Deze week sprak ik op het NRC Deeleconomie congres: naar eigen zegge, maar ook nu naar mijn zegge, het eerste strategische deeleconomie congres in Nederland. Een mooie dag met een flinke line-up en een diverse bezoekersgroep. Lees de Twitter feed voor alle bevindingen en gedachten. Het congres liet zien dat we de deeleconomie uit de kinderschoenen is en we nu de écht interessante onderwerpen en vraagstukken aan kunnen gaan snijden. Verbaast was ik overigens wel over het beperkt aantal bezoekers uit de corporate hoek: hoe lang moet het duren voordat hier de urgentie wordt gevoeld?
Deze week zette ik weer 5 interessante reads voor je op een rijtje en voorzag ze van mijn gedachten. De stukken zijn ook individueel te delen door op het ‘share’ tekstje onder de titels te klikken. Fijne week!
Platformeconomie top 5
Bijzonder Thuisafgehaald is nieuwe vorm in de deeleconomie | Eindhovens Dagblad
In alle discussies over de unicorn platformen vergeten we soms dat de platformeconomie een enorme diversiteit kent en groter is dan alleen die paar grote namen. En er veel platformen zijn die ook op landsniveau binnen hun segment een grote (positieve) impact hebben. Thuisafgehaald.nl is er daar een van.
In dit stuk gaat het over Bijzonder Thuisafgehaald, waarbij “Hobbykoks thuis maaltijden bereiden en deze persoonlijk bezorgen bij hulpbehoevende buurtgenoten: ouderen, zieken, mensen met een beperking.”
Waar bij Thuisafgehaald een kwartje per transactie naar het platform gaat, is de fee bij Bijzonder Thuisafgehaald nul. Inkomsten komen uit bijdragen van gemeenten en fondsen. Interessant vindt ik dat ik vermoed dat bij Thuisafgehaald die invloed van dat kwartje per transactie op de begroting niet leidend is, wat de medewerkers ruimte geeft om met initiatieven als Bijzonder Thuisafgehaald te ontplooien.
Het kwartje maakt het concept ook lastiger schaalbaar. In een interview dat ik had met initiatiefneemster Marieke Hart geeft ze aan dat internationalisering voor hun geen manier is om schaal te vergroten om de kosten beter te kunnen dekken. Het kwartje per maaltijd staat niet in verhouding met de kosten van lanceren in een nieuw land.
Thuisafgehaald is in mijn ogen een van dé voorbeelden die laat zien hoe platformeconomie (je mag ook deeleconomie zeggen) bij kan dragen aan een betere samenleving. En daarmee ook een van dé voorbeelden die de noodzaak laat zien om als overheid na te denken hoe een betere overheid te zijn door samen te werken met platformen.
Als je baas een app is – NRC
In de platformeconomie is na deeleconomie de ‘gig economie’ de grote ‘next big thing’. Met de potentie van de gig economie verbaast het mij overigens enorm dat hier vanuit overheid en wetenschap nog zo weinig aandacht aan wordt geschonken.
Dit stuk pakt de Tegenlicht strategie: je bespreekt grote vraagstukken (werkgeluk, inwisselbaarheid, etc.) en pakt een concreet voorbeeld om het onderwerp een gezicht geven. Een begrijpelijke keuze, maar ook eentje met beperkingen. Het verhaal van hoofdpersoon Jan (hij wil niet met zijn achternaam in de krant, maar geeft wel zijn beroep naast Uber X en leeftijd prijs, waardoor Uber zo kan achterhalen wie Jan is) is vrij positief, maar hij heeft dan ook nog een andere baan, waardoor de effecten van het werken voor een app worden afgevlakt. Het enige negatieve punt wat hij kan bedenken is dat hij nooit contact heeft met zijn mede chauffeurs. Interessant is in het bijgevoegde YouTube filmpje van Uber de hoofdpersoon zegt dat ‘zijn mede chauffeurs meer dan vrienden zijn geworden en altijd voor hem klaar staan’.
Aangestuurd door een app
“Volgens onderzoek van de Amerikaanse universiteit Carnegie Mellon naar chauffeurs van Uber en van concurrent Lyft, zijn chauffeurs grotendeels tevreden over dit soort ‘algoritmisch management’ omdat het wordt ervaren als objectief en eerlijk. „Maar er ontstaan problemen als het algoritme iets opdraagt dat onredelijk is, bijvoorbeeld een heel kort ritje, of het oppikken van een passagier heel ver weg”, schrijft onderzoeker Min Kyung Lee” Wat ik zelf in de gebruikersgroepen veel terug zie komen is dat het misschien wel fijn is om een algoritme als baas te hebben (zie ook het stuk ‘MIT scientists say people would rather take orders from a robot than their boss’), maar dat wanneer je puur door een algoritme wordt aangestuurd én beoordeeld er geen ruimte meer is voor nuance, flexibiliteit én dat fouten bijna altijd bij de worker worden neergelegd. In een lopende band omgeving zal het naar mijn mening dus vaker goed werken om een algoritme als baas te hebben: het gaat immers om een gecontroleerde omgeving en in veel gevallen een individu versus een machine die een repeterende handeling doet. Maar wanneer het van bijvoorbeeld individuele klant versus schoonmaker gaat, dan komen er veel en veel meer variabelen bij kijken. De klant is geen ervaren facility manager en heeft geen goed inzicht in wat goed, redelijk en kwaliteit is. Waardoor er altijd ruimte moet zijn voor nuance: als worker heb je geen niet alle factoren onder controle. Verre van.
