Deze week weer mooie interviews gehad met Michel Bauwens in Gent (en gelijk een gastcollege gegeven) en Juho Makkonen van Sharetribe (360 graden team foto). Op het moment van schrijven zit ik op het vliegveld in Tallinn. In deze nieuwsbrief extra aandacht voor definities. Omdat ik merk dat veel discussies in de verkeerde context belanden doordat we te veel op een hoop gooien. En daar moeten we maar eens mee ophouden. Amen. Goede week!
Platformeconomie top 5
Sharing economy takes mercantile twist in China
De zogenaamde deeleconomie gaat los in China. Fietsen, auto’s, basketballen…. Maar wacht even, wat gebeurt hier nu echt?
Als je mij 5 jaar geleden had gezegd dat ik definities zou gaan ziften had ik je waarschijnlijk hard uitgelachen. Maar toch. Het valt mij op hoe makkelijk mensen (journalisten, wetenschappers, beleidsmakers, etc.) alle termen op een hoop gooien. Enerzijds verklaarbaar, omdat je een boodschap wilt brengen die iedereen begrijpt. Maar anderzijds een zonde, omdat door het op een hoop gooien van verschillende onderwerpen of ontwikkelingen je de discussie en beeldvorming verpest.
In dit artikel gaat het over de explosie van de deeleconomie in China. En dat gaat hard. Maar is het de deeleconomie die groeit? Of is het iets anders?
Deeleconomie gaat over “het fenomeen dat consumenten elkaar gebruik laten maken van hun onderbenutte consumptiegoederen, eventueel tegen betaling”. (definitie Koen Frenken et al, lees ook dit artikel). Het gaat dus over consumenten, (tijdelijke) toegang en onderbenutte goederen. In veel voorbeelden komen goederen en toegang voor, maar dan gefaciliteerd door bedrijven. De goederen zijn overigens niet ‘onderbenut’, maar worden bewust voor de transactie aangeschaft. En dat is wat we de ‘product-dienst economie’ hebben genoemd.
In dit stuk wordt ook gesproken over leasing deals met Didi chauffeurs (de Chinese Uber variant). Ook hier is weinig nieuws aan. De groei van dit soort leasing deals maait overigens wel het gras voor de voeten weg van de platformen die arbeid faciliteren dat ze zich richten op mensen die ‘een centje extra’ willen verdienen. Voor een centje extra ga je geen auto leasen en de platformen zijn er het meest bij gebaat als jij als aanbieder zo veel mogelijk beschikbaar bent.
Wat is dan hetgeen dat explodeert in China? Ik zou dat gewoon de platformeconomie noemen. Of specifieker: bij tijdelijke toegang tot spullen door een bedrijf de ‘product-dienst platformeconomie’ en bij tijdelijke toegang tot dienstverlening door consumenten (hoewel je jezelf de vraag kunt stellen of dit wel consumenten zijn en niet gewoon individuele professionals) de term ‘op-afroep platformeconomie’. Een stuk minder sexy, maar dat is wel was het is.
Aan het eind van dit artikel komt overigens een expert aan het woord die toch de juiste vraagtekens zet:
“For something like bike-sharing in China, it’s not really sharing,” said William Chou, who leads Deloitte’s telecoms, media and technology practice in China. “It’s owned by a tech company. It’s a leasing model . . . and data capturing is one of their key agendas.”
Disclaimer: ik maak mijzelf ook regelmatig schuldig aan hetgeen ik hier boven over ‘klaag’: zo heb ik bij gebrek van een breder geaccepteerde term de 2 jaar geleden gelanceerde website ‘Deeleconomie in Nederland‘ nog geen nieuwe naam gegeven….
‘Overheid gaat naïef om met bedrijven als Airbnb en Uber’ – de Volkskrant – Blendle
Deze week kwam het Rathenau instituut met een interessant rapport over de deeleconomie en klusjeseconomie:
“De deeleconomie genereert werkgelegenheid, stimuleert ondernemerschap en innoveert bestaande sectoren. Tegelijkertijd zet de opkomst van online deelplatformen publieke waarden onder druk, zoals consumentenbescherming, openbare orde en privacy. In de deeleconomie dienen maatschappelijke belangen beter beschermd te worden. Dit vraagt om beleid dat de positieve effecten stimuleert en de negatieve effecten beperkt. Dat blijkt uit het rapport ‘Eerlijk delen’ over de deel- en kluseconomie.”
Er zijn verschillende publicaties in de media over dit onderzoek verschenen, ik pikte dit Volkskrant artikel er uit vanwege de volgende quote:
“In de deeleconomie is geen transparantie, zoals in de normale economie” – en dan de overheid van positieve naïviteit ‘beschuldigen’ 😉 Ow en…. wat is er gebeurt met de term ‘klusjeseconomie’ uit het originele rapport? Je raad het vast: die is door de meeste journalisten voor het gemakt vergeten in de publicaties op te nemen.
