheid maakt het altijd erg lastig om de handen op elkaar te krijgen. Zo moet een teler om lid te mogen worden van Royal Flora Holland een jaaromzet van 10.000euro hebben. Sommige leden halen die drempel net, terwijl anderen eerder in de categorie van vele tientallen miljoenen zitten. Je zult begrijpen dat deze bedrijven heel andere wensen hebben wanneer het gaat om platformisering. Dit is iets dat je kunt zien aankomen en waar je goed op moet anticiperen.
Ten tweede zijn de meeste van dit soort initiatieven ‘single stakeholder’ initiatieven. Oftewel: ‘slechts’ één zijde van de marktplaats is eigenaar en bestuurder van het platform. Dit zorgt ervoor dat bij Funda de belangen van makelaars zijn geborgd in het eigenaarschap en bestuur, maar niet die van de consument. Op de korte termijn is dit fijn voor de makelaars en slecht voor de consument. En op de lange termijn ook mogelijk slecht voor de makelaars, aangezien deze weinig incentive hebben om te innoveren op zaken die goed zijn voor de consument, maar mogelijk negatief voor de eigen business. Met als gevolg dat de innovatie niet plaatsvindt, het platform op den duur achterhaald is en de voorkeurspositie verdwijnt. Want hoewel veel mensen hun hoop uitspreken voor coöperatieve modellen: uiteindelijk moet een platform het goed doen voor alle stakeholders. Het niet bijvoorbeeld niet zo dat taxi coöperaties als de TCA door de tijd heen het schoolvoorbeeld van klant focus hebben getoond.
Funda had een lange tijd naast de NVM en een groep ‘founding partners’ ook een aandeelhouder buiten de sector: Wegener Media. In 2013 verkoopt Wegener Media de aandelen aan de NVM, die het platform ziet als een strategisch instrument. De gehele geschiedenis van Funda en de conflicten rondom het platform zijn mooi omschreven in het artikel ‘Funda en de wurggreep van de NVM‘, geschreven door onderzoeksjournalist Bas Vermond. Hier een fragment over wat het platform jou als geïnteresseerde NIET meldt:
Eerder deze maand werd bekend dat er nu dus toch een externe investeerder aansluit en 30% van de aandelen overneemt. Uit een artikel in de Volkskrant:
Investeerder General Atlantic uit New York heeft al belangen in vergelijkbare huizensites als het Zweedse Hemnet, het Belgische Immoweb en het Duitse Immonet. Volgens Funda-woordvoerder Claire Verhagen verandert een aandelenverkoop ‘helemaal niets’ aan de site. ‘De nieuwe aandeelhouder zal onze groeistrategie ondersteunen.’
Funda wil zich al enige tijd niet meer beperken tot advertenties voor huizen en commercieel vastgoed. Zo is er al commerciële samenwerking met aanbieders van energie, telecommunicatie en verzekeringen. Ook wil de site een positie veroveren op de hypotheekmarkt.
Waarbij het er naar uitziet dat het platform toch alle zeilen bij gaat zetten om ook relevant te blijven in de toekomst. Waar het vooral spannend gaat worden tussen de NVM, die nog steeds de meeste aandelen heeft, en de nieuwe aandeelhouders. Beiden hebben elkaar nodig, maar het is de vraag hoe vaak de nieuwe aandeelhouder aan het kortste eind zal trekken.
Moraal van het verhaal: een initiatief vanuit de sector is een mooi iets, maar uiteindelijk is een platform alleen succesvol wanneer het alle zijden van de marktplaats goed bedient.
Hoge Raad: oordeel hof dat Deliveroo gebonden is aan cao en pensioenpremies moet afdragen voor bezorgers blijft in stand
De uitspraak van de Hoge Raad dat bezorgers van Deliveroo geen freelancers, maar werknemers zijn is al even bekend. Het platform staakte vlak voor deze uitspraak de activiteiten in ons land en sloot met FNV en CNV een sociaal plan voor een compensatie van de bezorgers die via het platform hadden gereden.
Veel mensen dachten dat het Deliveroo verhaal in Nederland daarmee voorbij was. Maar nee. Ten eerste hebben natuurlijk niet alle bezorgers het sociale plan getekend. En daarnaast zijn er partijen die zich weinig aantrekken van wat de werkenden vinden of willen, maar die op een andere manier nog een appeltje te schillen hebben met het bedrijf. Denk hierbij o.a. aan de Belastingdienst, mogelijk het UWV en natuurlijk de pensioenbedrijven. Over dit laatste kwam afgelopen week een uitspraak voorbij.
