Goedemorgen! Afgelopen week heeft deze nieuwsbrief de grens van 700 abonnees doorbroken, mooi om te zien dat er steeds meer interesse is in (duiding van) de platformeconomie. Ook heb ik weer mooie stappen gezet met de voorbereiding van een onderzoek dat ik in Q1 2020 wil starten rondom de portabiliteit en continuïteit van online ratings in de kluseconomie. Binnenkort hier over meer. Mocht je nu al vragen hebben, stuur een reply op deze mail. Ook nog een ander nieuwtje en dat is dat ik per half September ook tweewekelijks een Engelse nieuwsbrief over de platformeconomie zal gaan versturen, om zo ook internationaal bij te dragen aan het debat. Deze wekelijkse nieuwsbrief blijft uiteraard gewoon bestaan. In de Engelse edities zal een selectie van wat in de Nederlandse is gepubliceerd voorbij komen. Voor nu: fijne week!
Intricacies of Doing Research on Sharing Platforms: Theory, Methodology, and Pitfalls
Wanneer het gaat over de ontwikkeling en strategie van de platformeconomie wordt vaak alleen gekeken naar de platformen en de ondernemers die aan het roer staan. Naar de rol van de overheid en andere variabelen wordt nauwelijks gekeken. Een gemiste kans, omdat de platformeconomie zich niet op een andere ‘van scratch’ planeet bevindt.
Tijdens de 6th International Workshop on the Sharing Economy die ik twee weken geleden (mede) organiseerde gaf professor Pinar Ozcan een heel interessante presentatie over de “market entry strategies, growth challenges, and the role of local institutions and trade associations” in de platformeconomie. Hoewel ik mij die dagen bepaald niet verveelde, kon ik niet de kans voorbij laten gaan om deze keynote (en die van Timm Teubner over vertrouwen en reputatie, ook een aanrader) op video vast te leggen en te delen op mijn YouTube kanaal. Waar je overigens nog ruim 300 andere video’s over de platformeconomie kunt vinden.
In een van de onderzoeken die zij presenteert wordt de start van Uber en Airbnb in de UK, Nederland en Egypte vergeleken. Hier komen een aantal erg interessante bevindingen uit. Uiteraard is het aan te raden om (zeker de eerste 20 minuten van) de video zelf te bekijken, maar hierbij alvast wat mij het meest opviel:
- De institutionele context in een land is van grote invloed op de strategie van een platform wanneer het een land binnenkomt;
- De toegevoegde waarde van platformen als Uber is het grootst in landen met minder ontwikkelde instituties. Zo is in landen waar weinig achtergrond informatie van aanbieders beschikbaar is (zoals een VOG) het reputatie systeem en GPS een suboptimale, maar ‘beter dan niets’ vervanger en daarmee beter dan wat er was;
- In rijtjes met ‘onder welke condities kan een platform in een sector het makkelijkst aarden’ staat ‘lage toetredingsdrempels voor vraag en aanbod’. Wat mij opviel dat wanneer Uber in Egypte actief wilde worden, zij hebben geïnvesteerd in GPS dekking in het land en het verbeteren van de wegen. Daarmee creëerden zij een omgeving waar de toetredingsdrempels werden verlaagd, maar wel met een flinke investering vooraf. Oftewel: wil je een markt in waar de drempels hoog zijn, dan is het de moeite waard om te onderzoeken of de investering om deze te verlagen het waard is;
- In Nederland is een branchevereniging voor platformen nooit van de grond gekomen. Zelfs nu de kluseconomie aan het groeien is, is er nog geen serieus aanspreekpunt. In de UK heeft de overheid nagenoeg op dag 1 een branchevertegenwoordiging opgezet, waardoor het veel eenvoudiger was om als overheid en andere instituties met deze ‘nieuwe’ sector in gesprek te gaan en afspraken te maken. Nadeel is wel dat je al vanaf het begin de spelregels van wat wel en niet onder deze ontwikkeling valt moet bepalen. Ik denk dat het nog steeds een goed idee is om vanuit de Nederlandse overheid zo iets op te zetten. Dan kunnen de gesprekken en onderzoeken ook beter worden gecoördineerd en krijgt iedereen een gelijke kans.
Heeft FNV een flater geslagen met rechtszaak tegen Helpling? | Het Parool
Afgelopen week was de uitspraak van de zaak FNV <> Helpling. Toen de zaak bekend werd gemaakt eind oktober vorig jaar schreef ik al deze blog, waarin ik pleitte dat a) er (onnodige) feitelijke onjuistheden zaten in het persbericht over de dagvaarding, b) Helpling niets tot weinig nieuws doet t.o.v. traditionele bemiddelaars voor thuisschoonmaak en c) al zou FNV winnen, de schoonmaakster er niets mee op zou schieten.