Japan begins licensing the sharing economy- Nikkei Asian Review
“A licensing regime governing Japan’s sharing economy is going into effect this month as the public and private sectors band together to foster a nascent industry.”
Interessant om te zien dat steeds meer overheden bezig zijn om een keurmerk of samenwerking met platformen op te zetten. In België mag je als aangesloten platform die arbeid faciliteert gebruik maken van een eenvoudige belastingregel en ook in Japan worden nu dus stappen gezet:
“Platforms must fulfil conditions, like creating a help desk for customers, and the certifications are good for three years barring an infraction. The goal is to authorize about 70 companies by fiscal year 2019.”
Deze ontwikkelingen zijn interessant om te volgen, omdat je als overheid weinig juridische handvatten hebt om platformen aan te spreken (dus moet je achter de gebruikers aan gaan of het op extreem negatieve communicatie gooien), dus zul je op zoek moeten gaan naar manieren dat je een toegevoegde waarde voor platformen en haar gebruikers creëert én daarmee jouw agenda als overheid waarmaakt.
Sharing economy: Lobbyists educate EU officials
“The European Collaborative Economy Forum, a trade association, has recently started doing advocacy work, while Uber increased its spending on EU lobbying significantly.”
De uitgaven vallen overigens nog in het niet bij wat Google aan EU lobbying uitgeeft (4 miljard volgens dit artikel).
Ik werd vooral door dit stuk getriggerd over het ‘educate officials’. Ik zie dat bij veel (nationale) overheden het kennis niveau nog enorm laag is en dan is de vraag én uitdaging: hoe zorg je er voor dat je op de hoogte bent van de ontwikkelingen (zodat je goed overwogen keuzes kunt maken), zonder dat je wordt beïnvloed door de agenda van jouw ‘meester’. Ik denk dat overheid veel meer structurele samenwerking aan moet gaan (tegen een structurele beloning) met individuele expert. Ik zie het bij mij nog niet gebeuren, maar wie weet.
Eerlijke ontwerpprincipes voor de platformen van de toekomst | Marketingfacts
Goed stuk van Maurits Kreijveld over vraagstukken rondom ‘eerlijke’ platforms. Op 2 stukken wil ik dieper ingaan:
‘Jij bepaalt door te kiezen wat je gebruikt’
Dit klinkt natuurlijk mooi, maar uiteindelijk weten we allemaal dat wij als consument (wij mensen zijn immers luie donders en gewoontedieren, inclusief ikzelf) keuzes maken op basis van wat voor ons de beste oplossing is. Daar winnen de grote platformen op veel fronten mee: ze spelen in op gemak. Profileren op basis van ‘eerlijkheid’ gaat misschien 1 procent van de gebruikers meekrijgen, maar daar ga je geen impact mee maken. Tenzij je als overheid ‘eerlijke’ platformen bepaalde voordelen geeft. Maar de consument gaat altijd voor de makkelijkste weg. Duurzaam of niet.
‘De overheid als hoeder van publieke belangen’
Een overheid die zelf platformen gaat ontwikkelen lijkt mij een kansarme zaak. Sturen dmv belasting en regelgeving is daarentegen goed mogelijk, dan moet de overheid wel uit de ‘volg’ modus stappen en in de ‘leiden’ modus stappen. Waar naar mijn mening nog te weinig over wordt gesproken is de vraag hoe de overheid zelf meer een platform / data partij kan worden en dus ook API’s vrij kan geven om samen te werken met platformen om haar doelstellingen te bereiken. Zo hebben we bijvoorbeeld nog geen digitaal paspoort, moet er makkelijk een koppeling kunnen worden gemaakt met het kadaster, diploma’s, belasting, etc. Op die manier biedt je als overheid tools aan om het de platformen makkelijker te maken om ‘eerlijk(er)’ te zijn. En verlaag je drempels, zodat je als platform ook geen grote schaal hoeft te hebben om te kunnen voortbestaan.
Eigen publicaties
‘Gent als commonsstad van de toekomst’ – interview met Michel Bauwens – Deeleconomie in Nederland
Oprichter van de peer2peer foundation Michel Bauwens verbleef de afgelopen 3 maanden in de stad Gent voor zijn eigen expeditie. In samenwerking met projectmanager Yurek Onzia interviewde hij 79 Gentse commoners en commons initiatieven, organiseerde 8 commonstalks en andere events en initieerde een commons wiki met 500 beschreven initiatieven voor het project ‘Gent als commonsstad van de toekomst’.
Output van het onderzoek is een ‘Commons Transitie Plan’, wat de mogelijkheden en rol van de Stad Gent (als lokale overheid) beschrijft voor het versterken van burgerinitiatieven.
Aan de vooravond van de officiële publicatie ging ik deze week in Gent met Michel in gesprek over zijn expeditie, de ontwikkeling van de commons en platformeconomie en de kansen en uitdagingen voor de toekomst.
Contact
Advies of duiding nodig of op zoek naar een spreker? Neem gerust contact op via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596)