De twee beslissingen van het gerechtshof Amsterdam van 21 december 2021, dat Deliveroo valt onder de algemeen verbindend verklaarde cao voor het Beroepsgoederenvervoer en de verhuur van mobiele kranen, en dat Deliveroo verplicht aangesloten is bij het bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de weg, blijven in stand. Dat heeft de Hoge Raad vandaag geoordeeld.
Het Deliveroo hoofdstuk in Nederland lijkt dan ook niet afgesloten te zijn. Grootste discussie bij het berekenen van de pensioenpremie zal zich gaan richten op de vraag ‘wat is werktijd’? Oftewel: de tijd dat een bezorger is ingelogd (en ook opdrachten mag weigeren en ook klussen van andere apps mag aannemen) of de tijd dat een bezorger daadwerkelijk onderweg is voor een opdracht? Kleine nuance, maar wel met grote impact.
Daarnaast laat deze zaak ook zien dat de cao-discussie steeds lastiger zal worden. Oftewel: in welk cao-vakje valt de bezorger? In dit geval zegt de rechter in de cao van Beroepsgoederenvervoer. Dit is omdat de bezorger goederen van een ander bezorgd. De bezorger van Domino’s Pizza (en iedere bezorger die in dienst is van een restaurant) valt onder de horeca-cao, aangezien deze de goederen van het eigen bedrijf bezorgd. De bezorger van Thuisbezorgd werkt weer via een uitzendbureau met een eigen cao. En de flitsbezorger in dienst van de flitsbezorger (een van de weinige partijen die de bezorger echt zélf in dienst neemt) valt weer onder de e-commerce cao. Iedere cao met andere voorwaarden, maar ook met andere pensioenpartijen. Leuker kan ik het niet maken, ook niet makkelijker.
Ik vraag mij dan ook af of het verstandig is om de beloning uit werk en bijbehorende zekerheden zo af te laten hangen van een cao. De cao Beroepsgoederenvervoer is een hele goede. Die cao Horeca is een van de meest brakke cao’s (vooral voor jongeren!) die je maar kunt bedenken. En niet alleen de vakbonden, maar ook de pensioenuitvoerders zullen strijden om de vakjes. Immers: pensioen is verplichte winkelnering, iets wat volgens mij sowieso ongewenst is. Los van dat steeds meer mensen bij verschillende fondsen een potje hebben staan. Tijd om toch eens na te denken over een meer arbeidsmarktbrede basis en een rugzakje met verzekeringen en pensioenen die je als werkende door je werkende leven heen meeneemt….
De verborgen commissie van platformen
Wat is de commissie die een platform vraagt bij het tot stand komen van een transactie? Dit klinkt als een eenvoudige vraag, maar in de praktijk is dit niet altijd het geval. In het geval van Uber weet Uber wat de klant wil betalen en ook voor hoeveel geld de chauffeur de rit wil maken. Onderstaande video laat zien dat dit kan leiden tot buitenproportionele commissies:
Hoe dit op te lossen? Door transparantie te eisen over de commissie die door een platform wordt ingehouden op zowel de factuur van de klant als die van de aanbieder.
Terugblik event Steward Owned bedrijven
Afgelopen week droeg ik bij aan het event “Steward-ownership als fundament voor duurzame bedrijven” bij de Haagse Hogeschool. Met bijdragen van Gijsbert Koren, Banoyi Zuma en Jan-Willem Sanders en ondergetekende. Onder begeleiding van Martijn Jeroen Van Der Linden, Liliya Terzieva en Nicole Stofberg.
Uiteindelijk gaat het er niet om dat je kiest voor een specifiek model, maar dat je goed nadenkt over de waarden die je als organisatie belangrijk vindt en hoe je deze veilig stelt voor de toekomst. En op zoek gaat naar de juiste balans tussen een redelijke beloning voor het risico dat je als ondernemer en investeerder neemt en het welzijn van de organisatie en stakeholders. Goede gesprekken gehad over Steward Owned bedrijven, (platform)coöperaties, afsprakenstelsels en familiebedrijven. En gelukkig hebben we de foto’s nog 😉
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie – Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.