Dan nu de uitspraak. Helpling is volgens deze uitspraak geen werkgever, de schoonmaaksters werken terecht volgens de regeling Dienstverlening aan Huis. Opvallend genoeg kwam dit deel van de uitspraak niet voor in de koppen van de media die over de zaak schreven. Waar wel over werd geschreven (misschien gunnen de journalisten FNV ook eens een overwinning ;-)) was het gegeven dat de rechter heeft besloten dat Helpling geen prikbord is, maar een bemiddelaar. Naar mijn mening absoluut terecht, maar dan meer vanuit een functioneel perspectief bekeken: een prikbord / database met vraag en aanbod zou simpelweg niet werken. Met als gevolg dat het platform zich moet confirmeren aan de Waadi en voor de geleverde diensten geen vergoeding mag vragen aan de werkende. In veel media wordt gesproken over een bom onder het businessmodel. Dat is natuurlijk onzin: de kans is 99% dat Helpling de vergoeding in het ‘nieuwe’ model in rekening brengt bij de klant. Vestzak-broekzak en uiteindelijk zal het bedrag dat de schoonmaakster overhoudt en het bedrag dat de klant moet betalen hetzelfde blijven.
Het probleem bij werkzaamheden als thuisschoonmaak is dat de klant (de consument) niet het bedrag wil betalen waarvoor de schoonmaakster een fatsoenlijk inkomen +secundaire voorwaarden kan hebben. Dat was al zo en daar zal een platform weinig aan veranderen. Wat moet gebeuren is erkennen dat de situatie zo is en daar op acteren. Dan zijn er twee keuzes: accepteren dat deze groep kwetsbaar is en geen toegang heeft tot bepaalde voorzieningen, of vanuit de overheid subsidie geven op de gewerkte uren tot het gewenst minimum. In België doen ze dat met de dienstencheques en in Scandinavië met belastingkorting. Beiden voorbeelden van subsidie, waar aan ten grondslag ligt de erkenning van de kwetsbaarheid van deze groep.
Wat deze zaak zegt over platformen en arbeidsverhoudingen
Behalve dat uit deze zaak komt dat het platform een bemiddelaar is, is er nog een belangrijk iets dat ik heb ontdekt. En dat is: hoe meer de platform technologie uit de verf komt in het maken van een transactie (en de transactiekosten verlaagt), hoe waarschijnlijker het is dat in het huidige systeem de rechter zal oordelen dat het gaat om een arbeidsrelatie.
Hoe zit dat? Platformen zijn marktmeesters en creëren een omgeving waarin de transactie op een zo eenvoudig, snelle en goedkope manier tot stand kan komen. Daarvoor heeft een platform veel instrumenten in huis: algoritmes, GPS, gamification, dynamic pricing en ga zo maar door. Bij een platform als Helpling is de toegevoegde waarde van het platform minimaal: het betreft een geplande transactie, mensen wonen bij elkaar in de buurt, het betreft een repeterende transactie tussen een zelfde vrager een aanbieder, er is veel vertrouwen nodig tussen vraag en aanbod (en daardoor minder vertrouwen in het platform zelf) en ga zo nog maar even door. Daardoor kan Helpling zich minimaal onderscheiden van niet-platform bemiddelaars. Er worden wel degelijk transactiekosten verlaagd en verlegd, maar dat is minimaal. Het gaat ook veel meer om de mens dan om de optimalisatie van de dienst.
Bij een platform als Uber is dat heel iets anders. Daar wordt het hele arsenaal aan middelen die een platform in kan zetten ingezet. Vraag en aanbod is dynamisch, het gaat om een spontane en eenmalige transactie, veelal een kort durende transactie, vervolgtransacties vinden nagenoeg nooit plaats tussen een zelfde vrager en aanbieder, dynamische prijzen en gamification sturen het vraag en aanbod op het platform en de dienst is zo duidelijk afgekaderd, dat het relatief eenvoudig (even los van de vraag of het wenselijk is) is om geautomatiseerde arbitrage te laten plaatsvinden. Maaltijdbezorgplatformen hebben trouwens nog een extra dimensie: aangezien je daar niet 2, maar 3 zijden hebt die aan de marktplaats deelnemen: vraag, aanbod (restaurant) en koeriers. Hoewel de zijden van de marktplaats veel ruimte hebben om wel of niet op een aanbod in te gaan en wel of niet te werken wanneer zij willen, is er wanneer zij deelnemen aan een transactie minimale ruimte voor eigen inbreng. Dit zou immers de boel in de war gooien. Bij deze meer on demand platformen zou je dus kunnen zeggen dat het vooral gaat om de dienst die wordt geleverd en het nagenoeg er niet toe doet wié die dienst uitvoert.