Werkrelatie?
In het stuk wordt ingegaan op de vraag of platformen werkgever zijn of niet. Koen Frenken zet terecht vraagtekens hierbij en in het stuk ‘British Uber drivers are employees entitled to minimum wage and holiday pay, tribunal rules‘ zie je dat ook de Britse rechter hier zo over denkt. De discussie werkrelatie wordt ook in het stuk ‘Zullen digitale jobs voldoende betalen?‘ aangehaald.
Conclusie
Hoe groter en dominanter een platform wordt, hoe groter bepaalde problemen, zoals inwisselbaarheid, ook worden. Belangrijke noot bij dit stuk is wel dat je je moet beseffen dat het soort platformen (Uber, Helpling, Deliveroo) waar we nu over praten makkelijk inwisselbare arbeid faciliteren. Ik heb een tijd geleden een onderzoekje gedaan naar dit soort platformen en hierbij ontdekte ik dat je arbeid platformen kunt opsplitsen in 2 soorten platformen:
- Platformen die makkelijk aan te leren en door nagenoeg iedereen uit te voeren arbeid faciliteren (schoonmaak, chauffeur, bezorger). Deze platformen richten zich voornamelijk op de klant kant en houden de worker kant flink onder controle: weinig data vrijgeven, strak aansturen, snel en eenvoudig afstraffen, etc. Dit zorgt er voor dat zij het platform nodig blijven hebben om überhaupt werk te hebben: de workers bouwen zelf geen eigen reputatie en klantenbestand op en blijven afhanjelijk;
- Platformen die skilled professionals faciliteren. Oftewel: professionals die een specifieke skill hebben, hier veelal ook al klanten voor hebben en het platform puur gebruiken als middel om extra werk (vaak de verloren uurtjes) te krijgen. Hier zie je dat de platformen de workers faciliteren om een betere professional te zijn: een eigen profielpagina met referenties.
Grofweg zie je hier ook in het verdienmodel van het platform een verschil: marge op transactie versus abonnement of advertentie modellen. Enerzijds omdat de platformen weten dat ze groep 2 nooit alles via het platform kunnen laten doen, maar ook omdat het type werkzaamheden zo divers en per casus verschillend te zijn, dat ze niet makkelijk zijn te standaardiseren. Waar een rit van A naar B de variabelen tijd en afstand genoeg zijn om automatisch tot een prijs te komen heb je voor een verbouwing een intensief traject voordat je tot een prijs komt.
Een eerlijker alternatief voor de deeleconomie [Engelstalig] – FTM
“Op 1 en 2 december vindt in Pakhuis de Zwijger te Amsterdam MoneyLab plaats, een internationaal congres dat alternatieven onderzoekt voor ons huidige financieel-economische stelsel. In de aanloop naar het congres publiceert Follow the Money elke week een artikel van iemand die op MoneyLab zal spreken. Deze week gaat Trebor Scholz in op de vraag hoe we de technologie van bedrijven als Uber kunnen inzetten om tot eerlijker welvaartsverdeling te komen.” – interessant stuk weer van Trebor over platform coöperaties. Over twee weken vlieg ik naar New York om een congres over dit onderwerp te bezoeken dat ook door hem is georganiseerd.
British Uber drivers entitled to minimum wage, holiday pay, tribunal rules – Business Insider
In de UK heeft de rechter bepaald dat Uber chauffeurs gewoon werknemers zijn, met de nodige gevolgen vandien. Uiteraard is hier het laatste woord nog niet over gezegd, maar het is interessant dat ook nu in Europa dit soort uitspraken door rechters worden gedaan. Besef je wel dat dit geen puur platform gerelateerde discussie is: dit is een discussie over de steeds flexibeler wordende arbeidsmarkt en het feit dat de huidige wetgeving hier niet op is ingesteld.
‘Zullen digitale jobs voldoende betalen?’ | De Tijd
‘De digitale economie zal veel en snel banen vernietigen. Er komen nieuwe jobs in de plaats, maar de vraag is of mensen die wel willen’, zegt Nobelprijswinnaar Economie Jean Tirole. – interessant interview (je kunt het lezen door je gratis aan te melden) waarin Jean een aantal zaken op een rijtje zet, relativeert en eerlijke antwoorden geeft op de zaken die we nog niet weten.
Foto van de week