Je zou dan kunnen zeggen dat hoe meer de platform technologie uit de verf komt in het maken van een transactie (en de transactiekosten verlaagt), hoe minder de aanbieder ruimte heeft om de uitvoer van de transactie een eigen draai te geven. En daarmee de kans het grootst is dat het platform voor werkgever wordt aangezien. Juist omdat in veel van dit soort discussies de bemoeienis van het platform wordt gezien als iets onwenselijks, terwijl die ‘bemoeienis’ juist hetgeen is dat de transactiekosten verlaagd en de technologie uniek maakt.
UK competition regulator puts brake on Amazon’s Deliveroo deal – Reuters
“Britain’s competition regulator has stepped in to pause Amazon’s deal with online food delivery group Deliveroo while it considers launching a full investigation.”
Een paar weken geleden werd bekend dat Amazon samen met een aantal andere investeerders 575 miljoen dollar in Deliveroo wilde investeren. In deze post blikte ik vooruit waarom dit een interessante combi kon zijn. En nu heeft de Engelse ACM deze investering on hold gezet. Een opmerkelijke en interessante stap.
De uitdaging wanneer je het hebt over marktmacht van platformen is dat zij in veel verschillende sectoren tegelijk opereren en veelal de winst uit een sector herinvesteren in een andere sector. Daarnaast zijn ze erg goed in het relativeren van het marktaandeel. ‘We maken geen chips, maar gezouten koekjes — en op die markt zijn we piepklein’ is een truc waar tech bedrijven erg bedreven in zijn.
Met de opkomst van de platformeconomie denk ik dat we op een hele andere manier naar mededingingsrecht moeten gaan aankijken, maar dat dit zeker een hele belangrijke rol kan spelen in het er voor zorgen dat platformen en tech bedrijven zich volgens onze regels gaan gedragen. Aan de andere kant liggen er natuurlijk ook vraagstukken hoe freelancers (aanbod) zich beter kunnen organiseren en daarmee ook weren tegen de inkoopmacht van platformen. Nu is dat nog verboden vanuit het mededingingsrecht, hier moet ook een ei over worden gelegd.
Genoeg interessante vraagstukken voor het mededingingsrecht de komende jaren….
Uber Eats courts smaller European restaurants with new offer – Reuters
“Uber Eats is opening up its platform to more restaurants in Europe that prefer to use their own delivery staff, seeking the business of smaller, independent restaurants as it battles Just Eat and Takeaway.com in a crowded market.”
Deliveroo zette een jaar geleden een vergelijkbare stap. In dit stuk zette ik uiteen waarom deze stap de beste of meest domme keuze ooit was.
Ik ben zelf erg benieuwd in hoeverre klanten trouw zijn aan de UberEats app, of gebruik maken van meerdere apps tegelijk. De restaurants zullen naar verwachting niet heel trouw zijn en gebruik maken van de verschillende platformen, wat je ook ziet gebeuren bij bijvoorbeeld taxi chauffeurs in de Verenigde Staten. De vraag is dan ook hoe je in deze competitieve markt een unieke propositie kunt opbouwen en behouden en daar ook nog een gezonde business aan over houden.
Deze week kwam ook dit bericht voorbij: “Uber looks to recruit Japan’s elderly for food delivery”. Ook deze markt staat dus niet stil….
Wat is een algoritme? – De Correspondent
Fijn stuk waarin duidelijk wordt uitgelegd wat algoritmes zijn en waar de uitdagingen liggen. Lees ook de comments, deze zijn (zoals meestal het geval bij De Correspondent), ook erg interessant.
Eigen publicaties
FNV, laat je niet gek maken door de platformeconomie. – ZiPconomy
Mijn stuk over het rapport over maaltijdbezorging dat FNV welke ik vorige week hier deelde, verscheen vorige week ook als blog op ZiPconomy. De inleiding:
“In plaats van tegenover elkaar te staan moeten maaltijdbezorgplatformen en vakbonden de vraagstukken rond de platformeconomie beter samen en op een constructieve manier oplossen, zo bepleit Martijn Arets.”
Contact
Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail ([email protected]) of telefoon (06-50244596).
Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.
